####################################################
MUKTABODHA INDOLOGICAL RESEARCH INSTITUTE
Use of this material (e-texts) is covered by Creative Commons license BY-NC 4.0
Catalog number: M00047
Uniform title: puraścaryārṇava volume 3
Main title: puraścaryārṇavaḥ volume 3
Editor : muralidhara jhā

Description: 
Compiled by H. H. The Maharaja pratapa "Simha Saha Bahadur of Nepal.


Notes: 
The texts have been transcribed by the staff of Muktabodha under the direction of Mark S. G. Dyczkowski .  Revision 0 Jan 28, 2007   

Publisher : Prabhakari and Co
Publication year : 1901
Publication city : Benaras
Publication country : India
####################################################
दशमहाविद्यास्तपुरश्चरणविशेषाश्च

प्रदर्श्यन्ते |

तथा च (मुण्डमालायाम्)

काली तारा महाविद्या षोडशी भुवनेश्वरी |
	भैरवी छिन्नमस्ता च विद्या धूमावती तथा || ९-१ ||

वगला सिद्धिविद्या च मातङ्गी कमलात्मिका |
एता दश महाविद्याः सिद्धिविद्याः प्रकीर्तिताः || ९-२ ||

तत्रादौ प्रथमविद्या प्रोक्ता (कुमारीतन्त्रे)

भैरव उवाच |

अस्ति गुह्यतमं ह्येतज्ज्ञानमेकं सनातनम् |
अतीव हि सुगोप्यं च कथितुं नैव शक्यते || ९-३ ||

अतीव मत्प्रियाऽसीति कथयामि तव प्रिये |
सर्वं ब्रह्ममयं ह्येतत् संसारं स्थूलसूक्ष्मकम् ||४ ||

प्रकृतिं तु विना नैव संसारमुपद्यते |
तस्माच्च प्रकृतेर्मूलकारणं नैव दृश्यते || ९-५ ||

रूपाणि बहुसङ्ख्यानि प्रकृतेरस्ति भामिनि |
एषां मध्ये महेशानि कालीरूपं मनोहरम् || ९-६ ||

विशेषतः कलियुगे नराणां भुक्तिमुक्तिदम् |
तस्या उपासकाश्चैव ब्रह्मविष्णुशिवादयः || ९-७ ||

इन्द्रः सूर्यश्च वरुणः कुवेरोऽग्निस्तथाऽपरः |
दुर्वासाश्च वशिष्टश्च दत्तात्रेयो बृहस्पतिः || ९-८ ||

बहुना किमिहोक्तेन सर्वे देवा उपासकाः |
कालीकायाः प्रसादेन भुक्तिमुक्त्यादिभागिनः || ९-९ ||

तस्या मन्त्रं प्रवक्ष्यामि यतो रक्षेज्जगत्त्रयम् |
ककारं वह्निसंयुक्तं रतिविन्दुसमन्वितम् || ९-१० ||

त्रिगुणं च ततः कूर्चयुग्मं लज्जायुगं ततः |
दक्षिणे कालिके चेति पूर्वबीजानि चोच्चरेत् || ९-११ ||

वह्निजायावधिः प्रोक्तो कालिकाया मनुः शिवे |
द्वाविंशत्यक्षरी सिद्धिविद्येयमीरिता || ९-१२ ||

मन्त्रार्थमाह (संकेततन्त्रे)

ककाराद्विश्वमुत्पन्नं तेन सृष्टिस्वरूपिणी |
रेफः कालाग्निरुद्रात्मा तेन संहाररूपिणी || ९-१३ ||

ईकारश्च महालक्ष्मीर्लोकत्रयविभाविनी |
तेनेयं पालिनी शक्तिः सामरस्यं च विन्दुना || ९-१४ ||

(कालीतन्त्रे)

ककाराच्छिवरूपत्वात् सर्वेश्वर्यप्रदायिनी |
ज्वलनार्णसमायोगात् सर्वतेजोमयी शुभा || ९-१५ ||

विन्दुमाली केवलं तु सर्वततत्त्वप्रकाशिका |
विन्दुना निष्कलत्वाच्च कैवल्यफलदायिनी || ९-१६ ||

कूर्चबीजं केवलं तु सर्वबोधप्रकाशकम् |
चैतन्यरूपं संसारभीषणं मुक्तिदायकम् || ९-१७ ||

व्योम्ना प्रकाशमानत्वं ग्रसमानत्वमग्निना |
तयोर्विसर्ग ईकारो विन्दुना * तान्त्रिकी मता || ९-१८ ||

दक्षिणा सिद्धसाध्यादिरहिता क्षिप्रसिद्धिदा |
प्. ७२५) कालसंकलनात् काली कालग्रासं करोत्यतः || ९-१९ ||

स्वाहेति विषयाः सर्वे देवतायां समर्पिताः |
एवं समस्तरूपेण केवलं चित्कलाऽपरा || ९-२० ||

सर्वदेवमयी साक्षाच्छब्दब्रह्मस्वरूपिणी |
एवं ध्यायेद्विशुद्धात्मा जीवन्मुक्तः स्वयं शिवः || ९-२१ ||

विद्यामाहात्म्यमाह (भैरवीतन्त्रे)

नात्र चित्ताविशुद्धिः स्यान्नारिमित्रादिदूषणम् |
न वा प्रयासबाहुल्यं समयासमयादिकम् || ९-२२ ||

न वित्तव्ययबाहुल्यं कायक्लेशकरं न च |
देवैर्देवत्वविधये सिद्धैः खेचरसिद्धये || ९-२३ ||

पन्नगै राक्षसैर्मत्त्यैर्मुनिभिश्च मुमुक्षुभिः |
कामिभिर्धर्मिभिश्चार्थमीप्सुभिः सेव्यते सदा || ९-२४ ||

य एनां चिन्तयेन्मन्त्री सर्वकामसमृद्धिदाम् |
तस्य हस्ते सदैवास्ति सर्वसिद्धिर्न संशयः || ९-२५ ||

तस्य दर्शनमात्रेण वादिनो निष्प्रभां गताः |
राजानोऽपि च दासत्वं भजन्ते किं परे जनाः || ९-२६ ||

वह्नेः शैत्यं जलस्तम्भं गतिस्तम्भं विवस्वतः |
दिवारात्रिव्यत्ययं च स कर्तुं भवति क्षमः || ९-२७ ||

अन्ते च लभते देव्या गणत्वं दुर्लभं नरः |
चन्द्रसूर्यसमो भूत्वा वसेत् कल्पायुतं दिवि || ९-२८ ||

न तस्य दुर्लभं किंचिद्यः स्मरेद्घोरकालिकाम् |

(कालीतन्त्रे)


अस्याः स्मरणमात्रेण सिद्धयोऽष्टौ भवन्ति हि || ९-२९ ||

प्. ७२६) एवं समस्तविद्यानां राज्ञी स्तोतुं न शक्यते |
वक्त्रकोटिसहस्रैस्तु जिह्वाकोटिशतैरपि || ९-३० ||

सर्वसिद्धिदा देवी अनिरुद्धसरस्वती |
तस्मादस्या ज्ञानमात्रात् सिद्धयः संभवन्ति हि || ९-३१ ||

तथा |

अपि चेत् त्वत्समा नारी मत्समः पुरुषोऽस्ति चेत् |
अनिरुद्धसरस्वत्याः समो मन्त्रः सदा भवेत् || ९-३२ ||

तन्त्रान्तरे |

कलौ काली कलौ काली कलौ काली तु केवला |
साधिता कालनाथेन प्रत्यक्षा कालिका कलौ || ९-३३ ||

कलौ कालीं विहायाथ यः कश्चिन्मोक्षकामुकः |
स भोजनं विना नूनं क्षुन्निवृत्तिमभीप्सति || ९-३४ ||

कलौ कालीं विहायाथ यः कश्चिच्छान्तिमिच्छति |
स हि शीनिवृत्त्यर्थं हिमशैलं विषेवते || ९-३५ ||

कलौ कालीं विहायाथ यः कश्चित् काव्यमिच्छति |
स तु दुःखनिवृत्त्यर्थं पापानि कुरुते सदा || ९-३६ ||

श्रीमहाकालिका विद्या कलौ पूर्णफलप्रदा |
कलिर्हि यस्या दासस्य पादपूजां करोति हि || ९-३७ ||

अज्ञानाज्ज्ञानति वाऽपि सलीलं वा सहेलया |
स्मृताऽपि सिद्धिदा काली सकृदेव महेश्वरि || ९-३८ ||

महाविद्या सिद्धिविद्या विद्याभेदैः प्रतिष्ठिता |
उपविद्यादिभेदैश्च कालिका संस्थिता भुवि || ९-३९ ||

ताराद्याः सकला विद्याः कालिकायाः प्रजज्ञिरे |
सर्वा विद्याः कालिकायां संस्थिता एव पार्वति || ९-४० ||

प्. ७२७) अथ ऋष्यादिन्यासः (कालीतन्त्रे)

भैरवोऽस्य ऋषिः प्रोक्तः उष्णिक्छन्दः उदाहृतम् |
देवता कालिका प्रोक्ता लज्जाबीजं तु बीजकम् || ९-४१ ||

शक्तिस्तु कूर्चबीजं स्यादनिरुद्धसरस्वती |

(कालीक्रमे)

कीलकं चाद्यबीजं तु चतुर्वर्गार्थसिद्धिदम् || ९-४२ ||

(कालीतन्त्रे)

कवित्वार्थे नियोगः स्यादेवमृष्यादिकल्पना |
अङ्गन्यासकरन्यसौ यथावदभिधीयते || ९-४३ ||

षड्दीर्घभाजा बीजेन प्रणवाद्येन कल्पयेत् |

(वीरतन्त्रेऽपि)

दीर्घषट्कयुताद्येन प्रणवाद्येन कल्पयेत् ||४४ ||

न्यासान्तराणि तत्रैव द्रष्टव्यानि |

अथ ध्यानं (मेरुतन्त्रे)

करालवदनां घोरां मुक्तकेशीं चतुर्भुजाम् |
कालिकां दक्षिणां दिव्यां मुण्डमालाविभूषणाम् || ९-४५ ||

खड्गाभयवरा/श्छिन्नं मुण्डं च दधतीं करैः |
महामेघप्रभां श्यामां तथा चैव दिगम्बराम् || ९-४६ ||

कण्ठावसक्तमुण्डालीं गलद्रुधिरचर्चिताम् |
कर्णावतंसतानीतशवयुग्मविराजिताम् || ९-४७ ||

घोरदंष्ट्रां करालास्यां पीनोन्नतपयोधराम् |
शवानां करसङ्घातैः कृतकाञ्चीं हसन्मुखीम् || ९-४८ ||

सृक्कद्वयगलद्रक्तधाराविच्छुरिताननाम् |
घोररूपां महारौद्रीं श्मशानालयवासिनीम् || ९-४९ ||

दन्तुरां दक्षिणव्यापिमुक्तलम्बकचोच्चयाम् |
प्. ७२८) शवरूपमहादेवहृदयोपरिसंस्थिताम् || ९-५० ||

शिवाभिर्घोररावाभिश्चतुर्दिक्षु समन्विताम् |
महाकालसमायुक्तां शवोपरिरतान्विताम् || ९-५१ ||

सुखप्रसन्नवरदां स्मेराननसरोरुहाम् |
एवं संचिन्तयेत् कालीं श्मशानालयवासिनीम् || ९-५२ ||

तथा |

कपिलारत्नसम्पूर्णपृथ्वीदानस्य यत् फलम् |
कोटिहोमसहस्रस्य देव्या ध्यानेन तत् फलम् || ९-५३ ||

एतन्मन्त्रजपान्मन्त्री मुच्यते ब्रह्महत्यया |
पितृमातृवधाद्यैश्च किमन्यैः * क्षुद्रघातकैः || ९-५४ ||

अथ शापोद्धारस्तत्रान्तरे |

शापोद्धारं प्रवक्ष्यामि वशिष्ठमुनिना कृतम् |
चतुर्विंशतिलक्षाणि जप्त्वा कोपेन शप्तवान् || ९-५५ ||

अद्य प्रभृति देवेशि कालिके कालरूपिणि |
तव मन्त्रेषु संसिद्धिः कष्टेनैव भविष्यति || ९-५६ ||

इति श्रुत्वा महादेवी प्रादुर्भूता प्रसाद्य तम् |
उवाच पुत्र किमिदं शापदानं वृथा कृतम् || ९-५७ ||

एवं फलं यथा न स्यात् तथा कुरु मुनीश्वर |
ज्ञानं दत्तं दुराराध्यं दुर्लभं यत् सुरैरपि || ९-५८ ||

ततः प्रीत्या वरं लब्ध्वा ज्ञानविज्ञानसंयुतम् |
उवाच प्रीतमनसा शाप्तान्तं मन्त्रसङ्कटे || ९-५९ ||

मातः क्रोधेन कथितं तत्रोपायमहं ब्रुवे |
प्रणवं पूर्वमुद्धृत्य घोररूपे च दक्षिणे || ९-६० ||

प्. ७२९) सिद्धिं कुरुद्वयं प्रोच्य कालिकेति पदं ततः |
ममाभीष्टफलं शीघ्रं देहि द्रविणसम्पदम् || ९-६१ ||

जपादौ मन्त्रमुच्चार्य जपान्तं च पुनः पठेत् |
भविष्यति ततः सिद्धिरचिरात् परमेश्वरि || ९-६२ ||

अथासनभेदा उक्ता मत्स्यसूक्ते |
मृद्वचूडकमासीनश्चान्येषु कोमलेषु च || ९-६३ ||

विष्टरे वा समासृत्य साधयेत् सिद्धिमुत्तमाम् |

एषा लक्षणानि तत्रैव

अर्वाक् षण्मासतो गर्भच्युतमाहुर्मृदुं बुधाः || ९-६४ ||

चूडोपनयनैर्हीनमेतच्चाचूडकं विदुः |
निवृत्तचूडको बालो हीनोपनयनः पुमान् || ९-६५ ||

यो मृतः पञ्चमे वर्षे तमेव कोमलं विदुः |

तथा |

मृतासनं विना देवि यो जपेत् कालिकां नरः || ९-६६ ||

तावत् स नारकी ज्ञेयो यावदाहूतसंप्लवम् |
यो वीर इत्यर्थः | पशोस्तु तादृशासननिषेधात् || ९-६७ ||

मृद्धासनाद्यभावेऽनुकल्प उक्तो (वीरतन्त्रे)

शवाभावे विष्टरं तु शवरूप प्रकल्पयेत् |
पञ्चाशद्भिर्भवेद्ब्रह्मा तदर्धेन तु विष्टरम् || ९-६८ ||

(कालीतन्त्रादौ)

मृताभावे कुशरूपं विष्टरं परिकल्पयेत् |
विष्टरः साधकस्याथ कथ्यते शृणु साम्प्रतम् || ९-६९ ||

भूतपत्राणि यस्मिन् वै स कुशेत्यभिधीयते |
हस्ते पादे दश दशमिता दिग्युगं हृत्सरोजे || ९-७० ||

प्. ७३०) विंशत्सङ्ख्याः सकलवरदे मस्तके कीर्तिताश्च |
गुह्ये जिह्वावदनरदने घ्राणकर्णस्तनेषु || ९-७१ ||

लिङ्गे चाण्डे युगपरिमिता योजनीयाः कुशाश्च |
इत्येष विष्टरः प्रोक्तः सर्वसिद्धिप्रदायकः || ९-७२ ||

कुशैर्वा बन्धनं कार्यं नाड्या वा परमेश्वरि |
रक्तमिश्रितसूत्रेण पट्टसूत्रेण वा पुनः || ९-७३ ||

विष्टरं परिकल्प्याथ तस्योपरि जपं चरेत् |
विधिविष्टरपद्मस्य विधिः प्रोक्तो मया तव || ९-७४ ||

शवरूपं प्रकल्प्याथ कविर्वाग्मी भवेन्नरः |
स्वयम्भुवाक्तं सूत्रं च कर्तव्यं सर्वसिद्धये || ९-७५ ||

शवाभावे विष्टरस्तु शवरूपः प्रकीर्तितः |
विष्टरः शिवरूपः स्यात् स्वस्य शक्तित्वकल्पना || ९-७६ ||

शिवशक्तिसमायोगात् किं न सिध्यति भूतले |

अथ विष्टरसंस्कारः (शक्तिसंङ्गमे)

गायत्र्या त्रोटनं कार्यं मूलेन ग्रथनं चरेत् || ९-७७ ||

कृतसङ्कल्पको मन्त्री कोमलं वामपाणिना |
कूर्चबीजेन सङ्गुह्य अस्त्रमन्त्रेण प्रोक्षणम् || ९-७८ ||

प्रणवं भुवनेशीं च समुच्चार्य तु तं वदेत् |
शवरूप महाप्रेत चाष्टसिद्धिं प्रयच्छ मे || ९-७९ ||

इति स्तुत्वा तु तं सम्यक् कुशमध्ये निधापयेत् |
तस्य देहे त्रिकोणं तु रक्तचन्दनकेन वै || ९-८० ||

मायां तन्मध्यगां लिख्य बहिर्मण्डलकं चरेत् |
प्रणवम्  - आः सुरेखे च वज्ररेखे ततः परम् || ९-८१ ||

प्. ७३१) कूर्चं चास्त्रं वह्निवधूरयं च मण्डले मनुः |
आ/कारं च ततो मायां क्रो/कारं हंस एव च || ९-८२ ||

वह्निजायां समुच्चार्य शवप्राणाः पदं वदेत् |
इह प्राणाः पदं चोक्त्वा शवजीव इह स्थितः || ९-८३ ||

शवस्य सर्वेन्द्रियाणि वाङ्मनश्चक्षुरेव च |
क्षोत्रघ्राणानीहागत्य सुखं च चिरमेव च || ९-८४ ||

तिष्ठन्तु स्वाहया युक्तः प्राणसंस्थापने मनुः |
प्रणवं पूर्वमुच्चार्याधारशक्तिपदं ततः || ९-८५ ||

कोमलासनपदं ङेऽन्तं नमोऽन्तेन तमर्चयेत् |
प्रणवं कामपीठाय नमः शब्दान्नमस्क्रिया || ९-८६ ||

स्वर्णैर्माषत्रयैः पट्टे कार्या मूर्तिः शवस्य तु |
संस्थाप्य विस्तरस्यान्ते  सर्वं पूर्ववदाचरेत् || ९-८७ ||

मृताभाव इति वचनात् पशोः शवानुकल्पकुशविष्टरमपि नास्ति मुख्येऽधिकारिण एवानुकल्पेऽधिकारादिति सुधार्णवकृतः |
	आसनान्तरसंस्कारोऽप्युक्तो (भैरवतन्त्रे)

कुशं व्याघ्राजिनं वाऽपि कम्बलं लोहितं तथा |
कोमलाद्यासनं वाऽपि पीतवस्त्रेण वेष्टयेत् || ९-८८ ||

आसनं सम्यगापाद्य ततः शोधनमाचरेत् |
कल्पोक्तेन विधानेन पूजां सम्यक् समाचरेत् || ९-८९ ||

पूजार्थमासनमहं शोधयामि महेश्वरि |
देव्याज्ञामेवमादाय मूलहृन्मनुनाऽपि च || ९-९० ||

जलेनासनमभ्युक्ष्य कवचेनावगुण्ठ्य च |
अस्त्रमन्त्रेण संरक्ष्य सदाशिवनिभं स्मरेत् || ९-९१ ||

तत्र पीठमनुं भक्त्या जपेदष्टोत्तरं शतम् |
प्. ७३२) यथा विभवसम्भारैः पूजयित्वा सदाशिवम् || ९-९२ ||

सिद्धिश्वर महादेव सर्वसिद्धिप्रदायक |
देहि मेऽभीष्टसिद्धिं त्वमेतदासनरूपतः || ९-९३ ||

इदं मन्त्रं समुच्चार्य उपविष्यासने ततः |
यथाविधि विधायाथ गुरवे दक्षिणां ददेत् || ९-९४ ||

इत्यासनसंस्कारः |

अथ देशाः (फेत्कारिणीये)

एकलिङ्गे श्मशाने च शून्यागारे चतुष्टये |
तत्रस्थः साधयेद्योगी विद्यां त्रिभवमोचिनीम् || ९-९५ ||

एकलिङ्गलक्षणमुक्तं तत्रैव |

पञ्चक्रोशान्तरे यत्र न लिङ्गान्तरमीक्षते |
तदेकलिङ्गमाख्यातं तत्र सिद्धिरनुत्तमा || ९-९६ ||

श्मशानादिलक्षणमुक्तं (त्रिशक्तिरत्नाकरे)

दह्यन्ते व्यसवो यत्र शवकीलकसंकुले |
गृध्रगोमायुकाकाद्यैर्मांसंलुब्धैर्यदावृतम् || ९-९७ ||

तत् श्मशानमिति ख्यातं पिशाचगणसेवितम् |
काकादिनीडसंयुक्तं कृत्तिच्छत्रादिसंयुतम् || ९-९८ ||

नागरैर्दूरनिर्मुक्तं साध्यसोद्वेगकारकम् |
सौधसंरूढघासाट्यं शून्यागारं तदुच्यते || ९-९९ ||

चतुर्णां च यथा यत्र संयोगो युगपद्भवेत् |
तच्चतुष्पथमित्युक्तं रजन्यामिष्टदायकम् || ९-१०० ||

पूर्वपूर्वमिदं शस्तं जघन्यश्चोरतोत्तरम् |
उज्जटे पर्वते वाऽपि निर्जने वा चतुष्पथे || ९-१०१ ||

देवागारे देवशून्ये विल्वमूले नदीतटे |

प्. ७३३) स्वगृहे निर्जनारामे तथा चाश्वत्थसन्निधौ || ९-१०२ ||

(कुमारीतन्त्रे)

तद्भावे दिव्यगेहे सिन्दूरादिभिरङ्किते |
खड्गशूलगदाकर्त्त्रीचामरव्यजनादिभिः || ९-१०३ ||

वितानधूपसंङ्कीर्णे कृष्णागुरुसुवासिते |
युवतीनां सुरापीनां वेश्यानां लास्यशोभिते || ९-१०४ ||

शङ्खघण्टारवाकीर्णे दीपावलिविराजिते |
एवम्भूते गृहे पूजा कालिकायाः सुशोभना || ९-१०५ ||

अथ पुरश्चरणविधिः (वीरतन्त्रे)

आदौ मन्त्रस्य सिद्ध्यर्थं पुरश्चरणमाचरेत् |
ततः सिद्धमनुर्मन्त्री काम्यकर्माणि साधयेत् || ९-१०६ ||

(स्वतन्त्रतन्त्रे)

दिवा लक्षं शुचिर्भूत्वा हविष्याशी जपेन्नरः |
ततस्तु तद्दशांशेन होमयेद्धविषा प्रिये || ९-१०७ ||

तर्पयेत् तीर्थतायेन पयसा सर्पिषाऽपि वा |
मधुना वा सितामिश्रतोयेन परमेश्वरीम् || ९-१०८ ||

देवीं चाभिषिञ्चेत् तोयैस्तर्णस्य दशांशतः |
तद्दशांश हविष्यान्नैर्भोजयेद्भक्तितः प्रिये || ९-१०९ ||

कालीमन्त्रविदो विप्रान् दक्षिणां गुरवे ददेत् |
पाशवं कठिनं कल्पं शृणु वैरं ततः प्रिये || ९-११० ||

रात्रौ मांसाशवैर्देवीं पूजयित्वा विधानतः |
ततो नग्नां स्त्रियं नग्नो रमन् क्लेदयुतोऽपि वा || ९-१११ ||

जपेल्लक्षं ततो देवीं होमयेज्ज्वलितेऽनले |
योनिकुण्डे स्थिते सर्पिर्मांसमद्ययुतं तथा || ९-११२ ||

प्. ७३४) दशांशं तर्पयेन्मद्यैर्मांसमिश्रैस्तु साधकः |
तर्पणस्य दशांशेन अभिषिञ्च्य जगन्मयीम् || ९-११३ ||

दशांशं भोजयेत् वा साधु साधकं कालिकाप्रियम् |
मद्यं मांसं च मत्स्यं च चर्वणं च प्रदापयेत् || ९-११४ ||

ततस्तु तोषयेद्भक्त्या गुरुं स्वर्णादिभिः प्रिये |
एतत्कल्पद्वयाद्देवि मन्त्रः सिध्यति वै ध्रुवम् || ९-११५ ||

(कालीतन्त्रे)

आदौ पुरस्क्रियां कुर्यान्नियमेन यथाविधि |
	लक्षमेकं जपेद्विद्यां हविष्याशी दिवा शुचिः || ९-११६ ||

रात्रैः ताम्बूलपूर्णास्यः शययायां लक्षमानतः |
ततः सिद्धमनुर्मन्त्री प्रयोगार्हो न चान्यथा || ९-११७ ||

(साधनसमुच्चये)

नित्यकर्म दिवा कृत्वा रात्रौ पूजां समाचरेत् |
पूजान्ते तु जपं कुर्यात् कारणास्वादमोदितः || ९-११८ ||

जपेन लक्षमात्रेण काली विद्या प्रसिध्यति |

(भैरवतन्त्रे)

लक्षं जपेद्धविष्याशी दिनेनैव जितेन्द्रियः || ९-११९ ||

ब्रह्मचर्यपरो भूत्वा पुरश्चरणकर्मणि |
तथा रात्रौ जपेल्लक्षं मन्त्री मैथुनतत्परः || ९-१२० ||

कृत्वाऽचारक्रमेणैवं साधयेन्मन्त्रमात्मनः |
विधानेनाथ सिद्धिः स्यान्मनुरेव न संशयः || ९-१२१ ||

(भैरवयामले)

दीक्षाविधानमधिगम्य गुरोः सकाशा-
ल्लब्ध्वा मनुं जपति लक्षमितं दिवा यः |
प्. ७३५) रात्रौ हविष्यभुगमत्सरकामकोप-
लोभाद्यचञ्चलमनाः स तु साधकेन्द्रः || ९-१२२ ||
लक्षं निशि स्ववनितासु रतावसाने
नग्नो विमुक्तचिकुरस्त्वयि दत्तचित्तः |

(महाकालस्तुतौ)

वशी लक्षं मन्त्रं प्रजपति हविष्याशनरतो
दिवा मातर्युष्मच्चरणयुगलध्याननिरतः || ९-१२३ ||
परं नक्तं नग्नो निधुवनविनोदेन च मनुं
जनो लक्षं  स स्यात् स्मरहरसमानः क्षितितले ||

(मेरुतन्त्रे)

लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं हविष्याशी दिवा शुचिः || ९-१२४ ||

अशुचिश्च तथा रात्रौ लक्षमेकं जपेन्मनुम् |
दशांशं होमयेदाज्यैस्तर्पयेदभिषेचयेत् || ९-१२५ ||

होमं च तर्पणं पूजा कर्तव्या तु विशेषतः |
ततः प्रयोगान् कुर्वीत काम्यानिष्टफलाप्तये || ९-१२६ ||

(वीरचूडामणौ)

साधनस्य विधिं वक्ष्ये संकेतपरमाद्भुतम् |	
येन विज्ञातमात्रेण खेचरत्वं च जायते || ९-१२७ ||

होमं कुर्यात् प्रयत्नेन पायसेन तिलेन वा |
स्नातः शुक्लाम्बरधरो नित्यकर्मदिवाशुचिः || ९-१२८ ||

रात्रौ पूजां प्रकुर्वीत पञ्चमुद्राविधानतः |
अनेनैव विधानेन लक्षमेकं जपेद्बुधः || ९-१२९ ||

स्वस्वकर्म पुरस्कृत्य सर्वसिद्धीश्वरो भवेत् |
हावभावादिकं कुर्यान्महाचीनलतां हरेत् || ९-१३० ||

प्. ७३६) (श्रुतिसिद्धान्ततन्त्रे)

तेनैव तर्पणं कुर्यात् स्नानपानादिकं सदा |
दक्षिणे पाशवः कल्पो वीरकल्पस्तु वामिनाम् || ९-१३१ ||

कल्पद्वयं समाश्रित्य मन्त्रं सिध्यति सत्वरम् |
गुरोराज्ञां समादाय स्नातः शुक्लाम्बरः शुचिः || ९-१३२ ||

दिवा लक्षं जपेद्विद्यां ब्रह्मचर्यं समाश्रितः |
रात्रौ च देवदेवेशीमिष्ट्वा वामोपचारकैः || ९-१३३ ||

शक्तीः संपूज्य विधिवत् कृत्वा निधुवनोत्सवम् |
कोमलाद्यासनासीनो मुक्तदेशी दिगम्बरः || ९-१३४ ||

ताम्बूलपरिपूर्णास्यः सिन्दूराङ्कितभालकः |
रहस्यमालामादाय जपेल्लक्षमनन्यधीः || ९-१३५ ||

कुलमार्गप्रपन्नानां विधिरेषः प्रकीर्तितः |

अत्र ब्राह्मणस्य पशोर्वा दक्षिणोपचारेण दिवकलक्षजपः | शूद्रस्य वीरस्य च रात्रौ वामोपचारेणैकलक्षणजप इति राघवभट्टादयः |

तेषामयमाशयः |

भैक्ष्यादिनियमाहारः सकृद्रात्रौ विधियते || ९-१३६ ||

दिवा चैव जपं कुर्यात् पौरश्चरणिको द्विजः |

इति (फेत्कारिणी-)तन्त्रवचनात् |

स्नातः शुक्लाम्बरधरः शुचिः प्रयतमानसः || ९-१३७ ||

दिवा सर्वं प्रकर्तव्यं धर्मकामार्थसिद्धये |
द्विजानामत्र सर्वेषां विधिरेषः प्रकीर्तितः || ९-१३८ ||

इति (मेरुतन्त्र-)वचनाच्च विप्रादिकर्तृकपुरश्चरणे |

त्रिसन्ध्यं देवपूजां च त्रिसन्ध्यं जपमाचरेत् |
रात्रौ मन्त्रं च मालां च स्पृशेन्नैव कदाचन ||१३९ ||

प्. ७३७) इति पशुभावप्रकरणीय-(भावचूडामणि-) वचनात् | पशुकर्तृकपुरश्चरणे च दिवस एव कालः |

एवं च |

	द्विजानां चैव सर्वेषां दिवाविधिरिहोच्यते |
	शूद्राणां च तथा प्रोक्तं रात्राविष्टं महाफलम् ||१४० ||

इति (महाकालसंहिता-) वचनोत्तराधात् |
शूद्रकर्तृकपुरश्चरणे |

	गते तु प्रथमे यामे तृतीयप्रहरावधि |
	निशायामेव जप्तव्यं रात्रिशेषे जपेन्न च ||१४१ ||

वीरपुरश्चरणप्रकरणीय-(मुण्डमाला-) वचनाद्वीरकर्तृकपुरश्चरणे च रात्रिरेव काल इति व्यवस्थितौ |

	पशुर्गुरुमुखाल्लब्धां विद्यां कालघनप्रभाम् |
	पाशवेन तु कल्पेन लक्षं जपति साधकः ||१४२ ||

	दिव्यगुरुमुखाल्लब्ध्वा कालिकां दिव्यरूपिणीम् |
	लक्षं जप्यात् सदा मन्त्रं वीरकल्पेन साधकः ||१४३ ||

इति (कालीकुलार्णव-)वचनात् |

स्वाचारनिरतो नित्यं दिवा लक्षं जपेत् पशुः |
	दिव्यो वाऽप्यथ वा वीरो रात्रौ लक्षं जपं चरेत् ||१४४ ||

इति (कालीक्रम-)वचनाच्च सर्वेषामेकलक्षजपात्मकमेव पुरश्चरणं सिध्यतीति | अस्मिन् मते |

	लक्षमेकं जपेद्विद्यां हविष्याशी दिवा शुचिः |
	रात्रौ ताम्बूलपूर्णास्यः शययायां लक्षमानतः ||१४५ ||

	एवं लक्षद्वयं जप्त्वा तद्दशांशेन मन्त्रवित् |
	अयुतं होमयेद्देवि दिवारात्रिप्रभेदतः ||१४६ ||

इति सर्वेषां भिन्नभिन्नेति कर्त्तव्यताकसमुचितलक्षद्वयजपात्मकपुरश्चरणादिविधायक(कुमारीतन्त्र-)विरोधो दुर्वारः |

प्. ७३८) (निरुत्तरतन्त्रेऽपि) लक्षद्वयपरिमित एव जप उक्तः |

	लक्षद्वयं जपेद्विद्यां दिवारात्रिप्रभेदतः � इति |

सुधार्णवकृतस्तु �

एवं लक्षद्वयं जप्त्वा इत्या � (कुमारीतन्त्रा-)दिवचनाद्दिवारात्र्योर्भिन्नभिन्नाचारेणैकैकलक्षजपात्मकसमुचितलक्षद्वयजपः सर्वस्यैव प्राप्तः |

	स्वाचारनिरतो नित्यं दिवा लक्षं जपेत् पशुः ||१४७ ||

	दिव्यो वाऽप्यथ वा वीरो रात्रौ लक्षं जपं चरेत् |

इति (कालीक्रम-)वचनेनापवाद्यते |
एवं वीरब्राह्मणस्यापि रात्रौ मैरेयाद्युपादानपुरःसरः |

	ब्राह्मणो मदिरां दत्वा ब्राह्मण्यादेव हीयते || ९-१४८ ||

इत्यादिवाक्यविरुद्धो वीरभावप्रकरणीयब्राह्मणकर्तृकक्षीरोपादानविधायक-(भावचूडामणि-) विरुद्धश्च जपः प्राप्तः |

तत्र

	द्विजानां चैव सर्वेषां दिवाविधिरिहेष्यते |

इत्यपवादकं वाक्यम् | तेन वीरस्यापि ब्राह्मणस्य मैरेयाद्युपादानपूर्वकं दिवालक्षजपः पर्यवसन्नो भवति |
एवं च राजन्यवैश्ययोरपि रात्रिमात्रजपापवादक |

	शूद्राणां च तथा प्रोक्तं रात्राविष्टं महाफलम् || ९-१४९ ||

इत्युत्तराधम् | तेन (कुमारीकल्प-)वचनं राजन्यवैश्यविषयं पर्यवस्यति |
अपवादविसयपरिहारेणोत्सर्गस्य व्यवस्तितैः पशूनां रात्रजपश्च पशुभावप्रकरणीय �(भावचूडामणि-)वचनपरास्त एवेति सर्वमनवद्यम् |

वस्तुतस्तु �

पशुर्गुरुमुखाल्लब्ध्वा इत्यादि (कालीकुलार्णव-)वचनात् पशोर्लब्धमन्त्रस्य पशुभावेन वीराल्लब्धमन्त्रस्य वीरभावेन च साधने एकलक्षजपो वैपरीत्ये च लक्षद्वयजप इत्याहुः अत्र वैपरोत्ये (कुमारीतन्त्रो-)क्तरीत्या लक्षद्वयजपस्य कर्तव्यतया वीराल्लब्धमन्त्रस्य पशुभावेन साधनासम्भवात् पशोर्लब्धमन्त्रस्य वीरभावेन साधनमेव वैपरीत्यमिति ध्येयम्
अत्र कृष्णभट्टपादाः |
एवं लक्षद्वयं जप्त्वा इत्यादि-(कुमारीतन्त्रा-)दिवचनात् सर्वेषामपि लक्षद्वयपरिमित एव जपः | पशुदिव्यवीराणामेकैकलक्षजपविधायक-(कालीकुलार्णवकालीक्रमा-)दिवचनं तु सिद्धमन्त्रविषयम् |

प्. ७३९) अत एवोक्तं (यामलादैः)

	गुरुणा साधितो मन्त्रो यदि भाग्येन लभ्यते |
	लक्षमात्रं तदा जप्त्वा सर्वकर्णाणि साधयेत् � इति ||१५० ||

तत्र विशेषस्तु |

	रात्रौ मांसासवैर्देवीं पूजयित्वा विधानतः |
	ततो नग्नां स्त्रियं नग्नो रमन् � इत्यादि (स्वतन्त्रतन्त्रा-)दिवचनात् |
	ब्राह्मणो मदिरां दत्वा � इत्यादिमहाकालोक्तविरुद्धमैरेयदानादिकम् |
	अज्ञानात् स्वस्त्रियम् गत्वा � इत्यादिसामान्यपुरश्चरणप्रकरणीय � (सिद्धान्तसम्प्रदाया-)दिवचनविरुद्धरात्रिजपप्राक्कालीनसुरतादिकं ब्राह्मणस्यापि प्राप्तम् |

तदुभयमपि |

	द्रव्येण सात्त्विकेनैव ब्राह्मणः पूजयेच्छिवाम् || ९-१५१ ||

	स्वकीयां परकीयां वा सामान्यवनितां तथा |
	जपेयुस्ताः समाकृष्य क्षत्रविदशूद्रजातयः || ९-१५२ ||


इति (महाकालसंहिता)-वचनेनापवाद्यते |

एवं च |

	स्वजातकुसुमं चैव हेतुद्रव्यं च भैरव |
	स्पृष्ट्वा तथा समाघ्राय पञ्चगव्येन शुद्ध्यति ||१५३ ||

	ऋतुकालं विना चापि न गच्छेत् स्त्रियमादरात् |

इत्यादिभिः पशुभावप्रकारेण � (भावचूडामणि -)वचनैर्विप्रेतरपशोरपि तदुभयं निरस्तमेव |
	पशुमात्रस्य रात्रिजपनिषेधक � (भावचूडामणि-)वचनं तु एतद्देवताद्यतिरिक्तदेवतोपासकपशुपरम् |

	रात्रावपि जपेत् तावत् प्रत्यवायोपशान्तये || ९-१५४ ||

इति पशुकर्तृककाम्यप्रकरणीय �(श्रुतिसिद्धान्ततन्त्र)-वचनेन एतद्देवतोपासकपशो रात्रिजपस्यापि विहितत्वात् |

	शूद्राणां च तथा प्रोक्तं रात्राविष्टं महाफलम् |

प्. ७४०) इति वचनं तु शूद्राणां रात्रिजपे फलातिशयबोधकं न तु शूद्रकर्तृकदिवातनजपप्रतिषेधकम् |

तथा च |

वीरदिव्ययोर्दिवापाशवकल्पेनैकलक्षजपो वीरकल्पेन रात्रावेकलक्षजपरतत्रापि साक्षन्मैरेयाद्युपादानं शूद्रस्यैव न तु वीरस्यापि त्रैवर्णिकस्य तदुपादानम् |

	क्षीरेण ब्राह्मणैस्तर्प्या घृतेन नृपवंशजैः || ९-१५५ ||

	माक्षिकैर्वैश्यवर्णैस्तु आसवैः शूद्रजातिभिः |

इति (भैरवतन्त्र-)वचनात् |

अत एवोक्तं (महाकालसंहितायाम्)

	श्रूयते यत् फलाधिक्यं तत्रादौ मद्यदानतः || ९-१५६ ||

	तद्धि शूद्रपरं ज्ञेयं न तु द्विजपरं प्रिये � इति |

पशोस्तु दक्षिणचारेण दिवैकलक्षजपस्तेनैवाचारेण रात्रावेकलक्षजप इति सर्वेषामपि लक्षद्वयजपात्मकमेव पुरश्चरणं पर्यवसन्नमिति पाहुः |

मम त्वेवं प्रतिभाति |

	दक्षिणे पाशवः कल्पो वीरकल्पस्तु वामिनाम् || ९-१५७ ||

इत्यादि (श्रुतिसिद्धान्त-) तन्त्रवचनाद्दक्षिणमर्गिणः पाशवकल्प एव वाममार्गिणो वीरकल्प एवाधिकारित्वे सिद्धे पाशवकल्पेन च पुरश्चरणमुक्त्वा �

	कुलमार्गप्रपन्नानां विधिरेष प्रकीर्तितः |

इति तत्रैवोक्तत्वात् |

	कुलाचारक्रमेणैवं साधयेन्मन्त्रात्मनः || ९-१५८ ||

इति (भैरवतन्त्र-)वचनात् |

	दक्षवामक्रियायुक्तः कौलश्चोभयमिश्रितः |

इत्याचारप्रकरणीय �(वाडवानल-)वचनाच्च एतत्कल्पद्वयाश्रयणे कौलिकस्यैवाधिकारः प्रतीयते |

तथा च |

पाशवकल्पेन दिवैकलक्षजपरूपपुरश्चरणं दक्षिणमार्गिणः | वीरकल्पेन रात्रावेकलक्षजपरूपपुरश्चरणं वाममार्गिणः | एतदुभयात्मकपुरश्चरणं कौलिकस्येति मार्गभेदेन पुरश्चरणस्यापि भेदः |

प्. ७४१) द्विजानां चैव सर्वेषाम् � इत्यादौ द्विजपदं पशुपरं न तु विप्रमात्रपरम् | तस्य त्रैवर्णिकवाचकत्वात् | अत एव क्षत्रियवैश्ययोः संग्रहाय सर्वेषामिति पदमुपात्तम् | उत्तरार्धे तु नोपात्तम् | अन्यथा राजन्यवैश्यविषयकाकाङ्क्षाया अनिवृत्तिप्रसङ्ग इति तु सुधार्णवकृतैवोक्तम् | पशुश्च दक्षिणमार्गो | एवमुत्तरार्धे शूद्रपदं वाममार्गिपरम् |

	अत एवोक्तं (मेरुतन्त्रे)


		शूद्रादियवनान्तानां सिद्धिर्वामपथे स्थिता �इति || ९-१५९ ||

		दिव्यो गुरुमुखात् � इत्यत्र दिव्यो वाऽप्यथ वा वीरः � इत्यत्र च दिव्यवीरौ वाममार्गिणो अ तु कौलिकौ | कौलिकवाममार्गिभेदेन तयोः प्रत्येके द्वैविध्यस्य वक्ष्यमाणत्वात् तथा च दिवैकलक्षजपविधायकानि (कालिकुलार्णवा)- दिवचनानि दक्षिणमार्गपरतया रात्रावेकलक्षजपविधायकानि (साधनसमुच्चया-)दिवचनानि वाममार्गपरतया दिवारात्रिभेदेन समुचितलक्षद्वजपविधायकानि-)दिवचनानि वाममार्गपरदिवचनानि च कुलमार्गपरतया संगमनीयानीति सकलमकलङ्कम् |

	किञ्च

		लक्षमेकं जपेद्विद्यां हविष्याशी दिवा शुचिः |
		अशुचिश्च तथा रात्रौ लक्षमेकं जपेन्मनुम् ||१६० ||

इत्यादावपि त्रिविधमार्गोपयुक्तं त्रिविधपुरश्चरणं सुधीभिराकलनीयम् | ननु पशूनामेतद्देवताराधने कथमधिकारः |

	दिव्यभावं वीरभावं विना कालीं न पूजयेत् |
	पूजयेन्नरकं याति दुःखं तस्य पदे पदे ||१६१ ||

	पशुभावाश्रितो देवि यदि कालीं प्रपूजयेत् |
	रौरवं नरकं याति यावदाहूतसंप्लवम् ||१६२ ||

इति (निरुत्तरतन्त्र-)वचनेन निषेधादिति चेन्न | दिव्यभावमित्यादिवचनानां वामाचारप्रकरणीयतया वाममार्गिणां पशुभावाश्रयणनिषेधपरत्वात् |
	तथा च |

		वाममार्गी दिव्यभावं विना कालीं न पूजयेत् |

पशुभावाश्रितः सन् यदि पूजयेत् तदा रौरवं नरकं यातीति तदर्थः |

	तदुक्तमन्यत्रापि |

		दिव्यभावं वीरभावं वाममार्गी समाश्रयेत् || ९-१६३ ||

प्. ७४२) पशोः संसर्गमात्रेण रौरवं नरकं व्रजेत् � इति ||
तथा च |

	पशुभावो हि विप्राणां श्रेयस्करतो मतः || ९-१६४ ||

	तस्मात् पाशवकल्पेन विप्रः कालीं प्रपूजयेत् |

इति (श्रुतिसिद्धान्ततन्त्र-)वचनात् |

	विप्रो दक्षिणमार्गेण मयामायां प्रपूजयेत् ||१६५ ||

इत्यादि (सिद्धान्तसार-)वचनाच्च पशूनामेतद्देवतोपासनाधिकारित्वमक्षतमेव | अन्यथा |

	पशुर्गुरुमुखाल्लब्ध्वा � इत्यादिपूर्वोक्त �(कालोकुलार्णव-)वचनस्य |
	स्वाचारनिरतो निरतं दिवा लक्षं जयेत् पशुः |

इत्यादि (काली क्रम-)वचनस्य चासङ्गत्यापत्तेः |
एवं च |

	साधके क्षोभमापन्ने देवीक्षोभः प्रजायते || ९-१६६ ||

	तस्माद्भुक्त्वा च पीत्वा च पूजयेत् परमेश्वरीम् |
	विना पीत्वा सुरां भुक्त्वा मांसं गत्वा रजस्वलाम् || ९-१६७ ||

	यो जपेद्दक्षिणां कालीं तस्य दुःखं पदे पदे |
	कलावासवयोगेन तर्पयेत् कालिकां प्रिये || ९-१६८ ||

इत्यादि �(निरुत्तरतन्त्र-)वचनानामपि वीरपरत्वमवगन्तव्यम् | वीरस्यापि ब्राह्मणस्य मैरेयाद्युपादाननिषेधाद्ब्राह्मणेतरवीरपरत्वमुक्तवचनानामिति बहवः |
	वस्तुतो ब्राह्मणस्य वीरादिभाव एव निषिद्धः |

		पशुभावो हि विप्राणाम् � इत्युक्तत्वात् |

ननु |

		मद्यं मत्स्यं तथा मांसं मुद्रां च मैथुनं ततः |
		ब्राह्मणो वीरभावेन कालिकायै निवेदयेत् ||१६८ ||
		
ब्राह्मणः क्षत्रियो वैश्यः शूद्रश्च कुलयोगतः |
		पञ्चमैः पूजयेत् कालीं मोक्षार्थी यः कलौ भवेत् ||१६९ ||

प्. ७४३) इत्यादि (निरुत्तरतन्त्र-)वचनाद्ब्राह्मणस्य वीरभावे कथं नाधिकार इति चेन्मैवम् |

	ब्राह्मं वीर्यं तथा क्षेत्रं संस्कारा ब्रह्मसंभवाः |
	ब्रह्मणाचरणाद्ब्रह्मविद्याभिर्ब्राह्मणो भवेत् ||१७० ||

इति (मेरुतन्त्रो)-क्तेषु पञ्चसुलक्षणेषु निर्देशक्रमप्रातिलोम्येन लक्षणचतुष्टयहीनस्य शूद्रतुल्यस्यैव ब्राह्मणस्य वामाचाराधिकारितया सर्वाचारपरिभ्रष्टस्य तादृशस्यैव ब्राह्मणस्य कुलाचाराधिकारितया च तदितरस्य विप्रस्य तदुभयानधिकारित्वेन वीरभावनिषेधात् |
	तदुक्तं (मेरुतन्त्रे)

		उक्तेषु लक्षणेष्वेकं यस्मिन् विप्रे प्रदृश्यते |
		तस्यैव ब्राह्मणस्यात्र वामे स्यादधिकारिता ||१७१ ||

तथा |

		चतुर्लक्षणहीनानां मार्गाः स्यु कौलिकादयः |

तथा |

		सर्वाचारपरिभ्रष्टः कुलाचारं समाश्रयेत् || ९-१७२ ||

		कुलाचारपरिभ्रष्टो रौरवं नरकं व्रजेत् � इति |

अत एवोक्तं (भावनिर्णये)

		वृषलः पशुभावं तु न कदाऽपि समाश्रयेत् || ९-१७३ ||

		ब्राह्मणो वीरभावं च मनसाऽपि न भावयेत् |

इति च शब्दाद्दिव्यभावमपि |
एवं च ब्राह्मणकर्तृकमदिराद्युपादानविध्यायकं वाक्यं यत्र यत्रोपलभ्यते तत्र तत्र ब्राह्मणपदस्य पूर्वोक्तलक्षणचतुष्टयहीनवीरब्राह्मणपरत्वमवधेयम् | तान्त्रिकमते तादृशोऽपि ब्राह्मणपदप्रयोगात् | अत एव तस्यैव ब्राह्मणस्येत्युक्तं (मेरुतन्त्रे)

	ब्राह्मणैस्तु सदा पेयं क्षत्रियैस्तु रणागमे || ९-१७४ ||

	वैश्यैर्धनप्रयोगे च शूद्रेर्नैव कदाचन |

इति �(कुलार्णव-)वचनं तु सदा पेयमित्यत्र सदा अपेयमित्यकारप्रलेषादपि सङ्गच्छते | एवं च कलिधर्मप्रकरणे गृह्यपरिशिष्टे हरिनाथोपाध्यायैः सौत्रामण्यां सुराग्रहणनिषेधस्योक्तत्वात् |
	कुलाचाराधिकारिब्राह्मणस्यास्माभिरुपदर्शितत्वाच्च |

		सौत्रामण्यां कुलाचारे ब्राह्मणः प्रपिवेत् सुराम् || ९-१७५ ||

प्. ७४४) इति (समयाचार-)वचनं सङ्गच्छत एव |
यत् तु |

	त्रेतायां पूजिता देवी घृतेन सर्वजातिभिः |
	मधुभिः सर्ववर्णैस्तु पूजिता द्वापरे युगे ||१७६ ||

	पूजनीया कलौ देवी केवलैरासवैः � (यामल-)वचनम् | तत्र सर्ववर्णशब्दो ब्राह्मणेतरपरः |

	त्रययध्वरोणो भूदेवस्त्रिपदायज्ञसूत्रधृक् |
	न कदाऽपि स्पृशेद्बालां न च देव्यै निवेदयेत् ||१७७ ||

इति (महाकालसंहिता-)वचनेन ब्राह्मणस्य सर्वदा मैरेयदाननिषेधात् |
इत्थं च |

	यत्रावश्यं विनिर्दिष्टं मदिरादानमुमुत्तमम् |
	ब्राह्मणस्ताम्रपात्रे तु गव्यं मद्यं प्रल्पयेत् ||१७८ ||

इति (भैरवतन्त्रो-)क्तोऽनुकल्पविधिरपि पूर्वोक्तवीरब्राह्मणपर एव | तदितरस्य तत्रापि नाधिकारः |

	ब्राह्मणस्त्वनुकल्पं न कृत्वा चाण्डालतामियात् |

इति तन्त्रान्तरवचनात् |
(महाकालसंहितायाम्)

कदा चिदनुकल्पोक्तां दद्याद्देव्यै द्विजः सुराम् || ९-१७९ ||

उपमद्यानि ते वच्मि तानि देव्यवधारय |
आर्द्रकस्य गुडस्यापि समभागे भवेत् सुरा || ९-१८० ||

ताम्रपात्रे तथा क्षौद्रं पयो गव्यं तथाऽत्र च |
नारिकेलोदकं कांस्ये रीतौ तालरसोऽपि च || ९-१८१ ||

रसालश्च रसो रङ्गे वा पानसो द्रवः |
मधूकपुटके द्राक्षा तत्पुष्पं तद्दलेऽपि च || ९-१८२ ||

चिञ्चारसं पद्मपत्रेऽश्वत्थे कारकपानकम् |
उपमद्यानि चैतानि द्वादश स्युर्वरानने || ९-१८३ ||

प्. ७४५) द्विजो दित्सति चेन्मद्यं दद्यादेतानि नो सुराम् |
एतान्यपि न देयानि सात्त्विकैर्धर्मभीरुभिः || ९-१८४ ||

मद्यं वाऽप्युपमद्यं वा मद्यनाम न गच्छति |
पातित्यं किन्तु नामीभिस्तथैव पतितो भवेत् || ९-१८५ ||

अत्र द्विजपदं ब्राह्मणेतरद्विजपरं न तु ब्राह्मणपरम् | अत एवोक्तं तत्रैव |

नारिकेलोदकं कांस्ये ताम्रे गव्यं तथा मधु |
राजन्यवैश्ययोर्दानं न विप्रस्य कदाचन || ९-१८६ ||

एवं प्रदानमात्रेण हीनायुर्ब्राह्मणो भवेत् � इति |
एवं च |

नानोपचारसम्भारैर्भक्तितः पूजिताऽपि च || ९-१८७ ||
विना मकारयोगेन नैव तुष्यति कालिका |

इत्यादि (कुलरत्नावली-) वचनमपि शूद्रादिकर्तृकाराधनपरं बोद्धव्यं |
विप्रादिकर्तृकोपासनायां न सात्त्विकैरेवोचारैस्तस्यास्तुष्टिश्रवणात् | एतत् सर्वं (महाकालसंहितायां) स्पष्टम् |

तथा हि |

वस्तुष्वन्येषु तिष्टत्सु देवीप्रीतिकरेषु च || ९-१८८ ||

किमेतया वै सुरया कदन्नमलरूपया |
भूतप्रेतपिशाचार्थं पूयमिश्रं * सुरामिषम् || ९-१८९ ||

तद्ब्राह्मणेन नो देयं देव्यै नात्तव्यमेव च |
न चैतया तुष्यति सा बहु वाऽपि घृणायते || ९-१९० ||
 
उद्विग्ना च भवेत् तस्माद्दद्यान्नैव द्विजः सुराम् |
हतो वेदो हतो धर्मः परलोको हतः स्वकः ||१९१ ||

कुलं हतं हता जातिर्हतं ब्राह्मण्यमेव च |
प्राज्ञंमन्येन मूर्खेण पिवताऽज्ञानतः सुराम् ||१९२ ||

प्.७४६) किं कृतं साधितं किं वा किं च वा समुपार्जितम् |
यदयं हृतवान् स्वस्य सर्वं मद्योपसेवनात् || ९-१९३ ||

एवमेवाज्ञानमग्नो मामप्याशु हनिष्यति |
उद्विग्नैव महामाया भवेत् तदवलोकनात् || ९-१९४||

कैवर्त्तपुक्कशम्लेच्छरजकान्त्यावसायिनाम् |
चर्मकारनटप्रोथमेदोवेणूपजीविनाम् || ९-१९५||

सिद्धदुर्गन्धिशुष्कान्नं द्रव्यं मह्यं निवेद्य हि |
सुधावत् पिवतां पुसां कथं विदसु न हि स्पृहा || ९-१९६ ||

अन्ये न सन्ति वस्त्वाद्या नैवेद्यकरणाय किम् |
अस्पृश्यं यत् तदानीय मह्यं ददति कुअलिकाः || ९-१९७ ||

ऋचो यजूंषि सामानि ह्यथर्वाङ्गिरसस्तथा |
वेदेभ्यः कोटिगुणिता महामन्त्रास्तथैव च || ९-१९८ ||

ये पावयन्ति देहस्थान् मद्यैराकण्ठपूरितैः |
मामपि प्लावयिष्यन्ति किमाश्चर्यं हि ते जनाः || ९-१९९ ||

सात्त्विकैरेव निअवेद्यैः कन्दैः पुष्पैः पलैर्दलैः |
अभावे भावभक्तिभ्यां सत्यं तुष्टा भवाम्यहम् || ९-२०० ||

न मद्यमांसविस्तारैः प्रेतराक्षसभोजनैः |
ब्राह्मणो मानसाः पुत्रा मरीच्यत्र्यङ्गिरोमुखाः || ९-२०१ ||

एतेषामन्वयोद्बूताः पुनरन्ये सहस्रशः |
कश्यपश्चैव दुर्वासा दत्तात्रेयश्च चन्द्रमाः || ९-२०२ ||

बृहस्पतिर्विश्रवाश्च शक्तिर्दक्षो मृकण्डुजः |
नारदः कपिलो व्यासः कालाग्निर्जमदग्निजः || ९-२०३ ||

दाक्षः कविरथर्वा च शाण्दिल्यो गौतमो मनुः |
नाचिकेता भरद्वाजः श्वेताश्वतर एव च || ९-२०४ ||

प्. ७४७) और्वो दधीचिश्च्यवन ऋचीकश्च पराशरः |
शातातपो लोमशश्च जैगीषव्यश्च देवलः || ९-२०५ ||

पैठीनसिर्वीतिहव्यः संवर्तोऽगस्तिरासुरिः |
उपमन्युर्मतङ्गश्च तथा वाजस्रवाः कठः || ९-२०६ ||

उद्दालकश्चारुणेय आश्वलायन एव च |
उत्तङ्कश्च यवक्रीतः कात्यायन ऋतश्रवाः || ९-२०७ ||

एते चान्ये च मुनयो वेदवेदाङ्गपारगाः |
ईजानाः ऋतुभिः सर्वैः समाप्तवदक्षिणैः || ९-२०८ ||

गृणन्ती निगमं सर्वं कुर्वन्तो दुश्चरं तपः |
ध्यायन्तो निष्कलं ब्रह्म जपन्तो मामकं मनुम् || ९-२०९ ||

सर्वदा सात्त्विकैरेवीपचारैः पूजयन्ति माम् |
सदा मययर्पितहृदः सदा सद्भावभाविताः || ९-२१० ||

सदा मच्छरणं प्राप्ताः शान्ताः दान्ता जितेन्द्रियाः |
वायवाहारा निराहारा ऊर्ध्वरेतस एव च || ९-२११ ||

तपोबलाद्भ्रंसयितुं शक्रमप्यलमीदृशाः |
न निवेदितवन्तस्ते किमर्थं मदिरां मयि || ९-२१२ ||

विज्ञायास्यां महादोषं निन्द्यतां पापहेतुताम् |
गर्हाकरत्वं पातित्यकारित्वं पूतितामपि || ९-२१३ ||

परलोकविनाशित्वं तथा नरकहेतुताम् |
विप्रत्वजातिहन्तृत्वं म्लेच्छतुल्यत्वकारिताम् || ९-२१४ ||

अतस्तत्यजुरेवैनां संगृह्य श्रुतिपद्धतिम् |
यद्यस्यां दोषराहित्यं पुण्यकारित्वमेव च || ९-२१५ ||

स्यात् तदा ते कथं मह्यं ददुर्नैव सुरां द्विजाः |
धर्मव्यवस्थां ज्ञात्वेत्थमन्येऽपि द्विजजातयः || ९-२१६ ||

प्. ७४८) निवेदयिष्यन्ति नैव मह्यं मद्यं कथं चन |
बोधिता अपि शास्त्रार्थैरनादृत्य वचो मम || ९-२१७ ||

मोहाद्व्यवहरिष्यन्ति लोभोपहतचेतसः |
ये के चित् तां धर्मराजः शासिष्यति न संशयः || ९-२१८ ||

तीव्रैर्दण्डैर्महाघोरनरकादिनिपतनैः |
इति सत्यं पुरा मह्यं प्रोवाच जगदम्बिका || ९-२१९ ||

तत्राहमवदं देवि देवीवक्क्रोत्थिताक्षरैः |
अत परं श्रुत्यदितं धर्ममद्वाक्यमेव च || ९-२२० ||

देव्याज्ञां च समुल्लाङ्घ्य ये दास्यन्ति सुरां द्विजाः |
तेषां शास्त्री महामाया श्रोतव्यं शृण्वतः परम् || ९-२२१ ||

द्विजेतरः संप्रदद्याद्देव्यै मद्यं सदा रहः |
स्वयं महाप्रसादं च युञ्जीत प्रत्यहं प्रिये || ९-२२२ ||


मांसानि दग्धमीना/श्चसर्वदैव निवेदयेत् |
शुद्रादीनामथैतेषां सद्यस्तुष्यति कालिका || ९-२२३ ||

द्विजानां यावती निन्दा कथिता मद्यदानतः |
शूद्राणां तावती ज्ञेया प्रशस्तिर्वरवर्णिनि || ९-२२४ ||

अतः शूद्रः प्रयत्नेन देव्यै मद्यं निवेदयेत् |
दीर्घायुष्ट्वमरोगित्वं वाग्मित्वं राजमान्यताम् || ९-२२५ ||

पुत्रक्षेत्रकलत्रार्थपरिपूर्णत्वमेव च |
अन्ते स्वर्गादिगमनं शूद्रः प्राप्नोति मद्यतः || ९-२२६ ||

श्रूयते यत् फलाधिक्यं तन्त्रादौ मद्यदानतः |
तद्धि शूद्रपरं ज्ञेयं नैव द्विजपरं प्रिये || ९-२२७ ||

स्वयं यदन्नो भवति तदन्ना तस्य देवता |
पितरश्च तदन्नाः स्युरित्येवं वैदिकी स्थितिः || ९-२२८ ||

प्. ७४९) प्राणिजातिषु सर्वासु मानुष्यमतिदुर्लभम् |
मानुष्येष्वपि देहेषु शूद्रः श्रेष्ठोऽन्त्यजातितः || ९-२२९ ||

शूद्राच्छतगुणो वैश्यो वेश्यात् साहस्रिको नृपः |
नृपात् कोटिगुणो विप्रो ज्ञेयः स्वाध्यायतत्परः || ९-२३० ||

अत एव हि सर्गादौ जगत् सृष्ट्वा चराचरम् |
यद्यत् सारतरं वस्तु तद्ब्रह्माऽदाद्द्विजातये || ९-२३१ ||

वेदाः षडङ्गशास्त्राणि क्षमा सत्यं तपो धृतिः |
शौचं दान्तं दया धर्मो विवेकः कलभाषिता || ९-२३२ ||

त्यागः शान्तिश्च मर्यादा स्वाध्यायोऽध्यात्मचिन्तनम् |
यज्ञाः सर्वहविर्गव्यं पयो मेध्यान्नमेव च || ९-२३३ ||

एतेषां विपरीतानि ददौ शूद्रेभ्य एव च |
त्रयाणामपि वर्णानां दासभावमदात् ततः || ९-२३४ ||

सर्वशिल्पोपजीवित्वं मन्त्रराहित्यमेव च |
अनाशीस्त्वमशौचत्वमपाङ्क्तेयत्वमेव च || ९-२३५ ||

अस्पृश्यत्वमपाठित्वमसम्हाष्यत्वमेव च |
मद्यमांसोपयोगित्वं तद्विक्रेतृत्वमेव च || ९-२३६ ||

देवेभ्यस्तत्प्रदातृत्वं तदुत्पादित्वमेव च |
म्लेच्छादिदेशगमनं तत्संपर्कित्वमेव च || ९-२३७ ||

महासाहसकारित्वं वेदाश्रोतृत्वमेव च |
एतस्मात् कारणाद्देवि वेदमर्यादयाऽनया || ९-२३८ ||

ब्रवीमि मदिरादानेष्वेषामेवाधिकारिता |
दोषोऽणुरपि नैतेषां देवेभ्यो मद्यदानतः || ९-२३९ ||

फलातिरेकता वाऽपि श्रूयते निगमादिषु |
अतः प्रयत्नतः शूद्रो दद्याद्देव्यै परिश्रुतम् || ९-२४० ||

प्. ७५०) तामेव वर्जयेद्विप्रः सदा प्राणात्ययेऽपि हि |
निशम्यापीदृशान् दोषानथ चेद्दातुमिच्छति || ९-२४१ ||

स च सा च विजानाति धर्मं वा पापमेव वा |

(अगस्त्यसंहितायामपि)

आवां तु पिशितै रक्तैः सुरयाऽपि सुरेश्वरि || ९-२४२ ||

वर्णाश्रमोचितं धर्ममविचार्य यजन्ति ये |
भूतप्रेपिशाचास्ते भवन्ति ब्रह्मराक्षसाः || ९-२४३ ||

(मेरुतन्त्रे)

अमृतेन सहोत्पन्नं स्थाने मद्यं सुधायते |
विषेणापि सहोत्पन्नं तेन मद्यं विषायते || ९-२४४ ||

तथा |

गौडी पैष्ठी च माध्वी च सुरा इत्यभिधीयते |
सा क्षत्रवैश्योर्नेष्टा ब्राह्मणस्य तु का कथा � इति || ९-२४५ ||

अथ विद्याभेदः (कालीतन्त्रे) |

कलीहृदयाविद्या च सिद्धिविद्या महोदया |
पुरा येन यथा जप्त्वा सिद्धिमायुर्दिवौकसः || ९-२४६ ||

कामाक्षरं वह्निसंस्थामिन्दिरानादविन्दुभिः |
मन्त्रराजमिदं ख्यातं दुर्लभं पापचेतसाम् || ९-२४७ ||

त्रिगुणा तु विशेषेण सर्वशास्त्रप्रबोधिका |
अनया सदृशी विद्या न हि सारस्वतप्रदा || ९-२४८ ||

आकर्षणवशीकारमारणोच्चाटनं तथा |
शान्तिपुष्ट्यादिकर्माणि साधयेदनयाऽचिरात् � इत्यादि || ९-२४९ ||

तथा |

ध्यानपूजादिकं सर्वं साधनं च पुरस्क्रिया |
अनिरुद्धसरस्वत्याः समानं सर्वमीरितम् || ९-२५० ||

प्. ७५१) (मेरौ)

जपपूजादिकं प्राग्वद्दिशेषाद्भोगमोक्षदम् |

(श्रुतिसिद्धान्ते)

स्वबीजं पूर्वमुद्धृत्य कालिके वह्निगोहिनी || ९-२५१ ||

एषा षडक्षरी विद्या भुक्तिमुक्तिफलप्रदा |

(मेरुतन्त्रे)

न्यासपूजादिकं प्राग्वद्विशेषाद्भोगदो मतः || ९-२५२ ||

तत्रैव |

क्री/ हू/ ह्री/ त्र्यक्षरात्माऽयं मन्त्रः काल्याः प्रकीर्तितः |
प्राग्वज्जपादिकं चास्य विशेषात् सन्ततिप्रदः || ९-२५३ ||

कालीबीजं च हू/ मायां हु/ फट् पञ्चक्षरो मनुः |
न्यासध्यानादिकं प्राग्वद्विशेषाद्भूतनाशनम् || ९-२५४ ||

क्री/ हू/ ह्री/ हु/ फडत्युक्त्वा स्वाहान्तः सप्तवर्णकः |
मायाद्वन्द्वं कूर्चयुग्ममैन्द्रान्तं मदनत्रयम् || ९-२५५ ||

मायाविन्द्विश्वरयुतं दक्षिणे कालिके पदम् |
संहारक्रमयोगेन बीजसप्तकमुद्धरेत् || ९-२५६ ||

एकविंशत्यक्षरात्मा ताराद्यः कालिकामनुः |

(मेरुतन्त्रेऽपि)

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि एकविंशतिवर्णकम् || ९-२५७ ||

ओं ह्री/ ह्री/ हू/ शक्तियुग्ममस्य न्यासादि पूर्ववत् |
विल्वमूले शवारूढो वटमूले तथैव च || ९-२५८ ||

लक्षं मनुमिमं जप्त्वा सर्वसिद्धीश्वरो भवेत् |
पञ्चमं प्रतिनिध्यायं दक्षिणाम्नायसिद्धिदम् || ९-२५९ ||

तथा |

दक्षिणे कालिके स्वाहा मनुरष्टाक्षरः परः |
प्. ७५२) न्यासः प्राग्वद्ध्यानमन्त्रशवरूपशिवस्थिताम् || ९-२६० ||

महाकालरतासक्तां शिवाभिर्दिक्षु वेष्टिताम् |

तथा |

अथातः संप्रवक्ष्यामि शक्रवर्णमनूत्तमम् || ९-२६१ ||

क्री/ हू/ ह्री/ दक्षिणे कालिके क्री/ हु/ ह्री/ दहनप्रिया |
यजनं पूर्ववत् प्रोक्तं न्यासध्यानजपादिकम् || ९-२६२ ||

विशेषान्नृसुरादीनामयमाकर्षणक्षमः |
हू/ हू/ त्रिः क्री/ द्विश्च लज्जां स्वाहेत्याकृतिवर्णवान् || ९-२६३ ||

न्यासपूजादिकं प्राग्वद्विशेषेण वशीकृतिः |
जपादेतस्य भवति सर्वमन्यत् तु पूर्वत् || ९-२६४ ||

क्री/ क्री/ क्री/ हू/ समुच्चार्य हू/ लज्जाद्वयमुच्चरेत् |
दक्षिणे कालिके स्वाहा तिथिवर्णः प्रकीर्तितः || ९-२६५ ||

मन्त्रराजोऽयमाख्यातः पूर्ववत् स्यादुपासना |
विशेषाद्गतराज्यानामयं राज्यप्रदो भवेत् || ९-२६६ ||

अथैतद्गात्र्याः पुरश्चरणमुक्तं (सिद्धान्तसंग्रहे)

एवं ध्यात्वा महाकलीं जपेल्लक्षचतुष्टयम् |
रक्ताक्तैर्विल्वपत्रैश्च तद्दशांशेन होमयेत् � इति || ९-२६७ ||

अथ महाकालमन्त्रः (शक्तिसङ्गमे )

श्रीशिव उवाच |

महाकालं समारभ्य नित्यानां निर्णयं शृणु |
महाकाली महाभीमः प्रलयानलसन्निभः || ९-२६८ ||

कालीमायासमुद्भूतः कालीमानसिकः शिवः |
महाकालः परः शम्भुः परातीतगुणाकरः || ९-२६९ ||

तस्य मन्त्रं प्रवक्ष्यामि येन रक्षेज्जगत्त्रयम् |
कूर्चयुगमं महाकाल प्रसीदेति पदद्वयम् || ९-२७० ||

लज्जायुग्मं वह्निजायासंयुक्तं षोडशार्णकः |
षोडशार्णा यथा मुख्याः सर्वशीचक्रमण्डले || ९-२७१ ||

तथाऽयं सर्वकालीषु महाकालः प्रकीर्तितः |
कालिकाऽस्य ऋषिः प्रिक्तो विराट् छन्दः प्रकीर्तितम् || ९-२७२ ||

देवता तु महाकालः सर्वरूपी निरञ्जनः |
कूर्चबीजं तथा माया शक्तिरस्य प्रकीर्तिता || ९-२७३ ||

स्वाहाकीलकमुद्दिष्टं काल्यर्थे विनियोगता |
मायया तु षडङ्गानि ध्यानं शृणु वरानने || ९-२७४ ||

अथ ध्यानम् |

कोटिकालानलाभासं चतुर्बाहुं त्रिलोचनम् |
श्मशानाष्टकमध्यस्थं मुण्डाष्टकविभूषितम् || ९-२७५ ||

पञ्चप्रेतस्थितं देवं त्रिशूलं डमरूं तथा |
खड्गं च खर्परं चैव वामदक्षिणयोगतः || ९-२७६ ||

विभ्रतं सुन्दरं देहं श्मशानंभस्मभूषितम् |
नानाशवैः क्रीडमानं कालिकां हृदयस्थिताम् || ९-२७७ ||

लालयन्तं रतासक्तं घोरचुम्बनतत्परम् |
गृध्रगोमायुसंयुक्तं फेरवीगणसंयुतम् || ९-२७८ ||

जटापटलशोभाढ्यं सर्वशून्यालये स्थितम् |
सर्वशून्य मुण्डभूषं प्रसन्नवदनं शिवम् || ९-२७९ ||

भावयेदिति शेषः |

अथ पुरश्चरणम् |

एवं पूजा विधायाथ लक्षसङ्ख्य जपेच्छिवे |
प्. ७५४) तद्दशांशेन हवनं करवीरप्रसूनकैः || ९-२८० ||

स्वयम्भूवाऽक्तैर्बीजाक्तैः कारणाक्तैश्च वा हुनेत् |
नित्यं नैमित्तिकं काम्यं कालीवत् सर्वमाचरेत् || ९-२८१ ||

अथ महाकालीमन्त्रो (मेरुतत्रे)

अथातः संप्रवक्ष्यामि महाकालीमहामनुम् |
ओं क्ष/ क्ष्रे/ क्ष्रे/ क्रे/ ततः क्रे/ च पशुं गृहाण चोच्चरेत् || ९-२८२ ||

हु/ फट् स्वाहा शक्रवर्णः सिद्धमन्त्र उदाहृतः |
नास्य मुन्यादिकं न्यासः सिद्धमन्त्रस्य विद्यते || ९-२८३ ||

कृष्णतोयेन संपूर्णे घटे चाहूय कालिकाम् |
ब्राह्म्यादिभिश्च दूतीभिर्युक्तां संपूज्य भक्तः || ९-२८४ ||

अष्टमीं चण्डिकां त्वत्र देवीं ध्यायेद्गृहे पुनः |

ध्यान यथा |

पञ्चवक्क्रां महारौद्रीं प्रतिवक्रं त्रिलोचनाम् || ९-२८५ ||

शक्तिशूलधनुर्बाणखेटखड्गवराभयान् |
दक्षादक्षभुजैर्देवीं बिभ्राणां भोगिबूषणाम् || ९-२८६ ||

अथ पुरश्चरणम् |

वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं वामाचारेण साधकः |
पिचुमर्दस्य समिधो घृताक्ता जुहुयात् ततः || ९-२८७ ||

रज्ज्वा प्रज्वलिते वह्नौ तर्पणादि ततश्चरेत् |
एवं सिद्धमनुर्मन्त्री मारयेदचिराद्रिपुन् || ९-२८८ ||

अथ भद्रकालीमन्त्रस्तत्रैव |

अथातः संप्रवक्ष्यामि भद्रकाल्याः परं मनुम् |
हौ/ कालीति महाकाली द्विः किणिः फड्वसुप्रिया || ९-२८९ ||

चतुर्दशाक्षरी मन्त्रो भद्रकाल्या उदाहृतः |
पदैः षद्भिः षडङ्गानि जातियुक्तानि कल्पयेत् || ९-२९० ||

प्. ७५५) अथ ध्यानम् |

ध्यातव्येयं सदा देवी भद्रकाली भयावहा |
क्षुत्क्षामा कोटराक्षी च नाहं तृप्तेति वादिनि || ९-२९१ ||

मसीमुखी मुक्तकेशी जगद्ग्रसनलालसा |
जम्बूफलाभदशना लोलजिह्वा भयङ्करी || ९-२९२ ||

शूलं कपालं च शृणिं ज्वलत्पाशं च बिभ्रती |
अशेषं कालिकातन्त्रे यत् प्रोक्तं तदिहापि च || ९-२९३ ||

जपन्यासप्रयोगाद्यं यो विशेषः स उच्यते |
आराध्य प्रजपेन्मन्त्रं नित्यमष्टोत्तरं शतम् || ९-२९४ ||

रिष्टमाला विधातव्या जपार्थं सिद्धिमिच्छता |
इयं देवी महादेवी शत्रुनिग्रहकारिणी || ९-२९५ ||

यथेष्टचेष्टया चिन्त्या धर्मकामार्थसिद्धिदा |
अथ मन्त्रान्तरं वक्ष्ये भद्रकाल्याः सुगोपितम् || ९-२९६ ||

गृध्रकर्णि विरुपाक्षि लम्बस्तनि महोदरि |
उत्पादयोत्पारयेति द्विधोपरि पदं भवेत् || ९-२९७ ||

द्विधा वेत्ति पदं हु/ फट् स्वाहा सप्तग्निवर्णकः |
पिप्पलादो मुनिः प्रोक्तो निवृच्छन्द उदाहृतम् || ९-२९८ ||

भद्रकाली देवता स्याद्द्विरुत्पादय हृत् स्मृतम् |
उपरिभ्यां शिरः प्रोक्तं वेत्तिभ्यां तु शिखा स्मृता || ९-२९९ ||

हु/ फड्भ्यां कवचं स्वाहयाऽस्त्रमुदीरितम् |

अथ ध्यानम् |

अतिरौद्रा महादंष्ट्रा भृशं दीर्घा कृशोदरी || ९-३०० ||

सुवृत्तनयना शूरा दीर्घघोणा मदातुरा |
स्निग्धगम्भीरनिर्घोषा नीलजीमूतसन्निभा || ९-३०१ ||

प्. ७५६) भृगुद्यघटसंदीप्ता महारदनभीषणा |
दंष्ट्रोष्ठकोपताम्राक्षी रक्तदीर्घशिरोरुहा || ९-३०२ ||

त्रिशूलव्यग्रदोर्दण्डा नरकीटपलाशिनी |
अतिरक्ताम्बरा देवी रक्तमांसासवप्रिया || ९-३०३ ||

शिरोमाला भूषिताङ्गी पिवन्ती शोणितासवम् |
नृत्यन्ति च हसन्ति च पिशाचगणसेविता || ९-३०४ ||

पिशाचस्कन्धमारूह्य भ्रमन्ती वसुधातलम् |
शङ्करस्य मुखोत्पन्ना योगिनी योगवल्लभा || ९-३०५ ||

इत्थम्भूता भद्रकाली मातृभिः परिवारिता |

अथ पुरश्चरणम् |

ध्यात्वा सम्यक् समाराध्य ततो मन्त्रं जपेद्बुधः || ९-३०६ ||

अयुतं मन्त्रसिद्ध्यर्थं मातृकान्यासतत्परः |
घृतहोमस्तथा कार्यस्तर्पणादि समाचरेत् || ९-३०७ ||

धूमावत्यां च यत् प्रोक्तमनयाऽपि तदाचरेत् |

अथ सिद्धिकालीमन्त्रः (कालीतन्त्रे)

अथ वक्ष्ये महादेवि सिद्धविद्यां महोदयाम् || ९-३०८ ||

ईश्वरेण पुरा प्रोक्ता देवीं हृदीशसंज्ञिताम् |
प्रणवं पूर्वसुच्चार्य हृल्लेखाबीजमुद्धरेत् || ९-३०९ ||

ठद्वयेन समायुक्तं विद्या राज्ञी प्रकीर्तिता |
भैरवोऽस्य ऋषिः प्रोक्तो विराट् छन्द उदाहृतम् || ९-३१० ||

सिद्धिकाली ब्रह्मरूपा देवता भुवनेश्वरी |
रतीबीजं बीजमस्या हृल्लेखा शक्तिरुच्यते || ९-३११ ||

हृल्लेखया षड्दीर्घेण प्रणवाद्येन कल्पयेत् |
प्. ७५७) अङ्गषट्कं ततो न्यस्य ध्यात्वा देवीं शिवो भवेत् || ९-३१२ ||

ध्यानं यथा |

खड्गोद्भिन्नेन्दुविम्बस्रवदमृतरसाप्लाविताङ्गो त्रिनेत्रा
सव्ये पाणौ कपालाद्गलदमृतमयं मुक्तकेशी पिवन्ती |
दिग्वस्त्रा बद्धकाञ्ची मणिमयमुकुटाद्यैर्युता दीप्तजिह्वा
पायान्नीलोत्पलाभा रविशशिविलसत्कुण्डलालीधपादा || ९-३१३ ||

अथ पुरश्चरणम् |

जपेद्द्विंशतिसाहस्रं सहस्रैरेव संयुतैः |
होमयेत् तद्दशांशेन मृदुपुष्पेण मन्त्रवित् || ९-३१४ ||

अथ श्मशानकालीमन्त्रः (स्वतन्त्रतन्त्रे)

श्मशानकालिकामन्त्रं शृणुष्वावहिता शिवे |
वाणीं मायां तओ लक्ष्मीं कामबीजं ततः परम् || ९-३१५ ||

कालिके संपुटत्वेन चतुष्कं बीजमालिखेत् |
एकादशार्णा देवेशि चतुर्वर्गफलप्रदा || ९-३१६ ||

ऋषिर्भृगुर्निवृच्छन्दो देवता कालिका परा |
श्मशानाद्या च वाङ्माया बीजं शक्तिर्महेश्वरि || ९-३१७ ||

कीलकं कामाबीजं तम्�����������������इति |
चतुश्चतुस्त्रिचतुस्तु विद्यामन्त्रैः षडङ्गकम् || ९-३१८ ||

विन्यस्य ध्यानं कुर्वीत कालिकायां समाहितः |
अञ्जनाद्रिनिभां देवीं श्मशानालयवासिनीम् || ९-३१९ ||

त्रिनेत्रां मुक्तकेशीं च शुष्कमांसातिभीषणाम् |
पिङ्गाक्षीं वामहस्तेन मध्यपूर्णं कपालकम् || ९-३२० ||

सद्यः कृत्तशिरो दक्षहस्तेन दधतीं शिवाम् |
स्मितवक्त्रां सदा वाममांसतर्पणतत्पराम् || ९-३२१ ||

नानालङ्कारभूषाङ्गीं नग्नां मत्तां सदा शवैः |

७५८) एवं ध्यायेदिति शेषः |

अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं तद्दशांशेन � इति ||३२२ ||

अथ सिद्धिलक्ष्मीमन्त्रः (कालानलतन्त्रे)

	ओं ह्री/ हु/ हा/ फ्रे/ क्षो/ क्रो/ नमः |
	श्रुतिश्चटी च दोग्ध्री च शोषिणी शिरया सह || ९-३२३ ||

	दोला तदनु मालूरः सामरश्च निरत्ययः |
	शेषे दण्डः परिज्ञेय इयमुक्ता नवाक्षरी || ९-३२४ ||

	नैतस्य सदृशो मन्त्रस्त्रिषु लोकेषु विद्यते |

अथ मन्त्रान्तरण् तत्रैव |

	अथोद्धरिष्ये देवेशीं षोडशार्णां मनूत्तमाम् || ९-३२५ ||

	यामेकवारमुच्चार्य मुच्यते जन्मसंकटात् |

ह्री/ हू/ फ्रे/ छ्री/ ह्सौ/ः ह्री/ क्रो/ फ्रे/ स्त्री/ श्री/ हो/ जू/ ब्लौ/ व्री/ स्वाहा || ९-३२६ ||

	चटी दोग्ध्री शिरोसिद्धिभूमर्द्धिः प्रोत एव च |
	फली पुनः शिरो रेतः प्रातरान्त्रे ततः परम् || ९-३२७ ||

	पुरश्चरणहोमाः स्युर्मलिनाह्रदपर्यटाः |
	मन्त्रीऽयमपि सर्वेषां मनूनामुत्तमः स्मृतः || ९-३२८ ||

अनयोर्-ऋष्यादिन्यास उक्तस्तत्रैव |

	श्रीसिद्धिलक्ष्मीमन्त्रस्य ऋषीर्नारद ईरितः |
	गायत्री छन्द आख्यातं सिद्धिलक्ष्मीश्च देवता || ९-३२९ ||

	चटीबीजं तथाऽख्यातं समीहा शक्तिरिष्यते |
	प्रबन्धः कीलकं विद्यात् पुरुषार्थचतुष्टये || ९-३३० ||

	विनियोगोऽस्य मन्त्रस्य कथितस्त्वयि नारद |

अथ कराङ्गन्यासौ |

	षड्दीर्घभाजा बीजेन कराङ्गन्यासमीरितम् || ९-३३१ ||

	प्. ७५९) इदानीं ते सुगमेन कथयामि द्विजर्षभ |
	श्रुतिपूर्वं बीजमुक्त्वा अङ्गुष्ठाभ्यां पदं ततः || ९-३३२ ||

	शेषे दण्डः समाख्यातः पुनर्बीजद्वयं वदेत् |
	तर्जनीभ्यां यदा तत्र दण्ड इत्यभिधीयते || ९-३३३ ||

	पुनर्बीजद्वयं यत्र भ्यामन्त्रा मध्यमा ततः |
	दण्डः शेषे च विज्ञेयः पुनस्तद्बीजमेव च || ९-३३४ ||

	अनामिका भ्यामन्ता च ततो दण्डः प्रकीर्तितः |
	बीजद्वयात् कनिष्ठाभ्यां पदाद्दण्डबीजं स्मृतम् || ९-३३५ ||

	बीजद्वयं करतलपृष्ठाभ्यां दण्ड इत्यपि |
	इति करन्यासं कृत्वा अङ्गन्यासं चरेत् सुधीः || ९-३३६ ||

	क्रमेणानेन वै ब्रह्मन् संभवन्यासमाचरेत् |
	श्रुतिचट्यौ समाभाष्य हृदयाय पदं ततः || ९-३३७ ||

	दण्डस्तदनु विप्रर्षे बीजद्वयं तथा परम् |
	शिरसे पदतश्चैव दोग्ध्रीबीजं स्मृतं तदा || ९-३३८ ||

	तद्बीजद्वयमुच्चार्य शिखायै पदमेव च |
	इन्द्रबीजं समाख्यातं पुनर्बीजद्वयं वदेत् || ९-३३९ ||

	कवचाय पदाच्चैव दोग्ध्रीबीजं हि नारद |
	बीजे तथा समुच्चार्य नेत्रत्रयाय वौषडिति || ९-३४० ||

	षडङ्गन्यासमित्युक्तमर्चयां कायशोधनम् |

अथ ध्यानम् |

	ध्यानमस्याः प्रवक्ष्यामि तन्निबोध अजात्मज || ९-३४१ ||

	श्वेतां श्वतशवारूढां नृमुण्डकृतकुण्डलाम् |
	पञ्चवक्त्रां महारौद्रीं प्रतिवक्त्रं त्रिलोचनाम् || ९-३४२ ||

	व्याघ्रचर्मावृतकटीं शुष्कावयभूषिताम् |
	प्. ७६०) आबद्धयोगपट्टां च नरास्थिकृतभूषणाम् || ९-३४३ ||

	हस्तैः षोडशभिर्दीप्तां विस्रस्तघनकुन्तलाम् |
	खड्गं बाणं तथा शूलं चक्रं शक्तिं गदामपि || ९-३४३ ||

	जपमालां कर्तृकां च बिभ्रतीं दक्षिणैर्भुजैः |
	फलकं कार्मुकं नागपाशं परशुमेव च || ९-३४४ ||

	डमरुं फेरुपोतं च नरमुण्डकपालकम् |
	उद्वहन्तीं करैर्वामैर्दीघसर्वाङ्गभूषणाम् || ९-३४५ ||

एत ध्यानं नवाक्षर्याः | षोडसार्णविद्यायास्तु ध्यानान्तरमुक्तं तत्रैव |

	महातेजोमयी लक्ष्मि रश्मिकोट्युयुतप्रभा |
	पञ्चवक्त्रा दशभुजा त्रिपञ्चनयनैर्युता ||| ९-३४६ ||

	श्वेतवर्णनिभा देवी महाप्रेतोपरिस्थिता |
	मातृकाष्टकमध्यस्था सिद्धियोगनिषेविता || ९-३४७ ||

	दारितास्या लेलिहाना ज्वालालुप्तजगत्त्रयी |
	उच्छ्रासोच्छ्वासवेगेन चालयन् कुलपर्वतान् || ९-३४८ ||

	क्व चिद्देशे क्वचित् कूटे क्वचित् संहरते क्षणात् |
	क्वचित् सृजेत् पालयच्च स्वतन्त्राद्वा प्रवर्तते || ९-३४९ ||

	गोनासाभरणैर्युक्ता उरगेन्द्रविभूषिता |
	पाशाङ्कुशधरा देवी वराभयकराम्बुजा ||३५० ||

	सव्यहस्ते धृतं खड्गं त्रैलोक्यक्षोभकारकम् |
	वामे खट्वाङ्गमत्युग्र दक्षिणे शूलमुत्तमम् ||३५१ ||

	वामे तु कलशं दिव्यं महारत्नप्रपूरितम् |
	एषा प्रत्यङ्गिरा देवी उन्मत्ता व्योमदेहजा ||३५२ ||

	एकात्मा नैकभेदेन विश्वं व्याप्य व्यवस्थिता |
	प्रत्यङ्गिरा महादेवी सिद्धिलक्ष्मीर्जयप्रदा ||३५३ ||

प्. ७६१)	(पद्धतौ)

	खट्वाङ्गाङ्कुशपाशशूलवरकृद्भीत्राणपात्र शिरः
	कुम्भासिज्वलितोद्भटैर्भुजवरैराभासमानां शिवाम् |
	रुद्रस्कन्धगतां शरच्छशिनिभां पञ्चाननां सुन्दरीं
	पञ्चत्र्यक्षविराजितां भगवतीं श्रीसिद्धिलक्ष्मीं भजे ||३५४ ||

उक्तयोः श्रीसिद्धिलक्ष्मीमन्त्रयोः पुरश्चरणं तु वक्ष्यमाण-(महाकालसंहितो-)क्तगुह्यापुरश्चरणवज्ज्ञेयम् |
	तदुक्तं (कालानलतन्त्रे)

	यथा कामकला काली गुह्यकाली यथा द्विज |
	यथा छिन्ना यथा तारा वज्रकापलिनी यथा || ९-३५५ ||

	सिद्धिलक्ष्मीस्तथा देवी विशेषो नास्ति कश्चन |
	एकैव पूजा विज्ञेया प्रयोगाश्च तथा द्विज || ९-३५६ ||

	अत्रानुक्तं हि यत् किञ्चित् संहितायां च तद्बिदुः |
	ग्रन्थगौरवभीत्या च नोक्तमन्यत् त्वयि द्विज || ९-३५७ ||

	संक्षेपेण सिद्धिलक्ष्म्यास्त्वयि सर्वं प्रकीर्तितम् |
	विस्तृतं च महाकालसंहितायां दिनो?त्तम || ९-३५८ ||

	जपः पुरश्चरणं च आचारश्च * प नारद |
	महाकालसंहितायां कामकलाभ्यासे प्रकीर्तितः || ९-३५९ ||

	तेनैव वर्त्मना विप्र सिद्धिलक्ष्म्याऽखिलं * विदुः |
	पौनरुक्त्यभयेनात्र निगदामि न नारद || ९-३६० ||

अथ गुह्यकालीमन्त्रः (महाकालसंहितायाम्)

	गुह्यकाल्यास्तु मन्त्राणामष्टादश भिदाः प्रिये |
	सर्वागमेषु गोप्यास्ते न प्रकाश्याः कदा चन || ९-३६१ ||

	मन्त्राणां भेदतो ध्यानभेदाः स्युर्विविधास्तथा |
प्. ७६२) यन्त्रभेदा अपि तथा वाहनानां भिदास्तथा || ९-३६२ ||

	यो मन्त्रो येन चाभ्यस्तस्तत्राम्नायः प्रकीर्तितः |
	ब्रह्मणा च वशिष्ठेन रामेण च तथा प्रिये || ९-३६३ ||

	हिरण्याक्षाउजेनापि कुवेरेण यमेन च |
	भरतेन दशास्येन वलिना वासवेन च || ९-३६४ ||

	विष्णुनाऽन्यैश्च देवैश्च दैत्येन्द्रैर्विविधैरपि |
	उपासिता सिद्धिहेतोर्लब्ध्वा सिद्धिश्च भूयसी || ९-३६५ ||

	शतवक्त्राऽशीतिवक्त्रा षष्टिवक्त्रा तथैव च |
	षट्त्रिंशदानना विंशदानना परिकीर्तिता || ९-३६६ ||

	तथा विंशतिवक्त्रा च दशवक्त्रा च कालिका |
	पञ्चवक्त्रा त्रिवक्त्रा च द्विवक्त्रा चैकवक्त्रिका || ९-३६७ ||

	या गुह्यकाली तन्मध्ये भरतोपासिता प्रिये |
	दशवक्त्रा षोडशार्णा चतुष्पञ्चशद्दोर्युता || ९-३६८ ||

	सर्वासां गुह्यकालीनां सा वै मुख्यतमा स्मृता |
	तामेवादौ व्याहरामि व्याहरिष्ये ततः पराः || ९-३६९ ||

	षोडशाक्षरको म *? कीलितश्चाप्यकीलितः |
	तत्रादौ कीलितं वच्मि ततो वक्ष्याम्यकीलितम् || ९-३७० ||

	कीलकाकीलकध्यानमेकमेव हि पार्वति |

मन्त्रोद्धारमाह |

	आदौ वेदादिमुद्धृत्य ततः पस्य द्वितीयकम् || ९-३७१ ||

	एकारयुक्तं तदधो रेफं विन्दुं च योजयेत् |
	सिद्धिशब्दं ततः प्रोच्य करालिं च विनिर्दिशेत् || ९-३७२ ||

	लज्जां क्रोधमनुस्मृत्य कफोणिं वाममुद्धरेत् |
	वामदृग्विन्द्वधोवह्नियुक्तं कुर्यात् ततश्च तम् || ९-३७३ ||

प्. ७६३) वधूबीजं पुनर्मन्त्रद्वितीयं बीजमुद्धरेत् |
	हृन्मन्त्रो वह्निजाया च मन्त्रोऽयं षोडशाक्षरः || ९- ३७४ ||

प्रकारान्तरमाह |

	अथ वा कामिनीबीजात् पूर्वं क्रोधमनुस्मरेत् |
	इयं हि भरतोपास्या कीलिताऽपि च शापतः || ९-३७५ ||

भरतोपासिता षोडशाक्षरी द्विविधा | तत्राद्या कीलिता द्वितीया त्वकीलितेत्यर्थः | सप्तदशाक्षरीमाह |

	रामोपास्यामतो वक्ष्येऽक्षरसप्तदशान्विताम् |
	साऽपि हारीतमुनिना कीलिता तपसो बलात् || ९-३७६ ||

	आदौ तस्यैव मन्त्रस्य चतुरोऽर्णान् समुद्धरेत् |
	द्वितीयबीजोपरि च हसखं विनियोजयेत् || ९-३७७ ||

	एवं तु पञ्चमं बीजं षष्ठं खेन च वर्जितम् |
	सप्तां हसहीनं च करालि तदनन्तरम् || ९-३७८ ||

	त्रयोदशैकादशके स्थाने सप्तममक्षरम् |
	पञ्चमं द्वादशस्थाने द्वितीयं च चतुर्दशे || ९-३७९ ||

	आद्यं पञ्चदशे कुर्याद्वह्निजया * *? मनुः |
	हारीतोपासिता ह्येषा च्यवनोपासितां शृणु || ९-३८० ||

	षष्ठपञ्चमयोरस्य व्यत्ययः समुदीरितः |
	एतावतैव भवति च्यावनी सुमहाफला || ९-३८१ ||

अत्रा रामोपासिता सप्तदशाक्षरी द्विधा हारीतोपासिता च्यवनोपासिता चेति | तयोर्मध्ये हारीतोपासितैव कीलिता च्यवनोपासिता तु न कीलितेति बोध्यम् |
     ऋष्यादिकमाह |

	षोडशाक्षरयोर्मन्त्रभेदयोरधुना ब्रुवे |
	ऋष्यादिकं ततः सप्तदश्याश्च कथयामि ते || ९-३८२ ||

	अथर्वा ऋषिरुद्दिष्टो जगती छन्द उच्यते |
	प्. ७६४) देवता गुह्यकाली च द्वितीयार्णं तु कीलकम् || ९-३८३ ||

	शक्तिस्तु दशमं बीजं द्वितीये नवमं भवेत् |
	पुरुषार्थचतुष्कस्य सिद्धये कामनास्थितिः || ९-३८४ ||

	सप्तदश्यास्तु मन्त्रस्य परमेष्ठी ऋषिर्मतः |
	छन्दश्च सप्रतिष्ठाख्यं देवता गुह्यकालिका || ९-३८५ ||

	पञ्चमार्णं कीलकं स्यात् सप्तमं शक्तिरुच्यते |
	तदेव विपरीतं हि च्यावनीसमुदीरितम् || ९-३८६ ||

	प्रयोगः सर्वसिद्ध्यर्थं जपे प्रोच्चारितो भवेत् |
	अन्येषां मन्त्रभेदानां यदुद्धारं वदामि ते || ९-३८७ ||

	तदा ऋष्यादिकं तेषां कथयिष्यामि पार्वति |

अथ षडङ्गन्यासस्तत्रैव |

	द्वे पञ्च त्रीणि च द्वि च द्वे पुनर्द्वे पुनस्तथा || ९-३८७ ||

	वर्णाक्षराणां भारत्यास्तत्तत्स्थाने प्रविन्यसेत् |
	तावन्तोऽर्णाः सप्रणवास्तत्र तत्र स्थले न्यसेत् || ९-३८८ ||

	यादृशी च्यावनी मन्त्रवर्णावल्यनुतिष्ठति |
	तारयोर्मध्यवर्तीनि *?वीवर्णानि तानि हि || ९-३८९ ||

	न्यस्येत् स्थानेषु तेष्वेव हारीतोपसिते मनौ |

ध्यानमाह |

	भरतोपासिता या च रामोपास्या च या स्मृता || ९-३९० ||

	ध्यानं तयोरेकमेव कथ्यमानं मया शृणु |
	ध्यायेद्देवीप्रभावोत्थप्रोच्छलद्रक्तवारिधिम् || ९-३९१ ||

	उत्तुङ्गोत्तुङ्गकल्लोलप्रपूरितदिगन्तरम् |
	तत्र द्वीपं रक्तमांसपूरितं रक्तवालुकम् || ९-३९२ ||

	नवकोटिकचामुण्डाकोटिभैरववेष्टितम् |

प्. ७६५) तन्मध्ये मण्डलं ध्यायेद्योजनायुतविस्तृतम् || ९-३९३ ||

	भैरवीकोटिघटितं प्राकारं तत्र चिन्तयेत् |
	एकं श्मशानं तन्मध्ये शतयोजनविस्तृतम् || ९-३९४ ||

	चिन्तयेत् प्रोच्छलद्वह्निज्वालाव्याप्तर्क्षमण्डलम् |
	योगिनीकोटिविहितकरतालिकचेष्टितम् || ९-३९५ ||

	नारान्त्रनद्धमुण्डस्रक्कृततोरणमालिकम् |
	तदन्तःस्थापिनीं कालीं ध्यायेन्निश्चलमानसः || ९-३९६ ||

	रत्नसिंहासनं दिव्यं हीरमुक्तादिनिर्मितम् |
	धारयन्तं चतुष्कोणे युगं वेदं विचिन्तयेत् || ९-३९७ ||

	सत्ययुगं च ऋग्वेदं शुक्लवर्णं च पूर्वगम् |
	त्रेतायुगं यजुर्वेदं पीतवर्णं च दक्षगम् || ९-३९८ ||

	द्वापरं सामवेदं च रक्तं पश्चिमदिग्गतम् |
	अथर्ववेदं च कलिं श्याममुत्तरदिग्गतम् || ९-३९९ ||

	उपवेदस्य शुभ्रस्य मूर्ध्नि सिंहासनं स्थितम् |
	तस्य सिंहासनस्योर्ध्वमन्यत् सिंहासनं महत् || ९-४०० ||

	स्वस्वास्त्रवाहनयुतैर्दिगष्टपरि * *?भर्वृतम् |
	देव्याः सिंहासनधरा/स्ता/श्च ध्यायेदतन्द्रितः || ९-४०१ ||

	स्वा स्वां दिशमवष्टभ्य स्थितान् परमशोभितान् |
	इन्द्रं पीतं सवज्रं च स्थितमैरावतोपरि || ९-४०२ ||

	पावकं रक्तवर्णं च छागस्थं शक्तिपाणिकम् |
	यमं कृष्णं कासरस्थं दण्डहस्तं तुरङ्गम् || ९-४०३ ||

	वरुणं पाशहस्तं च शुभ्रं मकरवाहनम् |
	श्यामं वायुं ध्वजधरं हरिणोपरि संस्थितम् || ९-४०४ ||

प्. ७६६) गदाधरं कुवेरं च कुङ्कुमाभं नरे स्थितम् |
	ईशानं शुभ्रवर्णं च शूलहस्तं वृषे स्थितम् || ९-४०५ ||

	सिंहासनं तृतीयं च पञ्चप्रेतैर्घृतं प्रिये |
	ब्रह्मा विष्णुश्च रुद्रश्च ईश्वरश्च सदाशिवः || ९-४०६ ||

	एते पञ्चमहाप्रेताः स्थिताः सिंहासनादधः |
	पीतः श्यामस्तथा रक्तो दूम्रः श्वेतः क्रमादिमे || ९-४०७ ||

	दण्डं चक्रं च शक्तिं च शूलं खट्वाङ्गमेव च |
	धारयन्तो मुखे न्यस्ततर्जनीकास्त्रिलोचनाः || ९-४०८ ||

	केशरिद्विपकोलाश्च फेत्काररवभीषणाः |
	ऊर्ध्वं पीठं ततो ध्यायेद्भैरवाख्यं भयानकम् || ९-४०९ ||

	खर्वं स्थूलतरं घोरं कृष्णवर्णं चतुर्भुजम् |
	पञ्चवक्क्रं त्रिनेत्रं च कीकशाभरणान्वितम् || ९-४१० ||

	खट्वाङ्गं कर्तृकां दक्षे कपालं डमरुं तथा |
	धारयन्तं मुण्डमालायुतं दंष्द्राग्रभीषणम् || ९-४११ ||

	तदूर्ध्वं षोडशदलं पद्मं यज्ञोपकल्पितम् |
	ज्योतिष्टोमोऽग्निष्टा * ? वाजपेयश्च षोडशी || ९-४१२ ||

	चयनं पुण्डरीकं च राजसूयोऽश्वमेधकः |
	बार्हस्पत्यं विश्वजिच्च गोमेधो नरमेधकः || ९-४१३ ||

	सौत्रामण्यर्धसावित्री सूर्यकान्तोऽचलम्भिदः |
	एतादृशैः षोडशभिर्दलैः पद्मं प्रकल्पितम् || ९-४१४ ||

	तस्योपरि ततो ध्यायेच्छिवासनमनुत्तमम् |
	विन्दुनादयुतं नीलं शशाङ्ककृतलाञ्छनम् || ९-४१५ ||

	महार्घरत्नाभरणं त्रिनेत्रं भीमदर्शनम् |
	वज्रदंष्ट्रानखस्पर्शं पद्मपृष्ठे शिवोत्तमम् || ९-४१६ ||

प्. ७६७) पिङ्गोग्रैकजटाभारं द्विभुजं नागहारिणम् |
	वसानं चर्म वैयाघ्रं शूलखट्वाङ्गधारिणम् || ९-४१७ ||

	अष्टपत्राम्बुजं तस्योपरिष्टान्नवमासनम् |
	धर्मो ज्ञानं च वैराग्यमैश्वर्यं च चतुर्दिशि || ९-४१८ ||

	यशो विवेकः कामश्च मोक्षश्चेति विदिग्दिशि |
	एवमष्टदलाम्भोजोपविष्टां गुह्यकालिकाम् || ९-४१९ ||

	ध्यायेन्नीलोत्पलश्यामामिन्द्रनीलसमद्युतिम् |
	घनाघनतनुद्योतां स्निग्धदूर्वादलद्युतिम् || ९-४२० ||

	ज्ञानरश्मिच्छटाटोपज्योतिर्मण्डलमध्यगाम् |
	दशवक्त्रां गुह्यकालीं सप्तविंशतिलोचनाम् || ९-४२१ ||

	द्विद्विनेत्रयुतां वक्त्रे वामदक्षिणसंमुखे |
	सप्तस्वन्येषु वक्त्रेषु त्रित्रिलोचनसंयुताम् || ९-४२२ ||

	ऊर्ध्ववक्त्रं द्विपकाख्यं चण्डयोगेश्वरीति हि |
	तस्याधः केशरिमुखं श्वेतवर्णं विभीषणम् || ९-४२३ ||

	तस्याधः फेरुवक्त्रं च कृष्णं त्रैलोक्यडामरम् |
	वानरास्यं ततो वामे रक्तव *?महोज्ज्वलम् || ९-४२४ ||

	नरास्यं तधो ज्ञेयं किर्मीराभं महोत्कटम् |
	ऋक्षवक्त्रं भवेद्दक्षे धूम्रवर्णं भयानकम् || ९-४२५ ||

	गारुडास्यं ततो वामे पिङ्गवर्णं सुचञ्चुकम् |
	दक्षिणे मकरास्यं च हरिताभं प्रकीर्तितम् || ९-४२६ ||

	गजास्यं वातः प्रोक्तं गौरवक्त्रं स्रवन्मदम् |
	हयास्यं दक्षिणे काल्याः श्यामवर्णं विचिन्तियेत् || ९-४२७ ||

	महादंष्ट्राकरालानि दारुणस्वनवन्ति च |
	अट्टाट्टहासयुक्तानि स्रवद्रक्तानि सर्वदा || ९-४२८ ||

	प्. ७६८) लेलिहानविनिष्क्रान्तललज्जिह्वान्वितानि च |
	अहर्निशं कम्पमानान्यास्यानि दधतीं शिवाम् || ९-४२९ ||

	भीमनिर्ह्रादिनीं भीमां भ्रूङ्गङ्गकुटिलाननाम् |
	पिङ्गलोर्ध्वजटाजूटां चन्द्रार्धकृतशेखराम् || ९-४३० ||

	नानारत्नविनिर्माणसमुण्डस्वर्णभूषणाम् |
	स्रवद्रक्रनृमुण्डास्रक्कृतनक्षत्रमालिकाम् || ९-४३१ ||

	आकण्ठगुल्फलम्बिन्याऽलङ्कृतां मुण्डमालया |
	श्वेतास्थिगुलिकाहारग्रैवेयकमहोज्जवलाम् || ९-४३२ ||

	शवदीर्घाङ्गुलीपङ्क्तिमण्डितोरःस्थलस्थिराम् |
	कठोरपिङ्गलोत्तुङ्गवक्षोजयुगलान्विताम् || ९-४३३ ||

	महामारकतग्राववेदिश्रोणिपरिष्कृताम् |
	विशालजघनाभोगामतिक्षिणकटिस्थलाम् || ९-४३४ ||

	अत्त्रनद्धार्भकशिरोवलत्किङ्किणिमण्डिताम् |
	चतुष्पञ्चाशता दोष्णां भूषितां जगदम्बिकाम् || ९-४३५ ||

	रत्नमालां कपालं च चर्म पाशं तथैव च |
	शक्तिं खट्वाङ्गमुण्ड च भुशुण्डीं धनुरेव च || ९-४३६ ||

	चक्रं घण्टां ततो बालप्रेतं शैलमतः परम् |
	नरकं कालनकुलौ सर्पमुन्मादवंशिकाम् || ९-४३७ ||

	मुद्गरं वह्निकुण्डं च डमरुं डिण्डिमं तथा |
	भिन्दिपालं च मुशलं पाशं पट्टिशमेव च || ९-४३८ ||

	शतघ्नीं च शिवापोतं वामहस्तेषु बिभ्रतीम् |
	अथ दक्षभुजे रत्नमालां तर्त्त्रीमसिं तथा || ९-४३९ ||

	तर्जनीमङ्कुशं दण्डं रत्नकुम्भं त्रिशूलकम् |
	पञ्चपाशुपतान् बाणान् शोषकोन्मादमूर्छकान् || ९-४४० ||

प्. ७६९) संहारकान् मृत्युकरानेव नामप्रधारिणः |
	कुन्तं च पारिजातं च छुरिकां तोमरं तथा || ९-४४१ ||

	पुष्पमालां डिण्डिभं च गृध्रं चैव कमण्डलुम् |
	मांसखण्डं श्रुवं बीजपूरं श्रुचं तथैव च || ९-४४२ ||

	परशुं च गदां यष्टीं मुष्टिं कुणपलालनम् |
	धारयन्तीं महारौध्रीं जगत्संहारकारिणीम् || ९-४४३ ||

	जवापुष्पाभनागेन्द्रकृतनूपरयुग्मकाम् |
	पाटलोरगनिर्माणलसदङ्गदशोभिताम् || ९-४४४ ||

	धूसराहिकृतस्फीतकटिसूत्रावलम्बिनीम् |
	सुपाण्डुरभुजङ्गेन्द्रकृतताटङ्कशोभिताम् || ९-४४५ ||

	श्वेतदर्वीकरानद्धजटामुकुटङ्कशोभिताम् |
	वैयाघ्रचर्मवसनां द्वीपिचर्मोत्तरीयकाम् || ९-४४६ ||

	किङ्किणीजालशोभाढ्यां वीरघण्टानिवादिनीम् |
	नूपुरारवललितां घर्घराशब्दभीषणाम् || ९-४४७ ||

	कटकाङ्गदकेयूरनरास्थिकृतशोभनाम् |
	रक्तपद्ममयीं मालां पादपद्मावलम्बिनीम् || ९-४४८ ||

	काञ्चीकट्टारकप्रेङ्खतकटिमध्यविराजिताम् |
	ब्रह्मसूत्रोज्ज्वलत्कण्ठयोगपट्टोत्तरीयकाम् || ९-४४९ ||

	सौम्योग्रभूषणैर्युक्तां नागाष्टकविराजिताम् |
	रत्नकुण्डलकर्णश्रीपञ्चकालानलस्थिताम् || ९-४५० ||

	पद्मोपरिस्थितां देवीं नृत्यमानां सदोदिताम् |
	पद्मासनसुखासीनां सर्वदेवाधिदेवताम् || ९-४५१ ||

	मुक्तहु/कारजिह्वाग्रं चालयन्तीं विचिन्तयेत् |
	त्रिकोटिशक्तिचामुण्डानवकोटिभिरन्विताम् || ९-४५२ ||

७७०)	महायोगिनीकोटोनामष्टादशभिरूर्जिताम् |
	चरन्तीं च हसन्तीं च डाकिनी षष्टिकोटिभिः || ९-४५३ ||

	भैरव्यशीतिकोटीभिः परिवारैश्च वेष्टिताम् |
	कोटिकालानलज्वालान्यक्कारोद्यत्कलेवराम् || ९-४५४ ||

	महाप्रलयकोट्यर्कविद्युदर्वुदसन्निभाम् |
	दुर्निरीक्षां महाभीमां सेन्द्रैरपि सुरासुरैः || ९-४५५ ||

	शत्रुपक्षक्षयकरीं देत्यदानवसूदिनीम् |
	निर्विकारां निराभासां कूटस्थां चिद्विलासिनीम् || ९-४५६ ||

	अद्वितां परमानन्दां नित्यां शुद्धां निरञ्जनाम् |
	सृष्टिः स्थितिश्च संहारोऽनाख्या भासा पदाभिदाम् || ९-४५७ ||

	वेदान्तवेद्यां कैवल्यरूपां निर्वाणकारिणीम् |
	गुणातीतामात्मरूपप्रबोधातीतगोचराम् || ९-४५८ ||

	एवं ध्येया महाकाली प्रोद्भिन्ननवयुवना |
	पञ्चवक्त्रस्य मध्यस्थां गुह्यकाली परश्वरी || ९-४५९ ||

अथ पुरश्चरणं तत्रैव |

	पर्वते वा नदी कू *? शून्यागारे शिवालये |
	पीठे चतुष्पथे कुर्यात् पुरश्चरणमुत्तमम् || ९-४६० ||

	नियमास्तत्र भूयांसः प्रकर्तव्याः प्रयत्नतः |
	अवैधकरणात् सिद्धिहानिः स्यान्नात्र संशयः || ९-४६१ ||

	त्रिकालमाचरेत् स्नानं हविष्यं भक्षयेन्निशि |
	स्वमन्त्रं चाक्षसूत्रं च गुरोरपि न दर्शयेत् || ९-४६२ ||

	त्यजेद्दुष्टप्रवादं च परीवादं च वर्जयेत् |
	तथा दुर्जनसंसर्गान् स्त्रीशूद्रालापनं तथा || ९-४६३ ||

	वस्त्रं कुशाशनं व्याघ्रचर्म चापि नृमुण्डकम् |
	आसनं च महादेवि प्रशस्तश्चोत्तरामुखः || ९-४६४ ||

	शुद्धस्फटिकरुद्राक्षनृमुण्डास्थिविनिर्मिताम् |
	जपमालां शुभां विद्धि प्रशस्तामुत्तरोत्तराम् || ९-४६५ ||

	अनेनोक्तविधानेन लक्षसङ्ख्यं जपेन्मनुम् |
	होमं दशांशतः कुर्यात् तर्पण् चाभिषेचनम् || ९-४६६ ||

	ततः सिद्धमनुर्मन्त्री प्रयोगानाचरेत् प्रिये |

(महाथर्वणसंहितायाम्)

	षोडशार्णां महाविद्या देवानामपि दुर्लभा || ९-४६७ ||

	कोटिजन्मार्जितैः पुण्यैर्महद्भिर्भक्तिनोदितैः |
	येन लब्धा कुलेशानि सद्गुरोर्मुखपङ्कजात् || ९-४६८ ||

	स धन्यः सर्वलोकेषु पूज्यस्त्रिभुवनौकसाम् |
	नातः परतरा विद्या त्रिषु लोकेषु विद्यते || ९-४६९ ||

	अतः सर्वप्रयत्नेन विद्येयं षोडशाक्षरी |
	जप्तव्या साधश्रेष्ठैर्ध्यातव्या गुयकालिका || ९-४७० ||

	येनेयं साधिता विद्या स एव सा *? सदाशिवः |

(महाकालसंहितायाम्)

	दशवक्त्रा तु या प्रोक्ता गुह्यकाली मया तव || ९-४७१ ||

	प्रकृतिः स परिज्ञेया कालीनां जगदम्बिका |
	अन्या विकृतयः प्रोक्ताः कार्यकारणभेदतः || ९-४७२ ||

तथा |

	सैव ज्ञेया वरारोहे निर्गुणब्रह्मरूपिणी |
	जगत् सर्वं वशे तस्या वश्या कस्यापि सा न च || ९-४७३ ||

	विश्वं सर्वं सृजति सा कोऽपि सृजति तां न हि |
	सा पालयति संसारं तां पालयति कोऽपि न || ९-४७४ ||

प्. ७७२) तां न संहरते कोऽपि सा सर्वं सहरत्यदः |
	तदाज्ञयाऽनिलो वाति सूर्यस्तपति तद्भयात् || ९-४७५ ||

	तद्भीत्याऽग्निः पचत्यन्नं मृत्युश्चरति तद्भयात् |

(म्हाथर्वणसंहितायाम्)

श्रीदेव्युवाच |

	परात् पर परेशान शशाङ्ककृतशेखर || ९-४७६ ||

	योगादियोगिन् सर्वज्ञ सर्वभूतदयापर |
	त्वत्तः श्रुता मया मन्त्राः सर्वतन्त्रेषु गोपिताः || ९-४७७ ||

	विधिवत् पूजनं चापि न्यासावरणकक्रमैः |
	तारा च च्छिन्नमस्ता च तथा त्रिपुरसुन्दरी || ९-४७८ ||

	बाला च वगला चापि त्रिपुरा भैरवी तथा |
	काली दक्षिणकाली च कुब्जिका विवरेश्वरी || ९-४७९ ||

	अघोरा राजमात * *? सिद्धिलक्ष्मीस्त्वरुन्धती |
	अश्वारूढा भोगवती नित्यक्लिना च कुक्कुटी || ९-४८० ||

	कौमारी चापि वाराही चामुण्डा चण्डिकाऽपि च |
	भुवनेशी तथोच्छिष्टचाण्डाली चण्डघण्टिका || ९-४८१ ||

	कालसंकर्षिणी चापि गुह्यकाली तथाऽपरा |
	एताश्चान्याश्च वै देव्यः समन्त्राः कथितास्त्वयाः || ९-४८२ ||

	किन्तु कामकलाकालीं नोक्तवानसि मे प्रभो |
	तत् किं मययपि गोप्यं ते प्रायशः परमेश्वर || ९-४८३ ||

	न हीदृशं त्रिलोकेषु तत किं चन विद्यते |

प्. ७७३) यदकथ्यं मयि भवेदपि प्राणाधिकाधिकम् || ९-४८४ ||

	तत् किं गोपयसि प्राज्ञ मयीदं दैवतं महत् |
	यद्यस्मि ते दयापात्रं मान्याऽस्मि स्नेहभाजनम् || ९-४८५ ||

	अनुग्राह्याऽस्मि कान्ताऽस्मि तदेमां वद साम्प्रतम् |
	देवीं कामकलाकालीं समन्त्रध्यानपूर्विकाम् || ९-४८६ ||

श्रीमहाकाल उवाच |

	धन्याऽस्यनुगृहीताऽसि तया देव्यैव सर्वथा |
	यत् ते बुद्धिः समुत्पन्ना तां देवीं प्रति भामिनि || ९-४८७ ||

	विधाय शपथं देवि कथयामि तवाग्रतः |
	न हीदृशं भुक्तिमुक्तिसाधनं भुवि विद्यते || ९-४८८ ||

	यथार्थमात्थ देवि त्वं गोप्यत्वं चापि सर्वथा |
	किन्तु भक्तिविशेषात् ते कथयामि न संशयः || ९-४८९ ||

	राज्यं दद्याद्धनं दद्यात् स्त्रियं दद्याच्छिरस्तथा |
	न तु कामकलाकालीं दद्यात् कस्यापि न क्वचित् || ९-४९० ||

	इन्द्रेणोपासिता पूर्वं देवराज्यमभीसिता |
	वरुणेन कुवेरेण् ब्रह्मणा च * या? तथा || ९-४९१ ||

	रामेण रावणेनापि यमेनापि विवस्वता |
	चन्द्रेण विष्णुना चापि तथाऽन्यैश्च महर्षिभिः || ९-४९२ ||

	सहेलं वा सलीलं वा यस्याः स्मरणमात्रतः |
	विद्यालक्ष्मीः राज्यलक्ष्मीः कीर्तिलक्ष्मीर्वशे स्थिता || ९-४९३ ||

	विद्यार्थी लभते विद्यां धनार्थी लभते धनम् |
	राज्यार्थि लभते राज्यं कान्तार्थी कामिनीं शुभाम् || ९-४९४ ||

	यशोऽर्थी कीर्तिमाप्नोति मुक्त्यर्थी मुक्तिमाप्नुयात् |
	अणिमाद्यष्टसिद्ध्यर्थी सिद्ध्यष्टकमवाप्नुयात् || ९-४९५ ||

प्. ७७४) तथा |

द्विसप्ततितमं यावत् पुरुषाः पूर्वजाः स्थिताः |
	तेषां भाग्योदयैः पूर्णैर्विद्येयं यदि लभ्यते || ९-४९६ ||

	तदा सर्वस्वदानेन गृह्णीयादविचारयन् |
	कृतकृत्यं मन्यमानो गुरोः पादावभिस्पृशन् || ९-४९७ ||

तथा |

	एकतः प्राणदानं स्यादेकतश्चैतदर्पणम् |
	तुलया विधृतं चेत् स्यादेतद्दानं विशिष्यते || ९-४९८ ||

तथा |

	कोटिजन्मार्जितैः पुण्यैर्लभ्यते वा न लभ्यते |
	शपथं कुरु देवेशि प्रकाश्येयं न कुत्र चित् || ९-४९९ ||

	सत्यं सत्यं त्रिसत्यं मे ततो वक्ष्यामि पार्वति |
	नो चेत् तेऽपि न वक्ष्यामि प्रमाणं तत्र सैव मे || ९-५०० ||

देव्युवाच |

	शपे त्वच्चरणाब्जाभ्यां हिमाद्रिं शिरसा शपे |
	शपे स्कन्दैकद * * *? यद्येनामन्यतो ब्रुवे || ९-५०१ ||

	शपेऽथ वा तया देव्या यां मे त्वं कथयिष्यसि |
	प्रकाशयामि यद्येनां सैव मे विमुखी भवेत् || ९-५०२ ||

महाकाल उवाच |

	साधु साधु महाभागे प्रतीतिर्मेऽधुना त्वयि |
	अकार्षीः शपथं यस्मात् तस्माद्वक्ष्याम्यसंशयम् || ९-५०३ ||

	समाहिता सावधाना भव देवि वरानने |
	विधेहि चित्तमेकाग्रं बद्ध्वाऽञ्जलिपुटं प्रिये || ९-५०४ ||

	कालीं कामकलापूर्वां शृणुष्वावहिता मम |

प्. ७७५) तथा |

	या गुह्यकाली सैवेयं काली कामकलाऽभिधा || ९-५०५ ||

	मन्त्रभेदाद्ध्यानभेदाद्भवेत् कामकलात्मिका |
	यथा त्रिभेदा तारा स्यात् सुन्दरी सप्तसप्ततिः || ९-५०६ ||

	दक्षिणा पञ्चभेदा स्यात् तथेयं गुह्यकालिका |
	सप्तधा ध्यानमन्त्राभ्यां जायते भिन्नरूपिणी || ९-५०७ ||

यथा पञ्चाक्षरो मन्त्रो देवी चैकजटा स्मृता |
द्वाविं�सत्यक्षरो मन्त्रो देवी दक्षिणकालिका || ९-५०८ ||

	तथाऽन्येष्वपि देवेषु मुख्यासु बहुषु प्रिये |
	देवि कामकलाकाली मनुरष्टादशाक्षरः || ९-५०९ ||
	
षोडशार्णा यथा मुख्या सर्वश्रीचक्रमध्यगा |
	तथेयं नवकालीषु सदा मुख्यतमा स्मृता || ९-५१० ||
	
त्रैलोक्याकर्षणो नाम मन्त्रोऽस्याः परिकीर्तितः |
	तस्योद्धारं प्रवक्ष्यामि शृणु यत्नेन पार्वति || ९-५११ ||
	
श्रुत्वाऽवधारयस्वेमां सर्वकल्याणहेतवे |

मन्त्रोद्धारमाह |

	आद्यवर्गाद्यवर्णोऽक्ष्णा वामेन परिशीलितः || ९-५१२ ||

	मूर्ध्नि मूर्ध्ना यतृतीययुगधः परिकर्तितः |
	विन्दुवामाक्षिसंयुक्तो वह्निः खपरमस्तकः || ९-५१३ ||

	वामश्रुत्यर्धचन्द्रेण तृतीयः सपरो भवेत् |
	दक्षस्कन्धोर्ध्वदन्ताभ्यां चाक्षरो विन्दुमस्तकः || ९-५१४ ||

	ओष्ठवर्गद्वितीयो हपूर्वाधरोष्ठविन्दुयुक् |
	षडक्षराणि सम्बोध्य यथानामस्थितिक्रमात् || ९-५१५ ||

	प्रतिलोमेन चोद्धृत्य तानि बीजानि पञ्च वै |
प्. ७७६) भूतबीजाद्यमारभ्य मारबीजान्तमेव हि || ९-५१६ ||

	वैश्वानरवधूयुक्तो मन्त्रो ह्यष्टादशाक्षरः |
	अस्याः स्मरणमात्रेण यावन्त्यः सन्ति सिद्धयः || ९-५१७ ||

	स्वयमायान्ति पुरतो जपादीनां च का कथा |
	सप्त कामकलाकाल्या मनवः सन्ति गोपिताः ||| ९-५१८ ||

	तेषु सर्वेषु मन्त्रेषु मुख्योऽयं परिकीर्तितः |
	स्मरणादस्य मन्त्रस्य मूर्च्छिताः सर्वदेवताः || ९-५१९ ||

	स्तम्भिता वेपमानाश्च उत्तिष्ठन्त्यतिविह्वलाः |
	निदेशवर्तिनो भूत्वा वर्तन्ते चेटका इव || ९-५२० ||

	किं बहूक्तेन देवेशि सत्यपूर्वं ब्रवीम्यहम् |
	सहस्रवदनेनापि लक्षकोट्याननेन वा || ९-५२१ ||

	महिमा वर्णितुं शक्यो नास्य वर्षायुतैर्मया |
	सामान्यतो विजानीहि यद्यदिच्छति साधकः || ९-५२२ ||

	तत् तत् करोति सकलं प्रजापतिरिवापरः |
	त्रैलोक्याकर्षका * * नाम? मन्त्रः सर्वार्थसाधकः || ९-५२३ ||

ऋष्यादिन्यासमाह |

	अतः परं प्रवक्ष्यामि छन्दश्चर्षिं च बीजकम् |
	अस्य कामकलाकालीमन्त्रस्याहमृषिर्मतः || ९-५२४ ||

	छन्दश्च बृहतीख्यातं देवी चेयं प्रकीर्तिता |
	आद्यबीजं तु बीजं स्यात् क्रोधार्णं शक्तिरेव च || ९-५२५ ||

	विनियोगोऽस्य सर्वस्य सर्वदा सर्वसिद्धये |
	षडङ्गं पञ्चबीजैस्तैर्नाम्नाऽप्येकं च कारयेत् || ९-५२६ ||

	नामाक्षराणि प्रत्येकं तत्र देयानि पार्वति |

प्. ७७७) अथ ध्यानम् |

	ध्यानमस्याः प्रवक्ष्यामि कुरु चित्तैकतानताम् || ९-५२७ ||

	उद्यद्धनाघनाश्लिष्यज्जपाकुसुमसन्निभाम् |
	मत्तकोकिलनेत्राभां पक्वजम्बूफलप्रभाम् || ९-५२८ ||

	सुदीर्घप्रबलालम्बिविस्रस्तघनमूर्धजाम् |
	ज्वलदङ्गारवच्छोणनेत्रत्रितयभूषिताम् || ९-५२९ ||

	उद्यच्छारदसंपूर्णचन्द्रकोकनदाननाम् |
	दीर्घदंष्ट्रायुगोदञ्चद्विकरालमुखाम्बुजाम् || ९-५३० ||

	वितस्तिमात्रनिष्क्रान्तललज्जिह्वाभयानकाम् |
	व्यात्ताननतया दृश्यद्वात्रिंशद्दन्तमण्डलाम् || ९-५३१ ||

	निरन्तरं वेपमानोत्तमाङ्गां घोररूपिणीम् |
	अंसासक्तनृमुण्डासृक्पिवन्तीं वक्त्रकन्दरात् || ९-५३२ ||

	सृक्वद्वन्द्वस्रवद्रक्तस्नापितोरोजयुग्मकाम् |
	उरोजाम्भोजसंसक्तसम्पतद्रुधिरोच्चयाम् || ९-५३३ ||

	सश्वीत्कृतिं धयन्तीं तल्लेलिहानरसज्ञया |
	ललाटे घननारासृग्विहित * *? चित्रकाम् || ९-५३४ ||

	सद्यश्छिन्नगलद्रक्तनृमुण्डकृतकुण्डलाम् |
	श्रुतिनद्धकचालम्बिवतंसलसदंसकाम् || ९-५३५ ||

	स्रवदस्रौघया शश्वन्मानव्या मुण्डमालया |
	आकण्ठगुल्फलम्बिन्याऽलङ्कृतां केशबद्धया || ९-५३६ ||

	श्वेतास्थिगुलिकाहारग्रैवेयकमहोज्ज्वलाम् |
	शवदीर्घाङ्गुलिपङ्क्तिमण्डितोरःस्थलस्थिराम् || ९-५३७ ||

	कठोरपीवरोत्तुङ्गवक्षोजयुगलान्विताम् |
	महामारकतग्राववेदिश्रोणिपरिष्कृताम् || ९-५३८ ||

प्. ७७८) विशालजघनाभोगामतिक्षीणकटिस्थलाम् |
	अन्त्रनद्धार्भकशिरोवलत्किङ्किणीमण्डिताम् || ९-५३९ ||

	सुपीनषोडशभुजां महाशङ्खाञ्चदङ्गदाम् |
	शवानां धमनीपुञ्जैर्वेष्टितैः कृतकङ्कणाम् || ९-५४० ||

	ग्रथितैः शवकेशैः स्रग्दामभिः कटिसूत्रिणीम् |
	शवपोतकरश्रेणीग्रथनैः कृतमेखलाम् || ९-५४१ ||

	शोभमानाङ्गुलीमांसमेदोमज्जाङ्गुलीयकैः |
	असिं त्रिशूलं चक्रं च शरमङ्कुशमेव च || ९-५४२ ||

	ललानं च तथा कर्त्त्रीमक्षमालां च दक्षिणे |
	पाशं च परशुं नागं चापं मुद्गरमेव च || ९-५४३ ||

	शिवापोतं खर्परं च वसासृङ्मेदसाऽन्वितम् |
	लम्बत्कचं नृमुण्डं च धारयन्तीं स्ववामतः || ९-५४४ ||

	विलसन्नूपुरां देवीं ग्रथितैः शवपञ्जरैः |
	श्मशानप्रज्वलद्घोरचिताग्निज्वालमध्यगाम् || ९-५४५ ||

	अधोमुखमहा?दीर्घप्रसुप्तशवपृष्ठगाम् |
	वमन्मुखानलज्वालाजालव्याप्तदिगन्तराम् || ९-५४६ ||

	प्रोत्थायैव हि तिष्ठन्तीं प्रत्यालीढपदक्रमात् |
	वामदक्षिणसंस्थाभ्यां नदन्तीभ्यां मुहुर्मुहुः || ९-५४७ ||

	शिवाभ्यां घोररूपाभ्यां वमन्तीभ्यां महानलम् |
	विद्युदङ्गारवर्णाभ्यां वेष्टितां परमेश्वरीम् || ९-५४८ ||

सर्वदैवानुलग्नाभ्यां प�स्यन्तीभ्यां महे�स्वरीम् |
अतीव  भीषमाणाभ्यां शिवाभ्यां शोभितां मुहुः || ९-५४९ ||
	
कपालसंस्थं मस्तिष्कं ददतीं च तयोर्द्वयोः |
	दिगम्बरां मुक्तकेशीमट्टहासभयानकाम् || ९-५५० ||


प्. ७७९) सप्तधा बद्धनारान्त्रयोगपट्टविभूषिताम् |
	संहारभैरवेणैव सार्धं संभोगमिच्छतीम् || ९-५५१ ||

	अतिकामातुरां कालीं हसन्तीं खर्वविग्रहाम् |
	कोटिकालानलज्वालान्यक्कारोद्यत्कलेवराम् || ९-५५२ ||

	महाप्रलयकोट्यर्कविद्युदर्वुदसन्निभाम् |
	कल्पान्तकारिणीं कालीं महाभैरवरूपिणीम् || ९-५५३ ||

	महाभीमां दुर्निरीक्षां सेन्द्रैरपि सुरासुरैः |
	शत्रुपक्षक्षयकरीं दैत्यदानवसूदनीम् || ९-५५४ ||

	चिन्तयेदीदृशीं देवीं कालीं कामकलाभिधाम् |

अथ पुरश्चरणं तत्रैव |

	अतः परं प्रवक्ष्यामि पौरश्चरणिकं विधिम् || ९-५५५ ||

	एकस्मिन् पत्रविहिते सिद्धिस्तात्कालिकी भवेत् |
	भूमिशुद्धिर्द्रव्यशुद्धिः पूर्वैव कथिता मया || ९-५५६ ||

	यमाश्च नियमा ये स्युः पुरश्चरणकर्मणि |
	सर्वानेव प्रयुञ्जीत सततं भक्तितत्परः || ९-५५७ ||

	कृतनित्यक्रियः प्रातः कृतपूजाविधिः शुचिः |
	नरास्थि निखनेद्भूमावस्त्रमन्त्रमुदीरयन् || ९-५५८ ||

	तारं क्रोधोऽनु ह्री/ पाशस्मरभूतान् समुद्धरेत् |
	सिद्धिमुच्चार्य देहीति युग्मं वह्न्यङ्गनां वदेत् || ९-५५९ ||

भूतबीजं फ्रोमिति |
तथा |

	तदुपर्येव चास्तीर्य स्वासनं सुष्ठु कल्पितम् |
	नृमुण्डमग्रतः कृत्वा नरास्थिजपमालाया || ९-५६० ||

	लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं हविष्याशी दिवा शुचिः |

प्. ७८०) अशुचिश्च तथा रात्रौ लक्षमेकं तथैव च || ९-५६१ ||

	दशांशं होमयेन्मन्त्री तर्पयेदभिषेचयेत् |
	होमे सन्तर्पणे चैव पूजावत् कथितो विधिः || ९-५६२ ||

	पूजायां वा प्रयोगे वा होमे वा तर्पणेऽथ वा |
	गुह्यकालीविधानेन सर्वं कार्यं शुचिस्मिते || ९-५६३ ||

	अत्रानुक्तं विधानं यत् तत्रत्यं तत् प्रकल्पयेत् |
	तत्राप्यनुक्तं यत् किञ्चित् तत्रोक्तो दक्षिणाविधिः || ९-५६४ ||

इति प्रथममहाविद्याप्रकरणम् |

अथ द्वितीयविद्यायाः (फेत्कारिणीतन्त्रे)

	कैलाशशिखरासीनं चन्द्रखण्डविराजितम् |
	वक्षःस्थले समासीना पृच्छति स्म नगात्मजा || ९-५६५ ||

	कथमीशान सार्वज्ञ मलभ/स्ते तपोधनाः |
	कां विद्यां प्राप्य कवयो भारतादि प्रचक्रिरे || ९-५६६ ||

	श्रुत्वा नगात्मजावाक्यं विहस्य परमेश्वरः |
	प्राह प्रियां परिष्वज्य साधु साध्विति पूजयन् || ९-५६७ ||

	शृणु साध्वि महाविद्यामज्ञानेन्धनदाहिनीम् |
	यामवाप्य महात्मानो धर्मकामार्थमुक्तिषु || ९-५६८ ||

	नासाध्यं मेनिरे किञ्चित् कवयः शुद्धबुद्धयः |
	वादे सदसि या वाचः स्तम्भिनी प्रतिवादिनाम् || ९-५६९ ||

	विद्याहानिकरी देवि विदुषां वलिदानतः |
	हास्याय या सदस्यानामशुद्धमपि जल्पयेत् || ९-५७० ||

	वादिनं चापि राजानं मन्त्रिणं वशमानयेत् |

जल्पयेद्वादिनमित्यन्वयः |

	मन्त्रस्य ज्ञानमात्रेण जपात् सर्वज्ञतां नयेत् || ९-५७१ ||

प्. ७८१) मन्त्रोद्धारणमाह |

	सपरं प्रथमं दत्वा चतुर्थस्वरभूषितम् |
	रेफारूढं स्फुरद्दीप्तमिन्दुविन्दुसमन्वितम् || ९-५७२ ||

	त्रकारं च ततो दद्याच्चतुर्थेनैव भूषितम् |
	दीर्घोकारसमायुक्तं हकारं योजयेत् ततः || ९-५७३ ||

	फट्कारं च ततो दद्यात् संपूर्णः सिद्धमन्त्रतः |

* *?री हकारः | शेषं स्पष्टम् |
(मत्स्यसूक्ते)

	अथ वक्ष्ये महादेव्या मन्त्रोद्धारमनुत्तमम् || ९-५७४ ||

	यच्च ज्ञात्वा नरो भाति वाचस्पतिरिवापरः |
	मायाबीजं समुद्धृत्य तवर्गप्रथमं तथा || ९-५७५ ||

	रतिविन्दुवह्नियुतं द्वितीयं बीजमुत्तमम् |
	कूर्चबीजं तृतीयं तु फट्कारस्तदनन्तरम् || ९-५७६ ||

	सम्पूर्णसिद्धमन्त्रस्तु रश्मिपञ्चकसंयुतः |

पञ्चरश्मिः प्रणवः |
तदुक्तं (तारार्णवे)

	अनन्तरं समुद्धृत्य मायोत्तरमनुं ततः || ९-५७७ ||

	पपञ्चमः समायुक्तं पञ्चरश्मिः प्रकीर्तितः |

अनुत्तरमकारः | मायोत्तरमुकारः | पपञ्चमो मकारः |
(तत्त्वबोधे)

	तारं लज्जां न्त्रकामेशीं हु/ फडित्युग्रतारिका || ९-५७८ ||

	माया त्त्री/ हूमथास्त्रान्तमित्येकजटयाऽर्चयेत् |
	अस्त्रहीनमिदं नीलसरस्वत्या विनिर्दिशेत् || ९-५७९ ||

कामेशी ईकारः |

	त्र्यक्षरोऽसौ महामन्त्रः फट्कारान्तौ हृदि स्थितः |
	पञ्चरश्मिसमायुक्तोऽथाज्ञानेन्धनदाहकः || ९-५८० ||

प्. ७८२) (मत्स्यसूक्ते)

	लज्जाबीजं बधूबीजं कूर्चबीजं तथा हि फट् |
	एवं पञ्चाक्षरी विद्या पञ्चभूतप्रकाशिनी || ९-५८१ ||

तथा |

	तारास्त्ररहिता त्र्यर्णा महानीलसरस्वती |
	कुल्लुकेति समाख्याता त्रिषु लोकेषु गोपिता || ९-५८२ ||

(तारार्णवे)

	वशिष्ठाराधिता चोग्रा न शीघ्रफलदा यतः |
	अतस्तेनैव मुनिना शापो दत्तः सुदारुणः || ९-५८३ ||

	ततः प्रभृति विद्येयं फलदात्री न कस्य चित् |
	शक्तिबीजं त्रपान्तस्थबीजोपरि नियोजितम् || ९-५८४ ||

	ततः पभृति विद्येयं वधूरिव यशस्विनी |
	फलिनी सर्वविद्यानां जयिनी जयकाङ्क्षिणाम् || ९-५८५ ||

	विषक्षयकरी विद्या अमृतत्वप्रदायिनी |
	मन्त्रस्य ज्ञानमात्रेण विजयी भुवि जायते || ९-५८६ ||

	मूको भवति वागीशो गीष्पतिर्जायते नरः |

  शक्तिबीजमिति | शक्तिबीजं सकारः | त्रपान्तस्थबीजं त्रोङ्कारः | तेन स्त्रीमिति वधूबीजं भवति | शापस्तु कृष्णावतारपर्यन्तमेव |
	
जाते कृष्णावतारे तु पुनः शापात् प्रमुच्यते || ९-५८७ ||

इति तन्त्रान्तरवचनात् |
मन्त्रार्थमाह (साधनसमुच्चये)

	प्रणवाद्ब्रह्मरूपा सा सोऽहं तत्त्वस्वरूपिणी |
	व्योम्ना प्रकाशमानत्वं ग्रसमानत्वमग्निना || ९-५८८ ||

	तयोर्विसर्ग ईकारो विन्दुना तान्त्रिकी मता |
	तकारः सर्वपापघ्नो रेफस्तत्त्वप्रकाशकः || ९-५८९ ||

प्. ७८३) विन्दुमाली महाबीजं शब्दब्रह्मप्रकाशकम् |
	कूर्चं प्रबोधरूपं स्यादस्त्रं जाड्यविनाशकम् || ९-५९० ||
	
एवं यो वेत्ति शुद्धात्मा स तु साक्षान्महेश्वरः |

(मत्स्यसूक्ते)

	श्रीबीजाद्या यदा विद्या तदा श्रीः सर्वतो मुखी || ९-५९१ ||

	एषैव हि महाविद्या मायाद्या सकलेष्टदा |
	वाग्भवाद्या महावाक्यस्वरूपा सर्ववाङ्मयी || ९-५९२ ||

तथा |

	गुटिकासिद्धिवेतालपातालवटयक्षिणी |
	परपुरप्रवेशश्च आज्ञासिद्धिः प्रजायते || ९-५९३ ||

	जिह्वायां चिन्तनादेव त्रिकालज्ञो भवेद्ध्रुवम् |
	यस्तु विद्यामभेदेन चिन्तयेत् साधकोत्तमः || ९-५९४ ||

	जीवन्मुक्तो विमुक्तश्च अन्ते सोऽपि भवेद्ध्रुवम् |

(ब्रह्मसंहितायां फेत्कारिण्यां ) च |

	क्षिप्रप्रसादाज्जगतां सदा नीलसरस्वती || ९-५९५ ||

	विशेषतः कलियुगे मत्प्रसादाद्भविष्यति |
	सिद्धमन्त्रो यदा मन्त्री बालिशस्यापि मूर्धनि || ९-५९६ ||

	करं दत्वा दिशत्याशु सोऽपि श्लोकान् पठेत् पुनः |

दिशति श्लोकं कुर्वित्याज्ञापयति |
तथा |

	मन्त्रस्य ज्ञानमात्रेण अनुभावद्वयं भवेत् || ९-५९७ ||

	तात्कालिकी च कविता परैरनविभाव्यता |

अथ ऋष्यादिन्यासः (मेरुतन्त्रे)

	मुनिरक्षोभ्यसंज्ञोऽस्या बृहतीछन्द ईरितम् || ९-५९८ ||

	तारादेवी ह्री/ च बीजं हू/ शक्तिश्चास्य कीर्तिता ||

प्. ७८४) (मन्त्रचूडामणौ)

	अक्षोभ्य ऋषिरेतस्या बृहतीछन्द ईरितम् || ९-५९९ ||

	नीलसरस्वती देवी त्रिषु लोकेषु गोपिता |
	हू/ बीजमस्त्रं शक्तिः स्याच्चतुर्वर्गफलप्रदा || ९-६०० ||

दामोदरमिश्रकृतसंग्रहे |

	अक्षोभ्य ऋषिरेतस्या बृहतीच्छन्द ईरितम् |
	नीलसरस्वती देवी त्रिषु लोकेषु गोपिता || ९-६०१ ||

	हू/ बीजमन्त्रः शक्तिः स्यान्माया स्त्री/ कीलकं स्मृतम् |
	विनियोगो भवेद्देवि चतुर्वर्गफलाप्तये || ९-६०२ ||

उग्रतारा देवतेति (मन्त्रचूडामणौ)
अथ कराङ्गन्यासौ | तत्रादौ उग्रतारायाः (ताराकल्पे)

	षड्दीर्घमायाबीजेन षडङ्गविधिरीरितः |

नीलसरस्वत्यास्तु (सिद्धसारस्वते)

	अखिलवाग्रूपिणीं प्रोच्य हृदाय नमो वदेत् || ९-६०३ ||

	अखण्डवाग्रूपिणीं च शिरसे वह्निवल्लभा |
	ब्रह्मवाग्रूपिणीमुक्त्वा शिखायै वषडित्ययि || ९-६०४ ||

	विष्णुवाग्रूपिणीमुक्त्वा कवचाय हुमुच्चरेत् |
	रुद्रवाग्रूपिणीं नेत्रत्रयाय वौषडित्यपि || ९-६०५ ||

	सर्ववाग्रूपिणीमुक्त्वा अस्त्राय फडिति स्मरेत् |
	षड्दीर्घमायया बीजं बीजान्ते तानि योजयेत् || ९-६०६ ||

एकजटायाः (तन्त्रचूडामणौ)

	बीजान्ते एकजटायै हृदयं परिकीर्तितम् |
	तारिण्यै शिरसे तद्वद्वज्रोदके शिखां तथा || ९-६०७ ||

	उग्रजटे च कवचं महापरिसरे तथा |
प्. ७८५) पिङ्गोग्रैकजटे तद्वन्नेत्रास्त्रे परिकीर्तिते || ९-६०८ ||

न्यासोऽयमुग्रतारैकजटयोर्विरुद्ध इति साम्प्रदायिकः |
अथ ध्यानम् (गन्धर्वतन्त्रे)

	श्मशानं तत्र संचिन्त्य तत्र कल्पद्रुमं स्मरेत् |
	तन्मूले मणिपीठं च नानामणिविभूषितम् || ९-६०९ ||

	शिवाभिर्बहुमांसास्थिमोदमानाभिरन्ततः |
	चतुर्दिक्षु शवामुण्डाश्चिताङ्गारास्थिभूषिताः || ९-६१० ||

	तन्मध्ये भावयेद्देवीं यथोक्तध्यानयोगतः |

(नीलतन्त्रे)

	प्रत्यालीढपदां घोरां मुण्डमालाविभूषिताम् || ९-६११ ||

	खर्वां लम्बोदरीं भीमां व्याघ्रचर्मवृतां कटौ |
	नवयौवनसंपन्नां पञ्चमुद्राविभूषिताम् || ९-६१२ ||

	चतुर्भुजां ललज्जिह्वां महाभीमां वरप्रदाम् |
	खड्गकर्त्त्रीधरां सव्ये वामे मुण्डोत्पलान्विताम् || ९-६१३ ||

	पिङ्गोग्रैकजटां ध्यायेन्मौलावक्षोभ्यभूषिताम् |
	बालार्कमण्डलाकारलोचनत्रयभूषिताम् || ९-६१४ ||

	प्रज्वलत्पितृभूमध्यगतां दंष्ट्राकरालिनीम् |
	सावेशस्मेरवदनामस्थ्यालङ्कारभूषिताम् || ९-६१५ ||

	विश्वव्यापकतोयान्तः श्वेतपद्मोपरिस्थिताम् |

(श्यामारहस्यादौ)

	खड्गकर्त्त्रीसमायुक्तसव्येतरभुजद्वयाम् || ९-६१६ ||

	कपालोत्पलसंयुक्तसव्यपाणियुगान्विताम् �इति पाठः |

(तन्त्रान्तरे)

	खड्गकर्त्त्रीधरां देवीं कपालोत्पलधारिणीम् �इति पाठः || ९-६१७ ||

प्. ७८६) (मन्त्रचूडामणौ)

	तस्योपरिगृहे देवीं खर्वां नीलमणिप्रभाम् |
	लम्बोदरीं व्याघ्रचर्मसमावृतनितम्बिनीम् ||६१८ ||

	पीनोन्नतपयोभारां रक्तवर्त्तुललोचनाम् |
	ललज्जिह्वां महाभीमां दंष्ट्राकोटिसमुज्ज्वलाम् || ९-६१९ ||

	नीलोत्पललसन्मालां बद्धजूटां भयङ्करीम् |
	श्वेतास्थिपट्टिकायुक्तकपालपञ्चशोभिताम् || ९-६२० ||

	ललाटे रक्तनागेन कृतकर्णावतंसकाम् |
	अतिशुभ्रमहानागकृतहारमहोज्ज्वलाम् || ९-६२१ ||

	दूर्वादलश्यामनागकृतयज्ञोपवीतिनीम् |
	चतुर्भुजां रक्तमांसखण्डमण्डितमुष्टिना || ९-६२२ ||

	जटाजूटाक्षसूत्रेण शोभितां तीक्ष्णधारया |
	खड्गेन दक्षिणस्योर्ध्वे शोभितां वीरनादिनीम् ||

	तदधःस्थाद्वीजवृन्तकर्त्त्रिकालङ्कृतां पराम् |
	वामोर्ध्वे रक्तनालेन दिगम्बरमनोहराम् || ९-६२३ ||

	दधतीं नीलपद्मं च तदधःस्थात् कपालकम् |
	जगतां जाड्यसंयुक्तं दधतीं कुन्दसन्निभम् || ९-६२४ ||

	धूम्राभनागसंदोहकृतकेयूरसत्वराम् |
	सुवर्णवर्णनागेन कङ्कणोज्ज्वलपाणिकाम् || ९-६२५ ||

	शुभ्रवर्णमहादेवकृतसद्विमलासनम् |
	निर्यन्त्रणभिया तद्वत् संकुचत्प्रपदात्मिकाम् || ९-६२६ ||

	शवपादद्वयारूढवामपादां महोन्मुखीम् |
	कुन्दाभनागसंशोभिकटिसूत्रां त्रिलोचनाम् || ९-६२७ ||

	असृग्रक्तेन नागेन कृतनूपुरपल्लवाम् |

प्. ७८७) सद्यश्छिन्नगलतद्रक्तमुण्डै रक्तविभूषणैः ||६२८ ||

	अन्योन्यकेशग्रथितैः पादपद्मविलम्बितैः |
	पञ्चाशद्भिर्महामालाशोभितां परमेश्वरीम् ||६२९ ||

	ज्वलच्चितामध्यसंस्थां द्वीपिचर्मोत्तरांशुकाम् |
	अक्षोभ्यनागसम्बद्धजटाजूटां वरप्रदाम् ||६३० ||

	एवम्भूतां महादेवीमात्मानं यागवस्तु च |
	विज्ञापयेन्महादेवपण्डितोहे महाकविः ||६३१ ||

(तारोपनिषदि)

	विरुद्धवाक्यार्थशरीरमण्डले
	नवाम्बुदाभां गुरुमुन्नतोदरीम् |
	अतीव खर्वां नवयौवनस्था �
	मधःस्थशार्दूलककृत्तिमूर्धजाम् || ९-६३२ ||

	अनैक्यमाहत्य शवोपरिस्थितां
	शवार्धमालीढपरीतमध्यमाम् |
	विशीर्णवर्णां नृशिरःस्रजोद्भवां
	त्रयीविवर्त्तारुणलोचनत्रयाम् || ९-६३३ ||

	अभेदपिङ्गैकजटाविराजितां
	विभूषणाच्छिन्नसितास्थिभीषणाम् |
	महाष्टसिद्धिप्रकराहिभूषणा �
	मट्टादृहासैर्जगतामभीतिदाम् || ९-६३४ ||

	जटास्वनन्तः श्रवसोश्च तक्षको
	महाहिपद्मो हृदि हारभूषणाम् |
	तथैव कर्कोटकृतोपवीतिकां
	सुमेखलायामथ देववासुकिः || ९-६३५ ||

प्. ७८८)

	सशङ्खपालः किलकङ्कणो मतः
	पदेषु पद्मः किलनूपुरश्रियम् |
	भुजेषु नागः कुलिकोऽङ्गदो मतो
	भुजोऽर्धमालामहता स्थितिः स्थिता || ९-६३६ ||
	
सितश्च रक्तो धवलश्च मेचक �
	स्तथैव नागोऽथ सितश्च पाण्डरः |
	भुजङ्गमानामिह वर्णजातयो
	भवन्ति सर्वे मुनिभिर्ज्वलच्चिताम् || ९-६३७ ||
	
कपालकर्त्त्रीग्रथितोग्रमूर्द्धजां
	सनालमिन्दीवरकान्तिमालाम् |
	विकोषखड्गं सततं च दक्षिणे
	स्वपौरुषोत्थैर्दधतीं भुजैः सदा || ९-६३८ ||

	पदार्थदंष्ट्राद्वयपञ्चमुद्रया
	विराजमानामसितोत्पलस्रजम् |
	विचिन्तयेत् तां च कवित्वकारिणी-
	मन्यागतार्थं प्रजपेच्च तारिणीम् || ९-६३९ ||

(फेत्कारिणीतन्त्रेऽपि)

	प्रत्यालीढपदार्पिताङ्घ्रिशवहृद्घोराट्टहासा वरा
	ख�न्गेन्दीवरकर्त्तृखर्परभुजा हू/कारबीजोद्भवा |
	खर्वा नीलविशालपिङ्गलजटाजूटोग्रनागैर्वृता
	जाड्यं न्यस्य कपालके त्रिजगतां हन्त्युग्रतारा स्वयम् || ९-६४० ||

प्रत्यालीढलक्षणं तु (संगीतरत्नाकरे)

	वामो यत्र निषण्णोरुरन्तरे पूर्वमानतः |
	दक्षिणं चरणं चाग्रे पञ्चतालप्रसारितम् || ९-६४१ ||

प्. ७८९) अस्त्रौ द्वावपि तद्विन्द्यादालीढं तु सदैवतम् |
	आलाढाङ्गविपर्यासात् प्रत्यालीढमुदाहृतम् || ९-६४२ ||

तालं वितस्तिः | अस्रौ चक्रौ | मौलावक्षोभ्यभूषितामिति | अत्राक्षोभ्यो नागरूपः | अक्षोभ्यो देवीमूर्धन्यस्त्रीमूर्तिर्नागरूपधृगिति (भावचूडामणि-) वचनात् |
	अथ पुरश्चरणविधिः | तत्रादौ मन्त्रध्यानमुक्तं (साधनसमुच्चये)

	मूलचक्रे च हृल्लेखां सूर्यकोटिसमप्रभाम् |
	स्वाधिष्ठाने पीतवर्णं द्वितीयं च विभावयेत् || ९-६४३ ||

	नाभौ जीमूतसंकाशं कूर्चबीजं महाप्रभम् |
	अस्त्रबीजं हृदि ध्यायेत् कालाग्निसदृशप्रभम् || ९-६४४ ||

	मूलादिब्रह्मरन्ध्रान्तं विद्यां विभावयेत् |
	सूर्यकोटिप्रतीकाशां योगिनां दृष्टिगोचराम् || ९-६४५ ||

तदुक्तं (तारातन्रे)

	स्वेच्छाचारपरो मन्त्री पुरश्चरणसिद्धये |
	रहस्यमालामादाय लक्षमेकं जपेत् सदा ||

(सुरेन्द्रसंहितायाम्)

	लक्षमात्रं जपेन्मन्त्रं दशांशमसितोत्पलैः |
आज्याक्तैर्जुहुयान्मन्त्री तद्दशांशेन तर्पयेत् || ९-६४६ ||

	कालागुरुद्रवोपेतैर्विमलैर्गन्धवारिभिः |
	तर्पयेच्च परां देवीं तत्प्रकारमिहोच्यते || ९-६४७ ||
	
जले चावाह्य विधिवत् पाद्याद्यैरुपचारकैः |
	संतर्प्य विधिवद्देवीं परिवारान् सकृत् सकृत् || ९-६४८ ||
	
देवीबुद्ध्या स्वमान्मानं संपूज्य साधकोत्तमः |
	तारिणीं सिञ्चयामीति जलं मूर्ध्नि विनिःक्षिपेत् || ९-६४९ ||

	कुम्भाख्यमुद्रया देवि नमोऽन्तेनाभिषेचनम् |

प्. ७९०) (वीरचूडामणौ)
	
चतुर्लक्षं जपेन्मन्त्रं दशांशं जुहुयात् सुधीः || ९-६५० ||

	पद्मैस्त्रिमधुरोपेतैर्वाक्पतिर्जायते नरः |

(तारार्णवे)

	एवं ध्यात्वा हविष्याशी जपेल्लक्षचतुष्टयम् || ९-६५१ ||

	रहस्यमालामादाय जपेद्वा लक्षमेव च |

(मेरुतन्त्रे)

	रतं कुर्वन्नदन् भक्ष्यमनेकं दधि मध्वपि || ९-६५२ ||

	मधु मांसं च ताम्बूलं जपेल्लक्षचतुष्टयम् |
	दशांशं जुहुयाद्रक्तपद्मैः क्षीराज्यलोलितैः || ९-६५३ ||

	शवमुण्डं पूरयित्वा जपस्थाने जपं चरेत् |
	नारीं पश्यन् स्पृशन् गच्छन् महानिशि वलिं हरेत् || ९-६५४ ||

	न कार्यः सुभ्रुवां द्वेषो यत्नतः परिपूजयेत् |
	जपे न कालनियमो न स्थितौ सर्वदा जपेत् || ९-६५५ ||

	श्मशाने शून्यसदने देवागारेऽथ निर्जने |
	पर्वते वनमध्ये वा शवमारुह्य मन्त्रवित् || ९-६५६ ||

	समरे शत्रुनिहतं यद्वा षण्मासिकं शिशुम् |
	विद्यां संसाधयेच्छीघ्रं साधितैवं प्रसिध्यति || ९-६५७ ||
	
एवं सिद्धमनुर्मन्त्री प्रयोगान् कर्त्तुमर्हति |

अथैतद्विद्याभेदास्तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि दैत्यानां वरसिद्धये || ९-६५८ ||

	ब्रह्मणोपासितां तारां वल्यादिभिरूपासितम् |
	ओं त्री/ ह्री/ हू/ समुचार्य ह्री/ हु/ फड्नगवर्णकः || ९-६५९ ||

	मुनिर्ब्रह्मा च गायत्री छन्दस्तारा च देवता |
	न्यासा/स्तु पूर्ववत् कुर्याद्ध्यानमस्या निरूप्यते || ९-६६० ||

प्. ७९१) श्वेताम्बरां चन्द्रकान्तिं चन्द्रर्धकृतशेखराम् |
	कर्त्तरीं च कपालं च कराभ्यां दधतीं भजेत् || ९-६६१ ||

	नानालङ्कारशोभाढ्यां त्रीक्षणां पद्मसंस्थिताम् |
	जपपूजादिकं सर्वमस्याः पूर्ववदाचरेत् || ९-६६२ ||

	मधुयुक्परमान्नेन होमाद्विद्यानिधिर्भवेत् |
	रक्तां वश्ये स्वर्णवर्णां स्तम्भने मारणेऽसिताम् || ९-६६३ ||

	उच्चाटने धूम्रवर्णां शान्तौ श्वेतां स्मरेदिमाम् |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि तारकस्य वराय तु || ९-६६४ ||

	ब्रह्मणोपासितां तारां द्वादशार्णां सुदुर्लभाम् |
	वाचं लज्जां रमां कामं हसरा औसमन्विताः || ९-६६५ ||

	विसर्गाढ्याः पञ्चमं तु कूटमेतदुदीरितम् |
	हु/ उग्रतारे हु/ फट् मन्त्रः प्रोक्तो जपादिकम् || ९-६६६ ||

	सर्वं पूर्ववदेवास्य कलौ प्रत्ययकारिणी |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि ब्रह्मणा समुपासिताम् || ९-६६७ ||

	हिरण्यकसिपोर्दातुं वरं सप्तार्णसंमिताम् |
	प्रणवं कवचं मायां क्ली/ प्राक् कूटं च पञ्चमं || ९-६६८ ||

	हु/ फडन्तः सर्वमस्या न्यासाद्यं पूर्ववद्भवेत् |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि हरिणा या ह्युपासिता || ९-६६९ ||

	बौद्धमार्गप्रचारार्थं सिद्धिदा द्वादशाक्षरी |
	उपासिता ब्रह्मणा या तस्याः कूटे तु पञ्चमे || ९-६७० ||

	सौरुक्त्वा साधिता विद्या द्वादशार्णाऽतिबुद्धिदा |
	यत्प्रभावाद्दिवो दासः काश्या उच्चाटितः पुरा || ९-६७१ ||

	तस्यास्तु पूर्ववज्ज्ञेयं न्यासध्यानजपादिकम् |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि सप्तार्णां रामसेविताम् || ९-६७२ ||

प्. ७९२) लक्ष्मीप्रभृति नाशार्थं तेन मत्तः सदा हली |
	ब्रह्मोपासितसप्तार्णा मध्ये कूटं तु पञ्चमम् || ९-६७३ ||

	तत् त्यक्त्वा सौ/स्तत्र चोक्त्वा बलरामेण सेविता |
	शत्रुक्षयकरी चेयं तथा वाक्सिद्धिकारिणी || ९-६७४ ||

	ध्यानपूजादिकं प्राग्वत् प्रयोगादिकमेव च |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि नारायणसुसेविता || ९-६७५ ||

	पञ्चार्णा यत्प्रभावेण दैत्यानां कदनं कृतम् |
	त्री/ हु/ फट् क्ली/ वाग्भवं च पञ्चार्णा सर्वसिद्धिदा || ९-६७६ ||

	असां त्रयाणां तु मुनिर्विष्णुः प्राग्वज्जपादिकम् |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि मया या समुपासिता || ९-६७७ ||

	दत्ता च रविणाऽदित्यै सा विद्या तु षडक्षरी |
	ओं ह्री/ हू/ ह्री/ हु/ फडिति मुनिः सोऽहं च पूर्ववत् || ९-६७८ ||

	ज्ञेयं न्यासादिकं सर्वं प्रयोगादि च पूर्ववत् |
	अथान्यं संप्रवक्ष्यामि चास्याः पञ्चाक्षरं मनुम् || ९-६७९ ||

	जलन्धरवधार्थं तु मया सिद्धं कृतं सुराः |
	स्त्री/ हु/ मायां हु/ फडिति मनुः पञ्चाक्षरो मतः || ९-६८० ||

तन्त्रान्तरेऽपि |

	वधूबीजं च कवचं मायां कूर्चं तथाऽस्त्रकम् |
	सार्धंपञ्चाक्षरो मन्त्रो द्वितीयः परिकीर्तितः || ९-६८१ ||

(मेरुतन्त्रे)

	मया पञ्चमुखैर्जप्तो दक्षमार्गेण भो सुराः |
	देवांशेषु च विप्रेषु तथा धर्मपरेषु च || ९-६८२ ||

	यमानां नियमानां च तन्त्रस्था नान्यदेवताः |
	वाममार्गाराधितास्तु कार्यं साधयितुं क्षमाः || ९-६८३ ||

प्. ७१३) दक्षिणाराधिता देवा रणसाहाययकारकाः |
	तेजोनिधीन् रिपून् हत्वा नयन्ति ब्रह्मशाश्वतम् || ९-६८४ ||
	
क्षत्रियाणां क्षयार्थं तु मया रामाय चार्पिता |
	पञ्चामृतं सुरास्थाने मांसस्थाने च सूरणम् || ९-६८५ ||
	
मत्स्यस्थाने खण्डो बोध्यो धर्मपत्न्यां रतं रतम् |
	अन्यत् पूर्ववदेव स्याद्गुह्यमेतत् प्रकाशितम् || ९-६८६ ||
	
लुब्धस्तारां न सेवेत लोकद्वयपरिक्षयात् |
	अस्याः पूजादिकं प्राग्वद्विशेषोऽत्र निरूपितः || ९-६८७ ||
	
तारायाः सद्गुरोः सिद्धिः स्त्रीरते भ्रान्तता भवेत् |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि महातारामनुं सुराः || ९-६८८ ||
	
सिद्धिर्मार्गद्वयेनापि वर्णावर्णाधिकारतः |
	त्री/ ह्री/ ह्रा/ हु/ नमस्तारायै महापदमुच्चरेत् || ९-६८९ ||
	
तारायै सकलेत्युक्त्वा उस्वरान् तारय द्वयम् |
	तारद्वयं वह्निजाया द्वात्रिंशार्णो मनुर्मतः || ९-६९० ||
	
न्यासपूजाजपाद्यं तु प्राग्वत् सर्वं समाचरेत् |

(तारिणीतन्त्रे)

ईश्वर उवच |

	श्रूयतां शैलतनये जाड्यनाशकरि पूरा || ९-६९१ ||

	चतुर्वर्गफला विद्या मन्त्रसिद्धिप्रदायिका |
	वर्गाद्यं वह्निसंयुक्तं वामाक्षिपरिभूषितम् || ९-६९२ ||

	नादविन्दुसमायुक्तं वसुसिद्धिप्रदायकम् |
	पुनश्चतुर्मुखं देवि रकारेण विभूषितम् || ९-६९३ ||

	स्वरेणैव चतुर्थेन चन्द्रखण्डेन च प्रिये |
	लाञ्छितं वै महाबीजं चतुर्वर्गफलप्रदम् || ९-६९४ ||

प्. ७९४) ततः कृष्णे पदं चोक्त्वा ततो देवीपदं स्मृतम् |
	ह्री/कारं च ततो दद्यात् स्वपूर्वमुद्धरेत् ततः || ९-६९५ ||

	इकारेण च रेफेण मकारेण च भूषितम् |
	ततो वाग्भवमुच्चार्य मन्त्रमेनं समुद्धरेत् || ९-६९६ ||

	नवाक्षरो मनुर्देवि तारिण्याः समुदीरितः |
	इयमेव महाविद्या स्वर्गे मर्त्ये सुदुर्लभा || ९-६९७ ||

	अष्टसिद्धिप्रदा देवि चतुर्वर्गफलप्रदा |

अथ ऋष्यादिन्यासः

	शक्तिरस्य ऋषिः प्रोक्तो बृहतीछन्द ईरितम् || ९-६९८ ||

	तारिणी देवता प्रोक्ता ह्री/कारं बीजमुच्यते |
	वाग्भवं शक्तिरित्युक्तमिति ऋष्यादिकं चरेत् || ९-६९९ ||

अथ ध्यानम् |

	कृष्णां लम्बोदरीं भीमां नागकुण्डलशोभिताम् |
	रक्तमुखीं ललज्जिह्वां रक्ताम्बरधरां कटौ || ९-७०० ||

	पीनोन्नतस्तनीमुग्रां महानागेन वेष्टिताम् |
	शवस्योपरि देवेशि तस्योपरि कपालके || ९-७०१ ||

	नासाग्रध्याननिरतां महाघोरां वरप्रदाम् |
	चतुर्भुजां दीर्घकेशीं दक्षिणस्योर्ध्वबाहुना || ९-७०२ ||

	बिभ्रतीं नलिनीमेकां वामोर्ध्वे पानपात्रकम् |
	वराभयधरां देवीमधस्ताद्दक्षवामयोः || ९-७०३ ||

	पिवन्तीं रौधिरीं धारां पानपात्रे सदाशिवे |
	सर्वसिद्धिप्रदां देवीं नित्यां गिरिनिवासिनीम् || ९-७०४ ||

	लोचनत्रयसंयुक्तां नागयज्ञोपवीतिनीम् |
	दीर्घनासां दीर्घजङ्घां दीर्घाङ्गीं दीर्घजिह्विकाम् || ९-७०५ ||

प्. ७९५) चन्द्रसूर्याग्निभेदेन त्रिलोचनसमन्विताम् |
	शत्रुनाशकरीं देवीं महाभीमां वरप्रदाम् || ९-७०६ ||
	
व्याघ्रचर्मशिरोबद्धां जगत्त्रयविभाविताम् |
	साधकानां सुखं कर्त्त्री सर्वलोकभयङ्करीम् || ९-७०७ ||
	
एवम्भूतां महादेवीं तारिणीं प्रणमाम्यहम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	एवं संपूजयित्वा च एभिर्द्रव्यैर्महेश्वरि || ९-७०८ ||
	
लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं हविष्याशी जितेन्द्रियः |

अथाक्षोभ्यमन्त्रः | (ब्रह्मसंहितायाम्)

	अक्षोभ्यस्य मनुं त्यक्त्वा देवीं तारां जपेद्यदि || ९-७०९ ||

	सिद्धिहानिर्भवेत् तस्य रौरवं नरकं व्रजेत् |
	अक्षोभ्यस्य मनुं विप्र कवचं सारमुत्तमम् || ९-७१० ||

	अतिगुह्यं महाध्यानं सर्वध्यानेषु चोत्तमम् |
	अग्रे मनुं प्रवक्ष्यामि ध्यानं चैव ततः परम् || ९-७११ ||

	कवचं च ततः पश्चात् कथयामि क्रमेण तु |
	अनुत्तरं समुद्धृत्य पपञ्चमविभूषितम् || ९-७१२ ||

	अक्षोभ्येति? च स्वाहेति रमाद्यन्तं महामनुः |
	स्वयम् - ऋषिश्च संप्रोक्तो विराट्छन्द उदीरितम् || ९-७१३ ||

	अक्षोभ्यो देवता प्रोक्तस्त्रिमूर्त्तिर्नागरूपधृक् |
	विनियोगस्तु नियतं पुरुषार्थचतुष्टये || ९-७१४ ||

	अथ ध्यानं प्रवक्ष्यामि सर्वसौभाग्यदायकम् |
	सहस्रादित्यसंकाशं नागरूपधरं शुभम् || ९-७१५ ||

	विद्युत्कोटिसमं वक्त्रं वह्निभास्वरलोचनम् |
	सार्धत्रिवलयोपेतं जटाकोट्यग्रसंस्थिताम् || ९-७१६ ||

प्. ७९६) महालावण्यसंयुक्तं सुरासुरनमस्कृतम् |
	सूर्यविद्युत्समाभासं महामणिशिखोपरि || ९-७१७ ||

	एतद्रूपं महाकायं देवैरपि सुपूजितम् |

तन्त्रान्तरे |

	अक्षोभ्यं पूजयित्वाऽदौ तारां संपूजयेत् सुधीः || ९-७१८ ||

तथा |

	पुरश्चर्यादिकं चास्य तारिणीवत् समाचरेत् |

इति ताराप्रकरणम् |

अथ श्रीविद्या |

तत्रादौ कामराजविद्या (चन्द्रपीठे)

	स्मरो भगं विन्दुमती लपरा वाग्भवं मतम् || ९-७१९ ||

	शिवो जीवः स्मरः शम्भुर्लपरा कामकूटकम् |
	भृगुः कामः क्षमा माया कामराजाभिधा मता || ९-७२० ||

कूटत्रयस्य वाग्भवादिसंज्ञा च तत्रैवोक्ता |

	प्रथमं वाग्भवं कूटं द्वितीयं कामकूटकम् |
	तृतीयं शक्तिकूटं स्यात् कूटत्रयतनुर्मनुः || ९-७२१ ||

अथ लोपामुद्राख्या विद्या (ज्ञानार्णवे)

	शृणु देवि प्रवक्ष्यामि लोपामुद्राभिधां पराम् |
	कामराजाख्यविद्यायाः शक्तिं तुया चतु * *म् || ९-७२२ ||

	हित्वा मुखे शिवेन्द्वाढ्या लोपामुद्रा प्रकाशिता |

कामराजाख्यविद्याया वाग्भवे एकारमीकारं च विहायादौ हकारसकारौ दद्यादित्यर्थः | इयमगस्त्योपासिता |

अथ षोडशी (योगिनीतन्त्रे)

	श्रीबीजमाया स्मरयोनिशक्ति-
	स्तारं च माया कमलाऽथ विद्या || ९-७२३ ||
	
शक्त्यादिबीजैश्च विलोमतोक्त्या
	श्रीषोडशीयं च शिवोपदिष्टा |

प्. ७१७) तन्त्रान्तरे |

	श्रीबीजं शक्तिबीजं च कामबीजं च वाग्भवम् || ९-७२४ ||
	
बालान्तसंस्थितं बीजं प्रणवं च ततः परम् |
	शक्तिबीजं रमां चैव विद्यां च परमेश्वरि || ९-७२५ ||

	लोपां वा कामराजं वा त्रिकूटामथ वा पराम् |
	विन्यस्य प्रणवाद्यानि बीजानि पञ्च सुन्दरि || ९-७२६ ||

	विपरीतक्रमेणैव विन्यसेत् षोडशीं पराम् |

(मायातन्त्रेऽपि)

	लक्ष्मीः परा मदनयोनियुता च शक्ति-
	स्तारः परा च कमलाऽप्यथ मूलविद्या || ९-७२७ ||

	शक्त्यादिभिश्च विपरीततया प्रदिष्टा
	श्रीमन्त्रराज उदितः परदेवतायाः ||

(महाकालसंहितायाम्)

	अतः परतरा विद्या न भूता न भविष्यति || ९-७२८ ||

	केनापि नैव शप्तेयं न च केनापि कीलिता |

(ज्ञानार्णवे)

	वक्त्रकोटिसहस्रैस्तु जिह्वाकोटिशतैरपि || ९-७२९ ||

	वर्णितुं नैव शक्येयं श्रीविद्या षोडशाक्षरी |
	ब्रह्मविद्या स्वरूपा हि भुक्तिमुक्तिफलप्रदा || ९-७३० ||

	एकोच्चारेण देवेशि वाजपेयस्य कोटयः |
	अश्वमेधसहस्राणि प्रादक्षिण्यं भुवस्तथा || ९-७३१ ||

	काश्यादितीर्थयात्राः स्युः सार्धकोटित्रयान्विताः |
	तुलां नायान्ति देवेशि नात्र कर्या विचारणा || ९-७३२ ||

	एकोच्चारेण गिरिजे किं पुनर्ब्रह्मकेवलम् |
	षोडशार्णा महाविद्या न प्रकाश्या कदा चन || ९-७३३ ||

प्. ७१८)	गोपितव्या त्वया भद्रे स्वयोनिरिव पार्वति |
	अपि प्रियतमे देयं सुतदारधनादिकम् || ९-७३४ ||

	राज्यं देयं शिरो देयं न देया षोडशाक्षरी |
	सप्तलक्षं महाविद्यास्तन्त्रादौ कथिताः प्रिये || ९-७३५ ||

	सारात् सारतरा चेयं महाविद्या सुगोपिता |

अथ ऋष्यादिन्यासस्तत्रैव |

	ऋषिरस्य महेशानि दक्षिणामूर्तिरव्ययः || ९-७३६ ||

	पङ्क्तिश्छन्दः समाख्यातं देवी त्रिपुरसुन्दरी |
	वाग्भवं बीजमित्युक्तं शक्तिस्तु शक्तिकूटकम् || ९-७३७ ||

	कामराजः कीलकं स्यादृष्यादिन्यास ईरितः |

वाग्भवादीनां बीजादिरूपत्वे हेतुरुक्तो (दक्षिणामूर्तिसंहितायाम्)

	निःसरन्ति महामन्त्रा महाग्नेर्विष्फुलिङ्गवत् || ९-७३८ ||

	तथैव मातृका वर्णा निःसृता वाग्भवा प्रिये |
	अत एवास्य देवस्य वाग्भवं बीजमुच्यते || ९-७३९ ||

	योषित् पुरुषरूपेण स्फुरन्ती विश्वमातृका |
	महामोहेन देवेशि कीलयन्ती जगत्त्रयम् || ९-७४० ||
	
अतस्तत्कीलकं देवि तेन सौभाग्यगर्भिता |
	पालयन्ती जगत् सर्वं तेनेयं शक्तिरुच्यते || ९-७४१ ||

अथ कराङ्गन्यासस्तन्त्रान्तरे |

	अ/ आ/ सौ/ रिति प्रोक्तं बीजं त्रिविधमुत्तमम् |
	एतद्बीजं द्विरावृत्य मध्यमाद्यङ्गुलीषु च || ९-७४२ ||

	शुद्धिं करस्य कुर्वीत तलयोः पृष्ठयोरपि |
	चतुर्थी नतिसंयुक्ता नाममन्त्रैः पृथक् प्र्ठक् || ९-७४३ ||

	मध्यमाऽनामिका चैव कनिष्ठाङ्गुष्ठतर्जनी |

प्. ७१९) क्रमेण नाम चाख्यातमङ्गुलीनां महेश्वरि || ९-७४४ ||

(नवरत्नेश्वरे)

	सर्वज्ञता नित्यसुतृप्तता च अनादिबोधश्च स्वतन्त्रता च |
	अलुप्तशक्तित्वमनन्तता च षडाहुरङ्गानि शिवे शिवाद्याः || ९-७४५ ||

अत्र बहुविधन्यासजालं (ज्ञानार्णवादौ) द्रष्टव्यम् |
अथ ध्यानम् |

	बालार्कमण्डलाभासां चतुर्बाहुं त्रिलोचनाम् |
	पाशाङ्कुशधनुर्बाणधारयन्तीं शिवां श्रये || ९-७४६ ||

(सिद्धान्तसंग्रहे महाकालसंहितायां) च |

	उद्यच्चन्द्रोदयक्षुब्धरक्तपीयूषवारिधेः |
	मध्ये हेममयी भूमी रत्नमाणिक्यमण्डिता || ९-७४७ ||

	तन्मध्येनन्दनोद्यानं मदनोन्मादनं महत् |
	नित्याभ्युदितपूर्णेन्दुज्योत्स्नाजालविराजितम् || ९-७४८ ||

	सदा सह वसन्तेन कामदेवेन रक्षितम् |
	कदम्बचूतपुन्नागनागकेशरचम्पकैः || ९-७४९ ||

	वकुलैः पारिजातैश्च सर्वर्त्तुकुसुमोज्ज्वलैः |
	झङ्कारमुखरैर्भृङ्गैः कूजद्भिः कोकिलैः शुकैः || ९-७५० ||

	नानावर्णैरथान्यैश्च द्विजसङ्घैर्निषेवितम् |
	शिखिकारण्डहंसाद्यैर्नानापक्षिभिरावृतम् || ९-७५१ ||

	नानापुष्पलताकीर्णैः शोभितं वृक्षखण्डकैः |
	पर्यन्तदीर्घिकोत्फल्लकमलोत्पलसम्भवैः || ९-७५२ ||

	रजोभिर्धूसरैः सम्यक् सेवितं मलयानिलैः |
	ध्यात्वैवं नन्दनोद्यानं तदन्तः प्राङ्गणं स्मरेत् || ९-७५३ ||

	शुद्धकाञ्चनसंकाशवसुधाभिरलङ्कृतम् |
	प्राङ्गणं चिन्तयित्वेत्थं सुरसिद्धनिषेवितम् || ९-७५४ ||

प्.  ८००) तन्मध्ये मण्डपं ध्यायेद्व्याप्तब्रह्माण्डमण्डलम् |
	सहस्रादित्यसंकाशं चतुरस्रं सुशोभितम् || ९-७५५ ||

	रत्नतेजःप्रभापुञ्जपिञ्जरीकृतदिङ्मुखम् |
	मध्यस्तम्भविनिर्मुक्तं कोणस्तम्भसमन्वितम् || ९-७५६ ||

	महामाणिक्यवैदूर्यरत्नकाञ्चनभूषितम् |
	मुक्तादामवितानाढ्यं रत्नसोपानमण्डितम् || ९-७५७ ||

	मन्दवायुसमाक्रान्तं गन्धधूपतरङ्गितम् |
	रत्नचामरघण्टादिवितानैरुपशोभितम् || ९-७५८ ||

	जातीचम्पकपुन्नागकेतकीमल्लिकादिभिः |
	रक्तोत्पलसिताम्भोजमाधवीभिः सुपुष्पकैः || ९-७५९ ||

	बद्धाभिश्चित्रमालाभिः सर्वत्र समलङ्कृतम् |
	तिर्यगूर्ध्वलसद्रक्तपुत्तलीकोटिमण्डितम् || ९-७६० ||

	नानारत्नादिभिर्दिव्यैर्निर्मितं विश्वकर्मणा |
	तन्मध्ये भावयेन्मन्त्री परिजातं मनोहरम् || ९-७६१ ||

	स्वर्णादिरत्नभूमिं च वालुकां काञ्चनप्रभाम् |
	उद्यदादित्यसंकाशं व्याप्तब्रह्माण्डमण्डपम् || ९-७६२ ||

	शतयोजनविस्तीर्णं ज्योतिर्मन्दिरमुत्तमम् |
	चतुर्द्वारसमायुक्तं हेमप्राकारमण्डितम् || ९-७६३ ||

	रत्नोपकॢप्तिसंशोभिकपाटाष्टकसंयुतम् |
	नवरत्नसमाकॢप्ततुङ्गगोपुरतोरणम् || ९-७६४ ||

	हेमदण्डशिखालम्बिध्वजावलिपरिष्कृतम् |
	मध्यकोणस्थितस्तम्भनवरत्नसमन्वितम् || ९-७६५ ||

	महामाणिक्यवैदूर्यरत्नचामरशोभितम् |
	कल्पवृक्षे गिरेः पार्श्वे छत्रं तन्मण्डपोपरि || ९-७६६ ||

प्. ८०१)

	सुवर्णसूत्रै रचितं तन्मध्ये रत्नमण्डपम् |
	तन्मध्ये स्फुरितं ध्यायेत् त्रिशृङ्गं ज्योतिरुत्तमम् || ९-७६७ ||
	
तस्य मध्ये महाचक्रं पीयूषपरिपूरितम् |
	रत्नसिंहासनं तस्या वेद्या मध्ये स्मरेच्छुभम् || ९-७६८ ||

	विरिञ्चिविष्णुरुद्रेशरूपपादचतुष्टयम् |
	सदाशिवमयं साक्षात् तस्मिन् परशिवात्मकम् || ९-७६९ ||

	पुष्पपर्यङ्कतन्मध्ये श्रीमदुद्यानपीठके |
	पर्यङ्कबन्धविलसत्स्वस्तिकासनशालिनीम् || ९-७७० ||	

ध्यायेत् परशिवाङ्कस्थां पद्ममध्योज्ज्वलाकृतिम् |
	त्रिपुरां सुन्दरीं देवीं बालार्ककिरणारुणाम् || ९-७७१ ||
	
जपाकुसुमसंका�सां दाडिमीकुसुमोपमाम् |
	पद्मरागप्रतीकाशां कुङ्कुमारुणसन्निभाम् || ९-७७२ ||

	स्फुरन्मुकुटमाणिक्यकिङ्किणीजालमण्डिताम् |
	कालालिकुलसंकाशकुटिलालकपल्लवाम् || ९-७७३ ||

	प्रत्यगारुण संकाशवदनाम्भोजमण्डिताम् |
	किञ्चिदर्धेन्दुकुटिलललाटमृदुपट्टिकाम् || ९-७७४ ||

	पिनाकधनुराकारभ्रूलतां परमेश्वरीम् |
	आनन्दमुदितोल्लासलीलां दोलितलोचनाम् || ९-७७५ ||

	स्फुरन्मयूखसङ्घातविलसद्धेमकुण्डलाम् |
	स्वगण्डमण्डलाभोगजितेन्द्वमृतमण्डलाम् || ९-७७६ ||

	विश्वकर्मविनिर्माणसूत्रविस्पष्टनासिकाम् |
	ताम्रविद्रुमविम्बाभरक्तोष्ठीममृतोपमाम् || ९-७७७ ||

	दाडिमीबीजपङ्क्त्याभदन्तपङ्क्तिविराजिताम् |
	स्मितमाधुर्यविजितमाधुर्यरससागराम् || ९-७७८ ||

प्. ८०२) अनौपम्यगुणोपेतचिवुकोद्देशशोभिताम् |
	कम्बुग्रीवां महादेवीं मृणालसदृशैर्भुजैः || ९-७७९ ||

	रक्तोत्पलदलाकारसुकुमारकरां भुजाम् |
	कराम्बुजनखज्योतिर्विद्योतितनभस्तलाम् || ९-७८० ||

	मुक्ताहारलतोपेतसमुन्नतपयोधराम् |
	त्रिवलीवलयामुक्तमध्यदेशसुशोभिताम् || ९-७८१ ||

	लावण्यसरिदावर्त्तनिम्ननाभिविभूषिताम् |
	अनर्घ्यरत्नघटितकाञ्चीयुतनितम्बिनीम् || ९-७८२ ||

	नितम्बबिम्बद्विरदरोमराजिवराङ्कुशाम् |
	कदलीललितस्तम्भसुकुमारोरुमीश्वरीम् || ९-७८३ ||

	लावण्यकुसुमाकारजानुमण्डलबन्धुराम् |
लावण्यकदलीतुल्यजङ्घायुगलमण्डिताम् || ९-७८४ ||

गूढगुल्फपदद्वन्द्वप्रपदाजितकच्छपाम् |
	तनुं दीर्घाङ्गुलीच्छन्ननखराजिविराजिताम् || ९-७८५ ||

	ब्रह्मविष्णुशिरोरत्ननिघृष्टचरणाम्बुजाम् |
	शीतांशुशतसंकाशकान्तिसंतानहासिनीम् || ९-७८६ ||

	लौहित्यजितसिन्दूरजपादाडिमरागिणीम् |
	रक्तवस्त्रपरीधानां पाशाङ्कुशकरोद्यताम् || ९-७८७ ||

	रक्तपद्मनिविष्टां तु रक्ताभरणभूषिताम् |
	जगदाह्लादजननीं जगद्रञ्जनकारिणीम् || ९-७८८ ||

	चतुर्भुजां त्रिनेत्रां तु पञ्चबाणधनुर्धराम् |
	कर्पूरशकलोन्मिश्रताम्बूलपूरिताननाम् || ९-७८९ ||

	महामृगमदोद्दामकुङ्कुमारुणविग्रहाम् |
	सर्वशृङ्गारवेशाढ्यां सर्वाभरणभूषिताम् || ९-७९० ||

प्. ८०३) जगदानन्दजननीं जगद्रञ्जनकारिणीम् |
	जगदाकर्षणकरीं जगत्कारणरूपिणीम् || ९-७९१ ||

	सर्वलक्ष्मीमयीं नित्यां सर्वशक्तिमयीं भजे |

अथ दीपिनीविद्या तत्रैव |

	वाङ्मायाकमलाबीजं वाग्भवाद्ये नियोजयेत् || ९-७९२ ||
	
तारं लक्ष्मीं च वाग्बीजं मन्मथं भुवनेश्वरीम् |
	तज्जप्त्वा च ततः पश्चाद्वाग्भवाख्यं समुच्चरेत् || ९-७९३ ||

	प्रणवं भुवनेशानीं रमां कामं च वाग्भवम् |
	कामराजं ततो जप्त्वा त्रैलोक्यक्षोभकारकम् || ९-७९४ ||

	ओंकारं चापि वाग्बीजं रमां मन्मथमायया |
	स्वप्नावतीं महादेवि जपेत् तत्र समाहितः || ९-७९५ ||

	प्रणवं चाधरं कामं रमां च भुवनेश्वरीम् |
	मधुमतीं ततो जप्त्वा मायाश्रीकूर्चबीजकम् || ९-७९६ ||

	प्रणवाद्यं च देवेशि हंसबीजपुटीकृतम् |
	एतद्बीजं समुच्चार्य शक्तिकूटं ततो जपेत् || ९-७९७ ||

जपनियमस्तु |

	जपेदादौ जपेत् पश्चात् सप्त वाराननुक्रमात् |
	कामराजादिबीजानां दीपनं चैव कारयेत् || ९-७९८ ||

अथ पुरश्चरणविधिः (वामकेश्वरतन्त्रे)

	तत्र स्थित्वा जपेल्लक्षं साक्षाद्देवीस्वरूपधृक् |
	किंशुकैर्हवनं कुर्याद्दशांशं च वरानने || ९-७९९ ||

	कुसुम्भकुसुमैर्वाऽपि मधुरत्रयमिश्रितैः |

(सिद्धान्तसारेऽपि)

	लक्षमात्रं जपेद्विद्यां हविष्याशी जितेन्द्रियः || ९-८०० ||

	होमं कुर्याद्दशांशेन किंशुकैर्मधुराप्लुतैः |

प्. ८०४) एवं सिद्धमनुर्मन्त्री प्रयोगान् कर्त्तुमर्हति � इति || ९-८०१ ||

अथ त्रिपुरभैरवमन्त्रः (वामकेश्वरे)

	माया लक्ष्मीस्तथा हंसः प्रासादबीजमेव च |
	वह्निजायान्तको मन्त्रो भवेत् त्रैपुरभैरवः || ९-८०२ ||

	षडङ्गमूलमन्त्रेण वलिपूजादिकं तथा |

अथ ध्यानम् |

	एकवक्क्रं त्रिनयनं चतुर्बाहुसमन्वितम् || ९-८०३ ||

	दक्षिणे चाङ्कुशं खड्गं वामे खेटकपाशकौ |
	धारयन्तं रक्तवर्णं वृषासनगतं विभुम् || ९-८०४ ||

	उर्द्ध्वकेशं हारहारं कपालमालयाऽन्वितम् |
	एवंविधं महादेवि ध्यायेत् त्रिपुरभैरवम् || ९-८०५ ||

अस्य पुरश्चरणं षोडशीपुरश्चरणसमानम् |
अथ बालामन्त्रः (त्रिपुरासारसमुच्चये)

	अथ त्रिलोकार्चितशासनाया
	वक्ष्यामि बीजत्रयमम्बिकायाः |
	गोप्तव्यमेतत् कुलधर्मविद्भि �
	रमुष्य हेतोर्निजसिद्धये च || ९-८०६ ||

	कान्तादिभूतपदगं कगतार्धचन्द्रं
	दन्तान्तपूर्वजलधिस्थितवर्णयुक्तम् |
	एतज्जपं नरवरो भुवि वाग्भवाख्यं
	वाचां सुधारसमुचां लभते स सिद्धिम् || ९-८०७ ||

	कान्तान्तं कुलपूर्वपञ्चमयुतं नेत्रान्तदण्डान्वितं
	कामाख्यं गदितं जपान्मनुरयं साक्षाज्जगत्क्षोभकृत् |
	दन्तान्तेन युतं सदण्डिसकलं संमोहनाख्यं कुलं
	
प्. ८०५) सिध्यत्यस्य गुणाष्टकं खचरतासिद्धिश्च नित्यं जपात् || ९-८०८ ||

	ऋषिर्दक्षिणामूर्तिसंज्ञो महात्मा
	भवेच्छन्द एतस्य मन्त्रस्य पङ्क्तिः |
	सरस्वत्यचिन्त्यप्रभावा प्रदिष्टा |
	बुधैर्देवता देववृन्दार्चिताङ्घ्रिः || ९-८०९ ||

	अमुष्य मन्त्रस्य रदान्तयुक्तं बीजं सदण्डं नकुलीशपूर्वम् |
	शक्तिस्तु सा खण्डलकर्णपूर्वसहार्धजैवातृकमाननान्तम् || ९-८१० ||

(मेरुतन्त्रे तु)

	बालाबीजं वाग्भवं स्यात् तार्त्तीयं शक्तिरुच्यते |
	कीलकं कामराजः स्याद्द्विरावृत्या षडङ्गकम् � इत्युक्तम् || ९-८११ ||

(त्रिपुरासारसमुच्चये)

	वर्णः शुक्लो मुनिभिस्त्रिभुवनमहितस्य मन्त्रराजस्य |
	आगमपारगमतिभिर्गान्धारोऽस्य स्वरो गदितः || ९-८१२ ||

	विद्यामूलोत्पत्तिरेषा मयोक्ता
	ज्ञातव्येयं सर्वथा सिद्धिकामैः |
	देव्या शप्ता येन विद्येयमाद्या
	पूर्वं तेन प्राणहीनाऽभवत् सा || ९-८१३ ||

ज्ञातव्येत्यनेन तु जप्तव्येति सूचितम् |
देव्या शष्तेत्यनेन च निषेधहेतुर्दर्शितः | शापनिर्मुक्तिप्रकारस्तु तत्रैवोक्तः |

	शिवशक्तिबीजमत एव शम्भुना
	निहितं तयोरुपरि पूर्वबीजयोः |
	अकुलं कुलोपरि च मध्यसाधरे
	दहनं ततः प्रभृति सोर्जिताऽभवत् || ९-८१४ ||

संज्ञाभेदमाह |

	भैरवीयमुदिता कुलपूर्वा देशिकैर्यदि भवेत् कुलपूर्वा |

प्. ८०६) सैव शीघ्रफलदा भुवि विद्येत्युच्यते पशुजनेष्वतिगोप्या || ९-८१५ ||

अकुलं हकारस्तत्पूर्वा चेद्भैरवी | कुलं सकारस्तत्पूर्ण चेद्विद्येत्युच्यत इत्यर्थः आद्यन्तबीजयोर्वह्निबीजाभावाद्वक्ष्यमाणत्रिपुरभैरवोविद्यावैल-क्षण्यमस्या बोद्धव्यम् |
     अस्या ध्यानमुक्तं (मेरुतन्त्रे)

	अभयं पुस्तकं बालां वरं च दधतीं करैः |
	अरुणामरुणाब्जस्थां रक्तवस्त्रां द्विजेशकाम् || ९-८१६ ||

तन्त्रान्तरे तु |

	संस्मरेत् त्रिपुरां बालां शरच्चन्द्रसमप्रभाम् � इति |

शुक्लवर्णेयमुक्ता |
(त्रिपुरासारसमुच्चये)

पाशाङ्कुशाभयवरोद्यतपाणिपद्माम्���-इत्यायुधविशेष उक्तः || ९-८१७ ||

अथ पुरश्चरणं (ज्ञानार्णवे)

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं दशांशं हवनं चरेत् |
	तर्पणादि ततः कुर्यात् सर्वसौभाग्यभाग्भवेत् � इति || ९-८१८ ||

इति श्रीविद्याप्रकरणम् |

अथ भुवनेश्वरोविद्या (शारदायाम्)

	अथ वक्ष्ये जगद्धात्रोमधुना भुवनेश्वरीम् |
	ब्रह्मादयोऽपि यां ज्ञात्वा लेभिरे श्रियमूर्जिताम् || ९-८१९ ||

	नकुलीशोऽग्निमारुढो वामनेत्रार्धचन्द्रवान् |
	बीजं तस्याः समाख्यातं सेवितं सिद्धिकाङ्क्षिभिः || ९-८२० ||

	ऋषिः शक्तिर्भवेच्छन्दो गायत्री देवता मनोः |
	कथिता सुरसङ्घेन सेविता भुवनेश्वरी || ९-८२१ ||

	षड्दीर्घयुक्तबीजेन कुर्यादङ्गानि षट् क्रमात् |

अथ ध्यानम् |

	उद्यदिनद्युतिमिन्दुकिरीटां तुङ्गकुचां नयनत्रययुक्ताम् || ९-८२२ ||

	स्मेरमुखीं वरदाङ्कुशपाशाभीतिकरां प्रभजेद्भुवनेशीम् |

प्. ८०७) अथ पुरश्चरणम् |

	प्रजपेन्मन्त्रविन्मन्त्रं द्वात्रिंशल्लक्षमानतः || ९-८२३ ||

	त्रिस्वादुयुक्तैर्जुहुयादष्टद्रव्यैर्दशांशतः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	वाग्भवं शम्भुवनिता रमा बीजत्रयात्मकम् || ९-८२४ ||

	मन्त्रं समुद्धरेन्मन्त्री त्रिवर्गफलसाधनम् |
	षड्दीर्घभाजा मध्येन वाग्भवाद्येन कल्पयेत् || ९-८२५ ||

	षडङ्गानि मनोरस्य जातियुक्तानि मन्त्रवित् |

अथ ध्यानम् |

	सिन्दूरारुणविग्रहां त्रिनयनां माणिक्यमौलिस्फुरत् �
	तारानायकशेखरां स्मितमुखीमापीनवक्षोरुहाम् || ९-८२६ ||

	पाणिभ्यां मणिपूर्णरत्नचषकं रक्तोत्पलं बिभ्रतीं
	सौम्यां रत्नघटस्थसव्यचरणां ध्यायेत् परामम्बिकाम् ||

अब पुरश्चरणम् |

	रविलक्षं जपेन्मन्त्रं पायसैर्मधुराप्लुतैः || ९-८२७ ||

	दशांशं जुहुयान्मन्त्री पीठे प्रागीरिते यजेत् |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	वाग्बीजपुटिता माया विद्येयं त्र्यक्षरी मता || ९-८२८ ||

	मध्येन दीर्घयुक्तेन वाक्पुटेन प्रकल्पयेत् |
	अङ्गानि जातियुक्तानि क्रमेण मनुवित्तमः || ९-८२९ ||

अथ ध्यानम् |

	श्यामाङ्गीं शशिशेखरां निजकरैर्दानं च रक्तोत्पलं
	रत्नाढ्यं चषकं परं भयहरं संबिभ्रतीं शाश्वतीम् |
	मुक्ताहारलसत्पयोधरनतां नेत्रत्रयोल्लासिनीं
	वन्देऽहं सुरपूजितां हरवधूं रक्तारविन्दस्थिताम् || ९-८३० ||

प्. ८०८) अथ पुरश्चरणम् |

	तत्त्वलक्षं जपेन्मन्त्रं जुहुयात् तद्दशांशतः |
	पालाशपुष्पैः स्वाद्वक्तैः पुष्पैर्वा राजवृक्षकैः || ९-८३१ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	अनन्तो विन्दुसंयुक्तो मायाब्रह्माग्नितारवान् |
	पाशादिस्त्र्यक्षरो मन्त्रः सर्ववश्यफलप्रदः || ९-८३२ ||

	ऋष्याद्याः पूर्वमुक्ताः स्युर्बीजेनाङ्गक्रिया मता |

अथ ध्यानम् |

	वराङ्कुशौ पाशमभीतिमुद्रां करैर्वहन्तीं कमलासनस्थाम् || ९-८३३ ||

	बालार्ककोटिप्रतिमां त्रिनेत्रां भजेऽहमाद्यां भुवनेश्वरीं ताम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	हविष्यभुग्जपेन्मन्त्रं तत्त्वलक्षं जितेन्द्रियः || ९-८३४ ||

	षट्सहस्रं प्रजुहुयाज्जपान्ते मन्त्रवित्तमः |
	दधिक्षौद्रघृताक्ताभिः समिद्भिः क्षीरभूरुहाम् || ९-८३५ ||

	तत्सङ्ख्यया तिलैः शुद्धैः पयोऽक्तैर्जुहुयात् ततः |

अस्याः पुमान्महादेवः | तन्मन्त्रः पञ्चाक्षरस्तत्प्रकरण एवोक्तः |

इति भुवनेश्वरीविद्याप्रकरणम् |

अथ भैरवीविद्या |

तत्रादौ त्रिपुरभैरवीविद्या प्रोक्ता (शारदायाम्)

	अथ वक्ष्ये परां विद्यां त्रिपुरामतिगोपिताम् || ९-८३६ ||

	यां ज्ञात्वा सिद्धसङ्घानामधिपो जायते नरः |
	वियद्भृगुहुताशस्थो भौतिको विन्दुशेखरः || ९-८३७ ||

	वियत् तदादिकेन्द्राग्निस्थितं वामाक्षिविन्दुमत् |
	आकाशभृगुवह्निस्थो मनुः सर्गेन्दुखण्डवान् || ९-८३८ ||

	वाग्भवं प्रथमं बीजं कामबीजं द्वितीयकम् |

प्. ८०९) तृतीयं शक्तिबीजाख्यं त्रिभिर्बीजैरितीरिता || ९-८३९ ||

पञ्चकूटात्मिका विद्या वेद्या त्रैपुरभैरवी |
ऋषिः स्याद्दक्षिणामूर्तिश्छन्दः पङ्क्तिः समीरितम् || ९-८४० ||

	देवता देशिकैरुक्ता देवी त्रिपुरभैरवी |
	
तथा |

	षड्दीर्घयुक्तेनाद्येन बीजेनाङ्गक्रिया मता || ९-८४१ ||

न्यासान्तराणि विस्तरभयादुपेक्षितानि पुरश्चरणस्यैवात्र निरूपणीयत्वात् |

अथ ध्यानम् |

	उद्यद्भानुसहस्रकान्तिमरुणक्षौमां शिरोमालिकां
	रक्तालिप्तपयोधरां जपवटीं विद्यामभीतिं वराम् |
	हस्ताब्जैर्दधतीं त्रिनेत्रविलसद्वक्क्रारविन्दश्रियं
	देवीं बद्धहिमांशुरत्नमुकुटां वन्देऽरविन्दस्थिताम् || ९-८४२ ||

अथ पुरश्चरणं |

	दीक्षां प्राप्य जपेन्मन्त्रं तत्त्वलक्षं जितेन्द्रियः |
	पुष्पिर्भानुसहस्राणि जुहुयाद्ब्रह्मवृक्षजैः || ९-८४३ ||

	त्रिमध्वक्तैः प्रसूनैर्वा करवीरसमुद्भवैः |

तत्त्वलक्षं लक्षत्रयम् |
अथ चैतन्यभैरवीमन्त्रो (मेरुतन्त्रे)

	चैतन्यभैरवीमन्त्रस्त्र्यक्षरः कथ्यतेऽधुना || ९-८४४ ||

	सहावैकारसंयुक्तौ प्रथमं बीजमीरितम् |
	सकला ह्री/ समायुक्ता द्वितीयं बीजमुच्यते || ९-८४५ ||

	सहारा औसमायुक्ता विसर्गान्तास्तृतीयकम् |

अत्र त्रिभिर्बीजैर्द्विरावृत्त्या षडङ्गन्यासः कार्यः |
अथ ध्यानम् |

	उद्यद्भानुसहस्राभां नानालङ्कारभूषिताम् || ९-८४६ ||

	मुकुटोर्ध्वलसच्चन्द्ररेखां रक्ताम्बराञ्चिताम् |

प्. ८१०) पाशाङ्कुशधरां नित्यां वामहस्तकपालिनीम् || ९-८४७ ||

वरदाभयशोभाढ्यां पीनोन्नतघनस्तनीम् |
	एवं ध्यात्वा यजेद्देवीं पूर्वसिंहासने स्थिताम् || ९-८४८ ||

	पुरश्चर्यादिकं प्राग्वत् प्रयोगा/श्चापि साधयेत् |

प्राग्वदिति त्रिपुरभैरवीवत् |
अथ भुवनेश्वरभैरवीमन्त्रस्तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि भुवनेश्वरभैरवीम् | ८४९ ||

	हसावैकारसंयुक्तौ प्रथमं बीजमीरितम् |
	हसकला ह्री/ समेता द्वितीयं बीजमुच्यते || ९-८५० ||

	हसावौकारसंयुक्तौ विसर्गान्तं तृतीयकम् |
	षड्दीर्घान्वितमध्येन बीजेनोक्तं षडङ्गकम् || ९-८५१ ||

अथ ध्यानम् |

	जपाकुसुमसंकाशां दाडिमीकुसुमप्रभाम् |
	चन्द्ररेखाजटाजूटां त्रिनेत्रां रक्तवाससम् || ९-८५२ ||

	नानालङ्कारशुभगां पीनोन्नतघनस्तनीम् |
	पाशाङ्कुशवराभीतीर्दधानां च शिवां श्रये || ९-८५३ ||

	चैतन्यभैरवीवत् स्याद्यद्यन्नोक्तमिहार्थवत् |

अस्याः पुरश्चरणं तु त्रिपुरभैरवीपुरश्चरणवद्बोध्यम् |
अथ कमलेश्वरीभैरवी तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि भैरवीं कमलेश्वरीम् |
	हसस्थाने सहेत्युक्त्वा सर्वं मन्त्रादि पूर्ववत् || ९-८५४ ||

	राज्ञा ज्ञाता ततः शप्ता तुहिनागेऽभवन्नदी |
	त्यक्तस्तया वाममार्गो राजभीत्या तु मत्कृते || ९-८५५ ||

	यतो लब्धं तया दुःखं कलौ ख्यातिं गमिष्यति |
	प्रनष्टेषु च देवेषु प्रत्यक्षेयं भविष्यति || ९-८५६ ||

प्. ८११) अवर्णाश्चापि वर्णाश्च भविष्यन्ति वरप्रदाः |
	त्यक्त्वा मपञ्चकं पूजां कृत्वा ये जपतत्पराः || ९-८५७ ||

	अस्यास्तीरे पुरश्चर्या नवकात् संप्रसीदति |
	भुवनेशी भैरवी तु कृत्वा रूपान्तरं मम || ९-८५८ ||

	कार्यार्थं बहवः शिष्याः कौलिका वामिनः कृताः |
	तस्या ध्यानाद्यर्चनादि प्राग्वद्दक्षिणमार्गतः || ९-८५९ ||

अथ संपत्प्रदाभैरवी (ज्ञानार्णवे)

	यथाऽसौ त्रिपुरा बाला तथा त्रिपुरभैरवी |
	संपत्प्रदा नाम तस्याः शृणु निर्मलमानसे || ९-८६० ||

	शिवश्चन्द्रो वह्निसंस्थो वाग्भवं तदनन्तरम् |
	कामबीजं तथा देवि शिवचन्द्रान्वितं ततः || ९-८६१ ||

	पृथ्वीबीजं तु वह्न्याढ्यं तार्त्तीयं शृणु वल्लभे |
	शक्तिबीजे महेशानि शिववह्नी नियोजयेत् || ९-८६२ ||

	कुमार्याः परमेशानि हित्वा सर्गं तु वैन्दवम् |
	त्रिपुराभैरवी देवी महासंपत्प्रदा प्रिये || ९-८६३ ||

त्रिपुरभैरवी विसर्गरहिता संपत्प्रदा भवति |

	न्यासपूजादिकं सर्वं त्रिपुराभैरवीसमम् |

ध्यानं यथा |

	आताम्रार्कसहस्राभां स्फुरच्चन्द्रकलाजटाम् || ९-८६४ ||

	किरीटरत्नविलसच्चित्रचित्रितमौक्तिकाम् |
	गलद्रुधिरपङ्काढ्यमुण्डमालाविराजिताम् || ९-८६५ ||

	नयनत्रयशोभाढ्यां पूर्णेन्दुवदनान्विताम् |
	मुक्ताहारलताराजत्पीनोन्नतघनस्तनीम् || ९-८६६ ||

	रक्ताम्बरपरीधानां यौवनोन्मत्तरूपिणीम् |

प्. ८१२) पुस्तकं चाभयं वामे दक्षिणे चाक्षमालिकाम् || ९-८६७ ||

	वरदानरतां नित्यां महासंपत्प्रदां स्मरेत् |

अस्याः पुरश्चरणमपि पूर्ववद्बोध्यम् |
अथ कौलेशभैरवी तत्रैव |

	संपत्प्रदाभैरवीवद्विद्धि कौलेशभैरवीम् || ९-८६८ ||

	हसराद्यैव देवेशि त्रिषु बीजेषु पार्वति |
	इयं तु सहराद्या स्याद्ध्यानपूजादिकं तथा || ९-८६९ ||

त्रिपुरभैरवीवदिति शेषः | आदिपदात् पुरश्चरणस्यापि संग्रहः |
अथ कामेश्वरभैरवी तत्रैव |

	कामेश्वरी च रुद्रार्णा पूर्वसिंहासने स्थिता |
	एतस्या एव विद्याया बीजद्वयमुदाहृतम् || ९-८७० ||

	तदन्ते परमेशानि नित्यक्लिन्ने मदद्रवे |
	एतस्या एव तार्त्तीयं रुद्रार्णा परमेश्वरि || ९-८७१ ||

	ध्यानपूजादिकं देवि चैतन्यावत् समीरितम् |

एवं पुरश्चरणमपि |
अथ षट्कूटाभैरवी (ज्ञानार्णवे)

	डाकिनीराकिनीबीजे लाकिनीकाकिनीयुगम् || ९-८७२ ||

	शाकिनीहाकिनीबीजे आहृत्य सुरसुन्दरि |
	आद्यमैकारसंयुक्तमन्यदीकारमण्डितम् || ९-८७३ ||

	शक्रस्वरान्वितं देवि तार्त्तीयं बीजमालिखेत् |
	विन्दुनादकलाक्रान्तं तृतीयं शैलसम्भवे || ९-८७४ ||

	द्विरावृत्त्या षडङ्गानि विधाय परमेश्वरि |

पुरश्चरणं तु पूर्ववत् |
अथ नित्याभैरवी तत्रैव |

	एतस्या एव विद्यायाः षडर्णाः क्रमशः स्थिताः || ९-८७५ ||

प्. ८१३) विपरीतान् वद प्रौढे विद्येयं भोगमोक्षदा |
	न्यासपूजादिकं सर्वमस्याः पूर्ववदाचरेत् || ९-८७६ ||

अथ रुद्रभैरवी तत्रैव |

	शिवचन्द्रौ मादनान्तं पान्तं वह्निसमन्वितम् |
	शक्तिभिन्नं विन्दुनादकलाढ्यं वाग्भवं प्रिये || ९-८७७ ||

	संपत्प्रदाया भैरव्याः कामबीजं तदेव हि |
	सदाशिवस्य बीजं तु महासिंहासनस्य च || ९-८७८ ||

सदाशिवबीजं प्रेतबीजम्

	एषा विद्या महेशानि वर्णितुं नैव शक्यते |

ऋष्यादिन्यासस्त्रिपुरभैरवीवत् |
अथ ध्यानम् |

	उद्यद्भानुसहस्राभां चन्द्रचूडां त्रिलोचनाम् |
	नानालङ्कारशुभगां सर्ववैरिनिकृन्तनीम् || ९-८७९ ||

	वमद्रुधिरमुण्डालीकलितां रक्तवाससम् |
	त्रिशूलं डमरूं खड्गं तथा खेटकमेव च || ९-८८० ||

	पिनाकं च शरान् देवीं पाशाङ्कुशयुतं क्रमात् |
	पुस्तकं चाक्षमालां च शिवसिंहासनस्थिताम् || ९-८८१ ||

तन्त्रान्तरे |

	न्यासपूजादिकं सर्वं त्रिपुराभैरवीसमम् |

एवं पुरश्चरणमपि | अत्र भैरवो वटुकस्तन्मन्त्रपुरश्चरणं शिवप्रकरणे प्रोक्तम् |

इति भैरवीप्रकरणम् |

अथ छिन्नमस्ताविद्या |

(विश्वसारे यामले च)

	प्रचण्डचण्डिकां वक्ष्ये सर्वकामफलप्रदाम् || ९-८८२ ||

	यस्याः प्रसादमात्रेण शिव एव भवेन्नरः |
	अपुत्रो लभते पुत्रमधनो धनमाप्नुयात् || ९-८८३ ||


प्. ८१४) कवित्वं च सुपाण्डित्यं लभते नात्र संशयः |

मन्त्रोद्धारमाह |

	लक्ष्मीं लज्जां ततो मायां मात्राद्वादशिकामथ || ९-८८४ ||

	वज्रवैरोचनीये च माये फट्स्वाहया युते |
	लक्ष्मीबीजं यदाऽद्यं स्यात् तदा श्रीः सर्वतोमुखी || ९-८८५ ||

	लज्जाबीजेन चाद्येन वश्यतां यान्ति योषितः |
	मायाबीजेन चाद्येन महापातकनाशनम् || ९-८८६ ||

	मात्राद्वादशिकाबीजमाद्यं स्यान्मुक्तिदायकम् |

अत्र लज्जापदं कामबीजपरम् |
तथा चोक्तम् |

	अत्र लज्जापदं देवि कामबीजपरं भवेत् |
	महाकालमतं प्रोक्तं मन्त्रोद्धारं शुभावहम् � इति || ९-८८७ ||

मन्त्रोद्धारश्लोकस्थलज्जापदस्य तु मायाबीजपरत्वेऽपि न क्षतिः |
श्रीबीजानन्तरं क्वचित् कामबीजस्य क्वचिन्मायाद्वयस्य च दर्शनात् | मायापदस्य क्व चित् कूर्चपरत्वमपि दृश्यते |

	सविन्दुवामश्रुतियुग्वियन्माया प्रकीर्तिता � इति |

मात्राद्वादशिका वाग्भवम् |
(विश्वसारे)

	ताराद्या षोडशी चान्या भवेत् सप्तदशाक्षरी |
	एषा विद्या महाविद्या भुक्तिमुक्तिकरी सदा || ९-८८८ ||

तदुक्तं (मेरुतन्त्रे)

	प्रणवं च रमां लज्जां बीजद्वन्द्वं च वाग्भवम् |
	वज्रवैरोचनीये ह्री/ ह्री/ फट्स्वाहा घनाक्षरः || ९-८८९ ||

	भैरवोऽस्य मुनिः प्रोक्तः सम्राट्छन्द उदाहृतम् |
	छिन्नमस्ता भवेद्देवी वाममार्गेण सिद्धिदा || ९-८९० ||

प्. ८१५) (यामलादौ)

	आसामृषिर्भैरवोऽहं नाम्ना तु क्रोधभूपतिः |
	सम्राट्छन्दो देवता च छिन्नमस्ता प्रकीर्तिता || ९-८९१ ||
	
मायाबीजं स्वाहा शक्तिः कथिता ब्रह्मयोनिना |
	धर्मार्थकाममोक्षेषु विनियोगः प्रकीर्तितः || ९-८९२ ||

(मेरौ)

	आ/ खड्गाय हृदाख्यातमी/ सुखड्गाय मस्तकम् |
	ओं वज्राय शिखा प्रोक्ता ऐ/ पाशाय तनुच्छदम् || ९-८९३ ||

	औमङ्कुशाय नेत्रं स्यादश्वासुरक्षयाय च |
	हू/ हू/ नवार्णोऽस्त्रमन्त्रः सर्वे स्युः प्रणवादिकाः || ९-८९४ ||

	स्वाहान्ताः सर्व एवैते ततो ध्यानं समाचरेत् |

ध्यानं यथा |

	भास्वन्मण्डमध्यस्थां विपरीतरतस्थितौ || ९-८९५ ||

	रतिकामौ समारूढां विकीर्णसकलालकाम् |
	वामे करे निजशिरश्छिन्नं संदधतीं पुनः || ९-८९६ ||

	गलान्निर्गतमस्रं च पिवन्तीं तन्मुखेन च |
	डाकिनीवर्णिनीभ्यां च सखीभ्यां परिवारिताम् || ९-८९७ ||

अथ मन्त्रान्तरम् (महाकालसंहितायाम्)

	अथातश्छिन्नमस्ताया मन्त्रं ते व्याहराम्यहम् |
	जिघृक्षयाऽपि यस्य स्युः साधकस्याष्ट सिद्धयः || ९-८९८ ||

	नातः परतरा का चिदुग्रा देवी भविष्यति |
	तस्मादसक्तैर्मनुजैर्न ग्राह्येयं कथं चन || ९-८९९ ||

	सिद्धिर्वा मृत्युरपि वा द्वयोरेकतरं भवेत् |
	प्रणवं च रमाबीजं लज्जां वाग्भवमेव च || ९-९०० ||

	वज्रवैरोचनीये च इत्येवं तत उद्धरेत् |

प्. ८१६)

	क्रोधद्वयं ततश्चास्त्रं स्वाहान्तः षोडशाक्षरः || ९-९०१ ||

अस्य न्यासादिकं पूर्ववत् कार्यम् |
अथ ध्यानम्

	ध्यानमस्याः प्रवक्ष्यामि तत्र चेतो निवेशय |
	स्वनाभौ नीरजं ध्यायेत् शुद्धं विकशितं सितम् || ९-९०२ ||

	तत्पद्मकोशमध्ये तु मण्डलं चण्डरोचिषः |
	जपाकुसुमसङ्काशं रक्तबन्धूकसन्निभम् || ९-९०३ ||

	रजःसत्त्वतमोरेखायोनिमण्डलसन्निभम् |
मध्ये तस्या महादेवीं सूर्यकोटिसमप्रभाम् || ९-९०४ ||

छिन्नमस्तां करे वामे धारयन्तीं स्वमस्तकम् |
प्रसारितमुखीं भीमां लेलिहानोग्रजिह्विकाम् || ९-९०५ ||

	पिवन्तीं रक्तधारां च निजकण्ठसमुद्भवाम् |
	विकीर्णकेशपाशां तां नानापुष्पसमन्विताम् || ९-९०६ ||

	दक्षिणे च करे कर्त्त्री मुण्डमालाविभूषिताम् |
	दिगम्बरां महाघोरां प्रत्यालीढपदस्थिताम् || ९-९०७ ||

	अस्थिमालाधरां देवीं नागयज्ञोपवीतिनीम् |
	सदा षोडशवर्षीयां पिनोन्नतपयोधराम् || ९-९०८ ||

	नागाङ्गदां नागकाञ्चीं नागनूपुरसंयुताम् |
	नागकुण्डलसंयुक्तामष्टनागसमन्विताम् || ९-९०९ ||

	विपरीतरतासक्तरतिकामोपरिस्थिताम् |
	डाकिनीवर्णिनीयुक्तां वामदक्षिणयोगतः || ९-९१० ||

	दक्षिणे वर्णिनीं ध्यायेद्वामपार्श्वे तु डाकिनीम् |
	वर्णिनीं लोहितश्यामां मुक्तकेशीं दिगम्बराम् || ९-९११ ||

	कपालकर्त्त्रिकाहस्तां वामदक्षिणयोगतः |

प्. ८१७) देवीगलोच्छलद्रक्तधारापानं प्रकुर्वतीम् || ९-९१२ ||

	अस्थिमालाधरां देवीं नागयज्ञोपवीतिनीम् |
	डाकिनीं वामपार्श्वे तु कल्पान्तज्वलनोपमाम् * || ९-९१३ ||

	विद्युच्छटाभनयनां दन्तपङ्क्तिवलाकिनीम् |
	दंष्ट्राकरालवदनां पीनोत्तुङ्गपयोधराम् || ९-९१४ ||

	महाघोरां महादेवीं मुक्तकेशीं दिगम्बराम् |
	लम्बोदरीं कालरात्रीं नागयज्ञोपवीतिनीम् || ९-९१५ ||

	लेलिहानमहाजिह्वां मुण्डमालाविभूषिताम् |
	कपालकर्त्त्रिकाहस्तां वामदक्षिणयोगतः || ९-९१६ ||

	देवीगलोच्छलद्रक्तधारापानं प्रकुर्वतीम् |
	करस्थितकपालेन भीषणेनातिभीषणाम् || ९-९१७ ||

	आभ्यां निषेव्यमाणां तु ध्यायेद्देवीं विचक्षणः |
	दुर्निरीक्षां चेतसाऽपि सर्वकामफलप्रदाम् || ९-९१८ ||

अथ मन्त्रान्तरं (यामले)

	भुवनेशीं कामबीजं कूर्चबीजं च वाग्भवम् |
	भुवनेशीं कूर्चबीजं वाग्भवं तदनन्तरम् || ९-९१९ ||

	वज्रवैरोचनीये च हु/ फट् स्वाहा ततः परम् |

मन्त्रान्तरम् |

	हृल्लेखावाग्भवं कूर्चं वाग्भवं कूर्चमेव च || ९-९२० ||

	अस्त्रान्ता छिन्नमस्ता या महाविद्या प्रकीर्तिता |
	यस्याश्च सदृशी विद्या जगत्स्वपि न विद्यते || ९-९२१ ||

	षड्वर्णोऽयं मनुः साक्षान्मोक्षदो नात्र संशयः |

एतदुभयस्य ऋष्यादिकरषडङ्गन्यासः पूर्ववत् कार्यः |

प्. ८१८)
 
ध्याने विशेषो यथा |

	अस्या ध्यानमहं वक्ष्ये शृणुष्व कमलानने || ९-९२२ ||

	प्रत्यालीढपदां सदैव दधतीं छिन्नं शिरः कर्त्त्रिकां
	दिग्वस्त्रां स्वकबन्धशोणितसुधाधारां पिवन्तीं मुदा |
	नागाबद्धशिरोमणित्रिनयनां हृद्युत्पलालङ्कृतां 
	रत्यासक्तमनोभवोपरिदृढां ध्यायेज्जपासन्निभाम् || ९-९२३ ||

	दक्षे चातिसिता विमुक्तचिकुरा कर्त्त्री तथा खर्परं
	हस्ताभ्यां दधती रजोगुणभवा नाम्नाऽपि सा वर्णिनी |
	देव्याश्छिन्नकबन्धतः पतदसृग्धारां पिवन्ती मुदा
	नागाबद्धशिरोमणिर्मनुविदा ध्येया तथा सा सुरैः || ९-९२४ ||

	वामे कृष्णतनुस्तथैव दधती खड्गं तथा खर्परं
	प्रत्यालीढपदा कबन्धविगलद्रक्तं पिवन्ती मुदा |
	सैषा या प्रलये समस्तभुवनं भोक्तुं क्षमा तामसी
	शक्तिः साऽपि परात् परा भगवती नाम्ना परा डाकिनी || ९-९२५ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	वज्रवैरोचनीये च कूर्चयुग्मं सफट् ठठः |
	ताराद्यैषा महाविद्या सर्वतेजोऽपहारिणी || ९-९२६ ||

	न्यासध्यानादिकं सर्वं षोडशीवत् समाचरेत् |

मन्त्रान्तरम् |

	वियच्छ्रोत्रयुतं विन्दुनादयुक्तं ततः प्रिये || ९-९२७ ||

	एकाक्षरी महाविद्या त्रैलोक्यवशकारिणी |
	द्विठान्तैषा महाविद्या त्रैलोक्यमोहकारिणी || ९-९२८ ||

	ताराद्या च भवत्येषा चतुवर्गफलप्रदा |
	न्यासध्यानादिकं सर्वं पूर्ववत् परिकीर्तितम् || ९-९२९ ||

प् ८१९) अथ पुरश्चरणं (विश्वसारे)

	लक्षमेकं जपं कुर्यात् पुरश्चरणकर्मणि |
	महाविद्याविषये च जपं लक्षप्रमाणकम् || ९-९३० ||

	सर्वत्र सर्वतन्त्रेषु कथितं पद्मयोनिना |

(रुद्रयामलेऽपि)

	पुरश्चर्यां जपेल्लक्षं दशांशं जुहुयात् ततः || ९-९३१ ||

	घृताक्तैर्विल्वकाष्ठैश्च होमकर्म समाचरेत् |
	उदुम्बरसमिद्भिर्वा पालाशैर्वा समाचरेत् || ९-९३२ ||

	अपामार्गसमिद्भिर्वा[ अपामार्गैः शमीभिर्वा इति २ पु० पा०|] होतव्यं मन्त्रसिद्धये |

(यामलान्तरेऽपि)

	देवीं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं लक्षसङ्घ्यं हविष्यभुक् || ९-९३३ ||

	जुहुयात् तद्दशांशेन विल्वकाष्ठैर्घृतप्लुतैः |

(वाराहीतन्त्रे तु)

	शून्यागारे श्मशाने च वृषशून्ये शिवालये || ९-९३४ ||

	त्रिलक्षं प्रजपेन्मन्त्रं ततः सिद्धिर्भवेद्ध्रुवम् � इत्युक्तम् |

(गन्धर्वतन्त्रेऽपि)

	दिवसे ब्रह्मचर्येण रात्रौ तु स्त्रीसहायवान् || ९-९३५ ||

	मपञ्चकं पुरस्कृत्य महाशङ्खाक्षमालया |
	जपेल्लक्षत्रयं देवि युगानुरूपतः कलौ || ९-९३६ ||

	शतसाहस्रकं चान्यज्जपेच्छ्रद्धापरो नरः |
	समाप्ते च त्रिलक्षे तु होमकर्म समाचरेत् || ९-९३७ ||

	कलौ पापसमाकीर्णे सत्यधर्मविवर्जिते |
	चतुर्गुणा क्रिया जप्या तेन सिद्धिर्न संशयः || ९-९३८ ||

दिवसे दक्षिणाचारेण रात्रौ वामाचारेण च पुरश्चरणविधिः कौलिकविषयः |

प्. ८२०) (मेरुतन्त्रे)

	एवं पूजा प्रकर्तव्या जपेल्लक्षचतुष्टयम् |
	पालाशैर्विल्वजैर्वाऽपि जुहुयात् कुसुमैः फलैः || ९-९३९ ||

	तर्पणादि तत कुर्यादेवं सिद्धो भवेन्मनुः |

  अत्र (विश्वसारो-)क्तषोडशाक्षरमन्त्रस्य पुरश्चरणमेकलक्षजपस्तन्त्रान्तरोक्तमन्त्रान्तराणां लक्षत्रयजपः | (मेरुतन्त्रो-)क्तसप्तदशाक्षरमन्त्रस्य लक्षचतुष्टयपरिमितो जप इति वदन्ति |

      (भूतभैरवे)

	आदौ जप्त्वा भैरवस्य क्रोधस्यास्य मनुं जपेत् || ९-९४० ||

	अस्थिमालां समादाय वज्रवैरोचनीमनुम् |

क्रोधभैरवमन्त्रस्तत्रैवोक्तः |

	अथ क्रोधमनुं वक्ष्ये असाद्यं येन सिध्यति || ९-९४१ ||

	बीजं हालाहलं गृह्य क्रोधबीजमतः परम् |
	भयङ्करार्णमाभाष्यासिताङ्गं क्षतजत्विषम् || ९-९४२ ||
	
प्रलयाग्निमहाज्वालामाभाष्य मनुमुद्धरेत् |
	एवमुच्चारितः क्रोधः स्वयमेव प्रसिध्यति || ९-९४३ ||

	ततस्तु क्रोधमन्त्रेण षडङ्गन्यासमाचरेत् |
	विषं वज्रयुतं बोधि महाकालं न्यसेद्धृदि || ९-९४४ ||

	विषं हरयुगं वज्रकूर्चाद्यं विन्यसेच्छिरः |
	हालाहलं देहयुतं वज्रकालं न्यसेच्छिखाम् || ९-९४५ ||

	विषमस्त्रयुतं वज्रमायुधं कवचं न्यसेत् |
	ताराबीजयुतं वज्रं महाकालाय नेत्रयोः || ९-९४६ ||

	विषं हनुयुतं गृह्य दहगृह्य परान्वितम् |
	क्रोधं वज्रयुतं तद्वत् सर्वदुष्टानथापरम् || ९-९४७ ||

	ततो मारय वज्रास्त्रं दिग्बन्धान्तं षडङ्गकम् |

प्. ८२१) ध्यानमाह |

	तत्र मध्ये न्यसेद्भीमं तप्तज्वालासमाकुलम् || ९-९४८ ||

	साट्टहासं महारौद्रं भिन्नाञ्जनचयोपमम् |
प्रत्यालीढं चतुर्बाहुं दक्षिणे[वज्रधारिणम् इति ४ पु० पा०] चक्रधारिणम् || ९-९४९ ||

	तर्जनीं वामहस्तेन तीक्ष्णदंष्ट्राकरालिनम् |
	कपालरत्नमुकुटं त्रैलोक्यस्य विनायकम् || ९-९५० ||

	आदित्यकोटिसंकाशमष्टनागविभूषितम् |
	अपराजितपदाक्रान्तमुद्रावान् बलविष्टिभिः || ९-९५१ ||

	अनामिकाद्वयं बद्ध्वा आकुञ्च्य तर्जनीद्वयम् |
	कनिष्ठां मध्यमां चैव ज्येष्ठाङ्गुष्ठेन च क्रमात् || ९-९५२ ||

	एवं मुद्राधरो भीमस्त्रैलोक्यासाध्यसाधकः |

अस्य मन्त्रस्य पुरश्चरणं तु प्रचण्डचण्डिकापुरश्चरणवत् |

	जपहोमविधानं च शिवशक्त्योः समं विदुः � इति वचनात्[रमाकामस्तथा लज्जा वाग्भवं वज्रवैपदम् |
रोचनीये लज्जाद्वन्द्वं मन्त्रं स्वाहासमन्वितः ||
इयं सा षोडशी प्रोक्ता सर्वकामफलप्रदा |
कथिताः सकला विद्याः सारात् सारतराः शुभाः ||
२ पु० इदं श्लोकद्वयमधिकं दृश्यते |] || ९-९५३ ||

इति छिन्नमस्ताप्रकरणम् |

अथ धूमावतीविद्या |

(महाथर्वणसंहितायाम्)

	दान्तौ सवामकर्णेन्दुधूमावत्यग्निगेहिनी |
	अष्टाक्षरी महाविद्या भजतां सर्वसिद्धिदा || ९-९५४ ||

(मेरुतन्त्रे)

	पिप्पलादो मुनिश्छन्दो निवृज्ज्येष्ठाऽस्य देवता |

प्. ८२२) षड्दीर्घविन्दुयुक्तेन धकारेण षडङ्गकम् || ९-९५५ ||

	आद्यबीजद्वयान्तस्थैः षद्वर्णैर्न्यासमाचरेत् |
	अङ्गुष्ठादौ षडङ्गेषु पुनर्देवीं विचिन्तयेत् || ९-९५६ ||

ध्यानं तथा |

	विवर्णा चञ्चला कृष्णा दीर्घा च मलिनाम्बरा |
	विमुक्तकुन्तला दीर्घा विधवा विरलद्विजा || ९-९५७ ||

	काकध्वजरथारूढा विलम्बितपयोधरा |
	शूर्पहस्ताऽतिरुक्षाक्षी धूतहस्ता त्वरान्विता || ९-९५८ ||

	प्रवृद्धरोमा तु भृशं जटिला कुटिलेक्षणा |
	क्षुत्पिपासार्दिता नित्यं सदा कलहतत्परा || ९-९५९ ||

	एवंविधां सदा ध्यायेत् ततः कर्म समाचरेत् |

अथ पुरश्चरणम् |

	जपेत् कृष्णचतुर्दश्यां शून्यागारे दिवा निशि || ९-९६० ||

	उपवासपरश्चैवमेकाहात् सिद्धिमाप्नुयात् |
	यद्वा श्मशाने विपिने जपेल्लक्षं तु वाग्यतः || ९-९६१ ||

	सोष्णीष आर्द्रवासाश्च तेन मन्त्रः प्रसिध्यति |
	होमश्चात्र घृतेनैव तर्पणादि ततश्चरेत् || ९-९६२ ||

	अथ वा प्रजपेल्लक्षं श्मशाने विगताम्बरः |
	निशाभोजी दशांशेन तिलैर्हवनमाचरेत् || ९-९६३ ||

अथ मन्त्रान्तरं तन्त्रान्तरे |

	धू/ बीजत्रितयं प्रोच्य धुरयुग्मं समुच्चरेत् |
	धूमावतीपदं प्रोच्य क्रो/स्वाहा फट्समन्विता || ९-९६४ ||

	मन्त्रः प्राथमिकः प्रोक्तो द्वितीयं शृणु सादरम् |
	प्रणवं धूम्रबीजं च धूमावतिपदं वदेत् || ९-९६५ ||

प्. ८२३) देवदत्तो धावतीति स्वाहान्तो मनुराडयम् |
	ऋषिः क्षपणकः ख्यातो गायत्री छन्द ईरितम् || ९-९६६ ||

	धूमावती देवता च धू/बीजं बीजमीरितम् |
	स्वाहा शक्तिः समुच्चाटे विनियोगः प्रकीर्तितः || ९-९६७ ||

	धा/षट्कैस्तु षडङ्गानि ध्यानं शृणु वरानने |
	काकारूढाऽतिकृष्णाभा भिन्नदन्ता विरागिणी || ९-९६८ ||

	मुक्तकेशी सुधूम्राक्षी क्षुत्तृषार्त्ता रयातुरा |
	चञ्चला चातिकामार्त्ता क्लिष्टा पुष्टा पिशङ्गिका || ९-९६९ ||

	मलिना श्रमणी रक्ता व्यक्तगन्धा विरोधिनी |
	धूतशूर्पाग्रहस्ता च ध्येया धूमावती परा || ९-९७० ||

पुरश्चरणमाह |

	लक्षं जपेन्महेशानि जगदुच्चाटनं चरेत् |

अथाघोरमन्त्रः (शारदायाम्)

	अथाभिधास्ये विधिवदघोरास्त्रमनूत्तमम् || ९-९७१ ||

	यस्य संस्मरणादेव सर्वे नश्यन्त्युपद्रवाः |
	हुमन्तः स्तम्भने मन्त्रः क्रोमाकृष्टौ समासने || ९-९७२ ||

	वषडन्तः संवरणे नमोऽन्तो विषमासने |
	ग्रहचौररिपुध्वंसे हु/ क्रोमन्तो विधीयते || ९-९७३ ||

	शक्तान्तश्चाखिलेष्टास्यै क्षौमन्तो मारणे भवेत् |
	फडन्तो भूतसंहारे मन्त्रोऽयं कल्पपादपः || ९-९७४ ||

(ईश्वरकल्पे) तु प्रस्फुरद्वयं बन्धद्वयं च | अयं मन्त्र एकचत्वारिंशदक्षर उद्धृतः (पदार्थादर्शटोकायाम्)

	मायास्फुरद्वयं भूयः प्रस्फुरद्वितयं ततः |
	घोरघोरतरेत्यन्ते तनुरूपपदं पुनः || ९-९७५ ||

प्. ८२४) चटयुग्मं तदन्ते स्यात् प्रचट द्वितयं ततः |
	कहयुग्मं वमद्वन्द्वं [वहयुग्मं वदद्वन्द्वम् इति २ पु० पा०] ततो बन्धयुगं पुनः || ९-९७६ ||

	घातयद्वितयं वर्म फडन्तः समुदाहृतः |
	एवं पञ्चाशदर्णोऽयमघोरास्त्रमहामनुः || ९-९७७ ||

	अघोरोऽस्य मुनिः प्रोक्तश्छन्दस्त्रिष्टुबुदाहृतम् |
	अघोररुद्रः संदिष्टो देवता मन्त्रवित्तमैः || ९-९७८ ||

	हृदयं पञ्चभिः प्रोक्तं शिरः षड्भिरुदाहृतम् |
	शिखा दशभिराख्याता तावद्भिः कवचं मतम् || ९-९७९ ||

	वसुवर्णैः स्मृतं नेत्रमाशार्णैर्रस्त्रमीरितम् |

ध्यानम् |

	सजलघनसमाभं भीमदंष्ट्रं त्रिनेत्रं
	भुजगधरमघोरं रक्तवस्त्राङ्गरागम् || ९-९८० ||

	परशुडमरुखड्गाखेटकं बाणचापौ
	त्रिशिखनरकपाले बिभ्रतं भावयामि ||

अथास्य पुरश्चरणं तत्रैव |

	लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं घृतसिक्तैस्तिलैः शुभैः || ९-९८१ ||

	तद्दशांशं प्रजुहुयान्मन्त्री मन्त्रस्य सिद्धये |

इति धूमावतीप्रकरणम् |

अथ वगलामुखीविद्या |

(मेरुतन्त्रे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि स्तम्भनीं वगलामुखीम् || ९-९८२ ||

	तारं मायां समुच्चार्य वदेच्च वगलामुखि |
	तदग्रे सर्वदुष्टानां ततो वाचं मुखं पदम् || ९-९८३ ||

	स्तम्भयेति पदं जिह्वां कीलयेति ततः परम् |

प्. ८२५) बुद्धिं विनाशय ह्री/ ओं स्वाहा षट्त्रिंशवर्णकः || ९-९८४ ||

	नारायणो मुनिस्त्रिष्टुप्छन्दश्च वगलामुखी |
	देवी बीजं तु हृल्लेखा स्वाहा शक्तिः समीरिता || ९-९८५ ||

	विनियोगोऽस्य विख्यातः पुरुषार्थचतुष्टये |
	हृल्लेखा हृदयं प्रोक्तं शिरश्च वगलामुखी || ९-९८६ ||

शिखा तु सर्वदुष्टानां ततो वाचं मुखं पदम् |
स्तम्भयेति च वर्मोक्तं जिह्वां कीलय नेत्रकम् || ९-९८७ ||

बुद्धिं विनाश्यास्त्रं स्यात् षडङ्गन्यास ईरितः |

अथ ध्यानम् |

	गम्भीरां च मदोन्मत्तां तप्तकाञ्चनसन्निभाम् || ९-९८८ ||

	चतुर्भुजां त्रिनयनां कमलासनसंस्थिताम् |
	मुद्गरं दक्षिणे पाशं वामे जिह्वां च वज्रकम् || ९-९८९ ||

	पीताम्बरधरां सान्द्रवृत्तपीनपयोधराम् |
	हेमकुण्डलभूषां च पीतचन्द्रार्धशेखराम् || ९-९९० ||

	पीतभूषणभूषां च स्वर्णसिंहासनस्थिताम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	हरिद्राग्रथिता माला पीताम्बरधरः स्वयम् || ९-९९१ ||

	पीतासनः स्मरेत् पीतमयुतं जपमाचरेत् |
	दशांशेन कृतो होमः पीतद्रव्यैः प्रतर्पयेत् || ९-९९२ ||

	सर्वं पीतोपचारेण मन्त्रः सिद्ध्यति मन्त्रिणः |

वज्रयोगिनीमिश्रकृतसंग्रहे तु |

	पीताम्बरधरो भूत्वा पूर्वाशाभिमुखस्थितः |
	लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं हरिद्राग्रन्थिमालया || ९-९९३ ||

	ब्रह्मचर्ययुतो नित्यं प्रयतो ध्यानतत्परः |

प्. ८२६) प्रियङ्गुपायसेनापि पीतपुष्पैश्च होमयेत् � इत्युक्तम् || ९- ९९४  ||

अथ मन्त्रान्तरं (यामले)

	वह्निहीनेन्द्रयुग्माया वगलामुखि सर्वयुक् |
	दुष्टानां वाचमित्युक्त्वा मुखं स्तम्भय कीर्तयेत् || ९- ९९५  ||

	जिह्वां कीलय बुद्धिं च विनाशय पदं वदेत् |
	पूर्वबीजं ततस्तारं वह्निजायावधिर्भवेत् || ९- ९९६  ||

	ताराधिका चतुस्त्रिंशदक्षरा वगलामुखी |
	नारायणो [नारदोऽस्य मुनिरिति क्व चित् पाठः] मुनिश्छन्दः पङ्क्ति श्रीवगलामुखी || ९- ९९७  ||

	देवता मन्त्रगं बीजं शक्तिः पावकसुन्दरी |
	सर्वशत्रुमुखस्तम्भे विनियोगः प्रकीर्तितः || ९- ९९७  ||

	षड्दीर्घभाजा बीजेन षडङ्गन्यास ईरितः |

अथ ध्यानम् |

	मध्ये सुधाब्धिमणिमण्डपरत्नवेदी �
	सिंहासनोपरिगतां परिपीतवर्णाम् || ९- ९९८  ||

[पीताम्बराभरणमाल्यविभूषिताङ्गीम् इत्यपि पाठो बहुत्र श्रूयते | ] पिताम्बरां कनकभूषणमाल्यशोभां
देवीं भजामि धृतमुद्गरवैरिजिह्वाम् |
जिह्वाग्रमादाय करेण देवीं वामेन शत्रून् परिपीडयन्तीम् || ९- ९९९  ||

[गदाभिघातेन इति २ पु० पा० |] पदाभिघातेन च दक्षिणेन पीताम्बराढ्यां द्विभूजां नमामि |

अथ पुरश्चरणं तत्रैव |

	जपमाला च देवेशि हरिद्राग्रन्थिसम्भवा || ९- १०००  ||

	पीतासनसमारूढः पीतध्यानपरायणः |
प्. ८२७)	पीतपुष्पार्चनं नित्यमयुतं जपमाचरेत् || ९- १००१  ||

	तद्दशांशकृतो होमः पीतद्रव्यैः सुशोभनैः |

अस्याः पुमान् मृत्युञ्जयस्तन्मन्त्रपुरश्चरणं च शिवप्रकरण एवोक्तम् |

इति वगलामुखीप्रकरणम् |

अथ मातङ्गीविद्या |

(यामले)

	अथ वक्ष्ये महादेवीं मातङ्गीं सर्वसिद्धिदाम् || ९- १००२  ||

	अस्याः सेवनमात्रेण वाक्सिद्धिं लभते ध्रुवम् |
	प्रणवं च ततो मायां कामबीजं च कूर्चकम् || ९- १००३  ||

	मातङ्गी ङेयुता चास्त्रं वह्निजायावधिर्मनुः |
	ऋषिः स्याद्दक्षिणामूर्तिर्विराट्छन्द उदीरितम् || ९- १००४  ||

	मातङ्गी देवता देवी सर्वसिद्धिप्रदायिनी |
	अङ्गन्यासकरन्यासौ कुर्यान्मन्त्री समाहितः || ९- १००५  ||

	षड्दीर्घभाजा बीजेन प्रणवाद्येन कल्पयेत् |

अथ ध्यानम् |

	श्यामाङ्गीं शशिशेखरां त्रिनयनां सद्रत्नसिंहासने
	संस्थां रत्नविचित्रभूषणयुतां संक्षीणमध्यस्थलाम् || ९- १००६  ||

	आपोनस्तनमण्डलां स्मितमुखीं ध्यायेद्दधन्तीं क्रमाद् �
	वेदैर्बाहुभिरङ्कुशासिलतिके पाशं तथा खेडकम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	पुरश्चरणकाले तु षट्सहस्रं जपेन्मनुम् || ९-१००७ ||

	तद्दशांशं हुनेदाज्यैः शर्करामधुभिः सह |
	ब्रह्मतरूद्भवैः काष्ठैः साधकः शक्तिभिः सह || ९-१००८ ||

	एवं पुरस्क्रियां कृत्वा प्रयोगविधिमाचरेत् |

प्. ८२८) अथ मन्त्रान्तरं (मेरुतन्त्रे)

	अथोच्छिष्टां प्रवक्ष्यामि मातङ्गीं गोकुवर्णकाम् || ९-१००९ ||

	नम उच्छिष्टचाण्डालि मातङ्गीति पदं वदेत् |
	सर्ववशङ्करि स्वाहा मन्त्रोऽयं मोहयेज्जगत् || ९-१०१० ||

	छन्दो निवृत् सगायत्रं मुनी नारदतुम्बुरौ |
	देवता चात्र मातङ्गी द्वित्रित्रित्रिरसाक्षिभिः || ९-१०११ ||

	अङ्गानि स्युर्मन्त्रवर्णैस्ततो ध्यायेद्धृदम्बुजे |

ध्यानं यथा |

	कृष्णाम्बरां यावकार्द्रचरणामुन्नतस्तनीम् || ९-१०१२ ||

	मुक्ताप्रवालमालाढ्यां शङ्खकुण्डलधारिणीम् |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

अथान्यं संप्रवक्ष्यामि मातङ्गीमन्त्रमद्भुतम् || ९-१०१३ ||

कामिनी रञ्जिनी स्वाहाष्टाक्षरोऽयमुदीरितः |
	ऋषिः संमोहनश्छन्दो निवृत् प्रोक्ताऽस्य देवता || ९-१०१४ ||

	सर्वसंमोहिनी चाङ्गं द्विरावृत्तिपदैर्भवेत् |

अथ ध्यानम्

	श्यामाङ्गी वल्लकों दोर्भ्यां वादयन्तीं सुभूषणाम् || ९-१०१५ ||

	चन्द्रावतंसां विविधैर्गायनैर्मोहतीं जगत् |

अनयोः पुरश्चरणम् |

	प्रजपेदयुतद्वन्द्वं दशांशं जुहुयात् ततः || ९-१०१६ ||

	मधूकजैस्त्रिमध्वक्तैः सर्वं संमोहयेज्जगत् |

अथ राजमातङ्गीमन्त्रस्तत्रैव |

	अथान्यं संप्रवक्ष्यामि चतुष्पञ्चाशदक्षरम् || ९-१०१७ ||

	ओं ह्री/ नमश्च ब्रह्मश्रीराजिते राजपूजिते |
	जये च विजये गौर्यषे गान्धारिपदं वदेत् || ९-१०१८ ||

प्. ८२९) त्रिभुवनवशङ्करि सर्वस्त्रीपुरुषेति च |
	वशङ्करि सुसु दुदु घेघे वावाऽग्निगेहिनी || ९-१०१९ ||

	अजो मुनिस्तथा छन्दो निवृद्गायत्रमीरितम् |
	देवता राजमातङ्गी षडङ्गादि तु मायया || ९-१०२० ||

अथ ध्यानम् |

	[एतच्चिह्नान्तर्गतः पाठः ५ पुस्तकेऽधिक उपलभ्यते |]
	अमृतोदधिमध्यस्थे रत्नद्वीपे मनोहरे |
	स्वर्णप्राकारसंवीते मणिरत्नविनिर्मिते || ९-१०२१ ||

	कदम्बविल्वकद्वारे कल्पवृक्षोपशोभिते |
	वेदिमध्ये सुखास्तीर्णे रत्नसिंहासने शुभे || ९-१०२२ ||

	अष्टपत्रं महापद्मं केशराढ्यं सकर्णिकम् |
	तन्मध्ये तु त्रिकोणं स्यादष्टपत्रं ततो बहिः || ९-१०२३ ||

	पुनः षोडशपत्रं स्यात् तद्वाह्ये स्याच्चतुर्दलम् |
	वेदास्रं सचतुर्द्वारं मण्डलं प्रोक्तमुत्तमम् || ९-१०२४ ||

	तस्य मध्ये सुखासीनां श्यामवर्णां शुचिस्मिताम् |
	कदम्बमालाभरणां पूजितां च सुरासुरैः || ९-१०२५ ||

	प्रलम्बालकसंयुक्तां चन्द्ररेखावतंसिकाम् |
	ललाटे तिलकोपेतामीषत्प्रहसिताननाम् || ९-१०२६ ||

	किञ्चित्स्वेदाम्बुमधुरललाटफलकोज्ज्वलाम् |
	वलीतरङ्गमध्याभां रोमराजीविराजिताम् || ९-१०२७ ||

	सर्वाभरणसंयुक्तां मुक्ताहारविभूषिताम् |
	नानामणिगणोन्नद्धकटिसूत्रैरलङ्कृताम् || ९-१०२८ ||

	वलयै रत्नखचितैः केयुरैर्मणिभूषितैः |

प्. ८३०) भूषितां द्विभूजां बालां मदाघूर्णितलोचनाम् || ९-१०२९ ||

	आपीनमण्डलाभोगसमुन्नतपयोधराम् |
	प्रलम्बवर्णाभरणां कर्णोत्तंसविराजिताम् || ९-१०३० ||

	तमालनीलां तरुणीं मधुमत्तां मतङ्गिनीम् |
	चतुःषष्टिकलारूपां पार्श्वस्थशुकसारिकाम् || ९-१०३१ ||

	कोटिबालार्कसंकाशां जपाकुसुमसन्निभाम् |
	एवं वा पीतवर्णां वा ध्यायेन्मातङ्गिनीं पराम् || ९-१०३२ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	[एतच्चिह्नान्तर्गतः पाठ ५ पुस्तकेऽधिक उपलभ्यते |]
	अयुतं प्रजपेन्मन्त्रं होमयेत् तद्दशांशतः |
	बन्धूककुसुमैर्मन्त्री मधुरत्रयलोलितैः || ९-१०३३ ||

अथ सुमुखीमन्त्रः (गुह्यातन्त्रे)

	शृणु मन्त्रं महादेवि यथावत् कथयामि ते |
	दद्यादुच्छिष्टशब्दं तु तथा चाण्डालिनीति च || ९-१०३४ ||

	सुमुखीति ततो देवीं कीर्तयेत् तदनन्तरम् |
	महापिशाचिनी तस्मान्मायाबीजमनन्तरम् || ९-१०३५ ||

	विन्दुनादसमायुक्तं ठकारत्रितयं ततः |
	सविसर्गं महादेवि सर्वसिद्धिप्रदायकम् || ९-१०३६ ||

	इयं विद्या महाविद्या सर्वपापप्रणाशिनी |
	स्वर्गदा मोक्षदा विद्या सर्वसौभाग्यदा[राज्यसौभाग्यदा इति २- ४ पु० पा०] तथा || ९- १०३७ ||

	सदोच्छिष्टमुखो भूत्वा स्मरेद्देवीं जयप्रदाम् |
	तदाऽचान्तो भवेद्देवि विनैवाचमने कृते || ९-१०३७ ||

	दुर्भगा सुभगा नूनं दुःखिता सुखिनी भवेत् |

प्. ८३१) बन्ध्याऽपि लभते पुत्रं शतहायनजीवनम् || ९-१०३८ ||

	दुर्बलो बलमाप्नोति मूर्खो विद्यामवाप्नुयात् |
	यां यां प्रार्थयते सिद्धिं हठात् तां तामवाप्नुयात् || ९-१०३९ ||

	विधानं चात्र वक्ष्यामि शृणु देवि वरानने |
	नारिदोषो न वा विघ्नो नाशौचं नियमो न च || ९-१०४० ||

	यस्य तिष्ठति मन्त्रोऽयं न च विघ्नैः स वाध्यते |

तथा |

	अजो मुनिः समाख्यातश्छन्दो गायत्रमस्य तु || ९-१०४१ ||

	देवता सुमुखी प्रोक्ता मायया तु षडङ्गकम् |

अथ ध्यानम् |

	शवोपरिसमासीनां रक्ताम्बरपरिच्छदाम् || ९-१०४२ ||

	रक्तालङ्कारसंयुक्तां गुञ्जाहारविभूषिताम् |
	षोडशाब्दां च युवतीं पीनोन्नतपयोधराम् || ९-१०४३ ||

	कपालकर्त्त्रिकाहस्तां परज्योतिःस्वरूपिणीम् |
	वामदक्षिणयोगेन ध्यायेन्मन्त्रविदुत्तमः || ९-१०४४ ||

	उच्छिष्टेन वलिं दत्वा जपेत् तद्गतमानसः | 
	उच्छिष्टेनैव कर्तव्यो जपोऽस्याः सिद्धिमिच्छता || ९-१०४५ ||

	उच्छिष्टजपमानस्य जायन्ते सर्वसिद्धयः |

अस्य मन्त्रस्य पुरश्चरणमष्टसहस्रजपः |

	येषां जपे च होमे च �������������-इत्यादिपूर्वोक्तवचनात् || ९-१०४६ ||

अथ वश्यामातङ्गीमन्त्रः (मेरुतन्त्रे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि वश्यमातङ्गिकामनुम् |
	ओं राजमुखि राजाधिमुखि वश्यमुखीति च || ९-१०४७ ||

	मायां श्री/ क्ली/ देवदेवि महादेवि ततो वदेत् |
	देवाधिदेवि सर्वेति जनस्य मुखमुच्चरेत् || ९-१०४८ ||

प्. ८३२) मम वशं कुरु द्वन्द्वं स्वाहान्तोऽङ्गकृतार्णकः |
	दिक्सप्तकृतदेवेषुमन्त्रार्णैरङ्गकल्पनम् || ९-१०४९ ||

	विज्ञेयं राजमातङ्गीतुल्यं पूजाजपादिकम् |
	प्रयोगा/श्चापि जानीयाद्विशेषाद्वशकृत् त्वियम् || ९-१०५० ||

मन्त्रान्तरमाह |

	माया नमो हिलिद्वन्द्वं चण्डमातङ्गिनीति च |
	स्वाहेति तिथिवर्णोऽस्या न्यासपूजादिकं भवेत् || ९-१०५१ ||

	राजमातङ्गिकातुल्यं जपश्चायुतसङ्ख्यकः |
	घृतपायसहोमश्च प्रयोगाद्यं च पूर्वत् || ९-१०५२ ||

अथ कर्णमातङ्गीमन्त्रः |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि कर्णमातङ्गिकामनुम् |
	वाग्भवं हृदयं चाथ श्रीमातङ्गिपदं वदेत् || ९-१०५३ ||

	अमोघे सत्यवादिनि मम कर्णेपदं ततः |
	अवतरपदं द्वेधा सत्यं कथय युग्मकम् || ९-१०५४ ||

	एह्येहि श्री/ च मातङ्ग्यै नमस्त्र्यब्ध्यर्णको मनुः |
	अङ्गानि वाग्भवेनात्र पूजाद्यं च कृताकृतम् || ९-१०५५ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षं जपः पायसाद्यैः होमः सिद्धो भवेन्मनुः |
	कर्णे तु कथयेद्देवी पृच्छकस्य शुभाशुभम् || ९-१०५६ ||

इति मातङ्गीप्रकरणम् |

अथ लक्ष्मीविद्या |

(शारदायाम्)

	अथ वक्ष्ये श्रियो मन्त्रान् श्रीसौभाग्यफलप्रदान् |
	यस्याः कटाक्षमात्रेण त्रैलोक्यमपि वर्धते || ९-१०५७ ||

	वान्तं वह्निसमारूढं वामनेत्रेन्दुसंयुतम् |

प्. ८३३) बीजमेतच्छ्रियः प्रोक्तं चिन्तारत्नमिवापरम् || ९-१०५८ ||

	ऋषिर्भृगुर्निवृच्छन्दो देवता श्रीः समीरिता |
	षड्दीर्घयुक्तबीजेन षडङ्गानि प्रकल्पयेत् || ९-१०५९ ||

अथ ध्यानम् |

	कान्त्या काञ्चनसन्निभां हिमगिरिप्रख्यैश्चतुर्भिर्गजै-
	र्हस्तोत्क्षिप्तहिरण्मयामृतघटैराषिच्यमानां श्रियम् |
	विभ्राणां वरमब्जयुग्ममभयं हस्तैः किरीटोज्ज्वलां
	क्षौमाबद्धनितम्बविम्बललितां बन्देऽरविन्दस्थिताम् || ९-१०६० ||

अथ पुरश्चरणम् |

	भानुलक्षं जपेन्मन्त्री दीक्षितो विजितेन्द्रियः |
	श्रियमभ्यर्चयेन्नित्यं सुगन्धिकुसुमादिभिः || ९-१०६१ ||

	तत्सहस्रं च जुहुयात् कमलैर्मधुरोक्षितैः |
	जपान्ते जुहुयान्मन्त्री तिलैर्वा मधुरान्वितैः || ९-१०६२ ||

	वैल्वैः फलैर्वा जुहुयात् त्रिभिर्वा साधकोत्तमः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	वाग्भवं वनिता विष्णोर्माया मकरकेतनः |
	चतुर्बीजात्मको मन्त्रश्चतुर्वर्गफलप्रदः || ९-१०६३ ||

	अङ्गानि कुर्याद्दीर्घाद्यै रमाबीजेन तन्त्रवित् |

अथ ध्यानम् |

	माणिक्यप्रतिमप्रभां हिमनिभैस्तुङ्गैश्चतुर्भिर्गजै �
	र्हस्ताग्राहितरत्नकुम्भसलिलैराषिच्यमानां सदा || ९-१०६४ ||

	हस्ताब्जैर्वरदानमब्जयुगलाभीतीर्दधानां हरेः
	कान्तां काङ्क्षितपारिजातलतिकां वन्दे सरोजाननाम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	भानुलक्षं हविष्याशी जपेदन्ते सरोरुहैः || ९-१०६५ ||

प् ८३४) जुहुयादरुणैः फुल्लैस्तत्सहस्रं जितेन्द्रियः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	दीर्घायादिर्विसर्गान्तो ब्रह्मा भानुर्वसुन्धरा || ९-१०६६ ||

	वान्ते सिन्यै प्रिया वह्नेर्मनुः प्रोक्तो दशाक्षरः |
	ऋषिर्दक्षो विराट् छन्दो देवता श्रीः समीरिता || ९-१०६७ ||

	देव्यै हृदयमाख्यातं पद्मिन्यै शिर ईरितम् |
	विष्णुपत्न्यै शिखा प्रोक्ता वरदायै तनुच्छदम् || ९-१०६८ ||

	अस्त्रं कमलरूपिण्यै नमोऽन्ताः प्रणवादिकाः |
	अङ्गमन्त्राः समुद्दिष्टा ध्यायेद्देवीमन्यधीः || ९-१०६९ ||

अथ ध्यानम् |

	आसीना सरसीरुहे स्मितमुखी हस्ताम्बुजैर्बिभ्रती
	दानं पद्मयुगाभयं च वपुषा सौदामिनीवल्लभा |
	मुक्तादामविराजमानपृथुलोत्तुङ्गस्तनोद्भासिनी
	पायाद्वः कमला कटाक्षविभवैरानन्दयन्ती हरिम् || ९-१०७० ||

अथ पुरश्चरणम् |

	दशलक्षं जपेदेनं मन्त्रविद्विजितेन्द्रियः |
	दशांशं जुहुयान्मन्त्री मधुराक्तैः सरोरुहैः || ९-१०७१ ||

अथ माहलक्ष्मीमन्त्रस्तत्रैव |

	वाग्भवं शम्भुवनिता रमा मकरकेतनः |
	तार्त्तीयं च जगत्पार्श्वो वह्निबीजसमुज्ज्वलः || ९-१०७२ ||

	अर्घीशाढ्यो भृगुस्त्यै हृन्मन्त्रोऽयं द्वादशाक्षरः |
	महालक्ष्म्याः समुद्दिष्टस्ताराद्यः सर्वसिद्धिदः || ९-१०७३ ||

	ऋषिर्विद्या समुद्दिष्टो गायत्री छन्द ईरितम् |
	देवता जगतामादिर्महालक्ष्मीः समीरिता || ९-१०७४ ||

	हस्तौ संशोध्य मन्त्रेण तारादि हृदयान्तिकम् |

प्. ८३५) बीजानां पञ्चकं न्यस्येदङ्गुलीषु यथाक्रमम् || ९-१०७५ ||

	मन्त्रशेषं न्यसेन्मन्त्री तलयोरुभयोरपि |
	मूर्धादि चरणं यावन्मन्त्रेण व्यापकं चरेत् || ९-१०७६ ||

	मूर्धाक्षिवक्षोगुह्याङ्घ्यैः पञ्च बीजानि विन्यसेत् |
	शेषान् न्यसेत् सप्तवर्णान् हृदये सप्तधातुषु || ९-१०७७ ||

	अङ्गानि पञ्चभिर्बीजैरस्त्रं शिष्टाक्षरैर्भवेत् |
	ज्ञानैश्वर्यादिभिर्युक्तैश्चतुर्थ्यन्तैः सजातिभिः || ९-१०७८ ||

	ज्ञानमैश्वर्यशक्तिं च बलवीर्ये स्वतेजसा |
	ज्ञानैश्वर्यादयः प्रोक्ताः षट् क्रमादङ्गयोजिताः || ९-१०७९ ||

ध्यानमाह |

	एवं न्यस्तशरीरोऽसौ स्मरेदुद्यानमद्भुतम् |
	चम्पकाशोकपुन्नागपाटलैरुपशोभितम् || ९-१०८० ||

	लवङ्गमाधवीविल्वदेवदारुनमेरुभिः |
	मन्दारपारिजाताद्यैः कल्पवृक्षैः सुपुष्पितैः || ९-१०८१ ||

	चन्दनैः कर्णिकारैश्च मातुलुङ्गैः सवञ्जुलैः |
	दाडिमीलकुचाङ्कोलैः पूगैः कुरवकैरपि || ९-१०८२ ||

	कदलीकुन्दमन्दारनारिकेलैरलङ्कृतम् |
	अन्यैः सुगन्धिपुष्पाद्यैर्वृक्षखण्डैश्च मण्डितम् || ९-१०८३ ||

	मालतीमल्लिकाजातिकेतकीशतपत्रकैः |
	यावन्तीतुलसीनन्द्यावर्तैर्दमनकैरपि || ९-१०८४ ||

	सर्वर्त्तुकुसुमोपेतैर्नमद्भिरुपशोभितम् |
	मन्दमारुतसम्भिन्नं कुसुमामोददिङ्मुखम् || ९-१०८५ ||

	तस्य मध्ये सदा फुल्लैः कुसुमोत्पलपङ्कजैः |
	सौगन्धिकैश्च कह्लारैर्नवैः कुवलयैरपि || ९-१०८६ ||

प्. ८३६) हंससारसकारण्डभ्रमरैश्चक्रनामभिः |
अन्यैः कलकलाराविविहङ्गैरुपशोभिते || ९-१०८७ ||

	महासरसि तन्मध्ये पुलिनेऽतिमनोहरे |
	परितः पारिजाताद्यमण्डितं मणिकुट्टिमम् || ९-१०८८ ||

	उद्यदादित्यसंकाशभास्वरं शशिशीतलम् |
	चतुर्द्वारसमायुक्तं हेमप्राकारशोभितम् || ९-१०८९ ||

	रत्नोपकॢप्तसंशोभिकपाटाष्टकसंयुतम् |
	नवरत्नसमाकॢप्तं तुङ्गगोपुरतोरणम् || ९-१०९० ||

	हेमदण्डं शिखालम्वि ध्वजावलिपुरस्कृतम् |
	नवरत्नसमाबद्धस्तम्भराजिविराजितम् || ९-१०९१ ||

	सहस्रदीपसंयुक्तदीपदण्डविराजितम् |
	तप्तहाटकसंकॢप्तवातायनमनोहरम् || ९-१०९२ ||

	नानारत्नांशुकोद्बद्धसुवर्णशतकोटिभिः |
	किङ्किणीमालिकायुक्तपताकाभिरलङ्कृतम् || ९-१०९३ ||

	जातरूपमयै रत्नविचित्रैरतिविस्तृतैः |
	माणिक्यवज्रवैदूर्यस्वर्णमालावलीयुतैः || ९-१०९४ ||

	अन्तरान्तरसम्बद्धरत्नैर्दृष्टिमनोहरैः |
	विचित्रैश्चित्रबद्धैश्च वितानैरुपशोभितम् || ९-१०९५ ||

	सर्वरत्नसमायुक्तं हेमकुट्टिममुज्ज्वलम् |
	केतकोमालतीजातीचम्पकोत्पलकेसरैः || ९-१०९६ ||

	मल्लिकातुलसीवाशानन्द्यावर्त्तकदम्बकैः |
	एतै रम्यैश्च कुसुमैरलङ्कृतमहीतलम् || ९-१०९७ ||

	अब्जकाश्मीरकस्तूरीमृगनाभितमालकैः |

प्. ८३७) चन्दनागुरुकर्पूरैरामोदितदिगन्तरम् || ९-१०९८ ||

	एवं सञ्चिन्त्य मनसा मण्डपं सुमनोहरम् |
	तन्मध्ये भावयेन्मन्त्री परिजातं मनोहरम् || ९-१०९९ ||

	तस्याधस्तात् स्मरेन्मन्त्री रत्नसिंहासनं महत् |
	तस्मिन् सञ्चिन्तयेद्देवीं महालक्ष्मीं मनोहराम् || ९-११०० ||

	बालार्कद्युतिमिन्दुखण्डविलसत्कोटीरहारोज्ज्वलां
	रत्नाकल्पविभूषितां कुचनतां शालैः करैर्मञ्जरीम् |
	पद्मौ कौस्तुभरत्नमप्यविरतं सम्बिभ्रतीं सुस्मितां
	फुल्लाम्भोजविलोचनत्रययुतां ध्यायेत् परां देवताम् || ९-११०१ ||

	शिञ्जन्मञ्जीरसंशोभिपादाम्भोजविराजिताम् |
	नवरत्नगणाकीर्णकाञ्चीदामविभूषिताम् || ९-११०२ ||

	मुक्तामाणिक्यवैदूर्यसम्बद्धोदरबन्धनाम् |
	विभ्राजमानां मध्येन वलित्रितयशोभिताम् || ९-११०३ ||

	जाह्नवीसलिलावर्त्तशोभिनाभिविभूषिताम् |
	पटीरपङ्ककर्पूरकुङ्कुमालङ्कृतस्तनीम् || ९-११०४ ||

	वारिवाहविनिर्मुक्तमुक्तादामगरीयसीम् |
	बिभ्रतीमुत्तरासङ्गं दुकूलपरिकल्पितम् || ९-११०५ ||

	तप्तकाञ्चनसम्बद्धवैदूर्याङ्गदभूषणाम् |
	पद्मरागस्फुरत्स्वर्णकङ्कणाढ्यकराम्बुजाम् || ९-११०६ ||

	माणिक्यशकलाबद्धमुद्रिकाभिरलङ्कृताम् |
	तप्तहाटकसंकॢप्तमालाग्रैवेयशोभिताम् || ९-११०७ ||

	विचित्रविविधाकल्पां कम्बुसंकाशकन्धराम् |
	उद्यद्दिनकराकारमणिताटङ्कमण्डिताम् || ९-११०८ ||

प्. ८३८) रत्नाङ्कितलसत्स्वर्णकर्णपूरोपशोभिताम् |
	जपाविद्रुमलावण्यललिताधरपल्लवाम् || ९-११०९ ||

	दाडिमीफलबीजाभदन्तपङ्क्तिविभूषिताम् |
	कलङ्ककार्श्यनिर्मुक्तशरच्चन्द्रनिभाननाम् || ९-१११० ||

	पुण्डरीकदलाकारनयनत्रयशोभिताम् |
	भ्रूलताजितकन्दर्पवरकार्मुकविभ्रमाम् || ९-११११ ||

	विकशत्तिलपुष्पश्रीविजयोद्यतनासिकाम् |
	ललाटकान्तिविभवविजितार्धसुधाकराम् || ९-१११२ ||

	सान्द्रसौरभसंपन्नकस्तूरीतिलकाङ्किताम् |
	मत्तालिमालाविलसद्दलकाढ्यमुखाम्बुजाम् || ९-१११३ ||

	पारिजातप्रसूनश्रीवाहिधमिल्लबन्धनाम् |
	अनर्घरत्नघटितमुक्ताटङ्कितमस्तकाम् || ९-१११४ ||

	सर्वलावण्यवसतिं भवनं विभ्रमश्रियः |
	तेजसां जन्मभूमिं तां महालक्ष्मीं विचिन्तयेत् || ९-१११५ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	एवं ध्यात्वा ततो देवीं हविष्याशी जितेन्द्रियः |
	भानुलक्षं जपेन्मन्त्री दशांशं जुहुयात् तिलैः || ९-१११६ ||

	जुहुयात् श्रीफलैः पद्मैः प्रत्येकमयुतं ततः |
	तर्पयेत् सलिलैः शुद्धैः सुगन्धैरयुतद्वयम् || ९-१११७ ||

(मेरुतन्त्रे)

	जपेद्भास्करलक्षं च नियताशी यतव्रतः |
	तद्दशांशं प्रजुहुयाद्घृतैस्त्रिस्वादुसंयुतैः || ९-१११८ ||

	पद्मैः रमाद्रुमफलैः प्रत्येकमयुतं हुनेत् |
	सुशीतैः शुचिभिस्तोयैस्तर्पयेदयुतद्वयम् || ९-१११९ ||

प्. ८३९) अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	शम्भुपत्नी श्रिया रुद्धा कमौ भगवती मही |
	ब्रह्माऽदित्यो धरा दीर्घा लकारो भगवान् मरुत् || ९-११२० ||

	प्रसीदयुगलं भूयः श्रीरुद्धा भुवनेश्वरी |
	महालक्ष्मी नमोऽन्तः स्यात् प्रणवादिरयं मनुः || ९-११२१ ||

	सप्तविंशत्यक्षराढ्यः प्रोक्तः सर्वसमृद्धिदः |
	कमले हृदयं प्रोक्तं शिरः स्यात् कमलालये || ९-११२२ ||

	शिखा प्रसीद तेनैव कवचं चतुरक्षरैः |
	अस्त्रमेतैः पदैः कुर्याच्छ्रीबीजपुटितैः पृथक् || ९-११२३ ||

अथ ध्यानम् |

	सिन्दूरारुणकान्तिमब्जवसतीं सौन्दर्यवारां निधिं
	कोटीराङ्गदहारकुण्डलकटीसूत्रादिभिर्भूषिताम् |
	हस्ताब्जैर्वसुपात्रमब्जयुगलादर्शौ वहन्तीं परा �
	मावीतां परिचारिकाभिरनिशं ध्यायेत् प्रियां शार्ङ्गिणः || ९-११२४ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षं जपेत् फलैर्विल्वैर्जुहुयान्मधुरोक्षितैः |
	दशांशं संस्कृते वह्नौ प्राक्प्रोक्तेनैव वर्त्मना || ९-११२५ ||

तत्रान्तरे |

	मन्दाक्षमिन्दिरारुद्धं त्र्यक्षरोऽयं महामनुः |
	हृदन्तः पञ्चवर्णोऽस्य सर्वमेकार्णवद्भवेत् || ९-११२६ ||

अथ साम्राज्यलक्ष्मीमन्त्रः (मेरुतन्त्रे)

	अथ वक्ष्ये गणेशेन काशीराज्याप्तये मम |
	शाम्बादित्यस्य रक्षोदिग्भागे लक्ष्मीरुपासिता || ९-११२७ ||

	साम्राज्यलक्ष्मीर्विख्याता गतराज्यप्रदायिनी |
	लक्ष्मीविनायकस्तत्र प्रसिद्धोऽसौ गजाननः || ९-११२८ ||

प्. ८४०) दक्षिणेनैव मार्गेण तस्याः सिद्धिर्न वामतः |
	सकारं च हकारं च कलरा वर्णपञ्चकम् || ९-११२९ ||

	ईकारस्वरसंयुक्तं प्रथमं कूटमुच्यते |
	ह/ बीजं तु द्वितीयं स्यात् प्रोक्तोऽयं द्व्यक्षरी मनुः || ९-११३० ||

	ऋषिर्हरिश्च गायत्री छन्दो लक्ष्मिश्च मोहिनी |
	साम्राज्यदा देवतोक्ता कूटं बीजं प्रकीर्तितम् || ९-११३१ ||

	शक्तिः श्री/ च षडङ्गानि षड्भिर्दीर्घैः समाचरेत् |

अथ ध्यानम् |

	अतशीपुष्पसंकाशां रत्नभूषणभूषिताम् || ९-११३२ ||

	शङ्खचक्रगदापद्मशार्ङ्गबाणधरां करैः |
	षड्भिः कराभ्यां देवेशीं वरदाभयशोभिताम् || ९-११३३ ||

	एवमष्टभुजां ध्यात्वा त्रिलक्षं प्रजपेत् सुधीः |
	तद्दशांशेन पद्मैस्तु हुनेत् साम्राज्यसिद्धये || ९-११३४ ||

	एवमाराधयेल्लक्ष्मीं साम्राज्यं स्यादसंशयम् |

नारायणमन्त्रस्तु तत्प्रकरण एवोक्तः |

इति लक्ष्मीविद्याप्रकरणम् |

अथ नीलक्रमादयः |

(शक्तिसङ्गमवीरतन्त्रसारसंग्रहेषु)

देव्युवाच |

	देवेश श्रोतुमिच्छामि रहस्यातिरहस्यकम् || ९-११३५ ||

	दशानामपि विद्यानां दश वै ये क्रमाः प्रभो |
	पुरैव कथिताः स्वामि/स्तान् क्रमान् वद संप्रति || ९-११३६ ||

शिव उवाच

	रहस्यातिरहस्यं च कथ्यते तव भक्तितः |
	महानीलक्रमेणैव कालिका सिद्धिदायिनी || ९-११३७ ||

प्. ८४१) महानीलक्रमो देवि द्विविधः परिकीर्तितः |
	सकलो निष्कलश्चेति तं क्रमं शृणु पार्वति || ९-११३८ ||

	खड्गहस्तः शिरोन्यस्तः सर्वदा मुक्तकुन्तलः |
	सदा मांसासवोल्लासी विजयाघूर्णलोचनः || ९-११३९ ||

	सिन्दूरतिलकं भाले पाणौ तु मदिरारसम् |
	रात्रौ पर्यटनं चैव रात्रौ शक्तेः प्रपूजनम् || ९-११४० ||

	योनिचुम्बनकं कर्म शक्तेरालिङ्गनं तथा |
	न करोति नरो यस्तु स कथं तव पूजकः || ९-११४१ ||

	ताम्बूलयोनिचक्रं च मुण्डमालां शवासनम् |
	सिन्दूरं खड्गकं चैव संविदासवयो रसम् || ९-११४२ ||

	एतान् विहाय यः कश्चित् कालीं साधितुमुद्यतः |
	इह क्षोभमवाप्नोति परत्र नरकं व्रजेत् || ९-११४३ ||

	कोट्यर्बुदयुगैर्देवि न हि सिध्यति कालिका |
	सिन्दूरविन्दुर्भ्रूमध्ये स्वयम्भूमुनिपत्रकम् || ९-११४४ ||

	रक्तचन्दनकं वाऽपि त्रिपुण्ड्रं च ततोपरि |
	कुर्वन् दले कज्जलस्य विन्दुर्देयो महेश्वरि || ९-११४५ ||

	महानीलक्रमे देवि तिलकः परिकीर्तितः |
	श्मशानशायी मांसाशी संविदानन्दमानसः || ९-११४६ ||

	स्त्रियं पश्यन् स्पृशन् गच्छन् सर्वकालं जपं चरेत् |
	वेश्यारतः श्मशानस्थो मृदुचूडकसंयुतः || ९-११४७ ||

	दन्ताक्षमालया देवि गजदन्तेन मेरुणा |
	मालां कृत्वा जपेद्देवि सदा ताम्बूलचर्वकः || ९-११४८ ||

	कपालमालाभरणो रामाचुम्बनतत्परः |

प्. ८४२) शक्त्यानन्दो नेत्रयुगे मुखे हाला गृहाङ्गणे || ९-११४९ ||

	वेश्या बालाकरे माला शक्तिलीला भगाम्बुजे |
	योनिसञ्चुम्बनं कृत्वा सर्वकाले जपं चरेत् || ९-११५० ||

	शक्तेर्भर्गं नमस्कार्यं सर्वमेतच्चराचरम् |
	अधिकारी प्रहृष्टात्मा स्त्रीभक्तो विजितेन्द्रियः || ९-११५१ ||
	
	ईदृग्विधो नरो देवि महानीलक्रमो मतः |
	राजदन्तमयी माला द्विरदोष्ट्राश्वसम्भवा || ९-११५२ ||

	अशक्तानां निष्कलः स्यात् तं क्रमं शृणु पार्वति |
	पीताया दुग्धकं पित्वा सच्चिदान्दमानसः || ९-११५३ ||

	स्फाटिकीं मालिकां कृत्वा विहारे जपमाचरेत् |
	दिक्कालनियमो नास्ति स्थित्यादिनियमो न च || ९-११५४ ||

	न जपे कालनियमो महामन्त्रस्य साधने |
	यस्मिन् मन्त्रे य आचारस्तत्र धर्मस्तु तादृशः || ९-११५५ ||

	भ्रान्तिस्तत्र न कर्तव्या स्वर्गो वा मोक्ष एव वा |
	मृदु कोमलकं देवि चूडकं वाऽप्यचूडकम् || ९-११५६ ||

	शवं वीरासनं कृत्वा योनित्वगासनं च वा |
	कामरूपासनं देवि सुरतासनमेव च || ९-११५७ ||

	सिन्दूरासनकं देवि पर्वतासनमेव च |
	प्रयोगासनकं देवि महाप्रयोगासनं तथा || ९-११५८ ||

	श्रीमुण्डसुरतं वाऽपि श्रीवीरसुरतं च वा |
पञ्चवीरासनं देवि सुरेन्द्रादिदिशां क्रमात् || ९-११५९ ||

इति नीलक्रमः |

प्. ८४३) देव्युवाच |

	देवेश श्रोतुमिच्छामि महाचीनक्रमं परम् |

शिव उवाच |

	महाचीनक्रमो देवि कथ्यते सांप्रतं मया || ९-११६० ||

	महाचीनक्रमेणैव तारा शीघ्रफलप्रदा |
	ब्रह्मचीनो वीरचीनो दिव्यचीनस्तृतीयकः || ९-११६१ ||

	महाचीनो निष्कलश्च चीनः पञ्चविधो मतः |
	महाचीनक्रमो देवि द्विविधः परिकीर्तितः || ९-११६२ ||

	सकलो निष्कलश्चेति सकलो बौद्धगोचरः |
	निष्कलो ब्राह्मणानां च द्वितीयः परिकीर्तितः || ९-११६३ ||

तथा |

	स्नानादि मानसं शौचं मानसः प्रवरो जपः |
	पूजनं मानसं दिव्यं मानसं तर्पणादिकम् || ९-११६४ ||

	मानसो नियमः प्रोक्तो मानसं दन्तधावनम् |
	सर्व एव शुभः कालो नाशुभो विद्यते क्व चित् || ९-११६५ ||

	न विशेषो दिवा रात्रौ न सन्ध्यायां महानिशि |
	शुद्धिं न कारयेदत्र निर्विकल्पं मनश्चरेत् || ९-११६६ ||

	नात्र शुद्धेरपेक्षाऽस्ति न चामेध्यादि दूषणम् |
	य एवं चिन्तयेन्मन्त्रं सर्वकामसमृद्धिदम् || ९-११६७ ||

	गद्यपद्यमयी वाणी सभायां तस्य जायते |
	तस्य दर्शनमात्रेण वादिनो निष्प्रभा मताः || ९-११६८ ||

	राजानोऽपि च दासत्वं भजन्ते किं परे जनाः |
	सर्वदा पूजयेद्देवीमस्नातः कृतभोजनः || ९-११६९ ||

प्. ८४४) महानिश्यशुचौ देशे बलिं मन्त्रेण दापयेत् |
	स्त्रीद्वेषो नैव कर्तव्यो विशेषात् पूजनं स्त्रियः || ९-११७० ||

	जपस्थाने महाशङ्खं निवेश्योर्ध्वे जपं चरेत् |
	स्त्रियं गच्छन् स्पृशन् पश्यन् यत्र कुत्राप्यचूडके || ९-११७१ ||

	भुक्त्वा ताम्बूलमन्या/श्च भक्ष्यद्रव्यान् यथारुचि |
	मांसं मत्स्यं दधि क्षौद्रं संविदासवयो रसम् || ९-११७२ ||

	भोज्यान्यशेषभक्ष्याणि दत्वा भुक्त्वाऽचरेज्जपम् |
	दिक्कालनियमो नास्ति स्थित्यादिनियमो न च || ९-११७३ ||

	न जपे कालनियमो नार्चादिषु वलिष्वपि |
	स्वेच्छानियम उक्तोऽत्र महामन्त्रस्य साधने || ९-११७४ ||

	वस्त्रासनं गेहदेहस्पर्शास्पर्शादिवारिणा |
	तैलं संलाप्य देवेशि ताम्बूलं भक्षयन् सदा || ९-११७५ ||

	नानाम्बराणि सन्धार्य देहं वस्त्रेण मार्जयेत् |
	एवं स्नानं चरेद्देवि सर्वदा तद्गताशयः || ९-११७६ ||

	केशान् संबर्धयेद्देवि सर्वदा तैलभूषितः |
	नाधर्मो विद्यते सुभ्रु किं तु धर्मो महान् भवेत् || ९-११७७ ||

	स्वेच्छाचारोऽत्र कथितः प्रचरेद्धृष्टमानसः |
	कृतार्थमन्यमानस्तु सन्तोष्य निजमानसम् || ९-११७८ ||

	हरेर्नाम न गृह्नीयान्न स्पृशेत् तुलसीदलम् |
	वर्जयेद्बिल्वपत्रं च मरुं यत्नेन वर्जयेत् || ९-११७९ ||

	नान्यचिन्ता प्रकर्तव्या नान्यनिन्दा कदाचन |
	नान्यमन्त्रं जपेद्देवि निर्विकल्पः सदा भवेत् || ९-११८० ||

सद्यो मद्यं पिवेद्देवि मातङ्गीभिर्विहारवान् |
	योनिं चुम्बा/ल्लिहन् पश्यन् जपं कुर्यादनन्यधीः || ९-११८१ ||

प्.८४५) यनौ विचिन्त्य जप्तव्यं सिद्धिर्वत्सरमात्रतः |
	अन्यथा नैव सिद्धिः स्यात् प्रजप्तैरपि कोटिभिः || ९-११८२ ||

	पुरश्चरणलक्षैश्च होमादीनां च कोटिभिः |
	भ्रूयुग्मे कुन्तले देवि सिन्दूरं तदनन्तरम् || ९-११८३ ||

	कुचन्दनं त्रिपुण्ड्रं च पङ्कजं वा सकेशरम् |
	मुण्डमाला गले धार्या कपालं पाणिसङ्गतम् || ९-११८४ ||

	इत्याचारपरो नित्यं महाचीनक्रमी भवेत् |
	कर्णनेत्रान्तरस्थो यो महाशङ्खः प्रकीर्तितः || ९-११८५ ||

	पञ्चाशन्मणिभिर्माला गोनरेभास्थिसम्भवा |
	मालां कुर्यान्महेशानि चाष्टसिद्धीश्वरो भवेत् || ९-११८६ ||

	सैव तारा महेशानि नात्र कार्या विचारणा |
	यस्मिन् मन्त्रे य आचारस्तत्र धर्मस्तु तादृशः || ९-११८७ ||

	कृतार्थस्तेन जायेत स्वर्गो वा मोक्ष एव वा |

(स्वच्छन्दभैरवतन्त्रे)

	न शौचादिक्रियाः कार्याः स्मृतिशास्त्रप्रचोदिताः || ९-११८८ ||

	एका लिङ्गे गुदे पञ्च इत्याद्या याः प्रकीर्तिताः |
	न ताः कार्याः साधकेन्द्रैः यदीच्छेच्चिरजीवितम् || ९-११८९ ||

(सिद्धान्तसंग्रहेऽपि)

	न देशकालनियमो भक्ष्यादिनियमो न हि |
	शौचादिनियमो नास्ति महामन्त्रस्य साधने || ९-११९० ||

	दिवसे वा तथा रात्रौ रात्रिशेषे निशामुखे |
	मांसं भुक्त्वाऽसवं पीत्वा स्त्रियं गत्वा चरेज्जपम् || ९-११९१ ||

(शक्तिसङ्गमे)

	सकलस्तु मया प्रोक्तो निष्कलं शृणु पार्वति |

प्. ८४६) मणिबन्धादधः पाणिं पादौ गुल्फादधः शिवे || ९-११९२ ||

	मुखं प्रक्षालयेद्देवि चीनस्नानमिदं भवेत् |
	जानुभ्यामवनीं गत्वा भूमौ मस्तकमानयेत् || ९-११९३ ||

चीनमार्गे नमस्कारः कीर्तितस्तु मया तव |
पूर्वक्रमस्य देवेशि क्रमः प्रतिनिधिर्मया || ९-११९४ ||

	स्नानदानादिकं कृत्वा तथा पूजादिकं प्रिये |
	तथा म्लानो न मे देहो न च पापं ममास्ति वै || ९-११९५ ||

	किं स्नानां कस्यचित् स्नानमस्नातः कृतभोजनः |
	सर्वमेव हृदम्भोजे मयि सर्वं प्रतिष्ठितम् || ९-११९६ ||

	मयि जाता मन्त्रसिद्धिर्मम देवा वरप्रदाः |
	तेजोरूपं जगत्सर्वं तारिणी तत्स्वरूपधृक् || ९-११९७ ||

	तत्तेजसा स्वस्थदेहं संभाव्य जपमाचरेत् |
	भावनावशमापन्नो भवेद्योगी महाकविः || ९-११९८ ||

	गुडार्द्रकरसेनैव सुरा तु ब्राह्मणस्य च |
	तदभावे जलं देवि संभाव्य पूजनं चरेत् || ९-११९९ ||

	तद्भावहृदयासन्नः सदा तद्गतमानसः |
	द्वन्द्वभावं परित्यज्य सर्वसिद्धीश्वरो भवेत् || ९-१२०० ||

	ब्रह्मा चैव वशिष्ठश्च तथाऽन्ये च ऋषीश्वराः |
	निष्कलक्रममार्गेण भजन्ति सततं शिवे || ९-१२०१ ||

	ताराभक्ता महेशानि ब्राह्मणाः परिकीर्तिताः |
	ब्रह्मविद्या महाविद्या सर्वत्र दुर्लभा कलौ || ९-१२०२ ||

	रहस्यातिरहस्यं च गोप्तव्यं पशुसंकटे |

इति महाचीनक्रमः |

प्. ८४७) अथ दिव्यचीनक्रमस्तत्रैव |
देव्युवाच |

	छिन्नमस्ताविधौ देवि क्रमं मे ब्रूहि सत्वरम् || ९-१२०३ ||

शिव उवाच

	दिव्यचीनक्रमेणैव छिन्नमस्ता वरप्रदा |
	क्रमद्वयं महेशानि पूर्वमेव प्रकाशितम् || ९-१२०४ ||

	एतस्यास्तिलको देवि भ्रूमध्ये च कुचन्दनम् |
	तदन्ते रोचनापत्रैस्त्रिपुण्ड्रं दिव्यवर्णकैः || ९-१२०५ ||

	श्मशानभस्मविन्दुं तु तन्मध्ये दापयेत् प्रिये |
	मुखे मुखं प्रदत्वा तु सर्वकालं जपेच्छिवे || ९-१२०६ ||

	योनिचक्रं समालोक्य यत् किंचित् कुरुते नरः |
	तत् तदक्षयमाप्नोति छिन्नाविद्याप्रसादतः || ९-१२०७ ||

	दिक्कालनियमो नास्ति स्थित्यादिनियमो न हि |
	पाताले कुहरे दुर्गे पर्वते तटिनीतटे || ९-१२०८ ||

	अन्तरिक्षे तथा भूमौ सर्वत्र जपमाचरेत् |
	विशेषः कथितो देवि शक्तितत्त्वस्य पालकः || ९-१२०९ ||

इति दिव्यचीनक्रमः |

अथ गन्धर्वक्रमः |

देव्युवाच |

	गन्धर्वाख्यं क्रमं देव कथयस्व मयि प्रभो |

शिव उवाच |

	गन्धर्वाख्यक्रमेणैव सुन्दरी सिद्धिदायिनी || ९-१२१० ||

	गन्धर्वाख्यक्रमो देवि कथ्यते शृणु साम्प्रतम् |
	भ्रूमध्ये कुङ्कुमं देवि तन्मध्ये मालयागुरु || ९-१२११ ||

प्. ८४८) अष्टगन्धत्रिपुण्ड्रस्य मध्ये कस्तूरिकान्वितम् |
	सुगन्धिश्वेतलौहित्यपुष्पैः संभूषितो नरः || ९-१२१२ ||

	अष्टगन्धस्य धूपेन नानासौगन्ध्यभूषितः |
	रक्तमाल्याम्बरधरो मुक्ताहारोपशोभितः || ९-१२१३ ||

	पूर्णाभिषिक्ते शिरसि तेन तत्र न मुण्डनम् |
	सदा चोष्णोदकैः स्नायात् तदभावे यथोदकैः || ९-१२१४ ||

	गृहं चित्रैस्तु संचित्रं दर्पणोदरसन्निभम् |
	वितानध्वजभूषाढ्यं घण्टानादोपशोभितम् || ९-१२१५ ||

	पञ्चवादित्रसंयुक्तं नानाघोषसमन्वितम् |
	अन्तःसूक्ष्माम्बरैर्युक्तं स्वर्णपात्रादिरञ्जितम् || ९-१२१६ ||

ग्रैवेयवलयाङ्गुल्यभूषणैर्भूषितः सदा |
	नानामधुरभोज्यैश्च दुग्धपानैरनेककैः || ९-१२१७ ||

	नानाभोगेन युक्तोऽयं गन्धर्वाख्यक्रमो भवेत् |

इति गन्धर्वक्रमः |

अथ भैरवक्रमः |

	इति संक्षेपतः प्रोक्तं भैरवाख्यं शृणु क्रमम् || ९-१२१८ ||

	स्वपुष्पक्रमयोगेन भैरवी भुवि दुर्लभा |
	स्वपुष्पाख्यक्रमो देवि कथ्यते शृणु साम्प्रतम् || ९-१२१९ ||

	तरुणीं सुन्दरीं रम्यां तारुण्यामृतविग्रहाम् |
	सदा रते साभिलाषां मैथुनोद्यतमानसाम् || ९-१२२० ||

	मन्त्रयन्त्रसमायुक्तां समानीय महेश्वरि |
	नग्नां तां च विधायादौ स्वयं नग्नो जपं चरेत् || ९-१२२१ ||

	परस्परालोकनं च कर्तव्यं च परस्परम् |

प्. ८४९) अविकारी यदा देवि साधनार्हो न चान्यथा || ९-१२२२ ||

	विकारे भावमाने च साधको नश्यति क्षणात् |
	साऽपि चेद्देवदेवेशि सविकारा यदा भवेत् || ९-१२२३ ||

	पुष्पिणीमनुना देवि बलात् पुष्पं समानयेत् |
द्राविणीमनुना देवि बलाद्दृष्ट्या द्रवं नयेत् || ९-१२२४ ||
	
	केलिदोषवशाद्देवि नायं योगो भविष्यति |
	तस्मात् पाशवकल्पेन बाला शस्ताऽधुना शिवे || ९-१२२५ ||

	बालायामुभयाचारो दक्षिणो मुख्य एव हि |

तथा |

	शीघ्रं च सिद्धिकामश्चेद्गवाक्षं योगमभ्यसेत् || ९-१२२६ ||

	यत्र स्त्रीणां समूहोऽस्ति नदीनदसमुद्रके |
	यत्र स्नानं प्रकुर्वन्ति गवाक्षं तत्र कारयेत् || ९-१२२७ ||

	तमालोक्य प्रयत्नेन जपं कुर्यान्निरन्तरम् |
इति संक्षेपतः प्रोक्तं तिलकं शृणु पार्वति || ९-१२२८ ||

	वामहस्ततले यन्त्रं विलिख्य यत्नतः शिवे |
	अविशिष्टेन तिलकं कारयेत् परमेश्वरि || ९-१२२९ ||

	भाले कस्तूरिकाविन्दुं मुनिपत्रं कुचन्दम् |
	तन्मध्ये श्वेतविन्दुं च केशादिपूर्ववद्भवेत् || ९-१२३० ||

	दशविद्याविधौ देवि केशवर्धनमीरितम् ||

इति भैरवक्रमः |

अथ कमलाक्रमः |

देव्युवाच |

	देवेश श्रोतुमिच्छामि कमलाक्रमनिर्णयम् || ९-१२३१ ||

शिव उवाच |

	भ्रूमध्ये घुसृणं देवि सिन्दूरं तदनन्तरम् |

प्. ८५०) श्वेतं त्रिपुण्ड्रं देवेशि तन्मध्ये केशरं शिवे || ९-१२३२ ||

	स्नातः शुक्लाम्बरधरस्त्रीसन्ध्यं स्नानमाचरेत् |
	हविष्याशी भूमिशायी मधुरान्नप्रियो नरः || ९-१२३३ ||

	भृगुवासरपर्यन्तं द्वितीयं भृगुवासरम् |
	प्रत्यहं पूजयेद् देवि नानावादित्रनिस्वनैः || ९-१२३४ ||

	दिनषोडशपर्यन्तं प्रत्यहं तु समाचरेत् |
	पुनस्तद्दिनमारभ्य तद्दिनान्तं महेश्वरि || ९-१२३५ ||

	पूजयेत् प्रयतो नित्यं देवताभावतत्परः |
	प्रदक्षिणा प्रकर्तव्या कलाभावक्रमेण च || ९-१२३६ ||

	दीपास्तत्र प्रदातव्याः कलावृद्धिक्रमेण च |
	ब्रह्मणान् भोजयेन्नित्यं कलाभावक्रमेण च || ९-१२३७ ||

	इत्याचारपरः श्रीमान् विष्णुरूपो नरो भवेत् |
	राजचिह्नानि सर्वाणि प्रयतः पूजयेत् सदा || ९-१२३८ ||

	सर्वसाम्राज्यलक्ष्म्यास्तु नाथो भूयान्न संशयः |
	धनदा तस्य गेहस्था राजा च किङ्करो भवेत् || ९-१२३९ ||

इति कमलाक्रमः |

अथ ब्रह्ममार्गक्रमः |

देव्युवाच |

	देवेश श्रोतुमिच्छामि ब्रह्ममार्गक्रमं शिव |

शिव उवाच |

	वेश्यायाः कज्जलं देयं सिन्दूरेण त्रिपुण्ड्रकम् |
	हरिद्रा भ्रूयुगे देया श्वेतपत्रं समाचरेत् || ९-१२४० ||

	रक्तविन्दुं च तन्मध्ये सर्वदा तद्गतो भवेत् |
	भोजने शयने रात्रौ मैथुनं सर्वदा भवेत् || ९-१२४१ ||

प्. ८५१) उच्छिष्टहस्तो देवेशि उच्छिष्टेन वलिं हरेत् |
	शक्त्युच्छिष्टं परोच्छिष्टं भोजनं सार्वकालिकम् || ९-१२४२ ||

	जपं कुर्यान्महेशानि रात्रावेव जपं चरेत् |
	ताम्बूलभक्षी मांसाशी भुक्त्वा चार्चां च कारयेत् || ९-१२४३ ||

	उच्छिष्टहस्तः प्रजपेद्ब्रह्ममार्गः प्रकीर्तितः |

इति ब्रह्ममार्गक्रमः |

अथ महाराजक्रमः |

देव्युवाच |

	महाराजक्रमं देव कथयस्व मम प्रभो || ९-१२४४ ||

शिव उवाच |

	महाराजक्रमो देवि कथ्यते शृणु साम्प्रतम् |
	नानाविचित्रसोपानमण्डिते चित्रमण्डपे || ९-१२४५ ||

	सौधाट्टालकसंशोभिवितानध्वजशोभिते |
	नानोपवनसंयुक्ते हंसमायूरशोभिते || ९-१२४६ ||

	नानाविचित्रशब्देन गजवाजिविराजिते |
	सर्वतो भद्रसंयुक्ते नानाभरणभूषिते || ९-१२४७ ||

	धूपामोदसमायुक्ते चित्रदीपैरलङ्कृते |
	रत्नसिंहासने रम्ये रत्नाभरणभूषिते || ९-१२४८ ||

	जातीचम्पकपुन्नागकेतकीगन्धशोभिते |
	कर्पूरागुरुकस्तूरीरोचनाकुङ्कुमैर्युते || ९-१२४९ ||

	जटामांस्यादिसौगन्धलेपनैः परिभूषितः |
	घण्टादिनादसंयुक्तः सर्वदा शुद्धमानसः || ९-१२५० ||

आनन्दमग्नहृदयो दिव्यवस्त्रैरलङ्कृतः |
दिव्यमालाम्बरधरो दिव्यभूषाविभूषितः || ९-१२५१ ||

प्. ८५२) ताम्बूलपूर्णवदनो देवेन्द्र इव राजितः |
	वेदपात्रैर्नृत्यपात्रैर्भोगपात्रैर्निनादितः || ९-१२५२ ||

	नृत्यगीतैश्च वादित्रैश्चतुर्विंशतिवादकैः |
	सङ्गीतरागतालैश्च ध्वनिभिश्च निनादितः || ९-१२५३ ||

	नानादेशीयभाषाभिर्गद्यपद्यैरलङ्कृतः |
	नानाविचित्रभूषाभिर्भूषितः साधकोत्तमः || ९-१२५४ ||

	समस्तराजचर्याभिर्मोहयन्राजनायिकाः |
	श्रीमहाराजमातङ्गी सर्वदेवप्रमोहिनी || ९-१२५५ ||

	तस्यास्तु तिलकं देवि कथ्यते शृणु पार्वति |
	कुचन्दनं च भ्रूमध्ये गुरुसारस्तदन्तरे || ९-१२५६ ||

	कस्तूरिकात्रिपुण्ड्रं च तन्मध्ये केशरं शिवे |
	महाराजक्रमो देवि कथितस्तु मया तव || ९-१२५७ ||

	अथ वा देवदेवेशि स्वयं गानपरो भवेत् |

इति महाराजक्रमः |

अथ दिव्यभावक्रमः |

देव्युवाच |

	वद श्रीभुवनेशान्याः क्रमं परमदुर्लभम् || ९-१२५८ ||

शिव उवाच |

	दिव्यभावक्रमेणैव भुवना शीघ्रसिद्धिदा |
	हकारः शिवरूपः स्याद्रकारः पापनाशकः || ९-१२५९ ||

	ईकारः कामरूपः स्यान्माया तेन प्रकीर्तिता |
	ब्रह्माण्डमेतद्देवेशि मायया वेष्टितं भवेत् || ९-१२६० ||

	यस्या मायां विना देवि न किञ्चित् प्रतिभासते |
	यद्भासरहितं किञ्चिन्न च तद्भासते क्वचित् || ९-१२६१ ||

प्. ८५३) यद्भासासहितं देवि जगदेतत् प्रभासते |
	यां विना तु महेशानि जगज्जडसमं भवेत् || ९-१२६२ ||

	एवं क्रमेण देवेशि सदा तद्गतमानसः |
	त्रैलोक्यविजयी भूयान्नात्र कार्या विचारणा || ९-१२६३ ||

	एतस्यास्तिलकं देवि कथ्यते यत्नतः शृणु |
	श्वेतचन्दनविन्दुं तु भ्रूमध्ये तु प्रलापयेत् || ९-१२६४ ||

	गन्धसारं तदन्ते स्यात् त्रिपुण्ड्रं दिव्यवर्णकैः |
	रक्ताक्षता/श्च तन्मध्ये तेन सिद्धीश्वरो भवेत् || ९-१२६५ ||

इति दिव्यभावक्रमः |

अथ धूम्रक्रमः |

देव्युवाच |

	देवेश श्रोतुमिच्छामि धूमावत्याः क्रमं शिव |

शिव उवाच |

	धूमावत्याः क्रमो देवि कथ्यते शृणु पार्वति || ९-१२६६ ||

	भ्रूमध्ये कज्जलं देवि भस्मविन्दुस्तदन्तरे |
	त्रिपुण्ड्रं च ललाटे स्याच्छवभस्म तदन्तरे || ९-१२६७ ||

	कृष्णवस्त्राम्बरधरः कृष्णगन्धविभूषितः |
	गन्धपुष्पेण संयुक्तः श्मशानासनसङ्गतः || ९-१२६८ ||

	धूम्रवर्णं जगत् सर्वं मन्त्री धूम्रमयो भवेत् |
	काकपिच्छं चासनं स्यात् कृष्णद्रव्यं प्रधारयेत् || ९-१२६९ ||

	ब्रह्मचारी मिताहारी निर्विकल्पो जितेन्द्रियः |
	सत्यवादी दृढाचारो भूशायी कुशविष्टरः || ९-१२७० ||

स्नानं त्रिषवणं कुर्यादुच्चाटनपरायणः |
	स्वचित्तं काकवत् कृत्वा जगदुच्चाटयेद्ध्रुवम् || ९-१२७१ ||

प्. ८५४) इत्याचारपरो भूयाद्धूम्रक्रमगतो भवेत् |

इति धूम्रक्रमः |

अथ सौभाग्यक्रमस्तत्रैव |

	सौभाग्यार्चाक्रमेणैव वगला शीघ्रसिद्धिदा || ९-१२७२ ||

	पीताम्बरधरो मन्त्री पीतभूषणभूषितः |
	पीतमाल्याम्बरधरः पीतगेहे समास्थितः || ९-१२७३ ||

	पीतद्रव्योपभोगी च पीतासनसमन्वितः |
	पीतहोमो पीतपुष्पी पीतसक्तिसमन्वितः || ९-१२७४ ||

	रोचनां भ्रुवि संदद्यात् कुङ्कुमं मुनिपत्रकम् |
	हरिद्रया त्रिपुण्ड्रं च तन्मध्ये खादिरं शिवे || ९-१२७५ ||

	हरिचन्दनधूपेन धूपितः परमेश्वरि |
	सर्वाङ्गसुन्दरीं रम्यां सर्वावयवशोभिताम् || ९-१२७६ ||

	नबोढां पुष्पिणीं चैव प्रार्थयेद्विप्रकन्यकाम् |
	अष्टम्यां च चतुर्दश्यां पौर्णमास्यां कुमारिकाम् || ९-१२७७ ||

	अथ वा भौमवारे वा निशायां भृगुवासरे |
	सुवासितेन तैलेन कुर्यादभ्यञ्जनं तथा || ९-१२७८ ||

	तूलिकातल्पमानीय आस्तीर्योदङ्मुखस्तदा |
	तस्योपरि समास्तीर्य समन्त्रैर्जातिचम्पकैः || ९-१२७९ ||

	कर्पूरं चैव कस्तूरीमिश्रितं चन्दनं तथा |
	सर्वाङ्गे लेपनं कुर्याल्लक्ष्मीसूक्तेन बुद्धिमान् || ९-१२८० ||

	पर्यङ्कोपरि तां कन्या चन्दनेन विलेपिताम् |
	ध्रुवाद्यैरिति मन्त्रेण कन्यां दक्षिणतो मुखी || ९-१२८१ ||

	उन्मुखीं शयने कुर्याच्छ्रीसूक्तेन कुमारिकाम् |

प्. ८५५) तस्याः पादौ प्रसार्याथ गुप्तेनार्चनमाचरेत् || ९-१२८२ ||

	न्यस्त्वा षोढाद्वयं चैव वगलापञ्चकं न्यसेत् |
	कन्यां चैव न्यसेद्देवं तत्तदङ्गानि संस्मरेत् || ९-१२८३ ||

	अनन्यजपुरं चैव मार्जयेन्मूलविद्यया |
	गन्धद्वारेति मन्त्रेण कुर्यात् कस्तूरिलेपनम् || ९-१२८४ ||

	मूलमन्त्रेण चैतन्यपुष्पमालां समर्पयेत् |
	निवेदयेद्द्रव्यशुद्धिं ततश्च जपमाचरेत् || ९-१२८५ ||

	प्रयोगः सिद्धिदः पुंसां मन्त्रसिद्धिकरः परः |
	एतत्क्रमं विना देवि प्रयोगो न भवेत् क्वचित् || ९-१२८६ ||

	तस्मात् सर्वप्रयत्नेन सिद्ध्यर्थी देवि भूतले |
	अभिमानाष्टकं त्यक्त्वा त्यक्त्वा वै दूषणत्रयम् || ९-१२८७ ||

	त्यक्त्वा पञ्चेन्द्रियासक्तिं सौभाग्यक्रममाचरेत् |

इति सौभाग्यक्रमः |

अथ दिव्यवीरपशुभावाः |

(भावचूडामणौ)

देव्युवाच |

	भावस्तु त्रिविधो देव दिव्यवीरपशुक्रमात् || ९-१२८८ ||

	गुरवस्त्रिविधाश्चात्र तथैव मन्त्रदेवताः |
	शक्तिमन्त्रो महादेव विशेषान्मन्त्रसिद्धिदः || ९-१२८९ ||

	आद्यभावो महादेव श्रेयान् सर्वसमृद्धिदः |
	द्वितीयो मध्यमश्चैव तृतीयः सर्वनिन्दितः || ९-१२९० ||

  सर्वनिन्दित इति ब्राह्मणेतरविषयः | ब्राह्मणस्य तु पशुभावान्यभावश्रयणे निन्दाश्रवणात् |

    तथा |

	लक्षजापात् तथा होमात् कायक्लेशादिविस्तरैः |

प्. ८५६) न भावेन विना देव तन्त्रमन्त्राः फलप्रदाः || ९-१२९१ ||

	किं वीरसाधनेनैव विश्वदृष्टिकुलाकुलैः |
	किं पीठपूजनेनैव किं कन्याभोजनादिभिः || ९-१२९२ ||

	स्वयोषित्प्रीतिदानेन किं परेषां तथैव च |
	किं जितेन्द्रियभावेन किं कुलाचारकर्मणा || ९-१२९३ ||

	यदि भावविशुद्धात्मा न स्यात् कुलपरायणः |
	भावेन लभते मुक्तिं भावेन कुलवर्धनम् || ९-१२९४ ||

	भावेन कुलवृद्धिः स्याद्भावेन कुलशोभनम् |
	किं न्यासविस्तरेणैव किं तत्तच्छुद्धिविस्तरैः || ९-१२९५ ||

	किं तथा पूजनेनैव यदि भावो न जायते |
	केन वा पूज्यते विद्या न चेत् केन न जप्यते || ९-१२९६ ||

	फलाभावश्च देवेश भावाभावात् प्रजायते |

तथा |

	प्रथमो दिव्यभावस्तु कथ्यते शृणु सादरम् || ९-१२९७ ||

	यद्वर्णदेवता यत्र तत्तेजःपुञ्जपूरितम् |
	तेजोमयं जगत् सर्वं विभाव्य मूर्तिकल्पनम् || ९-१२९८ ||

	तत्तन्मूर्तिमये मन्त्रे स्वेन स्वेनैव वा पुनः |
	आत्मानं तन्मयं दृष्ट्वा सर्वभावं तथैव च || ९-१२९९ ||

	तत्सर्वं योषिति ध्यात्वा चिन्तयेद्यतमानसः |
	अशेषकुलसंपन्ना नानाजातिसमुद्भवा || ९-१३०० ||

	नानादेशोद्भवा वाऽपि गुणलावण्यसंयुता |
	द्वितीयवत्सरादूर्ध्वं यावत् स्यादष्टमाब्दकम् || ९-१३०१ ||

	तावत् कुमारी विज्ञेया मन्त्रयन्त्रफलप्रदा |
	कुमारीपजनाच्चैव कुमारीभोजनादपि || ९-१३०२ ||

प्. ८५७) एकद्वित्र्यादिबीजानां फलदा नात्र संशयः |
	ताभ्यः पुष्पं फलं वाऽपि अनुलेपादिकं तथा || ९-१३०३ ||

	वलिप्रियं च नैवेद्यं दत्वा तद्भावपूरितः |
	दत्वा तदङ्ग आत्मानं वलिभावे विचेष्टितम् || ९-१३०४ ||

	ताभिः प्रायः कथालापं क्रीडाकौतूहलादिकम् |
	यथातथं तत्प्रियकृत् कृत्वा सिद्धीश्वरो भवेत् || ९-१३०५ ||

	तस्मात् षोडशपर्यन्तं युवतीति प्रवक्ष्यते |
	तत्र भावप्रकाशश्चेत् सद्भावः परमो मतः || ९-१३०६ ||

	रक्षितव्याः प्रयत्नेन अक्षतास्ता न कारयेत् |
	एष ते कथितो देव दिव्यभावः सुखावहः || ९-१३०७ ||

	न देयो यस्य कस्यापि पशोर्गोप्यः प्रयत्नतः |

इति दिव्यभावः |

अथ वीरभावस्तत्रैव |

देव्युवाच |

	वीरभावो महादेव कथ्यते शृणु भैरव || ९-१३०८ ||

	निर्द्वन्द्वमानसो भूत्वा हृदा कामकला तनुः |
	निशासु पूजा प्रवरा हेतुयुक्ता तथैव हि || ९-१३०९ ||

	निजं कुलं समाधाय स्वयं भैरवरूपधृक् |
	कुलं च भैरवीरूपं तद्गात्रे न्यासविस्तरम् || ९-१३१० ||

	विन्यसेत् केवलं न्यासं नवयोन्यात्मकं तथा |

नवयोन्यत्मकमिति श्रीविद्यापरम् |

	प्रसूनतूलिकामध्ये पुष्पप्रकरसंयुते || ९-१३११ ||

	नानागन्धसमाकीर्णे कुलद्रव्येण यन्त्रकम् |
	लिखित्वा पूजयेच्छक्तौ घटस्थापनपूर्वकम् || ९-१३१२ ||

प्. ८५८) स्ववामभागे षट्कोणं तन्मध्ये ब्रह्मरन्ध्रकम् |
	लिखित्वा तत्र कुम्भं वै सौवर्णं राजतं तथा || ९-१३१३ ||

	ताम्रं भूमिमयं वाऽपि महालोहविवर्जितम् |
	स्थापयेत् कलशाधारं कुम्भं सुगन्धिवासितम् || ९-१३१४ ||

	हेतुद्रव्यं ब्राह्मणादिभेदतः संप्रपूरयेत् |

   ब्राह्मणादिभेदत इति क्षीराज्यमध्वासवरूपं ब्राह्मणादिभिः पूरणीयमित्यर्थः | एवं च वीरब्राह्मणस्य हेतुस्थाने क्षीरमेव च | पशोस्तु तदपि नेति बोध्यम् |

	तत्र यन्त्रं विलिख्यादौ यद्यत् कुलसमुद्भवम् || ९-१३१५ ||

	ध्यात्वेष्टदेवतां तत्र जपेदष्टोत्तरं शतम् |
	धेनुयोनी प्रदर्श्याथ प्रसृतं तद्विचेष्टितम् || ९-१३१६ ||

	दृष्ट्वाऽमृतं स्वपात्रं वै नृत्यन्ति योगिनीगणाः |
	नृत्यन्ति भैरवाः सर्वे नृत्यन्ति मातरोऽपि च || ९-१३१७ ||

	इन्द्रादयः सुराः सर्वे नृत्यन्ति मधुलोलुपाः |
	ब्रह्मविष्णुमहेशाद्या नृत्यन्ति हर्षतत्पराः || ९-१३१८ ||

	अर्घभाण्डं त्रिधा कृत्वा गुरवे चैकभागकम् |
	एवं कुलाय वै दत्त्वा एकेन देवतर्पणम् || ९-१३१९ ||

	पीत्वा कुलरसं नानावस्त्रालङ्कारभूषणम् |
	साक्षाद्यदि गुरुर्न स्यात् तदा तोये विसर्जयेत् || ९-१३२० ||

	आनन्दरूपवान् भूत्वा पूजयेत् परमेश्वरीम् |
	तत्तत्कल्पविधानेन तत्तद्यत्नेन पूजयेत् || ९-१३२१ ||

	विसर्जनं विधायान्ते स्वकुले योजयेत् ततः |
	तद्विम्बरसपानेन अमृतं भक्ष्यते मया || ९-१३२२ ||

	तच्चकोररसास्वादे सम्मदो मम जायते |
	तत्फलग्रहणादेव मेरुशृङ्गावरोहणम् || ९-१३२३ ||

प्. ८५९) लतालिङ्गनमात्रेण सुधाधौतकलेवरः |
	मूलयोगे कृते तत्र जपेदष्टसहस्रकम् || ९-१३२४ ||

	नित्यजाप्ये च होमे च यत्र सङ्ख्या न चोदिता |
	तत्रेयं गणना प्रोक्ता अष्टोत्तरसहस्रकम् || ९-१३२५ ||

	जलपूतं हविर्द्रव्यं गृहीत्वा तर्पयेत् ततः |
	विधाय तर्पणं देव प्रदक्षिणमनुव्रजेत् || ९-१३२६ ||

	स्तुत्वा प्रणम्य कल्पोक्तस्तवेन स्तावयेत् ततः |
	इति वीरकुलं देव देववन्द्यं मनोहरम् || ९-१३२७ ||

(कालीकल्पे)

	रात्रौ पर्यटनं चैव रात्रौ शक्तिं प्रपूजयेत् |
	अकृत्वा कथमीशान मद्भक्तः कौलिको भवेत् || ९- १३२८ ||

(मेरुतन्त्रे)

	कुलं तु गोपयेद्देवि नारिकेलरसाम्बुवत् |
	गुरुं प्रकाशयेद्धीमान् मन्त्रं यत्नेन गोपयेत् || ९-१३२९ ||

(कुलार्णावे)

	वेदशास्त्रपुराणानि स्पष्टा वेश्याङ्गना इव |
	इयं तु शाम्भवी विद्या गुप्ता कुलवधूरिव || ९-१३३० ||

	सुगुप्तं कौलिकाचारमनुगृह्णन्ति देवताः |
	वाञ्छासिद्धिं प्रयच्छन्ति नाशयन्ति प्रकाशनात् || ९-१३३१ ||

(मेरौ)

	न दिवा सेवयेन्नारीं तद्योनिं न निरीक्षयेत् |
	स्त्रियं शतापराधां वा पुष्पेणापि न ताडयेत् || ९-१३३२ ||

	दोषान् न गणयेत् स्त्रीणां गुणानेव प्रकाशयेत् |

तथा |

	कन्याः कुमारिका नग्ना उन्मत्ता अपि योषितः || ९-१३३३ ||

प्. ८६०) न निन्देत जुगुप्सेत न हसेन्नावमानयेत् |
	एकवृक्षं श्मशानं च समूहं योषितामपि || ९-१३३४ ||

	नारीं च रक्तवसनां दृष्ट्वा वन्देत भक्तितः |

तथा |

	तिष्ठन्ति कुलयोगिन्यः कुलवृक्षेषु सर्वदा || ९-१३३५ ||

	तत्पत्रेषु न भोक्तव्यमर्कपत्रे विशेषतः |
	न स्वपेत् कुलवृक्षाधो न चोपद्रवमाचरेत् || ९-१३३६ ||

	दृष्ट्वा भक्त्या नमस्कुर्याच्छेदयेन्न कदाचन |
	श्लेष्मान्तककरञ्जार्कनिम्बाश्वत्थकदम्बकाः || ९-१३३७ ||

	विल्वो वटोऽदुम्बरश्च चिञ्चा चेति दश स्मृताः |
	प्रायश्चित्तं भृगोः पातं सन्यासं व्रतधारणम् || ९-१३३८ ||

	तीर्थयात्राभिगमनं कौलः पञ्च विवर्जयेत् |

प्रायश्चित्तादिकं तन्त्रोक्तभिन्नम् |

(रौद्रे)

	वीरभावं महेशानि सर्वथा न प्रकाशयेत् || ९-१३३९ ||

(वीरचूडामणौ)

	पूजाकाले महेशानि यदि कोऽप्यत्र गच्छति |
	दर्शयेद्वेष्णावीं मुद्रां विष्णुन्यासं तथा स्तवम् || ९-१३४० ||

	अन्तः शाक्ता बहिः शैवाः सभायां वैष्णवा मताः |
	नानारूपधरा वीरा विचरन्ति महीतले || ९-१३४१ ||

(भावचूडामणौ)

	यद्देशे विद्यते वीरस्तत्कुलं वाऽपि भैरव |
	न च मारीभयं तत्र न च राजभयादिकम् || ९-१३४२ ||

	सुमङ्गलं सदा तत्र धनपुत्रविवर्धनम् |
	लक्ष्मीस्तत्र महादेव सुस्थिरा भवति ध्रुवम् || ९-१३४३ ||

प्. ८६१) मन्त्रः स्वप्नप्रबोधिन्या अवश्यं वृक्षमूलके |
	योजनीयः प्रयत्नेन न च विघ्नः प्रजायते || ९-१३४४ ||

	नान्यवीरस्य तद्योग्यं ग्रहणैर्दैवतैरपि |
	योगिनीभिर्न लुप्तं च तन्न पापेन लिप्यते || ९-१३४५ ||

	यत्र तत्र कुजे वारे श्मशानगमने कृते |
	पूजाफलं भवेत् तत्र सप्तवासरसम्मितम् || ९-१३४६ ||

	चतुर्दश्यां गते तत्र पक्षपूजाफलं भवेत् |
	न गच्छेन्नार्यतः स्थाने पशुरेव न संशयः || ९-१३४७ ||

	नास्त्यस्मादधिकं देव इति चिन्तापरायणः |
	मदेन द्रव्यभोक्ता च भवेत् कुलपरायणः || ९-१३४८ ||

	साधके क्षोभमापन्ने मम क्षोभः प्रजायते |
	तस्माद्यत्नाद्वीरवरो भवेद्भोगयुतः सुखी || ९-१३४९ ||

	भोगेन मोक्षमाप्रोति भोगेन कुलसाधनम् |
	विना हेतुमनास्वाद्य क्षोभयुक्तो महेश्वर || ९-१३५० ||

	न पूजा मम संपर्कं न ध्यानमनुचिन्तनम् |
	तस्माद्भुक्त्वा च पीत्वा च पूजयेत् परमेश्वरीम् || ९-१३५१ ||

	नात्र प्रच्युतिदोषोऽस्ति नापरं दोषभूषणम् |
	यद्यद्वदति निद्राति यत् करोति यदर्चति || ९-१३५२ ||

	तत्सर्वं कुलरूपं च ध्यात्वा च विहरेत् सुखी |
	एकाकी निर्जने देशे श्मशाने पर्वते वने || ९-१३५३ ||

	शून्यगेहे नदीतीरे निःसङ्गो विहरेन्मुदा |
	वीराणां जपकालस्तु सर्वकालः प्रशस्यते || ९-१३५४ ||

	सर्वदेशे सर्वपीठे कर्तव्यं च न संशयः |

प्. ८६२) यदि विप्रो भवेद्भ्रष्टः कुलधर्मपरायणः || ९-१३५५ ||

	तदा तेन विधानेन कर्तव्यं कुलतोषणम् |
	अपरापुष्पगर्भे तु कुलस्थानं मनोहरम् || ९-१३५६ ||

	सर्वदेवमुखं तत्र महाकामकलात्मकम् |
	हयारिकुसुमे देवः स्वयमस्ति सदाशिवः || ९-१३५७ ||

	तन्मध्ये लघुमादाय पुष्पमध्ये तु चन्दनम् |
	रक्तं वा कुसुमं दत्वा ध्यात्वाऽत्मानं शिवात्मकम् || ९-१३५८ ||

	योजयेच्छिवशक्त्योस्तु ऐक्यं संभावयेद्धिया |
	क्षणं विचिन्त्य तत्रैव संपूज्य परमेश्वरीम् || ९-१३५९ ||

	जप्त्वा तदेव कुण्डाख्यं द्रव्यं परमदुर्लभम् |
	यत्रापराजितापुष्पं जपापुष्पं च भैरव || ९-१३६० ||

करवीरे रक्तशुक्ले द्रोणपुष्पं च तिष्ठति |
	तत्र देवी वसेन्नित्यं तद्यन्त्रे पूजयेन्मम || ९-१३६१ ||

	दत्ते चैव जपापुष्पे पट्टवस्त्रफलं लभेत् |
	ब्रह्महत्यादिकं पापं क्षणान्नश्यति निश्चितम् || ९-१३६२ ||

	अपरायास्तु माहात्म्यं वक्तुं न हि महेश्वर |
	वीरसाधनकार्यं च कर्तव्यं वीरपूरुषैः || ९-१३६३ ||

	दिव्यैरपि च कर्तव्यं पशुभिर्न च पामरैः |
वरं पामरकार्यं च न पशोरिति निश्चितम् || ९-१३६४ ||

	यद्यन्न मत् पुरा प्रोक्तं संकेतं मन्त्रसाधने |
	अञ्जनं गुटिकादिं च कुर्याद्वीरो महाबलः || ९-१३६५ ||

	दिव्ये वीरे न भेदोऽस्ति यद्भेदं तत् तु कथ्यते |
	शान्तो विनीतो मधुरः कलालावण्यसंयुतः || ९-१३६६ ||

प्. ८६३) दिव्यस्तु देववत् प्रायो वीरश्चोद्धतमानसः |

(कुलरत्नावल्याम्)

	दिव्यवीरौ सुरेशानि शक्तिसेवापरायणौ || ९-१३६७ ||

	वामिकौलिकभेदाभ्यां प्रत्येकं द्विविधौ स्मृतौ |

(भावचूडामणौ)

	विभूतिभूषणैर्वाऽपि चन्दनैर्वा विलेपितः || ९-१३६८ ||

	आकारगोपनो वाऽपि त्यक्तो वा कुलभैरव |
	रक्तचन्दनदिग्धो वा वैष्णवो वाऽप्यवैष्णवः || ९-१३६९ ||

	अपमाने तु पूजायां हृष्टः पुष्टः सदा भवेत् |
	देवनिन्दापरो वाऽपि तत्र पूजापरोऽपि वा || ९-१३७० ||

	पूजा च तत्तद्रहितः कुलाकुलमते स्थितः |
	निजभावसमायुक्तो देववद्विरहेत् क्षितौ || ९-१३७१ ||

	स्वकुलान्ते पुरश्चर्या कार्या रात्रौ न चान्यथा |
	वेदहीने द्विजे देव यथा न श्रुतिसंकथा || ९-१३७२ ||

	विष्णुभक्तिं विना देवीभक्तिर्न प्रभवेद्यथा |
	शाक्तज्ञानं विना मुक्तौ यथा हास्याय कल्पते || ९-१३७३ ||

	गुरुं विना यथा तन्त्रे नाधिकारः कथं चन |
	पतिहीना यथा नारी सर्वकर्मविवर्जिता || ९-१३७४ ||

	कुलं विना देवविधौ कदाऽपि मम साधने |
	नाधिकारीति कौलेय तस्माद्भावपरो भवेत् || ९-१३७५ ||

	अविनीतं कुलं यस्य स क कथं मम पूजकः |
	तस्माद्यत्नात् तथा कार्यं यथा स्याद्विनयान्वितम् || ९-१३७६ ||

	भावाभावे कुले शास्त्रे नाधिकारः कथं चन |
	तेन भावविशुद्धश्च साधकः कौलिको भवेत् || ९-१३७७ ||

इति वीरभावक्रमः |

प्. ८६४) देव्युवाच |

	पशुभावं प्रवक्ष्यामि शृणु वत्स समाहितः |
	यथाविधि पशोर्विद्यां गृहीत्वा भावतत्परः || ९-१३७८ ||

	प्रथमं पूर्वसेवार्थं यत्नतः शुद्धिमाचरेत् |
	नमस्य भोजनं कुर्यान् न स्त्रियं मनसा स्मरेत् || ९-१३७९ ||

	न परद्रव्यलोभी स्यान्न भोगे मानसं भजेत् |
	सिन्धुतीरे पर्वते वा कानने च सुरालये || ९-१३८० ||

	विल्वमूले विविक्ते च पुण्यक्षेत्रे च शोभने |
	न शूद्रदर्शनं कुर्यात् कौटिल्यं यत्नतस्त्यजेत् || ९-१३८१ ||

	देवता शुभवर्णा तु ध्यातव्या सुसमाहितैः |
	त्रिसन्ध्यं देवपूजा तु त्रिसन्ध्यं जपमाचरेत् || ९-१३८२ ||

	रात्रौ मन्त्रं च मालाश्च स्पृशेन्नैव कदा चन |
	न मन्त्रमुच्चरेद्भुक्त्वा मौनी स्यात् सर्वकर्मसु || ९-१३८३ ||

	पर्वकाले स्त्रियं नैव गच्छेत् साधकसत्तमः |
	पुष्पं गन्धं जलं चैव स्वयमानीप पूजयेत् || ९-१३८४ ||

	मैथुनं तत्कथालापं तद्गोष्ठीं परिवर्जयेत् |
ऋतुकालं विना चापि न गच्छेत् स्त्रियमादरात् || ९-१३८५ ||

	पुराणश्रवणे श्रद्धा वेदवेदार्थतत्परः |
	न रात्रौ भोजयेद्विद्वान् ताम्बूलं परमेश्वर || ९-१३८६ ||

	गुरुणा यद्यदादिष्टं तत्सर्वं यत्नतश्चरेत् |
	स्वजातकुसुमं चैव हेतुद्रव्यं च भैरव || ९-१३८७ ||

	स्पृष्ट्वा तथा समाघ्राय पञ्चगव्येन शुध्यति |
	रक्तवस्त्रं न गृह्णीयाद्देवीभक्तिपरायणः || ९-१३८८ ||

प्. ८६५) विष्णुतन्त्रेषु कल्याणि तदनुष्ठानमेव च |
	कार्यं वीरकथालापं न कुर्याद्वीरवन्दिते || ९-१३८९ ||

	नित्यश्राद्धं गयाश्राद्धं सन्ध्यावन्दनमेव च |
	तीर्थस्नानं पीठदेशगमनं धर्मतत्परः || ९-१३९० ||

(मेरुतन्त्रे)

	देवस्थाने गुरुस्थाने श्मशाने च चतुष्पथे |
	पादुकासनविण्मूत्रमैथुनानि विवर्जयेत् || ९-१३९१ ||

	प्रमत्तामन्त्यजां कन्यां पुष्पितां पतितस्तनीम् |
	विरूपां वा मुक्तकेशीं कामार्तां च न निन्दयेत् || ९-१३९२ ||

	कन्यायोनौ पशुक्रीडां दिग्वस्त्रां प्रकटस्तनीम् |
	नालोकयेत् परद्रव्यं परदारा/श्च वर्जयेत् || ९-१३९३ ||

	धान्यगोगुरुदेवाग्निकुशपुस्तकसंमुखम् |
	नैव प्रसारयेत् पादौ न चैतानि विलङ्घयेत् || ९-१३९४ ||

	आलस्यमदसंमोहशापपैशून्यविग्रहान् |
	असूयामात्मसन्मानं परिनिन्दाश्च वर्जयेत् || ९-१३९५ ||

(भावचूडामणौ)

	भावस्तु मानसो धर्मः शाब्दः स हि कथं भवेत् |
	तस्माद्भावो न वक्तव्यो दिङ्मात्रं समुदाहृतम् || ९-१३९६ ||

	यथेक्षुगुडमाधुर्यमशनैर्ज्ञायते प्रभो |
	तथा भावविभावस्तु मनसा परिभाव्यते || ९-१३९७ ||

तन्त्रान्तरे |

	उत्तमो दिव्यभावः स्याद्वीरभावस्तु मध्यमः |
	पशुभावोऽवरः प्रोक्तो भावमेकं समाश्रयेत् || ९-१३९८ ||

इति पशुभावक्रमः |

प्. ८६६) (सिद्धान्तसंग्रहे)

	संप्रदायानथो वच्मि गौडकाश्मीरकेरलान् |
	सर्वार्थसिद्धिसंकल्पपूजापुष्पार्पणादनु || ९-१३९९ ||

	नैवेद्यान्ते च हवनं ताम्बूलान्ते वलिर्मतः |
	पूजनं वामहस्तेन दक्षहस्तेन तर्पणम् || ९-१४०० ||

	साक्षाद्दानं मकारणे हृदि देव्या विसर्जनम् |
	गौडाक्षसप्रदायोऽयं सेवितो वामिभिः सदा || ९-१४०१ ||

	विनियोगादर्चनार्थं वलिः पीठार्चनादनु |
	होमः पञ्चोपचारान्ते दक्षिणार्चनतर्पणे || ९-१४०२ ||

	गव्यं तु ताम्रपात्रस्थं वारुणी स्याद्घृतं विना |
	लवणार्द्रकपिण्याकपलाण्डुमाषपञ्चकम् || ९-१४०३ ||

	लशुनं च महादेवि मांसप्रतिनिधिः स्मृतः |
	मत्स्याभावे तु क्रमुकं ताम्बूलं यद्यदामिषम् || ९-१४०४ ||

	गुडाभावे तण्डुलं वा भर्जितं चणकादिकम् |
	विलिखेत् पञ्चमाभावे शक्तिबीजं त्रिकोणकम् || ९-१४०५ ||

	वामोरौ साधको रक्तं चन्दनेन विधानवित् |
	शक्तिं संपूज्य तत्रैव तद्गायत्रीं शतं जपेत् || ९-१४०६ ||

	स्वयम्भूकुसुमाभावे रक्तचन्दनकं क्षिपेत् |
	हयारिकुसुमं शम्भुः शक्तिः प्रोक्ताऽपराजिता || ९-१४०७ ||

	तयोः समेलनोत्पन्नं गृह्णीयाच्च कुलामृतम् |

तथा |

	ताम्रे गव्यादिपिण्याकं गृञ्जनं पायसं पयः || ९-१४०८ ||

	एते तत्त्वानुकल्पाश्च सहस्रारे विसर्जनम् |

प्. ८६७) काश्मीरसंप्रदायोऽसौ विज्ञेयः कौलिकप्रियः || ९-१४०९ ||

पिण्याकं तिलकल्कः | गृञ्जनं लशुनम् |
तथा |

	सङ्कल्पो देवताप्रीत्यै तत्त्वानां भावनैव हि |
	आत्मा विद्या शिवः सर्वः पूर्णश्चेति क्रमेण च || ९-१४१० ||

	पूजा पञ्चोपचारान्ते पूजान्ते च वलिर्भवेत् |
	पूजनं दक्षहस्तेन वामहस्तेन तर्पणम् || ९-१४११ ||

	होमः समस्तकर्मान्ते हृद्येवोद्वासनं स्मृतम् |
	केरलारव्यः संप्रदायो मुनिभिः समुपासितः || ९-१४१२ ||

इति संप्रदायक्रमः |

बिभ्रत्यद्भुतभूतिभूतपवचोवैचित्रचित्रामृत �
		स्रोतःशालिनि संनिबन्धनसरित्संभेदमभ्यर्हितम् |
सन्मुक्तोपमयुक्तिभाजि नवमो रम्यस्तरङ्गोऽगमत्
		सर्वोर्वीपतिनाथनिर्मितपुरश्चर्यार्णवेऽस्मिन् नवे || ९-१४१३ ||

इति श्रीमन्महाराजधिराजश्रीप्रतापसिंहसाहविरचिते पुरश्चर्यार्णवे दशमहाविद्यापुरश्चरणनिरूपणं नाम नवमस्तरङ्गः || ९ ||

अथ सरस्वत्यादिमन्त्रास्तत्पुरश्चर-
णविशेषाश्च प्रदर्श्यन्ते |

तथा च (शारदायाम्)

	अद्रिर्वरुणसंरुद्धो दवाग्वादिनि ठद्वयम् |
	वागीश्वर्या दशार्णोऽयं मन्त्रो वाग्विभवप्रदः || १०-१ ||

	ऋषिः कण्वो विराट्छन्दो देवता वाक् समीरिता |
	शिरःश्रवणदृङ्नासावदनान्धुगुदेष्विमान् || १०-२ ||

	न्यासार्णान् प्राग्वदङ्गानि मातृकोक्तानि कल्पयेत् |

अथ ध्यानम् |

तरुणशकलमिन्दोर्बिभ्रती शुभ्रकान्तिः
		कुचभरनमिताङ्गी संनिषण्णा सिताब्जे || १०-३ ||

निजकरकमलोद्यल्लेखनीपुस्तकश्रीः
	सकलविभवसिद्ध्यै पातु वाग्देवता नः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	दशलक्षं जपेन्मन्त्रं दशांशं जुहुयात् ततः || १०-४ ||

	पुण्डरीकैः पयोऽभ्यक्तैस्तिलिर्वा मधुराप्लुतैः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	हृदयान्ते भगवति वदशब्दयुगं ततः || १०-५ ||

	वाग्देवि वह्निजायान्तं वाग्भवाद्यं समुद्धरेत् |
	मनुं षोडशवर्णाढ्यं वागैश्वर्यफलप्रदम् || १०-६ ||

	मनोः षड्भिः पदैः कुर्यात् षडङ्गं जातिसंयुतैः |

अथ ध्यानम् |

	शुभ्रां शुभ्रविलेपमाल्यवसनां शीतांशुखण्डोज्ज्वलां

प्. ८६९) व्याख्यामक्षगुणं सुधाढ्यकलशं विद्यां च हस्ताम्बुजैः || १०-७ ||

	बिभ्राणां कमलासनां कुचनतां वाग्देवतां सुस्मितां
	वन्दे वाग्विभवप्रदां त्रिनयनां सौभाग्यसम्पत्करीम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	हविष्याशी जपेत् सम्यग्वसुलक्षमनन्यधीः || १०-८ ||

	दशांशं जुहुयादन्ते तिलैराज्यपरिप्लुतैः |

अथमन्त्रान्तरं तत्रैव |

	तारो माया धरो विन्दुः शक्तिस्तारं सरस्वती || १०-९ ||

	ङेन्ता नत्यन्तिको मन्त्रः प्रोक्त एकादशाक्षरः |
	ब्रह्मरन्ध्रे भ्रुवोर्मध्ये नवरन्ध्रेषु च क्रमात् || १०-१० ||

	मन्त्रवर्णान् न्यसेन्मन्त्री वाग्भवेनाङ्गकल्पना |

अथ ध्यानम् |

	वाणीं पूर्णनिशाकरोज्ज्वलमुखीं कर्पूरकुन्दप्रभां
		चन्द्रार्धाङ्कितमस्तकां निजकरैः सम्बिभ्रतीमादरात् || १०-११ ||

	वीणामक्षगुणं सुधाट्यकलशं विद्यां च तुङ्गस्तनीं
	दिव्यैराभरणैर्विभूषिततनुं हंसाधिरूढां भजे |

अथ पुरश्चरणम् |

	जपेद्द्वादशलक्षाणि तत्सहस्रं सिताम्बुजैः || १०-१२ ||

	नागचम्पकपुष्पैर्वा जुहुयात् साधकोत्तमः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	वाचस्पतेऽमृते भूयः प्लुवः प्लुवेति कीर्तयेत् || १०-१३ ||
	
वागाढ्यो मुनिभिः प्रोक्तो रुद्रसङ्ख्याक्षरो मनुः |
	कुर्यादङ्गानि विधिवद्वागाद्यैः पञ्चभिः पदैः || १०-१४ ||

अथ ध्यानम् |

	आसीना कमले करैर्जपवटीं पद्मद्वयं पुस्तकं

प्. ८७०) बिभ्राणा तरुणेन्दुबद्धमुकुटा मुक्तेन्दुकुन्दप्रभा |
	भालोन्मीलितलोचना कुचभराक्रान्ता भवद्भूतये
		भूयाद्वागधिदेवता मुनिगणैरासेव्यमानाऽनिशम् || १०-१५ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	रुद्रलक्षं जपेन्मन्त्रं दशांशं जुहुयाद्घृतैः |
	मातृकाकल्पिते पीठे पूजयेत् तां यथा पुरा || १०-१६ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	तोयस्थं शयनं विष्णोः सकेवलचतुर्मुखम् |
	विन्द्वर्घीशयुतो वह्निविन्दुसद्योऽम्बुमान् भृगुः || १०-१७ ||

	उक्तानि त्रीणि बीजानि सद्भिः सारस्वतार्थिनाम् |
	अङ्गानि कल्पयेद्वीजैद्विरुक्तैर्जातिसंयुतैः || १०-१८ ||

अथ ध्यानम् |

	मुक्ताहारावदातां शरसि शशिकलालङ्कृतां बाहुभिः स्वै �
	र्व्याख्यां वर्णाक्षमालां मणिमयकलशं पुस्तकं चोद्वहन्तीम् |
	अपीनोत्तुङ्गवक्षोरुहभरविनमन्मध्यदेशामधीशां
	वाचामीडे चिराय त्रिभुवननमितां पुण्डरीके निषण्णाम् || १०-१९ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	त्रिलक्षं प्रजपेन्मन्त्रं जुहुयात् तद्दशांशतः |
	पायसेनाज्यसिक्तेन संस्कृते हव्यवाहने || १०-२० ||

अथ चिन्तामणिसरस्वतीमन्त्रो (मेरुतन्त्रे)

	अथादौ संप्रवक्ष्यामि चिन्तामणिसरस्वतीम् |
	तारं माया च हसरानैकाराढ्यान् सविन्दुकान् || १०-२१ ||

	पुनर्मायां च तारं च वदेत् ङेन्तां सरस्वतीम् |
	हृदयान्तो भवार्णोऽयं मन्त्रस्तु परिकीर्तितः || १०-२२ ||

	त्रिष्टुप्च्छन्दो मुनिः कण्वश्चिन्तामणिसरस्वती |

प्. ८७१) देवता ह्सै/ च बीजं स्यात् ह्री/ शक्तिस्त्वङ्गकल्पने || १०-२३ ||

	स्वरसंपुटितैः कादिवर्गैः स्यादङ्गकल्पनम् |

अथ ध्यानम् |

	हंसारूढां मौक्तिकाभां मन्दहास्येन्दुशेखराम् || १०-२४ ||

	वीणामृतघटाक्षस्रग्दीप्तहस्तां कजस्थिजाम् |

अथ पुरश्चरणम् | जपेद्द्वादशलक्षक मित्युक्त्वा �

	सिताब्जै रविसाहस्रं हुनेद्वाऽथ च चम्पकैः || १०-२५ ||

अथ पारिजातसरस्वतीमन्त्रः (दक्षिणामूर्तिसंहितायाम्)

	संपत्प्रदाया भैरव्या वाग्भवं बीजमालिखेत् |
	तारेण परया देवी संपुटीकृत्य मन्त्रवित् || १०-२६ ||

	सरस्वत्यै हृदन्तोऽयं रुद्रार्णो मनुरीरितः |
	ऋषिस्तद्दक्षिणामूर्तिर्गायत्री छन्द ईरितम् || १०-२७ ||

	पारिजातेश्वरी वाणी देवता परिकीर्तिता |
	तृतीयं च द्वितीयं च बीजं शक्तिश्च तारकम् || १०-२८ ||

	कीलकं परमेशानि महासारस्वतप्रदम् |
	षड्दीर्घस्वरसंभिन्नबीजेनाङ्गानि विन्यसेत् || १०-२९ ||

अथ ध्यानम् |

	हंसारूढा वर्रहसितहारेन्दुकुन्दावदाता
		वाणी मन्दस्मिततरमुखी मौलिबद्धेन्दुरेखा |
	विद्यावीणामृतमयघटाक्षस्रजादीप्तहस्ता
		शुध्रा?ब्जस्था भवदभिमतप्राप्तये भारती स्यात् || १०-३० ||

अथ पुरश्चरणं तन्त्रान्तरे |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं तद्दशांशं ततो हुनेत् |
	किंशुकैश्चम्पकैर्वाऽपि तिलाज्यमधुलोलितैः || १०-३१ ||

	नवाक्षरोऽपि यो मन्त्रस्तत्रादौ प्रणवस्ततः |

प्. ८७२) संपत्प्रदाधाग्भवस्ततो लज्जाबीजमिति |
(शारदायाम्)

	एवमुक्तेषु मन्त्रेषु दीक्षितो यतमानसः || १०-३२ ||

	एकं यो भजते भक्त्या स भवेद्भुक्तिमुक्तिभाक् |
	सुसितैर्गन्धकुसुमैः पूजा सारस्वते विधौ || १०-३३ ||

	दूर्वाबीजाङ्कुरं पुष्पं राजवृक्षसमुद्भवम् |
	उत्पलानि प्रशस्तानि सिन्धुवाराङ्कुराणि च || १०-३४ ||

	भजन् सरस्वतीं नित्यमेतानि परिवर्जयेत् |
	आम्रातं गृञ्जनं विम्बं करञ्जं लशुनं तथा || १०-३५ ||

	तैलं पलाण्डुं पिण्याकं साङ्गाष्टमपि भोजने |
	सर्वं पर्युषितं त्याज्यं सदा सारस्वतार्थिना || १०-३६ ||

	नाचरेन्निशि ताम्बूलं स्त्रियं गच्छेद्दिवा न च |
	न सन्ध्ययोः स्वपेज्जातु नाशुचिः किञ्चिदुच्चरेत् || १०-३७ ||

	प्रदोषे तु भवेन्मौनी दिग्वस्त्रां न विलोकयेत् |
	न पुष्पितां स्त्रियं गच्छेन्न निन्देद्वामलोचनाम् || १०-३८ ||

	न मृषा वचनं ब्रूयान्नाक्रमेत् पुस्तकं सुधीः |
	अक्षराढ्यानि पत्राणि नोपेक्षेत न लङ्घयेत् || १०-३९ ||

	चतुर्दश्यष्टमीपर्वप्रतिपद्ग्रहणेषु च |
	संक्रमेषु च सर्वेषु विद्यां नैव पठेन्नरः || १०-४० ||

	व्याख्याने संत्यजेन्निद्रामालस्यं जृम्भणां बुधः |
	क्रोधं निष्ठीवनं तद्वन्नीचाङ्गस्पर्शनं तथा || १०-४१ ||

	मनुष्यसर्पमार्जारमण्डूकनकुलादयः |
	अन्तरा यदि गच्छेयुस्तदा व्याख्यां परित्यजेत् || १०-४२ ||

	निशासु दीपभ्रंशे च पाठं सद्यः परित्यजेत् |

प्. ८७३) ज्ञात्वा दोषानिमान् सम्यग्भक्त्या यो भारतों भजेत् || १०-४३ ||

	वाचां सिद्धिमवाप्तोति वाचस्पतिरिवापरः |

इति सरस्वतीप्रकरणम् |

अथ त्वरितामन्त्रः |
तत्रैव |

	ततोऽभिधास्ये त्वरितां त्वरितं फलदायिनीम् || १०-४४ ||

	तारो माया वर्मबीजमृद्धिरीशस्वरन्विता |
	कूर्मस्तदन्तो भगवान् क्षस्त्री/ दीर्घतनुच्छदम् || १०-४५ ||

	संवर्तो भगवान् माया फडन्तो द्वादशाक्षरः |
	मुनिरर्जुन आख्यातो विराट् छन्दः समीरितम् || १०-४६ ||

	त्वरिता देवता प्रोक्ता पुरुषार्थफलप्रदा |

तथा |

	कूर्माद्यैः पञ्चभिर्वर्णैः पूर्वपूर्वविवर्जितैः || १०-४७ ||

	द्वाभ्यां द्वाभ्यां षडङ्गानि कल्पयेत् साधकोत्तमः |

अथ ध्यानम् |

	श्यामां वर्हिकलापशेखरयुतामाबद्धपर्णांशुकां
	गुञ्जाहारलसत्पयोधरभरामष्टाहिपान् बिभ्रतीम् || १०-४८ ||

	ताटङ्काङ्गदमेखलां गुणरणन्मञ्जीरतां प्रापितां
	कैरीतीं वरदाभयोद्यतकरां देवीं त्रिनेत्रां भजे |

अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षं संजप्य मन्त्रज्ञो मन्त्रमेनं जितेन्त्रियः || १०-४९ ||

	दशांशं जुहुयाद्वैल्वैर्मधुराक्तैः समिद्वरैः |

तथा |

	एवं सिद्धमनुर्मन्त्री नारीनरनरेश्वरैः || १०-५० ||

	मान्यते वत्सरादर्वाग्लक्ष्म्या जितघनेश्वरः |

इति त्वरितामन्त्रः |

प्. ८७४) अथ नित्यक्लिन्नामन्त्रस्तत्रैव |

	तारो माया वाग्भवान्ते नित्यक्लिन्ने मदद्रवे || १०-५१ ||

	वाङ्माया वह्निजायान्तो मन्त्रः पञ्चदशाक्षरः |
	द्वाभ्यां द्वाभ्यां पुनर्द्वाभ्यां द्वाभ्यां पञ्चभिरक्षरैः || १०-५२ ||

	वाचं विना समस्तेनाप्यङ्गषट्कमथाचरेत् |

अथ ध्यानम् |

	द्वीपं त्रिकोणविपुलं सुरद्रुममनोहरम् || १०-५३ ||

	कूजत्कोकिलनादाढ्यं मन्दमारुतसेवितम् |
	भृङ्गपुष्पलताकीर्णमुद्यच्चन्द्रदिवाकरम् || १०-५४ ||

	स्मृत्वा सुधाब्धिमध्यस्थं तस्मिन् माणिक्यमण्डपे |
	रत्नसिंहासने न्यस्तत्रिकोणोज्ज्वलकर्णिके || १०-५५ ||

	पद्मे संचिन्तयेद्देवीं साक्षात् त्रैलोक्यमोहिनीम् |
		नित्यां भजे बालशशाङ्कचूडां
		पाशाङ्कुशौ कल्पलतां कपालम् || १०-५६ ||

		हस्तैर्बहन्तीमरुणां त्रिनेत्रा �
		मास्फालयन्तीं कलवल्लकीं ताम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	त्रिलक्षं प्रजपेन्मन्त्रमाज्येन जुहुयात् ततः || १०-५७ ||

दशांशमिति शेषः |

इति नित्यक्लिन्नामन्त्रः |

अथान्नपूर्णामन्त्रः |

(मेरुतन्त्रे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि अन्नपूर्णामहामनुम् |
	ओं ह्री/ श्री/ क्ली/ नमः प्रोक्त्वा भगवति पदं वदेत् || १०-५८ ||

	माहेश्वरि चान्नपुर्णे स्वाहा विंशतिवर्णकः |

प्. ८७५) छन्दोऽनुष्टब्मुनिर्ब्रह्मा ह्यन्नपूर्णा च देवता || १०-५९ ||

	ह्री/ बीजं चापि शक्तिः श्री/ कीलकं क्ली/ प्रकीर्तितम् |
	षड्दीर्घयुक्तहृल्लेखा षडङ्गेषु प्रकीर्तिता || १०-६० ||

अथ ध्यानम् |

	तप्तकाञ्चनसंकाशां बालेन्दुकृतशेखराम् |
	नवरत्नप्रभादीप्तमुकुटां कुङ्कुमारुणाम् || १०-६१ ||

	चित्रवस्त्रपरीधानां मीनाक्षीं कलशस्तनीम् |
	नृत्यन्तमीशमनिशं दृष्ट्वाऽनन्दमयीं पराम् || १०-६२ ||

	सानन्दमुखलोलाक्षीं मेखलाढ्यनितम्बिनीम् |
	अन्नदानरतां नित्यां भूमिश्रीभ्यां नमस्कृताम् || १०-६३ ||

	दुग्धान्नभरितं पात्रं सरत्नं वामहस्तके |
	दक्षिणे तु करे देव्या दर्वीं ध्यायेत् सुवर्णजाम् || १०-६४ ||

पुरश्चरणम् |

	लक्षं जपेत् सनियमस्तद्दशांशेन होमयेत् |
	रम्यपायसर्पिर्भ्यामेवं भवति सिद्धिदा || १०-६५ ||

अथ मन्त्रान्तरं (शारदायाम् )

	माया हृद्भगवत्यन्ते माहेश्वरि पदं ततः |
	अन्नपूर्णे ठयुगलं मनुः सप्तदशाक्षरः || १०-६६ ||

	अऽऽगानि मायया कुर्यात् ततो देवीं विचिन्तयेत् |

अथ ध्यानम् |

	रक्तां विचित्रवसनां नवचन्द्रचूडा-
	मन्नप्रदाननिरतां स्तनभारनम्राम् || १०-६७ ||

	नृत्यन्तमिन्दुशकलाभरणं विलोक्य
	हृष्टां भजे भगवतीं भवदुःखहर्त्रीम् |

प्. ८७६) अथ पुरश्चरणम् |

	यथाविधि जपेन्मन्त्रं वसुयुग्मसहस्रकम् || १०-६८ ||

	साज्येनान्नेन जुहुयात् तद्दशांशमनन्तरैः |

इत्यन्नपूर्णामन्त्रः |

अथ प्रत्यङ्गिरामन्त्रः |
(मेरुतन्त्रे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि परकृत्यानिवारिणीम् || १०-६९ ||

	देवीं प्रत्यङ्गिरां नाम सर्वापद्विनिवारिणीम् |
	ओं अ/ क/ च/ तथा ट/ त/ प/ ह्म/ भो/ ह्री/ समुच्चरेत् || १०-७० ||

	हु/स उक्त्वा हु/ तथाऽस्त्रं स्वाहान्तं षोडशाक्षरः |
	मुनिर्विधाता छन्दोष्णिग्देवताः षट् प्रकीर्तिताः || १०-७१ ||

	महावायुर्महापृथ्वी महाकाशस्तथैव च |
	महासमुद्रनामा च महापर्वत एव च || १०-७२ ||

	महाग्निश्चेति हु/ बीजं ह्री/ शक्तिः परिकीर्तिता |
	लज्जया तु षडङ्गानि षड्दीर्घान्वितयाऽचरेत् || १०-७३ ||

	मन्त्रदेवी/स्ततो मन्त्री ध्यायेत् सुस्थिरमानसः |

अथ ध्यानम् |

	नानारत्नार्चिराक्रान्तं वृक्षाम्भःस्रवणैर्युतम् || १०-७४ ||

	व्याघ्रादिपशुभिर्व्याप्तं सानुयुक्तं गिरिं स्मरेत् |
	मत्स्यकूर्मादिबीजाढ्यं नवरत्नसमन्वितम् || १०-७५ ||

	घनच्छायं सकल्लोलमकूपारं विचिन्तयेत् |
	ज्वालावलीसमाक्रान्तं जगत्त्रितयमद्भुतम् || १०-७६ ||

	पीतवर्णं महावह्निं संस्मरेच्छत्रुशान्तये |
	त्वरा समुत्थरावौघमलिनं रुद्धभूदिवम् || १०-७७ ||

प्. ८७७) पवनं संस्मरेद्विश्वजीवनं प्राणरूपतः |
	नदीपर्वतवृक्षादिकलिताग्राससंकुला || १०-७८ ||

	आधारभूता जगतो ध्येया पृथ्वीह मन्त्रिणा |
	सूर्यादिग्रहनक्षत्रकालचक्रसमन्वितम् || १०-७९ ||

	निर्मलं गगनं ध्यायेत् प्राणिनामाश्रयः पदम् |

पुरश्चरणमाह |

	एवं षड्देवता ध्यात्वा सहस्राणि तु षोडश || १०-८० ||

	जपेन्मन्त्रं दशांशेन षड्द्रव्यैर्होममाचरेत् |
	व्रीहयस्तण्डुला आज्यं सर्षपाश्च यवास्तिलाः || १०-८१ ||

	एतैर्हुत्वा यथाभागं पीठे पूर्वोदिते यजेत् |

अथ मालामन्त्रस्तत्रैव |

	अथ प्रत्यङ्गिरामालामन्त्रः सिद्धः प्रकीर्त्त्यते || १०-८२ ||

	ओं ह्री/ नमः कृष्णवाससेशतेविश्वसहस्रहिम् |
	सिनि सहस्रवदने महाबले पराजिते || १०-८३ ||

	प्रत्यङ्गिरे परसैन्यपरकर्मपदं वदेत् |
	विध्वंसिनि परमन्त्रोत्सादिनीति ततो वदेत् || १०-८४ ||

	सर्वभूतेति दमनि सर्वदेवान् वदेत् ततः |
	बन्धयुग्मं सर्वविद्या द्विश्च्छिन्धि क्षोभयद्वयम् || १०-८५ ||

परयन्त्राणीति वदेत् स्फोटयद्वितयं ततः |
सर्वशृङ्खला/स्त्रोटय त्रोटय ज्वल चोच्चरेत् || १०-८६ ||

	ज्वालाजिह्वे करालेति वदने प्रत्यमुच्चरेत् |
	गिरे ह्री/ नम इत्येष सपादशतवर्णवान् || १०-८७ ||

	ब्रह्माऽनुष्टुब्मुनिश्छन्दो देवी प्रत्यङ्गिरा मता |
	बीजशक्ती तारमाये कृत्यानाशेति योजनम् || १०-८८ ||

प्. ८७८) षडङ्गानां विधिश्चात्र षड्दीर्घान्वितमायया |

अथ ध्यानम् |

	सिंहारूढातिकृष्णाङ्गीं ज्वालावक्त्रां भयङ्कराम् || १०-८९ ||

	शूलखड्गकरां वस्त्रे दधतीं नूतने भजे |

अथ पुरश्चरणम् |

	अयुतं प्रजपेन्मन्त्रं सहस्रं तिलराजिकाः || १०-९० ||

	हुत्वा सिद्धमनुर्मन्त्री प्रयोगेषु शतं जपेत् |
	ग्रहभूतादिकारिष्टं सिञ्चेन्मन्त्रं जपन् जलैः || १०-९१ ||

	विनाशयेत् परकृतं यन्त्रमन्त्रादिसाधनम् |

[एतच्चिह्नान्तर्गतः पाठः ४ पु० अधिको दृश्यते |] अथ मन्त्रान्तरं (सिद्धान्तसंग्रहे)

	ओं यां कल्पयन्ति नोऽरयः क्रूरां कृत्यां वधूमिव || १०-९२ ||

	तां ब्रह्मणाऽपनिर्नुद्मप्रत्यक् कर्त्तारमिच्छतु |
	ह्रो/ मुन्याद्या विनियोगान्ता मलामन्त्रवदस्य तु || १०-९३ ||

	षडङ्गानि च पादेन पादार्धैश्चरणेन च |
	कुर्याद्वेदादिषड्दीर्घहृल्लेखापुटितेन च || १०-९४ ||

	शिरोभ्रूमध्यवदनगलबाहुद्वयेष्वथ |
	हृन्नाभिपार्श्वकट्यन्धुपादेषु पदशो न्यसेत् || १०-९५ ||

	व्यापकन्तं समस्तेन कृत्वा ध्यायेन्महेश्वरीम् |
	खड्गचर्मधरां कृष्णां मुक्तकेशीं विवाससम् || १०-९६ ||

	दंष्ट्राकरालवदनां भीषाभां सर्वभूषणाम् |
	ग्रसन्तीं वैरिणं ध्यायेत् प्रेरितां शिवतेजसा || १०-९७ ||

पुरश्चरणमाह |

	अयुतं प्रजपेदेनं मन्त्री प्रयतमानसः |

प्. ८७९) दशांशं जुहुयात् पश्चादपामार्गेध्मराजिकाम् || १०-९८ ||

	सर्पिषा च समायुक्तां ततः सिद्धो भवेन्मनुः |
	प्रयोगेषु जपेन्मन्त्रमष्टोत्तरशतं बुधः || १०-९९ ||

	तावतैव तु होमेन परकृत्या विनश्यति |

इति प्रत्यङ्गिरामन्त्रः |

अथ कुब्जिकामन्त्रः |

(कुलालिकाम्नायतन्त्रे)

श्रीकुब्जिकोवाच |

	कथं तु लघ्विकानाथ वद मन्त्रपदान्विताम् || १०-१०० ||

	सर्वज्ञां सर्वदा देव लक्षणेन समन्विताम् |
	उवाच भैरवो ह्येवं लघ्विकां शृणु लघ्विके || १०-१०१ ||

	किन्तु त्वया न वक्तव्या यावन्नादेशितः शिशुः |
	च्चेवीति प्रथमं पदं णिकिणिकि द्वितीयकम् || १०-१०२ ||

	छी/ छा/ पदं तृतीयं च खिमुरघो-अचतुर्थकम् |
	मेनणञङेति पञ्चमं ह्रौ/ ह्रा/ ह्री/ षष्ठकं पदम् || १०-१०३ ||

	यै काब्जिकुश्रो सप्तमं त्यैवगभ मोनाष्टमम् |
	एषा सा समया देवी द्वात्रिंशाक्षरमालिनी || १०-१०४ ||

	पञ्चप्रणवमाद्यन्तनियुक्ता लक्षणान्विता |
	आदिकूटावसाने च द्विचत्वारिंशमालिनी || १०-१०५ ||

	विलोमेनोच्चरेद्देवि गुरुवक्त्रोपदेशतः |
	रेफसहमिदं कूटं विद्यायाः सप्तमं स्मृतम् || १०-१०६ ||

	श्रीलोपे सन्नियोक्तव्यं जीवितं कुब्जिके मम |
	स्वमनीषिकातोऽन्यथा सविद्धिष्टोमरीचिभिः || १०-१०७ ||

	गुप्त गुप्ततरं कार्यं योगिनीहृदयनन्दनम् |

प्. ८८०) यस्माद्भस्मारमित्येवं सर्वस्वं योगिनीकुले || १०-१०८ ||

	अथ चेत् सर्वपीठेषु मातेयं समयात्मिका |
	अस्याः स्मरणमात्रेण विह्वलं तु जगत्त्रयम् || १०-१०९ ||

	जायते नात्र संदेह इति माता सुरक्षिता |
	हृदयाद्यस्त्रपर्यन्तमेकोच्चारेण सुव्रते || १०-११० ||

सिद्धिमार्गे यथा ब्रूमि विलोमेन विलोमतः |

यस्त्रा-अ यैर्वाणाकक्को च्चेवि णिकिणिकि ययात्रत्रने केरिताहंमजलकु छा/ छी/ यचावकयैपारूहुबखीमुरघो-अ मे नणञङ यैखाशि खेशिरर्वव ह्री/ ह्रा/ ह्रौ/ सेरशि यैपादीलकु यैकाब्जिकुश्री ययादहृ यैलामत्कहृत्यैवगभ मोन |

	पञ्चादशाक्षरं हृदयं शिरश्चैव त्रयोदश || १०-१११ ||

	शिखारुद्रक्षरा ज्ञेया कवचैकोनविंशति |
	तिथिसङ्ख्या भवेन्नेत्रमस्त्रं चैव चतुर्दश || १०-११२ ||

	पञ्चप्रणव आद्यन्तो यथा विद्या तथाऽन्तिमा |
	एतत्कौलिकभाषायां कथितं ते सप्रत्ययम् || १०-११३ ||

	सस्फुटं गुरुवक्क्रस्थं विलोमस्थं न सिध्यति |
	कौलिकेऽदः समाख्यातं सिद्धमार्गे सुदुर्लभम् || १०-११४ ||

अथ ध्यानं (परातन्त्रे)

	वृषभे संस्थितं देवं खवर्णरूपशोभितम् |
	एकवक्त्रं त्रिनेत्रं च भुजाष्टादशधारिणम् || १०-११५ ||

	परशुं डमरुं बाणं खड्गमङ्कुशवज्रकम् |
	शङ्खं च वेणुवाद्यं च वरदं दक्षिणे करे || १०-११६ ||

	वामे खट्वाङ्गशूलं च धनुः फलकपाशकम् |

प्. ८८१) घण्टां कपालं वेणुं च अभयं भयनाशनम् || १०-११७ ||

	पट्टेन बन्धितं जानुवामोरुस्था च कुब्जिका |
	एकवक्त्रा त्रिनेत्रा च करुणावरवर्णिता || १०-११८ ||

	द्विभुजा वरदा देवी सिंहस्थाऽभयसव्यसु |
	नानाभरणभूषाङ्गी खण्डेन्दुकृतशेखरा || १०-११९ ||

	वर्वरा केशपाशेन चारुपीनघनस्तनी |
	एवं येध्या कुजा माता पश्चिमाम्नायनायिका || १०-१२० ||

अथ पुरश्चरणम् | (कुलालिकाम्नायतन्त्रे)

	अक्षराक्षरसन्तानं योजयेल्लक्षसङ्ख्यया |
	लघ्वीशगुणतुल्योऽसौ हर्ता कर्ता स्वयं प्रभुः || १०-१२१ ||

	खेचरीणां पदं सो हि पश्यति ह्यविचारतः |
	निराचारेण योगेन चिन्तयन्तो महेश्वरीम् || १०-१२२ ||

इति कुब्जिकामन्त्रः |

अथ गङ्गामन्त्रः |
(मेरुतन्त्रे)

	अथ वक्ष्ये रुद्रशीर्षनिवासिन्याः परान् मनून् |
	तारो नमः शिवायै च नारायण्यै पदं वदेत् || १०-१२३ ||

	दशहरायै गङ्गायै स्वाहान्तो विंशदर्णकः |
	व्यासो मुनिः कृतिश्छन्दो गङ्गा देवी प्रकीर्तिता || १०-१२४ ||

	त्रिवह्निवेदबाणाग्निनेत्रवर्णैः षडङ्गकम् |

अथ ध्यानम् |

	चतुर्भुजां त्रिनेत्रां च सर्वाभरणभूषिताम् || १०-१२५ ||

	रत्नकुम्भसिताम्भोजवरदाभयसत्कराम् |
	चामरैर्बीजमानां च श्वेतच्छत्रोपशोभिताम् || १०-१२६ ||

प्. ८८२) अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षं जपेद्दशांशेन जुहुयात् सघृतैस्तिलैः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	अथान्यं संप्रवक्ष्यामि वामाचाराघनाशनम् || १०-१२७ ||

	बहिर्यजनकर्तारः शिद्धाः स्युर्यत्प्रभावतः |
	तारो नमो भगवति वाग्भवं च हिलिद्वयम् || १०-१२८ ||

	मिलिद्वयं च गङ्गे मां पावयद्वितयं वदेत् |
	स्वाहान्तस्तारको वर्णो मनुः पापप्रणाशनः || १०-१२९ ||

	ईश्वरोऽस्य मुनिश्छन्दोऽमितं गङ्गा च देवता |
	रामवेदाङ्गवह्न्यङ्गनेत्रार्णैरङ्गकल्पनम् || १०-१३० ||

अथ ध्यानम् |

	रक्ताम्बरां रक्तवर्णां शूलकुम्भवराभयान् |
	करैः संदधतीं स्मेरां कच्छपस्थां सुरादिभिः || १०-१३१ ||

	तद्रूपाभिः स्वपापस्य नाशाय सुनिषेविताम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेद्धोमः प्रोक्तः पद्मैर्दशांशतः || १०-१३२ ||

	एवं सिद्धमनुर्मन्त्री मरुदादिकनिर्जले |
	देशे गत्वा जलार्थं तु पुरश्चर्यां समाचरेत् || १०-१३३ ||

	होमादिसर्वं निर्वृत्य गङ्गामावाहयेत् ततः |
	तत्र कूपादिकं कृत्वा भवेत् तदमृतोपमम् || १०-१३४ ||

	कल्पस्थायितयाऽगाधं समस्तगदनाशनम् |

तथा |

	इयमादिमसप्तार्णं त्यक्त्वोक्ता तु नखाक्षरी || १०-१३५ ||

	प्राग्वन्मुन्यादिकं बाणवेदत्रित्रित्रिबाहुभिः |
	मन्त्रार्णैः स्युः षडङ्गानि पुरश्चर्यार्णलक्षकम् || १०-१३६ ||

प्. ८८३) होमद्रव्यादिकं प्राग्वत् सिद्धमन्त्रः समाचरेत् |
	प्रयोगं जलमध्ये तु स्थित्वा जप्त्वाऽयुतं मनुम् || १०-१३७ ||

	त्र्यहादवर्षाकालेऽपि वृष्टिर्भवति भूयसी |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	तारो हिलिमिलिद्वन्द्वे गङ्गे देवि नमो मनुः || १०-१३८ ||

	तिथिवर्णोऽयस्य मुन्यादिः पूजा पूर्ववदीरिता |
	त्रिद्वित्र्यक्षिकृताब्ध्यर्णैः षडङ्गविधिरीरितः || १०-१३९ ||

	एतस्य भजनाज्जन्तोर्नातीर्थे मरणं भवेत् |

पुनर्मन्त्रान्तरमाह |

	तारो लज्जा रमा हार्दं ततो भगवती पदम् || १०-१४० ||

	सम्बुध्यन्तं गङ्गदयिते नमो हु/ तथाऽस्त्रकम् |
	अष्टादशार्णमन्त्रोऽयं मुन्याद्यं पूर्ववन्मतम् || १०-१४१ ||

इति गङ्गामन्त्रः |

अथ मणिकर्णिकामन्त्रः |

तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि मणिकर्णीमनुद्वयम् |
	तरो वाक् ह्री/ रमा कामस्तारोऽयं मणिकर्णिके || १०-१४२ ||

	नम ओं तिथिवर्णोऽयं मन्त्रः परमदुर्लभः |
	मुनिर्व्यासोऽतिशक्वरी छन्दः स्यान्मणिकर्णिका || १०-१४३ ||

	देवता चन्द्रनेन्त्राक्षिद्वीषुत्र्यर्णैः षडङ्गकम् |

अथ ध्यानम् |

	बीजपूरं दक्षहस्ते वामेन्दीवरमालिका || १०-१४४ ||

	बद्धाञ्जलिः श्वेतवस्त्रा त्र्यक्षा चन्द्रनिभानना |
	पश्चिमाभिमुखी स्मेरा पद्मस्था पद्ममालिका || १०-१४५ ||

	नानालङ्कारभूषाढ्या ध्येया श्रीमणिकर्णिका |

प्. ८८४) अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षत्रयं जपेन्मन्त्रं जुहुयात् तद्दशांशतः || १०-१४६ ||

	पुण्डरीकैस्त्रिमध्वक्तैर्यजेत् तां गङ्गया समम् |

इति मणिकर्णिकामन्त्रः |

अथ वाग्मतीमन्त्रः |
तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि वाग्मत्याश्च मनुद्वयम् || १०-१४७ ||

	वाग्बीजं प्रथमो मन्त्रो नारदोऽस्य मतो मुनिः |
	छन्दोऽनुष्टुब्देवता तु वाग्मती परिकीर्तिता || १०-१४८ ||

अथ ध्यानम् |

	श्वेतम्बरां श्वेतवर्णां श्वेतगन्धानुलेपनाम् |
	सुधाकुम्भं च पद्मं च वीणां पुस्तकमेव च || १०-१४९ ||

	करैर्दधन्तीं मीनस्थां मुक्ताभरणभूषिताम् |
	एवं ध्यात्वा कर्णिकायां यजेद्देवीं षडस्रके || १०-१५० ||

	रुद्रधारां मणिमतीं फल्गुं विष्णुमतीं तथा |
	प्रभावतीं भानुमतीं भूपुरे तु दिगीश्वरान् || १०-१५१ ||

अथ पुरश्चरणन् |

	लक्षत्रयंजपेन्मन्त्रं पञ्चखाद्यैस्तथा हूनेत् |
	तर्पणादि ततः कृत्वा सिद्धो मन्त्रः प्रजायते || १०-१५२ ||

	सद्योजातस्य बालस्य जिह्वायां बीजमालिखेत् |
	मधुना स्वर्णलेखन्या सोऽष्टवर्षः कविर्भवेत् || १०-१५३ ||

	वाग्मत्यां वाऽथ गङ्गायां पुरश्चर्यां करोति यः |
	द्वितीयामप्रतिग्राही भिक्षाशी चाथ मौनवान् || १०-१५४ ||

प्. ८८५) ब्रह्मचारी भूमिशायी श्वेताम्बधरः शुचिः |
	वाक् सिद्धिं लभतेऽवश्यं दाता भोक्ता त्वयाचकः || १०-१५५ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	रमात्रपावाग्बीजानि वदेद्ङेऽन्ता च वाग्मती |
	नमो ममेति च पदे धारणां च ततो धियम् || १०-१५६ ||

	वाचमद्भुतां प्रदेहि स्वाहान्तस्तत्त्ववर्णकः |
	मुन्यादिकं तथा पूजा पुरश्चर्या च पूर्ववत् || १०-१५७ ||

इति वाग्मतीमन्त्रः |

अथ चन्द्रमन्त्रः |

(शारदायाम्)

	अथोच्यते चन्द्रमसो मनुः सर्वसमृद्धिदः |
	खड्गीशस्थो भृगुर्विन्दुमनुः स्वरसमन्वितः || १०-१५८ ||

	सोमाय हृदयान्तोऽयं मन्त्रः प्रोक्तः षडक्षरः |
	ऋषिरुक्तो भृगुश्छन्दः पङ्क्तिः सोमोऽस्य देवता || १०-१५९ ||

	दीर्घभाजा स्वबीजेन मनोरङ्गक्रिया मता |

अथ ध्यानम् |

	कर्पूरस्फटिकावदातमनिशं पूर्णेन्दुविम्बाननं
	मुक्तादामविभूषितेन वपुषा निर्मूलयन्तं तमः || १०-१६० ||

	हस्ताभ्यां कुमुदं वरं च दधतं नीलालकोद्भासितं
	स्वस्थाङ्कस्थमृगोदिताश्रयगुणं सोमं सुधाब्धिं भजे |

अथ पुरश्चरणम् |

	रसलक्षं जपेन्मन्त्रं साधको विजितेन्द्रियः || १०-१६१ ||

	तत्सहस्रं प्रजुहुयात् पायसेन ससर्पिषा |

अथ मन्त्रान्तरं (मेरुतन्त्रे)

	ओं आ/ श्री/ श्रु/ सविन्दुः स सोमायेत्यग्निगेहिनी || १०-१६२ ||

प्. ८८६) दशाक्षरश्चन्द्रमन्त्रो जप्यश्चायं नृपायुतम् |
	होमादिकप्रयोगा/श्च सर्वं पूर्ववदाचरेत् || १०-१६३ ||

इति चन्द्रमन्त्रः |

अथ भौममन्त्रः |

तत्रैव |

	अथ भौममनुं वक्ष्ये सर्वरोगनिवारणम् |
	अ/ च अङ्गारको ङेऽन्तो हृदन्तश्चाष्टवर्णकः || १०-१६४ ||

	ऋष्याद्या ब्रह्मगायत्री भूमिपुत्राः प्रकर्तिताः |
	अङ्गषट्कं त्वस्य मनोर्निजबीजेन संमतम् || १०-१६५ ||

अथ ध्यानम् |

	नमाम्यङ्गारकं रक्तं रक्ताम्बरविभूषणम् |
	जानुस्थवामहस्ताढ्यं साभयेतरपाणिकम् || १०-१६६ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षाष्टकं जपः प्रोक्तः खदिरोद्भवकैर्हुनेत् |
	साज्यैः संतर्पणं रक्तचन्दनाद्यैः समाचरेत् || १०-१६७ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	अथ मन्त्रान्तरं वक्ष्ये भूमिमन्त्रस्य सिद्धिदम् |
	ओं हा/ ह/सः ख/ ख इति मन्त्रः प्रोक्तः षडक्षरः || १०-१६८ ||

	मुनिर्विरूपो गायत्री छन्दो देवो धरात्मजः |
	षड्भिर्वणैः षडङ्गानि मनोः कुर्वीत साधकः || १०-१६९ ||

अथ ध्यानम् |

	जवाकुसुमसंकाशं शक्तिं शूलं गदां वरम् |
	मेषसंस्थं रक्तवस्त्रं तं वन्देऽहं धरात्मजम् || १०-१७० ||

अस्य पुरश्चरणं षड्लक्षजपः |

	रसलक्षं जपेद्धोमं समिद्भिः खदिरस्य च |

इति तत्रैवोक्तत्वात् |

प्. ८८७) ओं क्रा/ क्री/ क्रौ/ सविन्दुः सकुजायेत्यग्निगेहिनी || १०-१७१ ||

	दशाक्षरो भौममन्त्रो जप्यश्चायं नवायुतः |

पुनर्मन्त्रान्तरमाह |

	ओं श्री/ क्ली/ ह्री/ समुच्चार्य ङेऽन्तो भौमो हृदन्तकः || १०-१७२ ||

	दशाक्षरी मनुः प्रोक्तो विरूपाक्षो मुनिर्मतः |
	गायत्री छन्द उदितं देवता मङ्गलो भवेत् || १०-१७३ ||

	ह्री/ बीज/ श्री/ च शक्तिः स्यात् कीलकं क्ली/ प्रकर्तितम् |
	कालादिकं समुच्चार्य नियोग ऋणनाशने || १०-१७४ ||

	षड्दीर्घयुक्तबीजेन अङ्गुल्यादिषडङ्गकम् |

अथ ध्यानम् |
	
ततो ध्यायेद्रक्तवर्णं रक्तमाल्यांशुकावृतम् || १०-१७५ ||

	कण्ठे कमलमालाढ्यं करयोः शक्तिशूलकम् |
	मङ्गलानां मङ्गलं च सर्वकामफलप्रदम् || १०-१७६ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	एवं ध्यात्वा जपेल्लक्षं जुहुयात् करवीरजैः |
	जवाप्रसूनैः पुरुभिर्मधुरत्रितयान्वितैः || १०-१७७ ||

	रक्तचन्दनगन्धाढ्यैर्यजेदरुणभूषणम् |
	विधिना भूमितनयं सर्वाभीष्टफलप्रदम् || १०-१७८ ||

इति कुजमन्त्रः |

अथ भौममन्त्रः |
तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि बुधमन्त्रं महाद्भुतम् |
	बुं ङेऽन्तं बुधशब्दं च हृदयान्तः षडर्णकः || १०-१७९ ||

	बुधमन्त्रोऽस्य मुन्याद्या ब्रह्मपऽऽक्तिबुधा मताः |

प्. ८८८) षडङ्गानि स्वबीजेन विन्यस्यैवं विचिन्तयेत् || १०-१८० ||

अथ ध्यानम् |

	वन्दे बुधं सदा देवं पीताम्बरसुभूषणम् |
	जानुस्थवामहस्ताब्जं साभयेतरपाणिकम् || १०-१८१ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	प्रजपेद्वर्णसाहस्रं दशांशं जुहुयाद्घृतैः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	ओं ब्रा/ ब्री/ ब्रू/ सविन्दुः सबुधायेत्यग्निगेहिनी || १०-१८२ ||

	दशाक्षरः सौम्यमन्त्रो जपो लक्षैकसङ्ख्यया |

इति बुधमन्त्रः |

अथ बृहस्पतिमन्त्रः |

तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि गुरुमन्त्रं गुरुत्वकृत् || १०-१८३ ||

	बृ/ बृहस्पतये हृच्च मन्त्रश्चाष्टाक्षरो मतः |
	छन्दोऽनुष्टुब्मुनिर्ब्रह्मा देवः प्रोक्तो बृहस्पतिः || १०-१८४ ||

	बृ/ बीजं पतये शक्तिर्बीजेनैवाङ्गकल्पनम् |

अथ ध्यानम् |

	सुवर्णाभं पीतवस्त्रं रक्तस्वर्णाम्बरादिकम् || १०-१८५ ||

	किरन्तं दक्षहस्तेन तद्राशिं वामपाणिना |
	स्पृशन्तं सम्यगपरं विपणौ कनकादिकम् || १०-१८६ ||

	नानालङ्कारशोभाढ्यं विद्यासागरपारगम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	जपित्वाऽशीतिसाहस्रं हुत्वा धेनुघृतेन वा || १०-१८७ ||

	धर्माधर्मादिपीठे तं पूजयेदङ्गदिश्यकैः |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	ओं ज्रा/ ज्री/ ज्रू/ सविन्दुः सचतुर्थ्यन्तो बृहस्पतिः || १०-१८८ ||

प्. ८८९) वह्निस्त्रीविश्ववर्णोऽयं जप्यः पञ्चदशायुतम् |

इति बृहस्पतिमन्त्रः |

अथ शुक्रमन्त्रः |

तत्रैव |

	वस्त्रं मे देहि शुक्राय हृदयान्तः शुमादिकः || १०-१८९ ||

	एकादशाक्षरो मन्त्रो विराट् छन्द उदाहृतम् |
	ब्रह्मा मुनिर्देवता तु शुक्रो दैत्यादिपूजितः || १०-१९० ||

	षड्भिः पदैः षडङ्गानि ततो देवं विचिन्तयेत् |

अथ ध्यानम् |

	शुक्रं नमाम्यापणस्थं मुक्ताभरणभूषिणम् || १०-१९१ ||

	स्वर्णवासोरत्नधाराविमुग्धान्तःकरद्वयम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	अयुतं प्रजपेन्मन्त्रं सहस्रं जुहुयाद्घृतैः || १०-१९२ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	ओं ह्रा/ ह्री/ ह्रौ/ सविन्दुः सशुक्रायेत्यग्निगेहिनी |
	दशाक्षरः शुक्रमन्त्रो जप्योऽयं द्वादशायुतम् || १०-१९३ ||

	उदुम्बरसमिद्भिश्च होमयेत् सकलापदः |
	भूपैः कृता विनश्यन्ति स्त्रीसौख्यमुपजायते || १०-१९४ ||

इति शुक्रमन्त्रः |

अथ शनैश्चरमन्त्रः |
तत्रैव |

	शनैश्चराय हृदयं शमाद्यश्चाष्टवर्णकः |
	मुन्याद्या ब्रह्मगायत्रशनैश्चरसमाह्वयाः || १०-१९५ ||

	षड्दीर्घयुक्तबीजेन षडङ्गानि समाचरेत् |

अथ ध्यानम् |

	वन्दे शनैश्चरं वक्रदंष्ट्रं नीलविभूषणम् || १०-१९६ ||

प्. ८९०) वामजानुस्थितं वामकरं दक्षे वरं दधत् |

[एतच्चिह्नान्तर्गतः पाठः ५ पुस्तक एवोपलभ्यते |] (मार्तण्डभैरवतन्त्रे)

	नीलाद्रिशोभाञ्चितदिव्यमूर्तिः खड्गी त्रिदण्डी शरचापहस्तः || १०-१९७ ||

	शम्भुर्महाकालशनिः पुरारिर्जयत्यशेषासुरनाशकारी |

इति ध्यानान्तरमुक्तम् |
अथ पुरश्चरणं (मेरौ)

	जपेदक्षरसाहस्रं तद्दशांशं हुनेद्घृतैः || १०-१९८ ||

	षडङ्गग्रहदिक्पालसायुधैः परिपूजनम् |
	न शनैश्चरभक्तानामापदो न दरिद्रता || १०-१९९ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	ओं प्रा/ प्री/ प्रौ/ स इत्युक्त्वा शनैश्चरपदं वदेत् |
	ङेऽन्तं स्वाहा द्वादशार्णो जपः प्रयुतसंमतः || १०-२०० ||

	हुनेच्छमीसमिद्भिश्च क्लीवाः सर्वेऽस्य वश्यगाः |

इति शनैश्चरमन्त्रः |

अथ राहुमन्त्रः |

तत्रैव |

	अपरं तु मनुं वक्ष्ये राहवे नम उच्चरेत् || १०-२०१ ||

	रा/ पूर्वकः षडर्णोऽयं वर्णैरेवाङ्गकल्पनम् |
	मुन्याद्या ब्रह्मगायत्रराहवः परिकीर्तिताः || १०-२०२ ||

अथ ध्यानम् |

	वन्दे राहुं धूम्रवर्णं सर्वकायं कृताञ्जलिम् |
	विकृतास्यं रक्तनेत्रं धूम्रालङ्कार[मण्डितम् � इति २-३-४पु० पा०|] मन्वहम् || १०-२०३ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	जपेद्वर्णसहस्रं तु होमयेद्गोघृतेन च |

प्. ८९१) ग्रहाशाधिपशस्त्रैश्च पूजावृत्तिरुदीरिता || १०-२०४ ||

	राहोरुपासको भूपः संग्रामे विजयी भवेत् |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	ओं सा/ सी/ सौ/ सविन्दुः सराहवे त्वग्निगेहिनी || १०-२०५ ||

दशाक्षरो राहुमन्त्रो जप्यश्चायं दशायुतः |
	दूर्वाभिर्होमयित्वा च द्विजान् संतर्प्य सिध्यते || १०-२०६ ||

इति राहुमन्त्रः |

अथ केतुमन्त्रः |
तत्रैव |

	के/ केतवे हृदित्येवं केतुमन्त्रः षडर्णकः |
	ब्रह्मा मुनिर्मतश्छन्दः पङ्क्तिः केतुश्च देवता || १०-२०७ ||

	के/ बीजं वे/ तु शक्तिः स्याद्बीजेनैव षडङ्गकम् |

अथ ध्यानम् |

	वन्दे कुतुं कृष्णवर्णं कृष्णवस्त्रविभूषितम् || १०-२०८ ||

	वामोरुन्यस्ततद्धस्तं साभयेतरपाणिकम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	जपेदक्षरसाहस्रं तद्दशांशं हुनेद्घृतैः || १०-२०९ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	ओं प्रा/ प्री/ प्रौ/ सविन्दुः सकेतवे वह्निगेहिनी |
	दशाक्षरः केतुमन्त्रो जप्योऽयं द्वादशायुतम् || १०-२१० ||

	होमः कुशैः प्रकर्तव्यो घृताक्तैस्तर्पणादि च |
	उपासकानामेतस्य केतवोऽग्रे चलन्ति हि || १०-२११ ||

इति केतुमन्त्रः |

अथ ग्रहमातृकामन्त्राः |

तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि ग्रहमातृसुसाधनम् |

प्. ८९२) ग्रहमातरि तुष्टायां किं ग्रहैर्दुरितैरपि || १०-२१२ ||

	ग्रहमातरि तुष्टायां सुग्रहैः किं प्रयोजनम् |
	मङ्गला पिङ्गला धन्या भ्रामरी भद्रिका तथा || १०-२१३ ||

	उल्का सिद्धा संकटा च विकटा गर्भपालिका |
	रुद्रनक्षत्रतश्चाष्टौ जन्मधिष्ण्यक्रमाद्दशाः || १०-२१४ ||

	फलं नामानुरूपं स्यादेकोपचयतो द्वयोः |
	पिङ्गला सूर्यजननी महाधिव्याधिकारिणी || १०-२१५ ||

	तुष्टा चेच्छत्रुवर्गस्य रुष्टा कुर्याच्च साधके |
	ब्जे/ बीजं तु समुच्चार्य पिङ्गले वैरिवार्णिणि || १०-२१६ ||

	प्रसीद फडिति प्रोक्तस्त्रयोऽग्निशक्तिवर्णकः |
	दीर्घषट्कयुजा पूर्वबीजेन च षडङ्गकम् || १०-२१७ ||

अथ ध्यानम् |

	पिङ्गवर्णां पिङ्गकेशीं पिङ्गनेत्रां धनुःशरान् |
	हस्ताभ्यां दधतीं पद्मयुगलं तां भजाम्यहम् || १०-२१८ ||

	अथ पूजाविधिं वक्ष्ये सर्वासामेव तन्त्रतः |
	जवापुष्पाणि शस्तानि धूपो गुग्गुलुसम्भवः || १०-२१९ ||

	घृतप्रदीपो मधुरा नैवेद्याः पायसादयः |
	अलङ्कारास्तथा रक्तास्तथा वस्त्राणि चन्दनम् || १०-२२० ||

	स्वर्णालङ्करणैश्चापि सद्द्रव्यैर्बहुपञ्चकैः |
	तर्पयेत् परमेशानि तत्तन्मन्त्रैः सहस्रधा || १०-२२१ ||

	सुवर्णपत्रे निच्छिद्रे हस्तायामे मनोरमे |
	कृत्वा यन्त्रं तथोक्तं तु योगिनीं तत्र पूजयेत् || १०-२२२ ||

	तत्तन्मन्त्रवरं जप्त्वा विघ्नशान्त्यै सहस्रशः |

प्. ८९३) सप्ताहेन प्रजायेत त्रिविधोत्पातवारणम् || १०-२२३ ||

	ततश्च कुण्डं विधिवत् कृत्वा च चतुरस्रकम् |
	अथ वा स्थण्डिले शुद्धे सुलिप्ते गोमयाम्बुभिः || १०-२२४ ||

	चतुर्हस्तप्रमाणेन योजयेत् स्थिरमानसः |
	योगिन्यग्निं तु संस्थाप्य कृत्वा पूर्वोदिताः क्रियाः || १०-२२५ ||

	अन्यासां दशवारं तु विरुद्धायाः सहस्रधा |
	विल्वपत्रैस्तत्फलैश्च कमलैर्नागकेशरैः || १०-२२६ ||

	जुहुयात् पायसान्नेव तथैव कुलवस्तुना |
	सहस्रमयुतं वाऽपि लक्षं वा कामनाक्रमात् || १०-२२७ ||

	अथ पूजाम् प्रवक्ष्यामि मध्ये देवीं प्रपूजयेत् |
	इच्छां ज्ञानं क्रियां शक्तिं त्रिषु कोणेषु पूजयेत् || १०-२२८ ||

	मन्मथान् पञ्च तदधः पञ्चकोणेषु पूजयेत् |
	षडङ्गं पूजयेत् पश्चादष्टपत्रेऽन्ययोगिनीः || १०-२२९ ||

	तद्वाह्यभूपुरे लोकपालानस्त्राणि पूजयेत् |
	पूजाप्रकारो होमश्च सर्वासामयमेव हि || १०-२३० ||

	विशेषः पुनरत्रास्ति शत्रूच्छेदाभिचारके |
	खड्गचर्मधरामुग्रां ध्यायेत् षड्भुजधारिणीम् || १०-२३१ ||

	गरुडासनमासीनां वैरिनिग्रहकारिकाम् |
	लक्षमेकं प्रजप्यादौ जपेल्लक्षं हि तर्पयेत् || १०-२३२ ||

	सर्वशत्रुविनाशः स्याद्दुःखं नाप्नोति कुत्रचित् |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि चन्द्रमातुश्च साधनम् || १०-२३३ ||

	मायाद्यो वह्निजायान्तो मङ्गले मङ्गलालये |
	एकादशाक्षरो मन्त्रो मङ्गलायाः प्रकीर्तितः || १०-२३४ ||

प्. ८९४) कृत्वाऽयेन षडङ्गानि दीर्घषट्कयुजा तथा |
	ध्यायेदेनां त्रिनयनामुद्यदादित्यसन्निभाम् || १०-२३५ ||

	दरस्मेरमुखाम्भोजां सिन्दूरसुन्दुराधराम् |
	पद्मद्वयं धनुर्बाणान् दधतीं भुजपल्लवैः || १०-२३६ ||

	सुगुञ्जन्मञ्जुमञ्जीरकाञ्चीगुणविराजिताम् |
	एवं ध्यात्वा महेशानि पूर्ववत् परिपूजयेत् || १०-२३७ ||

	ततो लब्धमनुं जप्त्वा तारमायापुरःसरम् |
	योगिनीक्षेत्रवटुकगणाधिपवलिं हरेत् || १०-२३८ ||

	सर्वासामेव पूजान्ते मङ्गलैव प्रसीदति |

अथ पुरश्चरणमाह |

	योगिन्यास्तु प्रसादार्थं वर्णलक्षं जपेन्मनुम् || १०-२३९ ||

	दुर्योगिन्यनुकूलार्थं जपेत् तत्सङ्ख्यकायुतम् |
	अदृष्टप्रतिबद्धस्य शुभायास्तु फलस्य च || १०-२४० ||

	प्राप्तये प्रजपेत् तावत्सहस्रं प्रत्यहं जपम् |
	प्रकर्तव्यो वर्णशतं यावद्दुष्टा तु योगिनी || १०-२४१ ||

	तुष्टाया वर्णदशकं रोगिणं चाभिमन्त्रयेत् |
	वर्णतुल्येन मन्त्रेण यस्याः सेवापरो भवेत् || १०-२४२ ||

	तस्याः पीडानिवृत्तिः स्याद्वर्णाभ्यन्तर्गतैर्दिनेः |
	एवं विधिर्नवानां तु विज्ञेयः सुरसत्तमाः || १०-२४३ ||

	योगिनी तुल्यफलदा वाममार्गे च दक्षिणे |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि भ्रामरीं भौममातरम् || १०-२४४ ||

	क्षी/ भ्रामरि पदं चोक्त्वा जय तान्मे अधीश्वरि |
	भ्रामय क्ली/ षोडशार्णो मन्त्रोऽस्याः परिकीर्तितः || १०-२४५ ||

प्. ८९५) पिङ्गलावत् सर्वमस्याः सिद्धये शर्करान् दश |
	मन्त्रयित्वाऽनया मार्गे दशदिक्षु च संत्यजेत् || १०-२४६ ||

	प्रातस्ततो व्रजेन्मार्गं मार्गस्थाः सर्व एव हि |
	सर्वे मोहं समायान्ति व्याघ्राः सर्पाश्च तस्कराः || १०-२४७ ||

	शुल्किनो दुष्टभूपाश्च नित्यमेवं समाचरेत् |
	उपानत्कतले यस्य लिखित्वा नाम च व्रजेत् || १०-२४८ ||

	योजनैकं जपेन्मन्त्रं स भ्रमेच्च वसुन्धराम् |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि भद्रिकां बुधमातरम् || १०-२४९ ||

	प्लू/ बीजं तोयभूयोगाज्जातमादौ समुच्चरेत् |
	भद्रिके मे मम भद्रं देहीति च पदं पुनः || १०-२५० ||

	वदेच्च परभद्राणि नाशय द्वितयं ततः |
	स्वाहान्तो जिनवर्णोऽयं भद्रिकाया मनुर्मतः || १०-२५१ ||

	षड्दीर्घयुक्तबीजेन षडङ्गविधिरीरितः |
	मङ्गलावच्छुभानां स्याद्ध्यानं दुष्फलदायिनी || १०-२५२ ||

	पिङ्गलावत् समुद्दिष्टं जपाद्यं प्रोक्तवर्त्मना |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि धन्याख्यां गुरुमातरम् || १०-२५३ ||

	श्रीधनदे समुच्चार्य धन्ये स्वाहाऽष्टवर्णकः |
	षड्दीर्घाढ्याद्यबीजेन षडङ्गविधिरीरितः || १०-२५४ ||

	नास्ति धन्यासमा का चिदिह लोके फलप्रदा |
	पुरश्चर्यात्रयं कृत्वा प्राग्जन्मार्जितपातकम् || १०-२५५ ||

	संस्तम्भ्य धन्या ददते धन्यत्वं साधकाय तु |
	बृहस्पतीश्वरात् पश्चात् काश्यां धन्यां विलोकयेत् || १०-२५६ ||

	पुरश्चर्यां तत्र कृत्वा वैश्यो धन्यः प्रजायते |

प्. ८९६) अथातः संप्रवक्ष्यामि सिद्धां शुक्रस्य मातरम् || १०-२५७ ||

	ह्री/ सिद्धे मे सर्वमानं समुक्त्वा साधयद्वयम् |
	हृदयान्तो मित्रवर्णः सिद्धाया मनुरीरितः || १०-२५८ ||

	बीजेनैव षडङ्गानि जपाद्यम् प्रोक्तवच्चरेत् |
	नास्ति सिद्धोपासकानां कर्मासिद्धिस्तु कुत्रचित् || १०-२५९ ||

	उपासका ये सिद्धायाः येनाम्नायेन जायते |
	तदाम्नायकदेवानां पाकेऽस्याः सर्वमेव हि || १०-२६० ||

	षट्कर्म सिध्यते तस्य मनोराराधनं विना |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि चोक्त्वा मन्दस्य मातरम् || १०-२६१ ||

	ओं मम रोगं नाशय भञ्जयैकादशाक्षरः |
	सर्वरोगापहो मन्त्रो मार्जनात् सप्तघस्रतः || १०-२६२ ||

	उल्कामन्त्रो यस्य सिद्धो न गदास्तस्य मन्दिरे |
	शीतलायां महामार्यां महिषं लक्षणान्वितम् || १०-२६३ ||

	उल्काप्रीत्यै तमुत्सृज्य नगरे भ्रामयेत् पुनः |
	नानावाद्यैः परिवृतं वस्त्रादिभिरलङ्कृतम् || १०-२६४ ||

	उत्सृजेत् तं यमाशायामुपद्रवशमो भवेत् |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि संकटां राहुमातरम् || १०-२६५ ||

	ह्री/ संकटे च रोगं मे परमं नाशयद्वयम् |
	षोडशार्णस्तु मन्त्रोऽयं सर्वदुःखापनोदनः || १०-२६६ ||

	कारागृहे जपेल्लक्षं बन्धमोक्षः प्रजायते |
	वीरेश्वरादुदक् काश्यां संकटा यत्र संस्थिता || १०-२६७ ||

	तत्र षोडशलक्षाणि जप्त्वा होमस्तु दूर्वया |
	तस्य सिद्धो भवेन्मन्त्रस्तन्मुखाद्यदि निःसरेत् || १०-२६८ ||

प्. ८९७) अमुकस्यामुकं कष्टं गतं तद्धतमेव हि |
	अथातः संप्रवक्ष्यामि विकटां केतुमातरम् || १०-२६९ ||

	तारो नमो भगवति विकटे वीरपालिके |
	प्रसीदयुगलं मन्त्रः प्रकृत्यर्णः प्रकीर्तितः || १०-२७० ||

	काश्यां वीरेश्वरासन्ना पश्चिमे विकटा स्थिता |
	तत्र मन्त्रमिमं जप्त्वा ग्रहतप्ताश्च बालकाः || १०-२७१ ||

	उदरं चापि बन्ध्यायाः प्रसवत्यास्तथा शिरः |
	पित्रादिभिस्त्यक्तबालास्तथा मातृविवर्जिताः || १०-२७२ ||

	साधकस्य करस्पृष्ट्वा नीरोगाश्चिरजीविनः |

इति ग्रहमातृकामन्त्राः |

अथ दिक्पालमन्त्राः |
तत्रादौ शक्रमन्त्र उक्तस्त्रैव |

	ज्ञ्मिन्द्राय नमश्चेति शक्रमन्त्रः षडक्षरः || १०-२७३ ||

	पङ्क्तिश्छन्दो मुनिर्ब्रह्मा देव इन्द्रः प्रकीर्तितः |
	मायेति शक्ति/ रि/ बीजं बीजेनैव षडङ्गकम् || १०-२७४ ||

अथ ध्यानम् |

	पीतवर्णं सहस्राक्षं वज्रप्द्मकरं विभुम् |
	सर्वालङ्कारसंयुक्तं नौमीन्द्रं दिक्पतीश्वरम् || १०-२७५ ||

अस्य पुरश्चरणणं तत्रैव |

	प्रजपेल्लक्षमेकं तु तिलाज्याभ्यां हुनेत् ततः |
	एवं सिद्धमनुर्मन्त्री प्रयोगं कर्त्तुमर्हति || १०-२७६ ||

अथाग्निमन्त्रः (शारदायाम्)

	व्याहृतित्रयमग्नेः स्याज्जातवेद इहावह |
	सर्वकर्माणि संभाष्य साधयाग्निप्रिया ततः || १०-२७७ ||

	ताराद्योऽयं मनुः प्रोक्तः पञ्चविंशतिवर्णवान् |

प्. ८९८) ऋषिर्भृगुर्भवेच्छन्दो गायत्रं देवताऽनलः || १०-२७८ ||

	विभक्तः पञ्चभिः षड्भिश्चतुर्भिः पञ्चभिस्त्रिभिः |
	द्वाभ्यामङ्गक्रिया प्रोक्ता वर्णैर्मूलमनोः क्रमात् || १०-२७९ ||

अथ ध्यानम् |

	अंसासक्तसुवर्णमाल्यमरुणस्रक्चन्दनालङ्कृतं
	ज्वालापुञ्जजटाकलापविलसन्मौलिं सुमुक्ताम्बरम् |
	शक्तिस्वस्तिकदर्भमुष्टिकजपस्रक्स्रुक्स्रुवाभीवरान्
	तदोर्भिर्बिभ्रतमञ्चितत्रिनयनं रक्ताभमग्निं भजे || १०-२८० ||

अथ पुरश्चरणम् |

	गुरोर्लब्धमनुर्मन्त्री चतुर्दश्यामुपोषितः |
	जपेद्भानुसहस्राणि शुद्धाचारो जितेन्द्रियः || १०-२८१ ||

	अमावास्यादिने विप्रान् भोजयेन्मधुरोत्तरैः |
	भक्ष्यैर्भोज्यैर्यथाशक्ति दद्यात् तेभ्योऽत्र दक्षिणाम् || १०-२८२ ||

	भुक्त्वा भोगं समानीय होमद्रव्याणि शोधयेत् |
	अपरं दिनमारभ्य होमं कुर्यदतन्द्रितः || १०-२८३ ||

	क्रमाद्वटसमिद्ब्रीहितिलराजीहविर्घृतैः |
	प्रत्येकमष्टोत्तरशतं जुहुयादनिशं सुधीः || १०-२८४ ||

	दशाहमेवं निर्वर्त्त्य विधानेन विधानवित् |
	दत्वा पूर्णाहुतिं सम्यगेकादश्यां द्विजोतमान् || १०-२८५ ||

	संपूज्य तर्पयेद्वित्तैर्यथाविभवमादरात् |
	गुरवे दक्षिणां दद्यादरुणां गां पयस्विनीम् || १०-२८६ ||

	वासांसि धनधान्यादि दत्वा संप्रीणयेद्गुरुम् |

अथ यमन्त्रो(मेरुतन्त्रे)

	ओं क्रो/ ह्री/ आ/ च तद्बीजं ङेऽन्तं वैवस्वतं वदेत् || १०-२८७ ||

प्. ८९९) धर्मराजाय भक्तानुग्रहकृते नमो वदेत् |
	चतुर्विंशतिवर्णोऽयं यममन्त्रोऽखिलेष्टदः || १०-२८८ ||

	सिद्धीष्विस्वङ्गयुग्मार्णैः षडङ्गानि स्मरेद्यमम् |
	मेघश्यामं प्रसन्नास्यं नानालङ्कारसंयुतम् || १०-२८९ ||

	महिषस्थं दण्डधरं संस्तुतं पितृभिर्वृतम् |
	नानारूपधरैर्दूतैः श्वेतवस्त्रं भजेद्यमम् || १०-२९० ||

अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं हुनेदाज्यान्वितैस्तिलैः |

अथ नैरृतमन्त्रस्तत्रैव |

	ओं क्ष/ निर्-ऋतये रक्षाधिपतये पदं वदेत् || १०-२९१ ||

	धूम्रवर्णाय खड्गेति हस्ताय प्रेतवाहनः |
	ङेऽन्तस्ततश्च हृदयं त्रिंशदर्णो मनुर्मतः || १०-२९२ ||

	ओं क्षमाद्यैर्हृदन्तैश्च पञ्चाङ्गं पञ्चभिः पदैः |

ध्यानम् |

	किरीटिनं च पिङ्गाक्षं धूम्राभं प्रेतवाहनम् || १०-२९३ ||

	नानारक्षोगणैः सेव्यः खड्गचर्मधरं भजे |

पुरश्चरणं तत्रैव |

	जपेत् त्रिंशत्सहस्राणि गुञ्जाज्याभ्यां हुनेत् पुनः || १०-२९४ ||

अथ वरुणमन्त्रस्त्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि मन्त्रं वरुणदैवतम् |
	तारं व/ वरुणायेति जलाधिपतये वदेत् || १०-२९५ ||

	वदेच्च शुक्लवर्णाय पाशहस्ताय संवदेत् |
	मकरेति वाहनाय नम एकत्रिवर्णकः || १०-२९६ ||

	त्रिष्टुप्छन्दो वशिष्ठर्षिर्देवता वरुणो मतः |
	ओं वमाद्यैर्नमोऽन्तैश्च पञ्चाङ्गं पञ्चभिः पदैः || १०-२९७ ||

प्. ९००) ध्यानम् |

	श्वेतांशुकं दधद्धस्तैः पाशाङ्कुशवराभयान् |
	स्वच्छारविन्दवसतिर्मुक्ताभरणभूषितः || १०-२९८ ||

	तुन्दिलश्च प्रसन्नास्यो वरुणो निधिदोऽस्तु मे |

पुरश्चरणम् |

	जपेद्वर्णसहस्रं तु होमः पद्माक्षकैर्मतः || १०-२९९ ||

अथ वायुमन्त्रस्तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि वायुमन्त्रं महाद्भुतम् |
	तारं य/ वायवे प्राणाधिपतये पदं वदेत् || १०-३०० ||

	कृष्णवर्णायाङ्कुशेति हस्ताय मृगवाहना - |
	य नमो गोद्विवर्णोऽयं वायोर्मन्त्र उदीरितः || १०-३०१ ||

	गणकोऽस्य मुनिश्छन्दो निवृद्वायुश्च देवता |
	पञ्चाङ्गानि मनोरस्य ओं य/ बीजादिकैः पदैः || १०-३०२ ||

ध्यानम् |

	कृष्णवर्णं धावमानं मृगस्थं वेगवत्तरम् |
	पाशाङ्कुशकरं प्रेतकृत्यापरिमलान्वितम् || १०-३०३ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	जपेद्वर्णसहस्राणि लाजाज्याभ्यां च होमयेत् |
	सिद्धमन्त्रस्तु तत्कालं भवेद्भूमौ बलाधिकः || १०-३०४ ||

अथ कुवेरमन्त्रस्तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि राजराजमनून् शुभान् |
	यक्षाय च कुवेराय वदेद्वैश्रवणाय च || १०-३०५ ||

	धनधान्याधिपतये धनधान्यपदं वदेत् |
	समृद्धिं मे देहि वदेद्दापयाग्निप्रियान्तकः || १०-३०६ ||

	पञ्चत्रिंशद्वर्णमितो विश्रवा मुनिरीरितः |

प्. ९०१) छन्दस्तु बृहती त्र्यब्धीष्वष्टाष्टाङ्गैः षडङ्गकम् || १०-३०७ ||

ध्यानम् |

	गारुत्मतनिभं शान्तं मुकुटादिविभूषितम् |
	वरं गदां च दधतं तुन्दिलं यक्षसेवितम् || १०-३०८ ||

पुरश्चरणम् |

	लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं दशांशं जुहुयात् तिलैः |
	धर्मादिपीठे प्रयजेदङ्गलोकेशहेतिभिः || १०-३०९ ||

	शिवालये लपेन्मन्त्रमयुतं धनवृद्धये |
	विल्वमूलोपविष्टेन जप्तो लक्षं धनर्द्धिदः || १०-३१० ||

	अथ मन्त्रान्तरं वक्ष्ये ओं श्री/ ओं ह्री/ समुच्चरेत् |
	श्री/ ह्री/ क्ली/ श्री/ क्ली/ च वित्तेश्वराय नम इत्यपि || १०-३११ ||

	षोडशार्णोऽस्य मुन्यादि प्राग्वत् त्रिद्विद्विनेत्रकैः |
	पञ्चाक्षिभ्यां षडङ्गं स्याद्ध्यानपूजादि पूर्ववत् || १०-३१२ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	अथ मन्त्रान्तरं वक्ष्ये कुवेरस्य गजाक्षरम् |
	तारो वैश्रवणायेति स्वाहा पञ्चाङ्गमत्र तु || १०-३१३ ||

	स्वाहान्तैः प्रणवाद्यैस्तु पञ्चभिर्मन्त्रवर्णकैः |

ध्यानमाह |

	धनपूर्णं स्वर्णकुम्भं तथा रत्नकरण्डकम् || १०-३१४ ||

	हस्ताभ्यां बिभ्रतं खर्वकरपादं च तुन्दिलम् |
	धराधस्ताद्रत्नपीठोपविष्टं सस्मिताननम् || १०-३१५ ||

पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेद्धोमः पूजा प्राग्वन्महाधनी |
	सेवनादस्य भवति यक्षिण्याद्यास्तथा वशाः || १०-३१६ ||

अथेशानमन्त्रस्तत्रैव |

	प्रणवं हंसमुच्चार्य ईशानाय वदेत् ततः |

प्. ९०२) विद्याधिपतये चेति स्फटिकेति वदेत् ततः || १०-३१७ ||

	वर्णाय शूलहस्ताय ङेऽन्तश्च वृषवाहनः |
	नमोऽन्त एकत्रिंशद्भिर्वर्णैर्मन्त्र उदाहृतः || १०-३१८ ||

	ओं हमाद्यैर्नमोऽन्तैश्च पञ्चाङ्गं पञ्चभिः पदैः |
	शक्तीनां मनवो ये च ता विद्याः परिकीर्तिताः || १०-३१९ ||

	पुरुषाणां च ते मन्त्रा विद्यास्तु पुरुषं विना |
	भवन्ति नैव फलदा यथा नारी नरं विना || १०-३२० ||
	
	पुसां योगो यत्र नोक्तस्तत्रेशानं प्रयोजयेत् |

अस्य पुरश्चरणमष्टसहस्रजपस्तन्त्रान्तरे प्रोक्तः |
अथ ब्रह्ममन्त्रो (मेरुतन्त्रे)
	
अथातः संप्रवक्ष्यामि ब्रह्मणो मन्त्रमुत्तमम् || १०-३२१ ||

	तारं पाशं ब्रह्मणे च लोकाधिपतये वदेत् |
	रक्तवर्णायोर्ध्वलोकपालकाय वदेत् ततः || १०-३२२ ||

	पद्महस्ताय च पदं ङेऽन्तं स्यार्द्धसवाहनः |
	नमोऽन्तो बाणरामार्णो मन्त्रोऽयं परिकीर्तितः || १०-३२३ ||

	तारपाशादिकैः षड्भिः पदैरङ्गहृदन्तकैः |
	नास्य पूजा तु मच्छापाज्जपोऽस्य परिकीर्तितः || १०-३२४ ||

	वर्णलक्षजपादेव निग्रहानुग्रहक्षमः |
	दशपत्रे यजेदेनं प्रागीशान्तर्दले सुराः || १०-३२५ ||

	न तत्र मम शापोऽस्ति शापः केवलपूजने |

अथानन्तमन्त्रस्तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि शेषस्य मनुमद्भुतम् || १०-३२६ ||

	तारं मायामनन्ताय नागाधिपतये वदेत् |
	गौरवर्णायातलादिसप्तलोकेश्वराय च || १०-३२७ ||

प्. ९०३) चक्रहस्ताय गरुडवाहनाय नमोऽन्तकः |
	एवं चत्वारिंशदर्णो मन्त्रोऽनन्तस्य कीर्तितः || १०-३२८ ||

	मन्त्रं प्रतिचतुर्दश्यां चतुर्दशशतं जपेत् |
	दुग्धं हुनेदिन्द्रविप्रान् भोजयेच्च चतुर्दश || १०-३२९ ||

	कुर्याच्चतुर्दशीं भक्त्या धनधान्ययुतो भवेत् |
	राज्यभ्रष्टो लभेद्राज्यं विद्याकामस्तु पण्डितः || १०-३३० ||

	भाद्रशुक्लचतुर्दश्यां विशेषात् पूजनं मतम् |

इति दिक्पालप्रकरणम् |

अथ गायत्रीपुरश्चरणादि |

(मेरुतन्त्रे)

	अथ वक्ष्यामि मन्त्रेशीं गायत्रीं वेदमातरम् || १०-३३१ ||

	यया तु सगुणं ब्रह्म गीयते प्रतिपाद्यते |
	निर्गुणं यां विना मुक्तिर्न कस्यापि प्रजायते || १०-३३२ ||

	महामायास्वरूपायां महाकालः स्वयं यजेत् |
	यत्प्रभावादहं त्वं च जातकाल इवापरः || १०-३३३ ||

सगुणब्रह्मेति | सूर्यमण्डलमध्यस्थगुणत्रयात्मकतेजोरूपमित्यर्थः | तदुक्तं (बृहत्सिद्धान्तसारे)

	अदित्यमण्डलगतं यत् तेजस्त्रिगुणात्मकम् |
	तदेतत् सगुणं ब्रह्म ब्रह्मविष्णुशिवात्मकम् � इति || १०-३३४ ||

निर्गुणमिति | गुणत्रयोपाधिरहितमित्यर्थः |
यां विनेति | गुणब्रह्माभिधानद्वारा निर्गुणब्रह्मप्रतिपादिकाया अस्या एव मुक्तिहेतुत्वादिति भावः |
 (शारदायाम्)

	प्रणवाद्या व्याहृतयः सप्त स्युस्तत्पदादिकाः |
	चतुर्विंशत्यक्षरात्मा गायत्री शिरसाऽन्विता || १०-३३५ ||

	सर्ववेदोद्धृतः सारो मन्त्रोऽयं समुदाहृतः |

प्. ९०४) ब्रह्मा देव्यादिगायत्री परमात्मा समीरिताः || १०-३३६ ||

	ऋष्याद्याः प्रणवस्यैते मुनिभिः परिकीर्तिताः |
	यमदग्निभरद्वाजभृगुगौतमकाश्यपान् || १०-३३७ ||

	विश्वामित्रवशिष्ठाख्यौ व्याहृतीनामृषीन् विदुः |
	गायत्र्युष्णिगथानुष्टुब्बृहतीपङ्क्त्यः पुनः || १०-३३८ ||

	त्रिष्टुब्जगत्यौ छन्दांसि कथितानि मनीषिभिः |
	सप्तार्चिरनिलं सूर्यो वाक्पतिर्वरुणो वृषः || १०-३३९ ||

	विश्वे देवाः क्रमादासां देवताः परिकीर्तिताः |

(मेरुतन्त्रे)

	गायत्र्या मुनिराख्यातो विश्वामित्रोऽतितापसः || १०-३४० ||

	गायत्री छन्द इत्युक्तं देवता सविता स्मृता |

तन्त्रान्तरे |

	अग्निर्मुखं शिरो ब्रह्मा हृद्विष्णुरलिकं शिवः || १०-३४१ ||

	साङ्ख्यायनश्च गोत्रं स्यात् त्रैलोक्यं चरणत्रयम् |

(शारदायाम्)
	
शिरसोऽस्या मुनिर्ब्रह्मा छन्दो देव्यादिका स्मृता || १०-३४२ ||

	गायत्री परमात्मा तु देवता कथिता बुधैः |

(मेरुतन्त्रे)

	व्याहृतिः सप्तभूराढ्या हृन्मुखांसोरुयुग्मके || १०-३४३ ||

	जठरे च क्रमात् न्यसेन्न्यासोऽयं प्रथमः स्मृतः |
	पादाङ्गुल्याद्यसन्धौ च सन्धौ स्याद्गुल्फपादयोः || १०-३४४ ||

	गुल्फजान्वोस्तथा सन्धौ तथा जानूरुसन्धिषु |
	लिङ्गे नाभौ च हृदये कण्ठे वर्णान्न्यसेत् क्रमात् || १०-३४५ ||

	कराङ्गुलीमूलसन्धौ मणिबन्धे च कूर्परे |
	भुजमूले मुखे नासिकायां चापि कपोलयोः || १०-३४६ ||

प्. ९०५) नेत्रकर्णभ्रूशिरसि चूडाधोवामकर्णके |
	दक्षकर्णे मुखे मस्तके च वर्णान् क्रमान् न्यसेत् || १०-३४७ ||

	गायत्र्या अक्षरन्यासो द्वितीयः संप्रकीर्तितः |
	पदानि दश गायत्र्याः शिरोभ्रूमध्यदृङ्मुखे || १०-३४८ ||

	कण्ठहृन्नाभिगुह्येषु जान्वोरङ्घ्र्योरथ न्येसेत् |
	शिरोदेशे तु गायत्र्याः शिरोन्यासस्तृतीयकः || १०-३४९ ||

	हृदयं ब्रह्मणे प्रोक्तं विष्ण्वे शिर ईरितम् |
	शिखा रुद्राय कवचमीश्वराय समीरितम् || १०-३५० ||

	नेत्रं सदाशिवायोक्तमस्त्रं सर्वात्मने स्मृतम् |
	अयं षडङ्गन्यासस्तु चतुर्थः परिकीर्तितः || १०-३५१ ||

	पज्जानुकटिनाभौ च हृदये कण्ठभालयोः |
	क्रमाद्व्याहृतयो न्यस्याः परब्रह्मेति शीर्षकम् || १०-३५२ ||

	पुनर्व्याहृतिन्यासोऽयं पञ्चमः परिकीर्तितः |
	तत्सवितुर्हृदयाय वरेण्यं शिरसे तथा || १०-३५३ ||

	भर्गो देवस्य च शिखा धीमहि कवचं स्मृतम् |
	धियो यो नो नेत्रमुक्तमस्त्रं शेषेण कीर्तितम् || १०-३५४ ||

	अयं न्यासस्तु षष्ठः स्यात् षडेते पापहारकाः |
	प्राणायामत्रयं कृत्वा ततो ध्यानं समाचरेत् || १०-३५५ ||

ध्यानं यथा |

	मुक्ताविद्रुमहेमनीलधवलच्छायैर्मुखैस्त्रीक्षणै �
	र्युक्तामिन्दिनिबद्धरत्नमुकुटां तत्त्वात्मवर्णात्मिकाम् |
	गायत्रीं वरदाभयाङ्कुशकुशाञ्छुभ्रं कपालं गुणं
	शंखं चक्रमथारविन्दयुगलं हस्तैर्वहन्तीं भजे || १०-३५६ ||

प्.९०६) ध्यानान्तरमुक्तं तन्त्रान्तरे |

	ब्रह्माणी चतुराननाऽक्षवलयं कुम्भं करैः स्रुक्स्रुवौ
	विभ्राणारुणकान्तिरिन्दुवदना ऋग्रूपिणी बालिका |
	हंसारोहणकेलिरम्बरमणेर्विम्बाञ्चिताभूषिता
	गायत्री हृदि भाविता भवतु नः सम्पत्समृद्ध्यै सदा || १०-३५७ ||

	मध्याह्ने चान्त्यसन्ध्यायां ध्यानभेदमथ ब्रुवे |

तथा |

	रुद्राणो नवयौवना त्रिनयना वैयाघ्रचर्माम्बरा
	खट्वाङ्गत्रिशिखाक्षसूत्रवलयाभीतिर्दधानाऽम्बिका || १०-३५८ ||

	विद्युत्पुञ्जजटाकलापविलसद्बालेन्दुमौलिः सदा
	सावित्री वृषवाहनासिततनुर्ध्येया यजूरूपिणी |
	वृद्धा नीलघनप्रभापरिलसत्पीताम्बराभूषिता
दिव्यैराभरणैरथाङ्गकमले शङ्खं गदां बिभ्रती || १०-३५९ ||

	तार्क्षस्कन्धगतासमस्तजगदाराध्या परा वैष्णवी
	ध्येया चैव सरस्वती भगवती सामस्वरूपा सदा |

अस्या पूजायन्त्रमुक्तं (मेरुतन्त्रे)

	पद्ममष्टदलं लेख्यं ह्री/ कारं कर्णिकास्थितम् || १०-३६० ||

	द्वौ द्वौ स्वरौ दिग्विदिशं प्रतिपत्रे समालिखेत् |
	किञ्जल्केषु तदग्रेषु गायत्र्यर्णा/ स्त्रिशस्त्रिशः || १०-३६१ ||

	तद्बहिर्वृत्तयुगलान्तराले तु समालिखेत् |
	ककाराद्या/स्तथोमापोज्योतीरसोऽमृतं ब्रह्म || १०-३६२ ||

	भूर्भुवः सुवरोमिति यन्त्रे सर्वार्थसिद्धिदम् |

(शारदायाम्)

	प्राणायामं पुरा कृत्वा गायत्रीं सन्ध्ययोर्जपेत् || १०-३६३ ||

प्. ९०७) सप्तव्याहृतिसंयुक्तां गायत्रीं शिरसाऽन्विताम् |
	त्रिरुच्चरन् धिया प्राणान् धारयेद्यमानसः || १०-३६४ ||

	प्राणायामोऽयमाख्यातः समस्तदुरितापहः |
	व्याहृतित्रयसंयुक्तां गायत्रीं दीक्षितो जपेत् || १०-३६५ ||

अथास्याः पूजाविधिः (मेरुतन्त्रे)

	ततस्तु पूजयेद्देवीं दशावरणसंयुताम् |
	आदौ संपूज्य देवेशीं कोणाग्रे पूजयेत् ततः || १०-३६६ ||

	त्रिकोणस्याग्निकोणात् तु प्रादक्षिण्येन देवताः |
	ब्राह्मीं माहेश्वरीं वैष्णवीमिति प्रथमावृतिः || १०-३६७ ||

	तस्याग्रतस्त्वष्टदिक्षु क्रमादष्टौ प्रपूजयेत् |
	आदित्यमुखा/श्च रविं प्रज्ञां भानुं प्रभां तथा || १०-३६८ ||

	भास्करं चापि सन्ध्यां च द्वितीयावरणं त्विदम् |
	ततोऽर्चयेदष्टदलकेशरेष्वङ्गषट्ककम् || १०-३६९ ||

	गायत्र्याश्च तृतीयोक्तं दलमध्ये यजेदिमाः |
	प्रह्लादिनीं प्रभां नित्यां विश्वम्भरां विलासिनीम् || १०-३७० ||

	प्रभावतीं जयां शान्तां चतुर्थावरणं त्विदम् |
	ततो यजेद्दलाग्रेषु कान्तिं दुर्गां सरस्वतीम् || १०-३७१ ||

	विश्वरूपां विशालां च ईशानीं व्यापिनीं क्रमात् |
	विमलां च प्रोक्तमिदं पञ्चमावृत्तिपूजनम् || १०-३७२ ||

	तदग्रिमे त्वष्टदले एताः पूज्याश्च शक्तयः |
	तमोऽपहारिणीं सूक्ष्मां विश्वयोनिं जयावहाम् || १०-३७३ ||

	पद्मालयां परां शोभां पद्मरूपां तु षष्ठकम् |
	भवेदावरणं चाग्रे ब्राह्म्याद्याः सप्त मातरः || १०-३७४ ||

	अष्टमा त्वरुणा प्रोक्ता सप्तमावरणं त्विदम् |

प्. ९०८) रविः सितः कुजो राहुः शनिश्चन्द्रो बुधो गुरुः || १०-३७५ ||

	अष्टमावरणं चैतच्चतुरस्रे दिगष्टके |
	दिक्पाला नवमे प्रोक्तास्तदस्त्राणि च दिङ्मिते || १०-३७६ ||

	एवं सपूजयेद्देवीं तस्या मुद्राः प्रदर्शयेत् |

मुद्रास्तु तत्रैवोक्ताः |

	गायत्र्या अथ वक्ष्यन्ते चतुर्विंशतिमुद्रिकाः || १०-३७७ ||

	जपादौ दर्शयेत् तासां देवताश्च तथा फलम् |
	सुमुखं संहतौ हस्तावुत्तनाकुञ्चिताङ्गुली || १०-३७८ ||

	प्रल्हादिनी तत्र शक्तिः साधकानन्ददायिनी |
	संपुटौ पद्मकोशाभौ करावन्योन्यसंहतौ || १०-३७९ ||

	तस्य शक्तिर्नित्यविश्वा विश्वस्यापि  प्रियङ्करी |
	विततं संहतौ हस्तावुत्तानावायताङ्गुई || १०-३८० ||

	हृदया नाम तच्छक्तिः सर्वेषां हृदयङ्ग्मा |
	विस्तीर्णं संहतौ पाणी मिथो मुक्ताङ्गुलिद्वयम् || १०-३८१ ||

	शक्तिस्तु विमला तस्याः प्रभावादनघो भवेत् |
	द्विमुखाख्या हस्तयोस्तु सम्मुखं सक्तयोर्द्वयोः || १०-३८२ ||

	कनिष्ठयोरेव योगः शक्तिस्तस्याः सदा विधा |
	त्रिमुखारव्या हस्तयुग्मं संसक्तानामिकाद्वयम् || १०-३८३ ||

	संयुक्तं शेषमङ्गुल्यो भिन्नाः शक्तिः प्रभाती |
	चतुर्मुखा हस्तयुग्मं संसक्तं मध्यमायुतिः || १०-३८४ ||

	शेषाङ्गुल्यस्तु संभिन्ना लोला शक्तिः प्रकीर्तिता |
	मुद्रा पञ्चमुखी तद्वत् तर्जन्योर्यत्र संयुतिः || १०-३८५ ||

	अपराङ्गुलयो भिन्नाः शक्तिः शान्तिश्च शान्तिकृत् |
	भवेत् षण्मुखमुद्रा सा संपूर्णाङ्गुलियोजनम् || १०-३८६ ||

प्. ९०९) कनिष्ठाद्वितयं हित्वा शक्तिर्दुर्गा प्रकीर्तिता |
	अधोमुखं नाम मुद्रा न्युब्जौ हस्तावधोमुखौ || १०-३८७ ||

	आकुञ्चिताग्रौ संयुक्तौ शक्तिरस्याः सरस्वती |
	व्यापिकाञ्जलिकं नाम मुद्रा हस्तौ तु तादृशौ || १०-३८८ ||

	विशेषोऽत्र तु चोत्तानौ विश्वरूपाऽत्र देवता |
	शकटं नाम मुद्रा सा बद्धाग्राङ्गुलिकौ करौ || १०-३८९ ||

	अधोमुखौ बद्धमुष्टी विशाखा शक्तिरत्र तु |
	यमपाशं बद्धमुष्ट्योः करयोर्ग्रन्थिते यदा || १०-३९० ||

	तर्जन्यौ तत्र तलगे वामा ज्ञेयाऽत्र देवता |
	ग्रन्थिताख्याऽन्योन्यसन्धिलग्नाश्चाङ्गुलयो यदि || १०-३९१ ||

	उत्तानौ चोच्छ्रिताङ्गुष्ठा वामा शक्तिः समीरिता |
	सम्मुखोन्मुखमुद्रा तु सम्बद्धोर्ध्वाङ्गुली करौ || १०-३९२ ||

	दक्षिणाधोमुखो वाम ऊर्ध्वमाप्यायनी भवेत् |
	विलम्बा नाम सा मुद्रा चोत्तानोन्नतकोटिकौ || १०-३९३ ||

	यस्यां करौ तु विमला तस्याः शक्तिः प्रकीर्तिता |
	मुष्टिकं तु यदा मुष्टी भवतोऽन्योन्यसंयुते || १०-३९४ ||

	उत्तानौ तु करौ तत्र शक्तिः प्रोक्ता तमोमयी |
	मत्स्यस्तु सम्मुखीभूतौ युक्तानामकनिष्ठिकौ || १०-३९५ ||

	ऊर्ध्वसंयुक्तवक्राङ्ग्यः शेषाः शक्तिर्हिरण्मयी |
	कूर्मस्त्बधोमुखो वामस्तादृग्दक्षेण पृष्ठके || १०-३९६ ||

	समाक्रान्तस्तस्य शक्तिः सूक्ष्मा सूक्ष्मार्थसाधिनी |
	वाराही दक्षिणस्योर्ध्वे वाममुत्तानकं करम् || १०-३९७ ||

	स्थापयित्वाऽधोमुखं तन्नामयेद्विश्वयोनिका |

प्. ९१०) सिंहाक्रान्तं नाम मुद्रा हस्तौ चेदायताङ्गुली || १०-३९८ ||

	दत्तौ श्रवणयोरूर्ध्वं शक्तिरस्या जयावहा |
	महाक्रान्तं नाम मुद्रा प्राग्वदाकुञ्चिताग्रकौ || १०-३९९ ||

	करौ कर्णस्थितौ शक्तिः प्रोक्ता पद्मालयाभिधा |
	मुद्गरं किं चिदूर्ध्वं तु गतयोर्वामतर्जनी || १०-४०० ||

	धृता दक्षिणहस्तेन परा शोभाऽत्र देवता |
	पल्लवाख्या भवेन्मुद्रा त्वङ्गुल्यः पल्लवीकृताः || १०-४०१ ||

	देव्यग्रे दर्शयेच्छक्तिर्गदारूपीति कीर्त्यते |

अथ पुरश्चरणं तत्रैव |

	चतुर्विंशतिलक्षाणि पुरश्चरणमुच्यते || १०-४०२ ||

	क्षीरौदनतिलान् दूर्वाः सिद्धौदनसमिद्वराः |
	पृथक् सहस्रत्रितयं जुहुयान्मन्त्रसिद्धये || १०-४०३ ||

	तर्पणादि ततः कृत्वा गुरून् संतोष्य यत्नतः |
	प्रयोगानाचरेद्विद्वा/स्तदनुज्ञापुरःसरम् || १०-४०४ ||

इति गायत्रीपुरश्चरणविधिः |

अथ व्याहृतीनां व्याख्या |
(प्रपञ्चसारे)

	भूःपदाद्या व्याहृतयो भूशब्दस्तदि वर्त्तते |
	तत्पदं सदिति प्रोक्तं षण्मात्रत्वात् तु भूरतः || १०-४०५ ||

	भूतत्त्वात् कारणत्वाच्च भुवःशब्दस्य सङ्गतिः |
	सर्वश्रीकरणात् स्वार्थतया च स्वरितीरितम् || १०-४०६ ||

	महत्त्वाच्च महःशब्दो महस्तेन समीरितः |
	तदेव सर्वजननात् तस्मात् तु व्याहृतिर्जनः || १०-४०७ ||

	तपो ज्ञानतया चैव तथा तापतया स्मृतम् |

प्. ९११) सत्यं परत्वादात्मत्वादनन्तज्ञानतः स्वयम् || १०-४०८ ||

व्याहृतीनां प्रणवैक्यमुक्तं तत्रैव |

	प्रणवस्य व्याहृतोनामन्तःसम्बन्ध उच्यते |
	अकारो भूरुकारस्तु भुवो मार्णः स्वरीरितः || १०-४०९ ||

	विन्दुर्महस्तथा नादो जनः शक्तिस्तपः स्मृतम् |
	शान्तिः सत्यमिति प्रोक्तं सत् तत् परतरं पदम् || १०-४१० ||

अथ गायत्रीव्याख्या पूर्वकं प्रणवस्याहृषोणां गायत्र्यैक्यमुक्तं तत्रैव |

	प्रणवस्य व्याहृतीनां गायत्र्यैक्यमथोच्यते |
	अत्रापि तत्पदं पूर्वं प्रोक्तं तदनुवर्ण्यते || १०-४११ ||

	तद्द्वितीयैकवचनमनेनाखिलवस्तुनः |
	सृष्ट्यादिकारणं तेजोरूपमादित्यमण्डले || १०-४१२ ||

	अभिधेयं सदानन्दं परं ब्रह्माभिधीयते |
	यत् तत् सवितुरित्युक्तं षष्ठ्येकवचनात्मकम् || १०-४१३ ||

	धातोरिति समुत्पन्नं प्राणिप्रसववाचकात् |
	सर्वासां प्राणिजातानामिति प्रसवितुः सदा || १०-४१४ ||

	वरेण्यं वरणीयत्वात् सेवनीयतया तथा |
	भजनीयतया सर्वैः प्रार्थनीयतया स्मृतम् || १०-४१५ ||

	पूर्वस्याष्टाक्षरस्यैवं व्याहृतिर्भूरिति स्मृता |
	पापस्य भर्जनाद्भर्गो भक्तस्निग्धतया तथा || १०-४१६ ||

	देवस्य वृष्टिदानादिगुणयुक्तस्य नित्यशः |
	प्रभुत्वेन प्रकाशेन दीप्यमानस्य वा तथा || १०-४१७ ||

	ध्यै � चिन्तायामतो धातोर्निष्पन्नं धीमहीत्यदः |
	निगमाद्येन [देवेशि इति ४ पु० पा०|] दिव्येन विद्यारूपेण चक्षुषा || १०-४१८ ||

प्. ९१२) दृश्यो हिरण्मयो देव आदित्ये नित्यसंस्थितः |
	हीनतारहितं तेजो यस्य स्यात् स हिरण्मयः || १०-४१९ ||

	यः सूक्ष्मः सोऽहमित्येवं चिन्तयामः सदैव हि |
	द्वितीयाष्टाक्षरस्यैव व्याहृतिर्भुव ईरिता || १०-४२० ||

	धियो बुद्धिर्मनोरस्य च्छान्दसत्वात् समीरितम् |
	कृतश्च लिङ्गव्यत्यासः सूत्रात् सुप्तिङुपग्रहात् || १०-४२१ ||

	यत् तु तेजोनिरुपमं सर्वदेवमयात्मकम् |
	भजतां पापनाशस्य हेतुभूततयोच्यते || १०-४२२ ||

	न इति प्रोक्त आदेशः षष्ठ्यसौ युष्मदस्मदोः |
	तस्मादस्माकमित्यर्थः प्रार्थनायां प्रचोदयात् || १०-४२३ ||

	तृतीयाष्टाक्षरस्यापि व्याहृतिः स्वरितीरिता |
	एवं दश पदान्यस्यास्त्रयश्चाष्टाक्षराः स्मृताः || १०-४२४ ||

	षडक्षराश्च चत्वारः स्युश्चतुर्विंशदक्षराः |
	इत्थम्भूतं यदेतस्य देवस्य सवितुर्विभोः || १०-४२५ ||

	वरेण्यं भजतां पापविनाशनकरं परम् |
	भर्गोऽस्माभिरभिध्यातं धियस्तन्नः प्रचोदयात् || १०-४२६ ||

	उक्तैवमत्र गायत्री पुनस्तच्छिर उच्यते |
	आपो ज्योती रस इति सोमाग्न्योस्तेज उच्यते || १०-४२७ ||

	तदात्मकं जगत् सर्वं रसस्तेजोद्वयं स्मृतम् |
	अमृतं तदनाशित्वाद्बृहत्वाद्ब्रह्म गद्यते || १०-४२८ ||

	यदानन्दात्मकं ब्रह्म सत्यज्ञानादिलक्षणम् |
	तद्भूर्भुवः स्वरित्युक्तं सोऽहमित्योमुदाहृतम् || १०-४२९ ||

	एतत् तु वेदवत् स्यात् तु वेदस्य शिर उच्यते |

प् ९१३) लक्षणैरिति निर्दिष्टो वेदसारेषु निष्ठितः || १०-४३० ||

	फलार्थी फलमाप्नोति मोक्षार्थी मोक्षमृच्छति |

इति व्याहृतीनां व्याख्या |

अथ प्रणवमन्त्रः |

(प्रपञ्चसारे)

	अथ प्रणवसंज्ञकं प्रतिवदामि मन्त्रं वरं
	सजापमपि सार्चनं सहुतकॢप्ति सोपासनम् || १०-४३१ ||

	अशेषदुरितापहं विविधकामकल्पद्रुमं
	विमुक्तिफलसिद्धिदं विमलमानसैः सेवितम् |
	आद्यः स्वरः समेतोऽमरेण सधसप्तमश्च विन्दुयुतः || १०-४३२ ||

	प्रोक्तः स्यात् प्रणवोऽत्र त्रिमात्रिकः सर्वमन्त्रसमवायी |
	मन्त्रस्यास्य मुनिः प्रजापतिरथ च्छन्दश्च देव्यादिका
		गायत्री गदिता जगत्सु परमात्माख्यस्तथा देवता || १०-४३३ ||

	अक्लीवैर्युगमध्यगध्रुवयुतैरङ्गानि कुर्यात् स्वरै-
	र्मन्त्री जातियुतैश्च सत्यरहितैर्वा व्याहृतीभिः क्रमात् |

अथ ध्यानम् |

	विष्णुं  भास्वत्किरीटा[भास्वत्कलापा � इति० ४ पु० पा०|]ङ्गदवलयगलाकल्पहारोदराङ्घ्रि �
	श्रोणीभूषं सुराजन्मणिमकरमहाकुण्डलामण्डिताङ्गम् || १०-४३४ ||

	हस्तोद्यच्चक्रशङ्खाम्बुजगदममलं पीतकौशेयवासो �
	विद्योतद्भासमुद्यद्दिनकरसदृशं पद्मसंस्थं नमामि |

अस्य पुरश्चरणं कोटिजपः |
तदुक्तं तत्रैव |

	दीक्षितो मनुमिमं शतलक्षं संजपेत् प्रतिहुनेच्च दशांशम् || १०-४३५ ||

	पायसैर्घृतयुतैश्च तदन्ते विप्रभूरुहभवाः समिधो वा |

प्. ९१४) सर्पिःपायसशालीतिलसमिधाज्यै हि योऽनले जुहुयात् || १०-४३६ ||

	ऐहिकपारत्रिकमपि स तु लभते वाञ्छितं फलं न चिरात् |

पूजाविधिमुक्त्वा �

	इत्थं मन्त्री तारमनुर्जाप्यहुतार्चा �
	भेदैरङ्गीकृत्य च युञ्ज्यादपि योगान् || १०-४३७ ||

	यैः संलब्ध्वा चेह समग्रां श्रियमन्ते
	विष्णोर्धाम प्राप्य स योगी लभते सत् |

इति प्रणवपुरश्चरणम् |

अथ वैदिकमृत्युञ्जयमन्त्रः |

(मेरुतन्त्रे)

	मृत्योर्भयं तु सर्वेषां सर्वदा सर्वकर्मसु || १०-४३८ ||

	तस्मिन् जिते तु देवादिमोक्षान्तं साधयेज्जनः |
	तदर्थं संप्रवक्ष्यामि मन्त्रं मृत्युञ्जयाभिधम् || १०-४३९ ||

	उपासना तस्य न स्याद्वंशेऽल्पायुश्च रोगभाक् |
	त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिं पुष्टिवर्धनम् || १०-४४० ||

	उर्वारुकमिव बन्धनान्मृत्योर्मुक्षीयमामृतात् |
	वशिष्ठोऽस्य मुनिश्च्छन्दोऽनुष्टुब्देवस्त्रियम्बकः || १०-४४१ ||

	त्रिचतुर्वसुगोपञ्चत्रिभिर्वर्णैः षडङ्गकम् |

ध्यानमाह |

	हस्ताभ्यां कलशद्वयामृतरसैराप्लावयन्तं शिरो
	द्वाभ्यां तौ दधतं मृताक्षवलये द्वाभ्यां वहन्तं परम् || १०-४४२ ||

	अङ्कन्यस्तकरद्वयामृतघटं कैलाशसंस्थं शिवं
	स्वच्छाम्भोजगतं नवेन्दुमकुटं देवं त्रिनेत्रं भजे |

पुरश्चरणम् |

	जपेल्लक्षमिमं मन्त्रमेवं ध्यायेज्जितेन्द्रियः || १०-४४३ ||

प्. ९१५) जुहुयाद्दशभिर्द्रव्यैरयुतं घृतसंप्लुतैः |

दशद्रव्याणि तत्रैवोक्तानि |

	विल्वं पलाशं खदिरं वटं च तिलसर्षपौ || १०-४४४ ||

	पायसं दधि दूर्वां च तथैकेन सहस्रकम् |
	तर्पयित्वाऽभिषिञ्च्याथ ब्राह्मणा/स्तोषयेद्गुरुम् || १०-४४५ ||

	एवं कृते प्रयोगार्हो जायतेऽयं महामनुः |

इति वैदिकमृत्युञ्जयपुरश्चरणम् |

अथ रुद्राध्यायपुरश्चरणविधिः |

तत्रैव |

श्रीविष्णुरुवाच |

	देवदेव महादेव भक्तानुग्रहकारक || १०-४४६ ||

	कालस्त्वमसि लोकानां महामाया त्वियं परा |
	आवयोः के तुष्टिकरा मन्त्राः सूक्तानि तद्वद || १०-४४७ ||

	येन भुक्तिश्च मुक्तिश्च क्लेशो नैव च नैव च |

श्रीशिव उवाच

	विष्णो गोप्यं त्वया पृष्टं न वाच्यं तान्त्रिके द्विजे || १०-४४८ ||

	तन्त्रे मे तामसं रूपं त्वया पृष्टं तु सात्त्विके |
	भोगमोक्षैकनिलयं चतुर्वेदोत्तमोत्तमम् || १०-४४९ ||

	मन्त्रं स्तोत्रेश्वरं तन्मे जानीहि शतरुद्रियम् |
	छन्दांस्यनुष्टुबादीनि अघोरोऽस्य मुनिर्मतः || १०-४५० ||

	देवताऽस्य भवेद्रुद्र आदित्यः परपूरुषः |

(पद्धतौ)

	श्रीरुद्रप्रितये शतरुद्रियजपे विनियोगः || १०-४५१ ||

अथ कराङ्गन्यासौ तत्रैव |

	ओं अग्निहोत्रात्मने अङ्गुष्ठाभ्यां नमः |

प्. ९१६) ओं दर्शपौर्णमासात्मने तर्जनीभ्यां नमः |
	ओं चातुर्मास्यात्मने मध्यमाभ्यां नमः |
	ओं निरूढपशुबन्धात्मने अनामिकाभ्यां नमः |
	ओं ज्योतिष्टोमात्मने कनिष्ठाभ्यां नमः |
	ओं चत्वारिंशच्छतसहस्रात्मने करतलपृष्ठाभ्यां नमः |

एवं हृदयादिन्यासः |
महान्यासस्तु विस्तरभयादुपेक्षितः |
अथ ध्यानम् |

	आपातालनभःस्थलान्तभुवनब्रह्माण्डपाविस्फुर �
	ज्ज्योतिस्फाटिकलिङ्गमौलिविलसत्पूर्णेन्दुवान्तामृतैः |
	आस्तोकाप्लुतमेकमीशमनिशं रुद्रानुवाकान् जपन्
	ध्यायेदीप्सितसिद्धयेऽद्भुतपदं विप्रोऽभिषिञ्चेच्छिवम् || १०-४५२ ||

(मेरुतन्त्रे)

	पार्थिवोक्तप्रकारेण लिङ्गपूजां ततश्चरेत् |
	आराधितो मनुष्यैस्त्वं सिद्धैर्देवासुरादिभिः || १०-४५३ ||

	आराधयामि भक्त्या त्वां मां गृहाण महेश्वर |
आत्वावहन्तु हरयः सचेतसश्चेतैरश्वैः सह केतुमद्भिः || १०-४५४ ||

वाताजलैर्बलवद्भिर्मनोजवैरायाहि शीघ्रं मम हव्याय शर्वो नमः |

	एत् ते रुद्रभावसं तेन परो मूजवतोऽतीहि अवततधन्वा
पिनाकवसः कृत्तिवासा अहि(चित्र)सन्नः शिवोऽतीहि |
	चत्वारि शृङ्गा त्रयो अस्य पादा द्वे शीर्षे सप्तहस्तासो अस्य
त्रिधा बद्धो वृषभो रोरवीति महोदेवो मर्त्त्या/ आविवेश |

	प्रसन्नो भव देवेशे सुमुखो भव शङ्कर || १०-४५५ ||

	शान्तो भवस्व चात्र त्वं मम चाभिमुखो भव |

प्. ९१७) स्वामिन् सर्वजगन्नाथ यावत् पूजावसानकम् || १०-४५६ ||

	तावत् त्वं प्रीतिभावेन लिङ्गेऽस्मिन् सन्निधो भव |
	अभिषेकं ततः कुर्यादमृतैः पञ्चभिः क्रमात् || १०-४५७ ||

	पश्चाच्छुद्धोदकेनाथ ततः पूजनमाचरेत् |
	रौद्रीं धारां ततः कुर्यात् प्रच्यते तद्विधानकम् || १०-४५८ ||

	नमस्ते रुद्राग्नाविष्णु इत्यध्यायद्वयेन च |
	आवर्तनमिति प्रोक्तं गङ्गास्नानफलप्रदम् || १०-४५९ ||

	आवर्तनाभिषेकं तु यः कुर्यात् प्रत्यहं नरः |
	तस्य दैनन्दिनं पापं दैवजं नाशमाप्नुयात् || १०-४६० ||

	सन्ध्यावन्दनतः क्षीणं तच्चेत् प्राग्जन्मजं हरेत् |
	एकः पाठो नमस्तस्य अनुवाकः परस्य च || १०-४६१ ||

	एवं भवा नमस्ते स्युरग्नाविष्णुस्तथैककम् |
	इयं रुद्री समाख्याता रौद्रपापनिकृन्तनी || १०-४६२ ||

	अनया प्रत्यहं यस्तु कुर्याल्लिङ्गेऽभिषेचनम् |
	जन्मजन्मकृतं पापं वर्षे वर्षे प्रणश्यति || १०-४६३ ||

	सप्तजन्मकृते पापे नष्टे लक्ष्मीर्विवर्धते |
	वंशश्च स्थिरतामेति यशो याति दिगन्तरम् || १०-४६४ ||

	सूते चास्य यथा रूपं तथा तोये प्रणश्यति |
	रुद्रीभिरेकादशभिर्लघुरुद्रः प्रकीर्तितः || १०-४६५ ||

	अनेन सिक्तं यैर्लिङ्गं ते न पश्यन्ति भास्करिम् |
	एकादशभिरेतैस्तु महारुद्रः प्रकीर्तितः || १०-४६६ ||

	निर्धनानां द्विजानां च महापातकनाशनः |
	अनेन विहितो होमः सोमयागफलं स्मृतम् || १०-४६७ ||

प्. ९१८) अनधिकाराद्दीक्षायां कलौ पक्षस्त्वयं मतः |
	एकादशमहारुद्रैरतिरुद्रः प्रकीर्तितः || १०-४६८ ||

तथा |

	शाखायां यस्य तु यथा स्वाध्यायौ पठितावुभौ |
	पठनीयौ तथा तेन शाखाभेदं न कारयेत् || १०-४६९ ||
	
न रुद्रो यस्य शाखायां तैत्तिरीयं पठेत् स तु |
	शाखा तु यजमानस्य ब्राह्मणद्वारतः कृते || १०-४७० ||

	अथ वा तैत्तिरीया स्यान्नान्या शाखा प्रयुज्यते |
	शाखामिश्रं कृतं कर्म यजमानं विनाशयेत् || १०-४७१ ||

	धनलोभात् परार्थं यो विप्रो मामभिषिञ्चति |
	स तु चाण्डालवज्ज्ञेयो निर्धनः सप्तजन्मसु || १०-४७२ ||

	कुटुम्बिना तु यत्नेन धानार्थं यच्च पूजनम् |
	कृते चेज्जपदानाभ्यां तद्दशांशोऽस्य निष्कृतिः || १०-४७३ ||

तथा |

	रुद्रो न यस्य शाखायां परिशिष्टान्वितं स तु |
	पठेद्रुदं तेत्तिरीयं लुप्तशाखस्तमेव हि || १०-४७४ ||

	मन्त्रः प्रयोगसहितो रुद्राध्यायोऽथ वक्ष्यते |
	असंस्कृताय नो वाच्यं तान्त्रिकाय कदाचन || १०-४७५ ||

तत्रादौ |

	ओं नमस्ते रुद्रमन्यव-इत्यारभ्य माहि(चित्र)सीः पुरुषं जगत् � 
इत्यन्तानां 
पुरश्चरणप्रयोगः |

	दशलक्षं जपेद्विद्वानृच एता जितेन्द्रियः |
	लक्षमेकं प्रजुहुयात् प्रत्यृचं योऽञ्जलिप्रभम् || १०-४७६ ||

	यवगोधूमकं क्षौद्रतिलाज्यदधिसंयुतम् |
	यत्किञ्चित् कार्यमुद्दिश्य तस्य सिद्धिः प्रजायते || १०-४७७ ||

प्. ९१९) एवमेव सहस्रं चेदेकादशदिनं हुनेत् |
	ग्रामगं बालमरकं नश्यते नात्र संशयः || १०-४७८ ||

	कुमारमरकं ग्रामे द्वादशाहेन नश्यति |
	होमः पञ्चदशाहं तु राष्ट्रोपद्रवनाशनः || १०-४७९ ||

	होमाद्विंशतिरात्रेण देशोपद्रवनाशनम् |
	पृथिव्युपद्रवो नश्येन्मासमात्रेण होमतः || १०-४८० ||

	गवामुपद्रवे जाते गोष्ठमध्ये तदा हुनेत् |
	वैकङ्कतसमिद्भिर्वाऽयुतं शान्तिः प्रजायते || १०-४८१ ||

	अयुतद्वयहोमेन महाशान्तिर्भवेद्ध्रुवम् |

शिवेन वचसा � इत्यादि |

	जपेदयुतसङ्ख्याकं शापमोक्षः प्रजायते || १०-४८२ ||

	शिशिरे तु जले प्रातर्लक्षं जप्त्वा सुखी भवेत् |

अध्यवोचत् � इति |

	लक्षमेकं पुरश्चर्या होमः स्याच्छ्वेतसर्षपैः || १०-४८३ ||

	व्याधिसंक्रामणीचेयं प्रयोगान्तरमुच्यते |
	सप्ताभिमन्त्रितान् कृत्वा सर्षपानातुरस्य तु || १०-४८४ ||

	चतुर्दिक्षु क्षिपेद्रक्षा दशदिग्भ्यः प्रजायते |
	सप्ताभिमन्त्रितान् कृत्वा पथि गच्छ/स्तु सर्षपान् || १०-४८५ ||

	दशदिक्षु क्षिपेन्नित्यं पथि क्षेमः प्रजायते |
	ब्रह्मराक्षसयक्षाद्यैः पिशाचप्रेतभूतकैः || १०-४८६ ||

	आविष्टसर्षपैस्ताड्यः सप्तवाराभिमन्त्रितैः |
	पुनः पुनर्मन्त्रपाठपूर्वकं ते धनार्थिनः || १०-४८७ ||

	धनं गृहीत्वा गच्छन्ति करे तं द्रुतमेव च |

प्. ९२०) शिखामाक्रम्य च यजेत् ताडयेद्गौरसर्षपैः || १०-४८८ ||

	रात्रिं समस्तां स्कन्दादिग्रहपीडा विनश्यति |
	अनेन मन्त्रयित्वा तु दद्याच्छास्त्रोक्तमौषधम् || १०-४८९ ||

	तत्कालं तद्गुणाय स्यादन्यथाऽसौ यथाविधि |
	अभिमन्त्र्य जलं दद्यात् सर्वसत्त्वभवां रुजम् || १०-४९० ||

	हरेत् सर्वग्रहाणां च सर्षपैस्ताडनात् तथा |
	सर्वभूतोद्भवां पीडां भस्मधारणतो जयेत् || १०-४९१ ||

	दिवसे च तथा रात्रौ त्रिशूलमभिमन्त्रयेत् |
	सहस्रैकं सहस्रकं क्षिपेन्नागह्रदे तु तत् || १०-४९२ ||

	त्रिशूलं बान्धवोपेता नाशं गच्छन्ति पन्नगाः |
	भस्माभिमन्त्रितं कृत्वा पन्नगाक्रान्तमन्दिरे || १०-४९३ ||

	क्षिपेत् तत्तालशब्देन पन्नगोत्सादनं भवेत् |

असौ यस्ताम्र � इत्यादि |

	उदयास्तमये सूर्यमेताभ्यामुपतिष्टते || १०-४९४ ||

	अष्टोत्तरशतं त्र्यब्दमक्षयान्नोद्भवो भवेत् |
	सहस्रमभिजप्तेन क्षीरेण स्नापयेच्छिवम् || १०-४९५ ||

	अबदैकेन प्रसन्नः स्याद्घृतस्नानाच्च वर्षणम् |
	अतसीनां तु पुष्पाणि हुनेदयुतसङ्ख्यया || १०-४९६ ||

	अवशो वश्यतां याति सविता वरदो भवेत् |
	अर्कवृक्षोद्भवैर्दुग्धैराप्लुतानां तु होमयेत् || १०-४९७ ||

	अयुतं चार्कसमिधां सक्तुं च सजलं ददेत् |
	होमान्ते भगवान् सूर्यो वृष्टिं मुञ्चति नान्यथा || १०-४९८ ||

	मन्त्रद्वयं तु भजतामिष्टां सिद्धिं प्रयच्छति |

प्. ९२१) नमोस्तु नीलग्रीवाय � इत्यादि |

	स्थण्डिलस्योपयुक्तं तु [कृशरम् � इति २-३पु० पा०] कृत्वा सघृतपायसम् || १०-४९९ ||

	कृष्णाष्टमीं समारभ्य यावत् कृष्णचतुर्दशी |
	प्रत्यहं स्नापयेत् तावत् सहस्रेणाभिमन्त्रितम् || १०-५०० ||

	निवेदयेत् तद्देवाय कार्षापणसहस्रकम् |
	सोद्यमाज्जायते लाभः सिद्धे मन्त्रे न संशयः || १०-५०१ ||

	असिद्धे तु तदर्धं स्यात् सूर्यकान्तदृषद्यपि |
	निवेदनात् पुनर्लाभो लक्षमेकं पुरस्कृतिः || १०-५०२ ||

	होमस्तु पायसघृतैरनाख्येयः प्रयोगवान् |

प्रमुञ्च धन्वस्त्वम् � इत्यादि |

	आभिः षड्भिस्त्वायुधानि मन्त्रयेच्च सहस्रकम् || १०-५०३ ||

	बन्धयित्वा तानि रणे गच्छेत् गछन्ति शत्रवः |
	जुहुयादयुतं गर्भकण्टक्या द्वेषकामुकः || १०-५०४ ||

	गुडं मुखेन चोत्थाप्यं शत्रोर्नाम स्मरन् जपेत् |
	जपाख्यस्यासनेनैव शत्रुमुत्सादयेद्धटात् || १०-५०५ ||

	संपूर्णाहं जपन्नेव नगरं ग्राममेव च |
	उत्सादयेच्च राजानमहोरात्रं जपन्निति || १०-५०६ ||

	राजपुत्रं दिनार्धेन क्षत्रियं त्रिलवेन च |
	चतुर्भागेन वैश्यं च षड्भागेनैकजातिकम् || १०-५०७ ||

	पलाशाश्वत्थविल्वानामपामार्गस्य च क्रमात् |
	विप्रादिवश्यकामस्तु दधिक्षौद्रघृतान्विताः || १०-५०८ ||

	हुनेदयुतसङ्ख्याकाः समिधः कार्यसिद्धये |

प्. ९२२) हीनवर्णान् वशीकर्त्तुं वरुणार्ककवेतसाम् || १०-५०९ ||

	साखोटका/श्च जुहुयाद्दृष्ट्वा विप्रादिवृत्तिकान् |
	सौगन्धिकान्युत्पलानि कुमुदानि प्रयच्छति || १०-५१० ||

	स्वयम्भुलिङ्गे लक्षं तु चन्दनाक्तानि भक्तितः |
	राज्यभ्रष्टो भवेद्राजा षड्भिर्मन्त्रैः पृथक् पृथक् || १०-५११ ||

	धनार्थी प्राप्नुयाद्वित्तं शक्नुवन्निति पूजयेत् |
	लक्षमेकं तिलानां यः पृथङ्मन्त्रैः शिवोपरि || १०-५१२ ||

	आरोपयेत् स शत्रूणां सदा मूर्धनि तिष्ठति |
	अयुतं राजवृक्षस्य समिधो होमयेत् तु यः || १०-५१३ ||

	रणे राजकुले द्यूते स शत्रुं त्वरितं जयेत् |
	गुग्गुलं षट्सहस्रं यो दक्षिणामूर्तिसन्निधौ || १०-५१४ ||

	यत्कार्यार्थं हुनेत् तस्य सिद्धिः शीघ्रं प्रजायते |
	असाध्यस्यापि सिद्धिः स्याद्धुत्वा चाष्टसहस्रकम् || १०-५१५ ||

	यथा महानसे सिद्धमन्नं च जुहुयात् तथा |
	सहस्राष्टकमेतस्य द्रव्यं भवति चाक्षयम् || १०-५१६ ||

	एका ऋक् परिशिष्टस्य एतस्याग्रे प्रचक्षते |

नमस्ते अस्तु भगवन् � इति |

	अयुतं यो जपेदेतां घृताक्तैर्विल्वपत्रकैः || १०-५१७ ||

	प्रतिनामसहस्रं तु हुत्वा स्याल्लोकवन्दितः |

नमो हिरण्यवाहवे � इत्यादि |

	पुरश्चरणमेतस्य सहस्राष्टकमीरितम् || १०-५१८ ||

	यः संग्रामगतस्तस्य कौशल्यार्थमिदं जपेत् |
	जपप्रभावाच्छस्त्राद्यैः सोऽरिभिर्नैव वाध्यते || १०-५१९ ||

प्. ९२३) सुतायार्हन्यासपूर्वं पशिरिष्टं निगद्यते |

नमो रोहिताय स्थपतये- इति |

	सहस्रपञ्चकं चास्य पुरश्चरणमुच्यते || १०-५२० ||

	एतज्जप्तुर्भयं नास्ति व्याघ्रचौरादिजं वने |

नमः सहमानाय निव्याधिन � इत्यादि |

	सहस्राष्टकमेतस्य पुरश्चरणमुच्यते || १०-५२१ ||

	व्रणादेस्तीव्रपीडाया नाशकोऽस्य जपः स्मृतः |

नम इषुमद्भ्यो � इत्यादि |

	सहस्रनवकं तावत् पुरश्चरणमस्य तु || १०-५२२ ||

	सेनायाश्चतुरङ्गानां शान्तये प्रजपेदिदम् |

नम आव्याधिनीभ्यो � इत्यादि |

	पुरश्चरणमेतस्य सहस्राणां तुषोडश || १०-५२३ ||

	दुष्टग्रहवलिं दत्वा जप्त्वा च तं निरामयः |

नमो भवाय च � इत्यादि |

	पुरश्चर्यायुतं चास्य विभवार्थं प्रयोजयेत् || १०-५२४ ||

	त्रिसन्ध्यासु पठेदेतद्भवेद्वर्षेण भाग्यवान् |

नमो ग्र्याय � इत्यादि |

	सहस्रपञ्चकं तावत् पुरश्चरणमुच्यते || १०-५२५ ||

	गणस्याग्रत्वमाप्नोति मन्यते च परैरपि |

नमो ज्येष्ठाय च � इत्यादि |

	सहस्रदशकं तावत् पुरश्चरणमुच्यते || १०-५२६ ||

	ज्ञातृश्रेष्टत्वमाप्नोति जप्ते तस्य न संशयः |

नम आशुषेणाय � इत्यादि |

प्. ९२४) पुरश्चर्या तु निर्दिष्टा सहस्राणां तु पञ्चकम् || १०-५२७ ||

	जप्त्वा नश्यति खञ्जत्वं पादुकासिद्धिमाप्नुयात् |

नमो दुन्दुभ्याय � इत्यादि |

	अयुतद्वितयं चास्य पुरश्चरणमुच्यते || १०-५२८ ||

	संग्रामजयकृच्चायमनुवाकः प्रकीर्तितः |

नमः कूप्याय च � इत्यादि |

	षट्सहस्रं पुरश्चर्या ग्रहेणाधिष्ठितो निधिः || १०-५२९ ||

	अभिमन्त्रितमेतेन तोयं तन्निधिमोचकम् |

नमः सोमाय च � इत्यादि |

	पुरश्चर्याऽयुतमिता जपेदष्टोत्तरं शतम् || १०-५३० ||

	त्रिकालं भस्मतोयं च भक्षयेल्लेपयेत् तथा |
	मासत्रयाद्राजयक्ष्मा किलासश्वित्रमब्दतः || १०-५३१ ||

	नश्येद्देहो भवेद्दिव्यः क्षुद्ररोगा दिनत्रयात् |

नमस्तीर्थ्याय च � इत्यादि |

	षट्सहस्रं पुरश्चर्या षण्मासं तीर्थगो जपेत् || १०-५३२ ||

	यथोक्तं तत् तीर्थफलं भुञ्जते चेह जन्मनि |

नम इरिण्याय च � इत्यादि |

	सहस्रनवकं तावत् पुरश्चरणमुच्यते || १०-५३३ ||

	धातुवादो राजतस्तु सिध्यते तत्प्रभावतः |
	अत्रास्ति परिशिष्टस्यानुवाक एक एव हि || १०-५३४ ||

	रजस्याय च चैतस्य नमोऽन्तस्याग्रतः पठेत् |

नमो नन्दिकाय च � इत्यादि |

	सहस्राष्टकमेतस्य पुरश्चरणमुच्यते || १०-५३५ ||

प्. ९२५) बालग्रहा विनश्यन्ति बर्हिपिच्छौघमार्जनात् |

नम ऊर्व्याय च � इत्यादि |

	पुरश्चर्यासहस्राणां चतुष्टयमुदाहृतम् || १०-५३६ ||

	अभिमन्त्र्य जलं देयं शोकशान्त्यै तु शोकिने |

नमो वः किरिकेभ्य � इत्यादि |

	तिलहोमेनायुतेन कार्षापणसहस्रकम् || १०-५३७ ||

	उद्यमाद्वाऽथ भूपालात् प्राप्नुयाद्वर्षमध्यतः |
	अपामार्गस्य समिधाऽयुतं हुत्वा रसापतिः || १०-५३८ ||

	सहस्रस्वर्णतुल्यस्य स्वस्य सिद्धिः सकृद्भवेत् |
	गुग्गुलुप्रतिमां कृत्वा क्षुरेणोत्कर्त्तयेच्च ताम् || १०-५३९ ||

	जुहुयादष्टसाहस्रं लभेत् कन्यामलङ्कृताम् |
एवं कृत्वाऽथ वा होमं धनार्थी जपपूर्वकम् || १०-५४० ||

	सुवर्णानां तु शतकं प्राप्नुयाद्वर्षमध्यतः |
	हुनेद्गोसफखण्डानि चैकादशसहस्रकम् || १०-५४१ ||

	घृत्ताक्तानि लभेन्मासाद्गाव एकादशैव हि |
	पुरश्चरणपूर्वं तु लक्षैकं तिलतण्डुलान् || १०-५४२ ||

	यो हुनेत् तस्य गेहे तु राज्यलक्ष्मीः स्वयं वसेत् |
एवं च तिलधान्याभ्यां होमाल्लक्ष्मीः स्थिरा भवेत् || १०-५४३ ||

शतपुष्यमयीं कृत्वा प्रतिमां राजरूपकाम् |
	सहस्रं जुहुयाद्राजा वशोऽवश्यं प्रजायते || १०-५४४ ||

	पद्मोत्पलानां लक्षं तु हुत्वा भूयः श्रियं लभेत् |
	चणकप्रतिमालक्षं होमयेद्गुग्गुलैर्वटीम् || १०-५४५ ||

	स्मृतसामन्तराज्यं स प्राप्नोत्येव न चान्यथा |

प्. ९२६) हुनेद्बिल्वसमिद्भिस्तु दक्षिणामूर्तिसन्निधौ || १०-५४६ ||

	लक्षमेकं तदा राष्ट्रं सामन्तस्य लभेद्ध्रुवम् |
	महाचतुष्पथे स्थाप्यं लिङ्गं वल्मीकमृद्भवम् || १०-५४७ ||

	स्नापयेत् पञ्चगव्येन रुद्राध्यायेन मन्त्रयेत् |
	मानस्तोकेन मन्त्रेण चाभिषिञ्चेन्निवेद्यकम् || १०-५४८ ||

	सघृतं पायसं दद्याद्भूतेभ्यश्च तथा वलिम् |
	एवं मासत्रयं कृत्वा महदैश्वर्यमाप्नुयात् || १०-५४९ ||

	पलं वाऽर्थपलं वाऽपि दक्षिणमूर्तिसन्निधौ |
	श्वेताम्बरां चूर्णयित्वा स्थापयेत् ताम्रपात्रके || १०-५५० ||

	आलोड्य कपिलाज्येन प्रदेशिन्याऽभिमन्त्रितम् |
	सहस्राष्टकमेतेन मन्त्रेण प्रपिबेदथ || १०-५५१ ||

	भवेत् तस्याप्रतिहतं वाक्यं सर्वत्र निश्चितम् |
	उदुम्बरस्य समिधो दध्यक्ताश्चायुतं हुनेत् || १०-५५२ ||

	स्वामी बहुगवां स स्यात् क्षीयन्ते नास्य धेनवः |
	विल्वानां तु घृतक्तानां हुनेदष्टसहस्रकम् || १०-५५३ ||

	सुवर्णाष्टकमाप्नोति ह्यसिद्धो रजताष्टकम् |
	विल्वाभावे त्वामलकं तदभावे उदुम्बरम् || १०-५५४ ||

	तस्याभावे हैमवती तदभावे विभीतकम् |
	श्रीखण्डगोघृताक्तानां पद्मानां लक्षमेककम् || १०-५५५ ||

	हुनेद्यस्तस्य लक्ष्मीस्तु स्वयमेवोपतिष्टते |

द्रापे अन्धसस्पते � इत्यादि |

	अनेन जुहुयादाज्यमयुतान्नियुतावधि || १०-५५६ ||

	अक्षयाण्यस वासांसि भवन्ति च तथा तथा |

प्. ९२७) याते रुद्र � इत्यादि |

	उर्णा ग्राह्या जीवदवेस्तनूस्तनूर्विहाय च || १०-५५७ ||

	एकादशशरं कुर्यात् सूत्रमेकैकसूत्रकम् |
	सहस्रमभिमन्त्र्याथैकादश ग्रन्थयः स्मृताः || १०-५५८ ||

	एवं संपूज्य तां रज्जुं धूपं दत्वा च बन्धयेत् |
	वामहस्ते तु गर्भिण्या बद्धं सा सुखतः सुवेत् || १०-५५९ ||

	दक्षे बालकहस्ते तु सुखं तिष्ठति बालकः |
	धनिको बाहुमूले वा कण्ठे वा धारयेदिदम् || १०-५६० ||

	कदा चिदुत्तमर्णस्य भयं तस्य न जायते |

इमा(चित्र)रुद्राय � इत्यादि |

	अष्टोत्तरसहस्रं तु प्रत्यहं जुहुयात् तिलान् || १०-५६१ ||

	अयाचितं धनं तेन लोकेभ्य उपलभ्यते |
	यश्च दूर्वाप्रवालानां घृताक्तमयुतं हुनेत् || १०-५६२ ||

	महाज्वरोप्रघातेऽपि मृतकल्पः स जीवति |
	माक्षिकपायसाज्याशी अयुतं जुहुयाच्छुचिः || १०-५६३ ||

	महाग्रहज्वरादिभ्योऽभिचाराच्च प्रमुच्यते |
	वैकङ्कतानामयुतं समिधानां घृतैर्हुनेत् || १०-५६४ ||

	ज्वरादिकभवा पीडा सद्य एव विनश्यति |
	द्रव्याद्यर्थं यदा केचिन्मृदुभिरभिभूयते || १०-५६५ ||

	तदा तुषान् प्रजुहुयादयुतं सुखमेधते |
	वैकङ्कतीश्च समिध औदुम्बरीस्तिला/स्तथा || १०-५६६ ||

	अनेन जुहुयाल्लक्षं सर्वशान्तिकरं स्मृतम् |
	गवां वाऽन्यपशूनां वा ह्युपघाते तु तत्स्थले || १०-५६७ ||

प्. ९२८) अग्निं संस्थाप्य जुहुयाद्वैकङ्कतीर्दधिप्लुताः |
	अयुतं तस्य शान्तिः स्यात् पालाशानां तथाऽयुतम् || १०-५६८ ||

	घृताक्तानां प्रजुहुयान्महाज्वरमुखा ग्रहाः |
	राक्षसा भूतवेतालाः प्रेताश्चापि पिशाचकाः || १०-५६९ ||

	जनं चापि गजं चाश्वं मुक्त्वा गच्छन्ति दूरतः |
	जनानां जननं यस्मिन् गेहे भवति भूरिशः || १०-५७० ||

	मरणं वाऽथ हानिर्वा तत्र शान्तिरुदीर्यते |
	घृताक्तानां तिलानां तु जुहुयादयुतं द्विजः || १०-५७१ ||

	यस्मिन् देशे महामारी व्याघ्रादीनां भयं च वा |
	देवरक्षोभयं यत्र तत्र शान्तिं वदाम्यहम् || १०-५७२ ||

	पुरस्य मध्यभागे तु वह्निस्थापनमाचरेत् |
	चतुर्दिक्षु च सन्नद्धा गुप्ताश्चत्वार एव हि || १०-५७३ ||

	नराः स्थाप्यास्ततः कर्म सावधानः समाचरेत् |
	अष्टोत्तरसहस्रं तु घृताक्तान् जुहुयात् तिलान् || १०-५७४ ||

	ततोऽर्धरात्रसमये चौदनं सघृतं तिलान् |
	पिष्टं माषौदनं चापि कृशरं परमान्नकम् || १०-५७५ ||

	सुप्ते जनपदे दद्यात् स्थाने स्थाने ततो वलिम् |
	पलाशपत्रे रुद्रेभ्यो रक्षोभ्यस्तदनन्तरम् || १०-५७६ ||

	कुर्यादेवं पक्षमेकं सर्वोपद्रवनाशनम् |

मृडानो रुद्र � इत्यादि |

	सहस्रं प्रजपेत् तोये तीरे संपूजयेच्छिवम् || १०-५७७ ||

	यावद्दुरे भवेदिष्टस्त्रिधाहार्वाङ्मिलिष्यति |

मानो महान्तम् � इत्यादि |

प्. ९२९) परिजनस्य बालानामारोग्यार्थं तिलान् हुनेत् || १०-५७८ ||

	अयुतं शीतलादिभ्य आरोग्यं जायते द्रुतम् |

मानस्तोके � इत्यादि |

	मानस्तोकं महाकल्पं सर्वतन्त्रेषु गोपितम् || १०-५७९ ||

	कथयिष्यामि मुनये देवानां कार्यसिद्धये |
	अतिकृच्छ्रेण कृच्छ्रेण तथा चान्द्रायणेन च || १०-५८० ||

	आदौ संशोध्य चात्मानं पूतकायो जपं चरेत् |
	जपन्नेतत् तु भुञ्जीत शाकं वा यावकं पयः || १०-५८१ ||

	भिक्षां वा जपतस्तस्य भवेदयुतसङ्ख्यकम् |
	सहस्रमात्रं होमः स्यात् प्रयोगार्हो भवेन्मनुः || १०-५८२ ||

	प्रयोगान्ते त्वहोरात्रं जपः कार्यो निरन्तरम् |
	तद्दशांशेन जुहुयादौदुम्बरीर्घृतान्विताः || १०-५८३ ||

	महाव्याहृतिभिः पश्चात् तावदेवं घृतं हुनेत् |
	संस्रावभागं संप्राश्य प्रयोगैर्न क्षयं व्रजेत् || १०-५८४ ||

	पुनः कर्म प्रकुर्वीत प्रायश्चित्तं पुनः पुनः |
	स्नायाच्च तीक्ष्णतैलेन सप्तधा मन्त्रितेन च || १०-५८५ ||

	मारणादिप्रयोगानां भवेत् पातकमोचनम् |
	ब्रह्मवर्चसकामस्तु हुनेदष्टसहस्रकम् || १०-५८६ ||

	घृताक्तानां च समिधामसाध्यः सर्वकर्मसु |
	पद्मानां तु घृताक्तानां दशरात्रमुपोषितः || १०-५८७ ||

	अयुतं जुहुयाल्लक्ष्मीकामो वा शिवदर्शने |
	अपामार्गोद्भवानां च तण्डुलानां तथाऽयुतम् || १०-५८८ ||

	हुनेद्दधिघृताक्तानां सर्वार्थस्य समृद्धये |

प्. ९३०) गोसहस्रस्य लाभाय जुहुयाद्गोसफेन च || १०-५८९ ||

	आज्याहुतीनां च तथा सहस्राष्टकमादरात् |
	उपोषितो दशाहानि हुनेद्विल्वफलानि च || १०-५९० ||

	अयुतं च घृताक्तानि लभेदष्टसहस्रकम् |
	सिद्धे मन्त्रे सुवर्णानि न सिद्धे रजतानि तु || १०-५९१ ||

	भार्याऽमुको मे भवतु एतदर्थं हुनेच्छुचिः |
	जातीपुष्पाणि चाज्येन मधुना संयुतानि च || १०-५९२ ||

	कपिला तु यदाऽसूतवृषभा वा सिताऽपि गौः |
	आद्यं दुग्धं गृहीत्वाऽस्याः श्रपयेत् तेन वै चरुम् || १०-५९३ ||

	अष्टोत्तरशतं हुत्वा तथा वाऽष्टसहस्रकम् |
	मन्त्रयित्वा चरुं तच्च सपत्नीकः प्रभक्षयेत् || १०-५९४ ||

	आयुष्मतो दृढान् पुत्रान् जनयेन्नात्र संशयः |
	दूर्वाप्रवालान् जुहुयाद्दधिक्षौद्रघृतान्वितान् || १०-५९५ ||

	आयुःकामोऽष्टसाहस्रं चिरमायुः स विन्दति |
	दधिक्षौद्रघृताक्तानां पुष्पाणां कुशकाशयोः || १०-५९६ ||

	सहस्राण्यष्ट जुहुयादिच्छेत् क्षुद्रान् यदा पशून् |
	त्रिरात्रोपोषितो भूत्वा गच्छेन्महाचतुष्पथे || १०-५९७ ||

	लिप्त्वा भूमिं गोमयेन तद्वदेव घृतं मुखे |
	पूजयित्वा हुनेद्भूमावष्टोत्तरसहस्रकम् || १०-५९८ ||

	कर्मणाऽनेन नृपतिर्भवेद्वश्यो न संशयः |
	सप्ताभिमन्त्रितं तीक्ष्णतैलं तेन करद्वयम् || १०-५९९ ||

	सम्यक् प्लुतस्तेन स्पृष्टो यो ह्यसौ वशगो भवेत् |
	ब्रह्मवर्चसकामस्तु दधिक्षौद्रघृतान्विताः || १०-६०० ||

प्. ९३१) विल्वस्य समिधो हुत्वा लक्षं तेजोनिधिर्भवेत् |
	औदुम्बरीश्च जुहुयाद्दधिक्षौद्रघृतान्विताः || १०-६०१ ||

	अयुतं चान्नकामस्तु लभेदन्नं तथा बहु |
	अर्थकामः पलाशस्य समिधो घृतसंयुताः || १०-६०२ ||

	लक्षं हुनेत् तस्य धनमक्षयं जायते सदा |
	अपामार्गस्य समिधः कटुतैलसमन्विताः || १०-६०३ ||

	हुनेदष्टौ सहस्राणि शत्रोरुच्चाटनं भवेत् |

उच्चाटनं तु देशादिभ्यः प्रवासनम् |

	सर्वोपद्रवनाशार्थं गृहीत्वा सप्तशर्कराः || १०-६०४ ||

	मन्त्रयित्वा सहस्रं तु चतुर्दिक्षु क्षिपेत् ततः |
	ऊर्ध्वाधस्तस्य निकटे सर्वोपद्रवनाशनम् || १०-६०५ ||

	एवं कृत्वा व्रजेन्मार्गे चौरव्याघ्रभयं हरेत् |

आरात् ते गोघ्न � इत्यादि |

	महाभये समुत्पन्ने व्याघ्रचौरभयादिषु || १०-६०६ ||

	चतस्रर्चः स्मरेच्चित्ते तत्तद्भयविनाशकाः |

विकिरि � इत्यादि |

	जपेदयुतसङ्ख्याकं विरोधे तु महाजनैः || १०-६०७ ||

	राज्ञा वोपशमं याति प्रीतिश्चापि प्रजायते |

सहस्राणि � इत्यादि |

	यदा तु महतां मृत्युर्नृपतेर्वा उपद्रवः || १०-६०८ ||

	तदा होमं प्रकुर्वीत वैकङ्कतसमिद्वरैः |
	ओदुम्बरीभिः शाल्मल्या तिलैर्वाऽपि यवैरपि || १०-६०९ ||

	प्रत्येकमेकादशधा चाभिमन्त्र्य ततो वलिम् |
	कृशरं वा पायसं वा ततो भूतानि चार्चयेत् || १०-६१० ||

प्. ९३२) दद्याद्विडालमांअसस्य वलिं नश्यन्त्युपद्रवाः |

सहस्राणि सहस्रशो यो रुद्रा � इत्यादि |

	जपेदेता नव ऋचः परिशिष्टसमन्विताः || १०-६११ ||

	भवन्ति भोगदास्तेन हीना ज्ञानप्रदा मताः |

नमो रुद्रेभ्य � इत्यादि |

	मध्याह्ने चायुतं साज्यान् जुहुयात् तु सकण्टकान् || १०-६१२ ||

	प्रत्यङ्गिराया मन्त्रस्य कर्म कुर्यादयं मनुः |
	मृत्युञ्जयेन मन्त्रेण नमस्तेऽस्य समापनम् || १०-६१३ ||

	तैत्तिरीयेऽन्यशाखायां परिशिष्टानि सप्त च |
	सद्योजातादयः पञ्च त्र्यम्बकं च यजामहे || १०-६१४ ||

	तथा च त्वरितो रुद्र एतन्नमकमुच्यते |

अग्नाविष्णू � इत्यादि |

	नित्यं सन्ध्यावन्दनान्ते तिष्ठन् कालत्रये जपेत् || १०-६१५ ||

	अष्टोत्तरसहस्रं तु षण्मासं सत्यवाग्भवेत् |

वाजश्च मे प्रसवश्च मे � इत्यादि |

	एतैः सप्तानुवाकैस्तु एवमानादिपञ्चभिः || १०-६१६ ||

	आज्याहुतिसहस्रं तु हुत्वा तोये प्रविश्य च |
	शतं जपेदक्षिरोगः कदा चिन्नैव जायते || १०-६१७ ||

	जातस्य च प्रशान्तिः स्यान्नेत्रतेजोऽभिवर्धते |

इध्मश्च मे बर्हिश्च म � इत्यादि |

	एतावान्रुद्र आख्यातः सर्वकामफलप्रदः || १०-६१८ ||

	विस्वरोऽनक्षरः पाठः कृतस्तद्दोषशान्तये |

इडादेबहूः � इत्यादि |

	परिशिष्टं जपेदेतदेष रुद्रविधिः स्मृतः || १०-६१९ ||

प्. ९३३) अभिषिञ्चेत् पौष्टिकार्थं शान्तिकामस्तु होमयेत् |
	सिद्धिकामो जपेदेवमक्षराणां तु सङ्ख्यया || १०-६२० ||

	इहैव वज्रदेहोऽसौ शिव एव न चापरः |
	पद तुल्यावृत्तिजपाद्वाक्सिद्धिरुपजायते || १०-६२१ ||

	वाक्यतुल्यावृत्तिजपात् पापं सर्वं विनश्यति |
	ऋचां सङ्ख्याजपात् सर्वं क्षुद्रपापं विनश्यति || १०-६२२ ||

	अनुवाकसमं जप्त्वा दुष्टग्रहरुजं जयेत् |

इति रुद्राध्यायपुरश्चरणप्रयोगः |

अथ गणेशसूक्तपुरश्चरणम् |

तत्रैव |

	अथ विष्णो प्रवक्ष्यामि सूक्तं गणपतेः परम् || १०-६२३ ||

	यत् साधनं विना सर्वमन्त्रा विघ्नैस्तु विघ्निताः |
	तस्मादादौ गणेशानं प्रसाद्य पुनराचरेत् || १०-६२४ ||

	निद्राऽलस्यं क्षुधा क्रोधो लोभो मोहो मनोभवः |
	गणनाथानर्चकानामेते विघ्नकराः स्मृताः || १०-६२५ ||

	विधानपूर्वकं तस्मात् तत्सूक्तमुपदिश्यते |
	तज्जापकानां कार्याणि स्युरप्रतिहतानि च || १०-६२६ ||

	द्वादशार्चस्य सूक्तस्य गणेशस्य महात्मनः |
	ऋषिर्गृत्समदाख्यो हि गणकः परिकीर्तितः || १०-६२७ ||

	आद्यानां त्रि - ऋचानां तु छन्दस्त्रिष्टुप् प्रकीर्तितम् |
	उत्तराणां नवानां च गायत्रं छन्द उच्यते || १०-६२८ ||

	महागणपतिश्चास्य दैवतं परिकीर्तितम् |
	विनियोगः कीर्त्तनीयो यथाकार्यानुसारतः || १०-६२९ ||

गणानां त्वा गणपति(चित्र) � इत्यादि |

प्. ९३४) गणानां त्वा निषुसीद त्वेषं गणं तथैव च |
	अनून इन्द्र विद्महि न हित्वा शूलमेव च || १०-६३० ||

	अङ्गुष्ठाग्रात् समारभ्य करपृष्ठादिषु न्यसेत् |
	गणानां त्वेति षड्भिश्च हृदयादिषडङ्गकम् || १०-६३१ ||

	एवं न्यासद्वयं कृत्वा षड्डग्भिर्व्यापकं चरेत् |

न्यासान्तराणि पूजाविधानं चोक्त्वा पुरश्चरणमाह |

	एकविंत्सहस्रं तु सूक्तस्यैषा पुरस्क्रिया || १०-६३२ ||

	जपाद्दशांशहोमस्तु पायसेन घृतेन तु |
	शर्करापञ्चखाद्यैश्च कुसुमैः करबीजैः || १०-६३३ ||

	विल्वपत्रैरिक्षुदण्डैर्दाडिमीकदलीफलैः |
	मोदकैर्लड्डुकैश्चैव घृतपक्वैर्मनोहरैः || १०-६३४ ||

	अलाभे सर्वद्रव्याणां जुहुयात् तिलसर्पिषा |
	होमस्य दशमांशेन गोपयोभिश्च तर्पयेत् || १०-६३५ ||

	अथ वेक्षुरसेनैव तदभावे गुडोदकम् |
	तर्पणस्य दशांशेन मार्जयेच्छुद्धवारिभिः || १०-६३६ ||

मार्जनस्य दशांशेन ब्राह्मणान् भोजयेद्बहून् |
	पायसैः पञ्चखाद्यैश्च मोदकैः सिद्धलड्डुकैः || १०-६३७ ||

	अपूपमण्डकाद्यैश्च सघृतैः शर्करान्वितैः |
	सहकाररसैः सार्धं तथा च कदलीफलैः || १०-६३८ ||

	एवं सिद्धे तु सूक्ते तु यत् फलं तन्निगद्यते |
	महदैश्वर्यमतुलं प्रज्ञां विद्यां यशो बलम् || १०-६३९ ||

	वाक्सिद्धिं समवाप्नोति चान्ते ब्रह्मपदं व्रजेत् |

इति गणेशसूक्तपुरश्चरणविधिः |

प्. ९३५)  				अथ पुरुषसूक्तविधिः |

(मेरुतन्त्रे)

	वक्ष्ये पुरुषसूक्तस्य विधिं तत्रैव गोपितम् || १०-६४० ||

	आनुष्टुबस्य सूक्तस्य त्रिष्टुबं तस्य दैवतम् |
	पुरुषो यो जगद्बीजमृषिर्नारायणः स्मृतः || १०-६४१ ||

	स्नात्वा यथोक्तविधिना प्राङ्मुखः शुद्धमानसः |
	प्रथमां विन्यसेद्वामे द्वितीयां दक्षिणे करे || १०-६४२ ||

	तृतीयां वामपादे तु चतुर्थीं दक्षिणे न्यसेत् |
	वामजानौ पञ्चमीं च षष्ठीं जानुनि दक्षिणे || १०-६४३ ||

	सप्तमीं वामकद्यां तु अष्टमीं दक्षिणे कटौ |
	नवमीं नाभिदेशे तु दशमीं हृदये न्यसेत् || १०-६४४ ||

	एकादशीं कण्ठदेशे द्वादशीं वामबाहुके |
	त्रयोदशीं दक्षभुजे मुखदेशे चतुर्दशीम् || १०-६४५ ||

	अक्ष्णोः पञ्चदशीं चैव षोडशीं मूर्ध्नि विन्यसेत् |
	एवं न्यासविधिं कृत्वा पश्चात् पूजां समाचरेत् || १०-६४६ ||

	अप्स्वग्नौ हृदये सूर्ये स्थण्डिले प्रतिमासु च |
	षट्स्वेतेषु हरेः सम्यगर्चने योग्यतोच्यते || १०-६४७ ||

	आपो ह्यायतनं तस्य तस्मात् तासु सदा हरिः |
	अग्नौ क्रियावतां विर्ष्णुयोगिनां हृदये हरिः || १०-६४८ ||

	पण्डितानां हरिः सूर्यः स्थण्डिले भावितात्मनाम् |
	प्रतिमास्वल्पबुद्धीनां षट्प्रकाराश्च ताः स्मृताः || १०-६४९ ||

	अकृत्रिमाः कृत्रिमाश्च अचलाश्च चलाचलाः |
	निर्जीवाश्च सजीवाश्च तासां वक्ष्यामि लक्षणम् || १०-६५० ||

	अकृत्रिमा च द्विविधा शालग्रामोऽतिपावनः |

प्. ९३६) तदभावे द्वारकायाश्चक्रं तद्वच्च पावनम् || १०-६५१ ||

	कृत्रिमा दशध प्रोक्ता श्रेष्ठास्ताः पूर्वपूर्वतः |
	स्याद्रत्नखचिता त्वाद्या स्वर्णजा रूप्यजाऽपि च || १०-६५२ ||

	ताम्रजा पीत्तलोजाता स्फाटिका रक्तशीतजा |
	कोष्ठजा मृत्तिकाजाता चित्ररूपेति च क्रमात् || १०-६५३ ||

	अचलाः क्षेत्ररूपास्तु हरिद्वारं यथा गया |
	देवताभिः कृत्वा यास्तु मूर्त्तयस्ताश्चलाचलाः || १०-६५४ ||

	जगन्नाथो वेङ्घटेशः पाण्डुरङ्गादयस्तु ते |
	सजीवा ब्राह्मणा गावो निर्जीवः पिप्पलः स्मृतः || १०-६५५ ||

	मन्त्रन्यासं पुरा कुर्यात् स्वदेहे देवतासु च |
	गायत्र्योङ्कारन्यस्ताङ्गः पूजयेद्विष्णुमव्ययम् || १०-६५६ ||

	आद्ययाऽवाहयेद्देवमृचा तु पुरुषोत्तमम् |
	द्वितीययाऽसनं दाद्यात् पाद्यं दद्यात् तृतीयया || १०-६५७ ||

	अर्घ्यं चतुर्थ्या दातव्यं पञ्चम्याऽचमनीयकम् |
	षष्ठ्या स्नानं प्रकुर्वीत सप्तम्या वस्त्रमेव च || १०-६५८ ||

	यज्ञोपवीतमष्टम्या नवम्या चानुलेपनम् |
	पुष्पं दशम्या दातव्यमेकादश्या तु धूपकम् || १०-६५९ ||

	द्वादश्या दीपिकं दद्यात् त्रयोदश्या निवेदनम् |
	चतुर्दश्या नमस्कारं पञ्चदश्या प्रदक्षिणम् || १०-६६० ||

	स्नाने वस्त्रे च नैवेद्ये दद्यादाचमनीयकम् |
	दक्षिणां च यथाशक्त्या षोडश्या तु प्रदापयेत् || १०-६६१ ||

	ततः प्रदक्षिणं कृत्वा जपं कुर्वन् समाहितः |
	यथाशक्तिं जपित्वा तु सूक्तं तस्मै निवेदयेत् || १०-६६२ ||

प्. ९३७) देवस्य दक्षिणे पार्श्वे कुण्डं स्थण्डिलमेव च |
	कारयेत् प्रथमेनैव द्वितीयेन तु प्रोक्षणम् || १०-६६३ ||
	
तृतीयेनाग्निमादद्याच्चतुर्थेन समिन्धनम् |
	पञ्चमेनाज्यश्रयणं चरोश्च श्रयणं तथा || १०-६६४ ||
	
षष्ठेनैवाग्निमध्ये तु कल्पयेत् पद्ममासनम् |
	चिन्तयेद्देवदेवेशं कालानलसमप्रभम् || १०-६६५ ||
	
ततो गन्धं च पुष्पं च धूपदीपनिवेदनम् |
	अनुज्ञाप्य ततः कुर्यात् सप्तम्यादि यथाक्रमम् || १०-६६६ ||
	
समिधस्तावतीः पूर्वं जुहुयादभिघारिताः |
	ततो घृतेन जुहुयाच्चरुणा च ततः पुनः || १०-६६७ ||
	
एवं हुत्वा ततश्चैनमनुज्ञाप्य यथाक्रमम् |
	अग्नेर्भगवतस्तस्य समीपे स्तोत्रमुच्चरेत् || १०-६६८ ||
	
नमस्ते पुण्डरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन |
	नमोऽस्तु ते हृषीकेश महापुरुषपूर्वज || १०-६६९ ||
	
देवानां दानवानां च सामन्यमधिदैवतम् |
	सर्वदा चरणद्वन्द्वं व्रजामि शरणं तव || १०-६७० ||
	
एकस्त्वमसि लोकस्य स्रष्टा संहारकस्तथा |
	अव्यक्तश्चानुमन्ता च गुणमायासमावृतः || १०-६७१ ||
	
संसारसागरं घोरमनन्तक्लेशभाजनम् |
	त्वामेव शरणं प्राप्य निस्तरन्ति मनीषिणः || १०-६७२ ||
	
न ते रूपं न चाकारो नायुधानि च नास्पदम् |
	तथाऽपि पुरुषाकारो भक्तानां च प्रकाशने || १०-६७३ ||
	
नैव किञ्चित् परोक्षं ते न प्रत्यक्षोऽसि कस्यचित् |

प्. ९३८) न च किञ्चिदसाध्यं ते न च साध्योऽसि कस्य चित् || १०-६७४ ||

	कार्याणां कारणं पूर्वं वचसां वाच्यमुत्तमम् |
	योगिनां परमा सिद्धिः परमं ते पदं विदुः || १०-६७५ ||

	अहं भूतोऽस्मि देवेश संसारेऽस्मिन् महाभये |
	त्राहि मां पुण्डरीकाक्ष न जाने परमं पदम् || १०-६७६ ||

	कालेष्वपि च सर्वेषु दिक्षु सर्वासु चाच्युत |
	शरीरे च गतश्चासि वर्त्तते मे महद्भयम् ||| १०-६७७ ||

	त्वत्पादकमलादन्यन्न मे जन्मान्तरेष्वपि |
	विज्ञानं यदिदं प्राप्य यदिदं स्थानमर्जितम् || १०-६७८ ||

	जन्मान्तरेऽपि मे देव माभूदस्य परीक्षयः |
	दुर्गतावपि जातस्य त्वं गतो मे मनोरथः || १०-६७९ ||

	यदि नाशं न विन्देत तावताऽस्मि कृती सदा |
	कामये विष्णुपादौ तु सर्वजन्मसु केवलम् || १०-६८० ||

	पुरुषस्य हरेः सूक्तं स्वर्ग्यं धन्यं यशस्करम् |
	आत्मज्ञानमिदं पुण्यं योगज्ञानमिदं परम् || १०-६८१ ||

	एवं स्तुत्वा हव्यवाहं ततः पश्चाद्विसर्जयेत् |
	अनेनैव न निष्पापो जायते मनुजो यदा || १०-६८२ ||

	प्राग्वद्धुत्वा पावयेत प्रयोगानारभेत् ततः |
	शुक्लपक्षे शुभे वारे सुनक्षत्रे सुगोचरे || १०-६८३ ||

	दम्पत्योरुपवासः स्यादेकादश्यां सुरालये |
	द्वादश्यां पुत्रकामाय चरुं कुर्वीत वैष्णवम् || १०-६८४ ||

	ऋग्भिः षोडशभिः सम्यगर्चयित्वा जनार्दनम् |
	चरुं पुरुषसूक्तेन प्राशयेत् पुत्रकाम्यया || १०-६८५ ||

प्. ९३९) प्राप्नुयाद्वैष्णवं पुत्रमचिरात् सन्ततिक्षमम् |
	द्वादशीं द्वादशीं सम्यक् पयसा निर्वपेच्चरुम् || १०-६८६ ||

	यो जुहोति सहस्रं स याति विष्णोः परं पदम् |
	मार्गशीर्षादिमासेषु क्रमात् पूज्यश्चतु?केशवः || १०-६८७ ||

	नारायणो माधवश्च गोविन्दो विष्णुरेव च |
	मधुसूदन उक्तस्त्रिविक्रमो दामनस्तथा || १०-६८८ ||

	श्रीधरश्च हृषीकेशः पद्मनाभो जनार्दनः |
	पूजयित्वा जपेत् सूक्तं शतमष्टाधिकं ततः || १०-६८९ ||

	होमं च पूर्वत् कुर्यात् सर्वान् कामानवाप्नुयात् |
	अपुत्रा मृतपुत्रा या या च कन्याप्रसूर्भवेत् || १०-६९० ||

	तस्या यथा सुपत्रः स्यात् तमुपायं ब्रवीम्यहम् |
	समिधोऽश्वत्थवृक्षस्य प्रत्यर्चं जुहुयाच्छतम् || १०-६९१ ||

	अष्टाधिकं च सघृतमुपतिष्ठेद्धुताशनम् |
	पुनर्विष्णुं पूजयित्वा घृतहोमं समाचरेत् || १०-६९२ ||

	अष्टोत्तरशतं कुर्यात् प्रत्यर्चं वाग्यतः शुचिः |
	संपाताज्यं स्थापयित्वा तन्नार्यै प्राशनाय च || १०-६९३ ||

	दद्यात् सा च पतिं विष्णुं नमस्कृत्य प्रभक्षयेत् |
	तर्पयेच्च द्विजान् सम्यग्लघ्वाशी संविशेत् क्षपाम् || १०-६९४ ||

	परं सप्तप्रवर्तेनावश्यं गर्भवती भवेत् |

अथ पुरश्चरणम् |

	अरण्ये निवसेन्नित्यं त्रिकालं स्नानमाचरेत् || १०-६९५ ||

	जपेदष्टोत्तरशतं सूक्तमेतत् त्रिकालकम् |
	मासमेकं फलाहारो मासमद्भिश्च तर्पयेत् || १०-६९६ ||

प्. ९४०) आदित्यमुपतिष्ठेत मूलेनानेन नित्यशः |
	आज्यं हुत्वा दशशतं त्रिर्भिर्वर्षैर्जपेद्दिने || १०-६९७ ||

	तद्भक्तस्तन्मना युक्तो दशवर्षाण्यनन्यभाक् |
	साक्षात् पश्यति देवं तं नारायणमनामयम् || १०-६९८ ||

इति पुरुषसूक्तपुरश्चरणम् |

अथ श्रीसूक्तविधिः |

तत्रैव |

	अथ सर्वोत्तमं वक्ष्ये श्रीसूक्तं सविधानकम् |
	कलौ दारिद्र्यनाशाय नान्यत् किञ्चिन्नृणां तथा || १०-६९९ ||

हिरण्यवर्णाम् � इत्यादि |

	हिरण्यवर्णामित्यस्य ऋचो लक्ष्मीमुनिर्मतः |
	चतुर्दशानां शेषाणामानन्दः कर्दमस्तथा || १०-७०० ||

	चिक्लीतलक्ष्मीतनयाश्चत्वारो मुनयो मताः |
	हृदयादितिसृणां च छन्दोऽनुष्टुबुदाहृतम् || १०-७०१ ||

	कांसोऽस्मितर्चो बृहती चन्द्रावादित्यवर्णयोः |
	त्रिष्टुप्छन्द उपैतु मां देवाद्यष्ट - ऋचामपि || १०-७०२ ||

	छन्दोऽनुष्टुप् समाख्यातं ताम्म आहव इत्यृचः |
	प्रस्तारः पङ्क्तिरुद्दिष्टो देवते श्रीविभावसू || १०-७०३ ||

	व्यञ्जनानि तु बीजानि स्वराः शक्तय ईरिताः |
	विन्दवः कीलकं प्रोक्तमङ्गुष्ठादिषडङ्कम् || १०-७०४ ||

	हिरण्या च तथा तन्द्रा तृतीया रजतप्रभा |
	हिरण्यस्रक् हिरण्याक्षा तथा हिरण्यवर्णिका || १०-७०५ ||

	एताभिर्ङेनमोऽन्ताभिः प्रकुर्यादङ्गकल्पनम् |

प्. ९४१) अथ ध्यानम् |

	अरुणनलिनसंस्था तद्रजःपुञ्जवर्णा
		करकमलधृतेष्टाभीतियुग्माम्बुजा च || १०-७०६ ||

	मणिमुकुटविचित्रालङ्कृताकल्पजालै �
		र्भवतु भुवनमाता सन्ततं श्रीः श्रिये नः |

अथ पुरश्चरणम् |

	परिषिञ्चेत् त्रिशो नित्यं सूक्तैस्तैः स्नानकर्मणि || १०-७०७ ||

	आदित्याभिमुखो जप्याद्यावत् तावच्च तर्पयेत् |
	शुक्लाद्यां तिथिमारभ्य यावदेकादशी भवेत् || १०-७०८ ||

	तावद्द्वादशसाहस्रं जपेन्निश्चलमानसः |
	ब्रह्मचर्यरतः शुद्धवस्त्रदन्तादिकः सुधीः || १०-७०९ ||

	पद्मैस्त्रिमधुरोपेतैर्घृताक्तेन पयोऽन्धसा |
	श्रीसमिद्भिः सर्पिषा च प्रत्येकं त्रिशतं हुनेत् || १०-७१० ||

	द्वादश्यां द्वादशैवाऽथ सद्विप्रा/श्चापि भोजयेत् |
	तेन सिद्धो भवेन्मन्त्रो नात्र कार्या विचारणा || १०-७११ ||

	कुन्दमन्दारकुमुदमालतीपद्मकेतकम् |
	नन्द्यावर्त्ताह्वयं जाती कल्हारं चम्पकं तथा || १०-७१२ ||

	रक्तोत्पलादिपुष्पाणि लक्ष्म्याश्चातिप्रियाणि हि |
	त्रिवारमन्वहं मन्त्री जुहुयाच्च यथाविधि || १०-७१३ ||

	षण्मासं यः करोत्येवं स स्याल्लक्ष्मीपतिः स्वयम् |

इति श्रीसूक्तपुरश्चरणम् |

अथ नवग्रहाणां वैदिकमन्त्राः |

तत्रैव |

	तत्र भास्करमन्त्रस्य हिरण्यस्तूयको मुनिः || १०-७१४ ||

प्. ९४२) त्रिष्टुप् छन्दो देवता च सविता परिकीर्तितः |

आकृष्णेन रजसा वर्त्तमानो निवेशयन्नमृतं मर्त्यं च हिरण्ययेन सविता रथेनादेवो याति भुवनानि पश्यन् |

	अङ्गुष्ठादिषडङ्गानि षड्दीर्घान्वितयोच्चरेत् || १०-७१५ ||

	भुवनेश्याऽथ मन्त्रस्य पदन्यासं समाचरेत् |
	श्रीसूक्तोक्त - ऋचास्थाने ततो ध्यायेद्दिवाकरम् || १०-७१६ ||

ध्यानं यथा |

	पद्मासनं पद्मकरं पद्मगर्भसमुद्युतिम् |
	किरीटिनं सकेयूरं मण्डितं रक्तच्छत्रिणम् || १०-७१७ ||

	रथारूढं तस्य सव्ये त्वधिदेवाग्न्यधिष्ठितम् |
	प्रत्यधिदेवेश्वरेण सव्ये युक्तं च प्राङ्मुखम् || १०-७१८ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं जुहुयात् तद्दशांशतः |
	होमतुल्यो जपः कार्यस्त्वधिप्रत्यधिदैवतः || १०-७१९ ||

	करवीरादिकुसुमै रक्तचन्दनमिश्रितैः |
	दूर्वाङ्कुरैरक्षतैश्च तर्पणं स्याद्दिनेशितुः || १०-७२० ||

अथ चन्द्रमन्त्रः |

	अथ वक्ष्ये चन्द्रमन्त्रं गौतमोऽस्य मुनिर्मतः |
	गायत्रीछन्द इत्युक्तं सोमो देवः प्रकीर्तितः || १०-७२१ ||

	अथायस्व समेतु विश्वतः सोमवृष्णियं भवावाजस्य सङ्गथे |
	षड्दीर्घं विन्दुयुक्तेन सकारेण षडङ्गकम् | ७२२ ||

अथ ध्याअम् |

	किरीटिनं श्वेतवस्त्रं दशाश्वं श्वेतभूषणम् |
	पाशपाणिं द्विबाहुं तमत्रिगोत्रसमुद्भवम् || १०-७२३ ||

प्. ९४३) जातं यवनदेशे च श्वेतगन्धानुलेपनम् |
	अनुष्टुप् छन्दसं चात्रेयर्षं श्वेतातपत्रकम् || १०-७२४ ||

	श्वेतध्वजपताकाढ्यं केयूरमणिशोभितम् |
	स्थिरीकृतं रथारूढमधिदैवततोययुक् || १०-७२५ ||

	उमाप्रत्यधिदेवेन वायव्याभिमुखस्थितम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं सर्वश्वेतेष्वयं विधिः || १०-७२६ ||

अथ भौममन्त्रः |

	भौममन्त्रं प्रवक्ष्यामि विरूपोऽस्य मुनिर्मतः |
अङ्गारको देवताऽत्र गायत्री छन्द ईरितम् || १०-७२७ ||

	अग्निर्मूर्धादिवः कुकुत्पतिः पृथिव्या अयं | 
अपा(चित्र)रेता(चित्र)सिजिन्वति || १०-७२८ ||

	अ/ बीजेन षडङ्गानि चाङ्गुलीन्यास एव च |
	रुद्रस्थानेषु कर्तव्यः पदन्यासो द्वितीयकः || १०-७२९ ||

अथ ध्यानम् |

	रक्ताम्बरं रक्तवर्णं रक्तगन्धानुलेपनम् |
	रक्तपुष्पैः पूज्यमानं चतुर्बाहुं किरीटिनम् || १०-७३० ||

	वराभयगदाशूलहस्तं मेषोपरिस्थितम् |
	वशिष्ठगोत्रसम्भूतं यमदग्न्यार्षकं कुजम् || १०-७३१ ||

	जगतीछन्दसं रक्तं रक्तध्वजपताकिनम् |
	अवन्तोदेशसम्भूतं ध्यात्वा देवं प्रपूजयेत् || १०-७३२ ||

	रक्तचन्दनसंमिश्रतण्डुलैस्त्र्यस्रके कृते |
	अङ्गुले क्ष्माधिदेवेन युक्ते षाण्मातुरेण च || १०-७३३ ||

	युते प्रत्यधिदेवेन तत्रावाह्य प्रपूजयेत् |

प्. ९४४) अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं मधुरत्रयसंयुताः || १०-७३४ ||

	स्वादिर्यः समिधो होमे तर्पणाद्यं च सूर्यवत् |

अथ बुधमन्त्रः |

	बुधमन्त्रं प्रवक्ष्यामि बौद्धस्तस्य मुनिर्मतः || १०-७३५ ||

	त्रिष्टुप्छन्दो देवताऽस्य बुधो बुद्धिप्रदो मतः |
उद्बुव्यस्वाग्ने प्रतिजागृह्येन मिष्ट्यापूर्त्ते स सृजेचामयं च || १०-७३६ ||

पुनःकृण्व(चित्र)स्त्वा पितरं युवानमन्वा ता(चित्र)सीत्वयितन्तुमेतम् |
	बु/बीजेन षडङ्गानि ध्यानमस्य निरूप्यते || १०-७३७ ||

	पीताम्बरं पीतवर्णं पीतगन्धानुलेपनम् |
	पीतपुष्पैः पुज्यमानं खड्गचर्मगदावरान् || १०-७३८ ||

	हस्तैर्दधन्तं सिंहस्थं चात्रिगोत्रसमुद्भवम् |
	भारद्वाजार्षकं जातं मगधे च किरीटिनम् || १०-७३९ ||

	बृहतीछन्दसं पीतच्छत्रध्वजपताकिनम् |
	केयूरमणिशोभाढ्यमधिदेवेन विष्णुना || १०-७४० ||

	तेन प्रत्यधिदेवेन युक्तं ज्ञं चिन्तयाम्यहम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं हुनेत् तस्य दशांशतः || १०-७४१ ||

	अपामार्गसमिद्भिश्च तर्पणादि ततश्चरेत् |

अथ बृहस्पतिमन्त्रः |

	मन्त्रं बृहस्पतेर्वक्ष्ये मुनिर्बृत्समदो मतः || १०-७४२ ||

	त्रिष्टुप्छन्दो देवपतिवन्दितस्तस्य देवता |

बृहस्पते अतियदर्यो अर्हाद्युमद्विभाति क्रतुमज्जनेषु यद्दीदयच्छवस ऋतप्रजाततदस्मासु द्रविणं धेहि चित्रम् |

प्. ९४५) बृ/ बीजेन षडङ्गानि न्यासमन्त्रं समाचरेत् || १०-७४३ ||

	ध्यानमस्य प्रवक्ष्यामि वरदण्डाक्षसूत्रकम् |
	कमण्डलुं दधद्धस्तैः पीतवर्णं किरीटिनम् || १०-७४४ ||

	वशिष्ठार्षं सिन्धुदेशभवं पीताम्बरावृतम् |
	अनुष्टुप्छन्दसं चाङ्गिरसगोत्रं किरीटिनम् || १०-७४५ ||

	पीतध्वजपताकाढ्यं पीतच्छत्रानुलेपनम् |
	केयूराङ्गदशोभट्यमधिदेवेन्द्रसंयुतम् || १०-७४६ ||

	ब्रह्मप्रत्यधिदेवेन युतं संचिन्त्य चाह्वयेत् |

पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं होमस्त्रिमधुरान्वितैः || १०-७४७ ||

	पिप्पलस्य समिद्भिः स्यात् तर्पणं पीतपञ्चभिः |

अथ शुक्रमन्त्रः |

	शुक्रमन्त्रं प्रवक्ष्यामि भारद्वाजो मुनिर्मतः || १०-७४८ ||

	त्रिष्टुप्छन्दो निगदितं दैत्याचार्यस्तु देवता |
शुक्रं ते अन्यद्यजतं ते अन्यद्युपुरूषे अहनी द्यौरिवासि || १०-७४९ ||

विश्वाहि माया अवसि स्वधावो भद्रा ते पूषन्निहरातिरस्तु |
शु/ बीजेन षडङ्गानि कृत्वा ध्यानं समाचरेत् || १०-७५० ||

ध्यानमाह |
	
शुक्लाम्बरं शुक्लवर्णं शुक्लगन्धानुलेपनम् |
	शुक्लपुष्पैः पूज्यमानं शौनकाऋषं किरीटिनम् || १०-७५१ ||

	चतुर्भुजं दण्डधरं च साक्षसूत्रकमण्डलुम् |
	पङ्क्तिश्छन्दश्च वरदं तथा कीकरदेशजम् || १०-७५२ ||

	श्वेतच्छत्रध्वजपताकिनं भार्गवगोत्रजम् |
	सकेयूरं रथारूढं श्वेताभरणभूषितम् || १०-७५३ ||

प्. ९४६) अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं हुनेत् त्रिमधुरान्वितैः |
	उदुम्बरसमिद्भिश्च तर्पणादि तु चन्द्रवत् || १०-७५४ ||

अथ शनिमन्त्रः |

	शनिमन्त्रं प्रवक्ष्यामि सिन्धुद्वीपो मुनिर्मतः |
	गायत्रीछन्द इत्युक्तं देवता तु शनैश्चरः || १०-७५५ ||

शन्नो देवीरभीष्टये आपो भवन्तु पोतये शन्नोरभिस्रवन्तु नः |

	श/ बीजेन षडङ्गानि कुर्याद्ध्यानं ततश्चरेत् |
	बाणाशनं शूलधरमिन्द्रनीलसमद्युतिम् || १०-७५६ ||

	सौराष्ट्रदेशजं प्रोक्तं वरदं गृध्रवाहनम् |
	भृग्वर्षं काश्यपे गोत्रे जातं चापि किरीटिनम् || १०-७५७ ||

	कृष्णाम्बरं कृष्णवर्णं कृष्णगन्धानुलेपनम् |
	गायत्रीछन्दसं कृष्णवर्णाभरणभूषितम् || १०-७५८ ||

	केयूरिणं मुकुटिनं कृष्णध्वजपताकिनम् |
	प्रजापत्यधिदेवेन सहितं रथमास्थितम् || १०-७५९ ||

	पद्मप्रत्यधिदेवेन युक्तं ध्यात्वा समर्चयेत् |

अथ पुरश्चरणम् |

	सकस्तूर्यथ तैश्चायःकालद्व्यङ्गुलमण्डले || १०-७६० ||

	होमः समीसमिद्भिः स्यादायसार्घेन तर्पणम् |
	कृष्णपुष्पैश्चन्दनं तु कालीयं चागुरुर्भवेत् || १०-७६१ ||

अथ राहुमन्त्रः |

	राहोर्मन्त्रं प्रवक्ष्यामि वामदेवो मुनिर्मतः |
	गायत्री छन्द इत्युक्तं सैंहिकेयश्च देवता || १०-७६२ ||

कयानश्चित्र आभुवदुती सदा वृधः सखाकया सचिष्ठया वृता |

प्.९४७) रा/ बीजेन षडङ्गानि ध्यानमस्य निरूप्यते |
	करालवदनं खड्गचर्मशूलधरं वहन् || १०-७६३ ||

	कृष्णाम्बरं कृष्णवर्णं कृष्णगन्धानुलेपनम् |
	कृष्णपुष्पैः पूज्यमानं केयूरमुकुटान्वितम् || १०-७६४ ||

	पूर्वदेशे समुत्पन्नं क्रूरमाङ्गिरसार्षकम् |
	पाटलागोत्रसम्भूतमौष्टुप्छन्दसं ग्रहम् || १०-७६५ ||

	कृष्णच्छत्रं रथारूढं कृष्णध्वजपताकिनम् |
	सर्पाधिदैवतं पैत्रकालप्रत्यधिदैवतम् || १०-७६६ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	इत्थं संचिन्त्य नैरृत्ये सूर्पाकारे तु मण्डले |
	द्वादशाङ्गुलविस्तीर्णे चाह्वयेच्छ्यामलाक्षतैः || १०-७६७ ||

	दूर्वाभिर्मधुराक्ताभिस्तस्य होमो विधीयते |
	तर्पणीयादिभिर्द्रव्यैः कौलिका/स्तर्पयेद्द्विजान् || १०-७६८ ||

अथ केतुमन्त्रः |
तत्रैव |

	केतुमन्त्रं प्रवक्ष्यामि मधुच्छन्दो मुनिर्मतः |
	देवताः केतवः प्रोक्ता गायत्रं छन्द ईरितम् || १०-७६९ ||

केतु कृण्वन्नकेतवे पेशोमर्या अपेशसे समुषद्भिरजायथाः |

	क/ बीजेन षडङ्गानि ध्यानमस्य निरूप्यते |
	धूम्राक्षिबाहवः पाशधराश्च विकृताननाः || १०-७८० ||

	किरोटिनो गृध्रवाहा मध्यदेशोद्भवा दृढाः |
	चित्राम्बराश्चित्रवर्णाश्चित्रगन्धानुलेपनाः || १०-७८१ ||

	नानाछन्दस्कका गौतमार्षा जैमिनिगोत्रजाः |
	कृष्णपिङ्गध्वजपताकिनो मुकुटिनस्तथा || १०-७८२ ||

प्. ९४८) केयूरिणो रथारूढाः शूरा ब्रह्मादिदेवताः |
	चित्रगुप्तप्रत्यधिदेवताश्चात्र विचिन्तयेत् || १०-७८३ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं कुशा होमे प्रकीर्तिताः |
	मधुरत्रयसंयुक्ताश्चित्रद्रव्यैः प्रतर्पयेत् || १०-७८४ ||

इति नवग्रहाणां वैदिकमन्त्राः |

अथाग्निदुर्गामन्त्रः |

तत्रैव |

	सर्वार्थसाधकं वक्ष्ये संग्रामविजयप्रदम् |
	जलन्धरवधायाहं यत् स्मरामि शृणुष्व तत् || १०-७८५ ||

	जातवेदसे सूनवामसोमम रातीयतो निदहाति वेदः स नः परिषदति दुर्गाणि विश्वानावेव सिन्धुं दुरितात्यग्निः |

	त्रिष्टुप् छन्दो मुनिश्चास्य मरीचिः काश्यपो मतः |
	देवता जातवेदोऽग्निः षडङ्गानि समाचरेत् || १०-७८६ ||

	नवागषट्सप्तनागसप्तभिर्मन्त्रवर्णकैः |

अथ ध्यानम् |

	विद्युद्दामसमप्रभां मृगपतिस्कन्धस्थितां भीषणां
	कन्याभिः करवालखेटकलसद्धस्ताभिरासेविताम् || १०-७८७ ||

	हस्तैश्चक्रदरासिखेटविशिखान् पाशाङ्कुशौ तर्जनीं
	बिभ्राणामनलात्मिकां शशिधरां दुर्गां त्रिनेत्रां स्मरेत् |

अथ पुरश्चरणम् |

	मन्त्रवर्णसहस्राणि जपेद्धोमं पृथक् पृथक् || १०-७८८ ||

	वेदवेदाब्धिसङ्ख्याकं तिलसिद्धार्थचित्रजैः |
	मूलैश्च समिधाभिश्च वटोदुम्बरपिप्पलैः || १०-७८९ ||

अर्कप्लक्षोद्भवैश्चापि घृतेन हविषाऽन्नकैः |

प्. ९४९) सर्वैर्घृताक्तैर्जुहुयात् तिलैश्चान्ते घृताहुतिः || १०-७९० ||

	ततः संतर्प्य सतिलैः कृत्वा चात्माभिषेचनम् |
	समाराध्य वरान् देवा/स्तीषयेद्गुरुमात्मनः || १०-७९१ ||

इत्यग्निदुर्गामन्त्रपुरश्चरणम् |
वैदिकमन्त्रपुरश्चरणोपयुक्तवैदिकहोमविधिस्तु विस्तरभयान्नेह लिख्यते |

अथ होमद्रव्यप्रमाणानि |

(शारदायाम्)

	अथात्र होमद्रव्याणां प्रमाणमभिधीयते |
	कर्षमात्रं घृतं होमे शुक्तिमात्रं पयः स्मृतम् || १०-७९२ ||

	उक्तानि पञ्च द्रव्याणि तत्समानि मनीषिभिः |
	तत्समं मधुदुग्धान्नमक्षमात्रमुदाहृतम् || १०-७९३ ||

	दधि प्रसृतिमात्रं स्याल्लाजाः स्युर्मुष्टिसम्मिताः |
	पृथुकास्तत्प्रमाणाः स्युः सक्तवोऽपि तथा मताः || १०-७९४ ||

	गुडं पलार्धमानं स्यच्छर्कराऽपि तथा मता |
	ग्रासार्धं चरुमानं स्यादिक्षुः पर्वावधिर्मतः || १०-७९५ ||

	एकैकं पत्रपुष्पाणि तथाऽपूपानि कल्पयेत् |
	कदलीफलनारङ्गफलान्येकैकशो विदुः || १०-७९६ ||

	मातुलुङ्गं चतुःखण्डं पनसं दशधा कृतम् |
	अष्टधा नारिकेलानि खण्डितानि विदुर्बुधाः || १०-७९७ ||

	त्रिधा कृत्तं फलं वैल्वं कपित्थं खण्डितं त्रिधा |
	फलान्यन्यान्यखण्डानि समिधः स्युर्दशाङ्गुलाः || १०-७९८ ||

	दूर्वात्रयं समुद्दिष्टं गुडुची चतुरङ्गुला |
	व्रीहयो मुष्टिमानाः स्युर्मुद्गमाषयवा अपि || १०-७९९ ||

	ताण्डुलाः स्युश्चतुर्थांशाः कोद्रवा मुष्टिसम्मिताः |

प्. ९५०) गोधूमरक्तकलमा विहिता मुष्टिमानतः || १०-८०० ||

	तिलाश्चुलुकमानाः स्युः सर्षपास्तत्प्रमाणतः |
	शुक्तिप्रमाणं लवणं मरीचान्यपि विंशतिः || १०-८०१ ||

	पुरं वदरमानं स्याद्रामठं तत्समं स्मृतम् |
	चन्दनागुरुकर्पूरकस्तूरीकुङ्कुमानि च || १०-८०२ ||

	तिन्तिडी बीजमानानि समुद्दिष्टानि देशिकैः |

कर्षादिलक्षणान्युक्तानि (स्कान्दे)

	गुञ्जाभिर्दशभिर्माषः शाणो माषचतुष्टयम् |
	द्वौ शाणौ वटकः कोलो वदरं क्षुद्रवस्तथा || १०-८०३ ||

	तौ द्वौ पाणितलं कर्षः सुवर्णः केवलं ग्रहः |
	पिचुर्विडालपदकं तिन्दोऽक्षश्च तद्द्वयम् || १०-८०४ ||

	शुक्तिरष्टमिका ते द्वे पलं निष्कचतुर्थिका |
	मुष्टिमात्रं प्रकुञ्चोऽथ द्वे पले प्रसृतिस्तथा � इति || १०-८०५ ||

अगस्ये?न तु |

	गुञ्जाभिः पञ्चभिश्चैको माषकः परिकीर्तितः |
	भवेत् षोदशभिर्माषैः सुवर्ण कर्ष एव च || १०-८०६ ||

	पलं सुवर्णाश्चत्वारः पञ्च वाऽपि प्रकीर्तितम् � इत्युक्तम् |

एतन्मतेऽशीतिगुञ्जाभिरेकः कर्षः स एव सुवर्णोऽपि | पृथुकाश्चिपीटकाः | गुडुची लताविशेषः | पुरं गुग्गुलुः | रामठं हिङ्गु | सोमः शम्भुः |

	अनुक्ते तु हविर्द्रव्ये तिलाज्यं हविरुच्यते || १०-८०७ ||

	अनुक्ते चाञ्जतद्रव्ये घृतमेवाञ्जनं विदुः |
	सङ्ख्यानुक्तौ सहस्रं स्याद्रव्यानुक्तौ घृतं तथा || १०-८०८ ||

	समिधानुक्तविषये पालाश्यः परिकीर्तिताः |

तथा |

	लाजादिहोमो हस्तेन साङ्गुलेन विधीयते || १०-८०९ ||

प्. ९५१) समित्पुष्पफलादीनां होमः स्यान्मृगमुद्रया |
	द्रवद्रव्यैः श्रुवः प्रोक्तो मन्त्रतन्त्रविशारदैः || १०-८१० ||

इति होमद्रव्यप्रमाणानि |

बिभ्रत्यद्भुतभूतिभूतपवचोवैचित्र्यचित्रामृत �
स्रोतःशालिनि संनिबन्धनसरित्संभेदमभ्यर्हितम् |
सन्मुक्तोपमयुक्तिभाजि दशमो रम्यस्तरङ्गोऽगमत्
सर्वोर्वीपतिनेतृनिर्मितपुरश्चर्यार्णवेऽस्मिन् नवे || १०-८११ ||

इति श्रीमन्महाराजधिराजश्रीप्रतापसिंहसाहविरचिते पुरश्चर्यार्णवे सरस्वत्यादि मन्त्रपुरश्चरणपूर्वकगायत्र्यादिवैदिकमन्त्रपुरश्चरणनिरू-पणं नाम दशमस्तरङ्गः || १० ||

अथ दूर्गामन्त्रभेदास्तत्पुरश्चरणविशेषाश्च 
निरूप्यन्ते |

तथा च (शारदातिलके)

	ततो दुर्गामनुं वक्ष्ये दृष्टादृष्टफलप्रदम् |
	माया त्रिः कर्णबीजाढ्यो भूयोऽसौ सर्गवान् भवेत् || ११-१ ||

	पञ्चान्तकः प्रतिष्ठावान् मारुतो भौतिकासनः |
तारादिहृदयान्तोऽयं मन्त्रो वस्वक्षरात्मकः || ११-२ ||

ऋषिश्च नारदश्छन्दो गायत्रं देवता मनोः |
	दुर्गा समीरिता सद्भिर्दुरितापन्निवारिणी || ११-३ ||
	
नमस्कारवियुक्तेन मूलमन्त्रेण साधकः |
	द्रामाद्यैः सह कुर्वीत षडङ्गानि यथाविधि || ११-४ ||

अथ ध्यानम् |

सिंहस्था शशिशेखरामरकतप्रख्यैश्चतुर्भिर्भुजैः
शङ्खं चक्रधनुःशरा/श्च दधती नेत्रैस्त्रिभिः शोभिता |
आमुक्ताङ्गदहारकङ्कणरणत्काञ्चीरणन्नूपुरा
दुर्गादुर्गतिहारिणी भवतु वो रत्नोल्लसत्कुण्डला || ११-५ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	वसुलक्षं जपेन्मन्त्रं तिलैर्मधुरलोलितैः |
	पयोऽन्धसा वा जुहुयात् तत्सहस्रं जितेन्द्रियः || ११-६ ||

इति दुर्गामन्त्रः |

अथ महिषमर्दिनीमन्त्रः |

तत्रैव |

	भान्तं वियत्सनयनं श्वेतो मर्दिनि ठद्वयम् |

प्. ९५३) अष्टाक्षरी समाख्याता विद्या महिषमर्दिनी || ११-७ ||

अयं मन्त्रो मायाप्रणवाद्यन्यतमबीजाढ्यो नवाक्षरो भवति |
तदुक्तं (कुलचूडामणिविश्वसारादौ)

	त्रैलोक्यबीजभूतान्ते सम्बोधनपदं ततः |
	सृष्टिसंहारकौ वर्णौ विद्यामहिषमर्दिनी || ११-८ ||

	प्रणवाद्यां जपेद्विद्यां मायाढ्यां वा जपेत् सुधीः |
	बधूबीजादिकां वाऽपि कवचाढ्यां जपेत् तथा || ११-९ ||

(शारदायाम्)

	महिषहिंसिके हु/ फट् हृदयं परिकीर्तितम् |
	महिषशत्रो सार्षि हु/ फट् शिरोऽङ्गं समुदाहृतम् || ११-१० ||

	महिषं द्वेषय द्वन्द्वं हु/ फडन्तः शिखामनुः |
	महिषं हनयुग्मान्ते देवि हु/ फट् तनुच्छदम् || ११-११ ||

	महिषान्ते सूदिनि हुं फडन्तं शस्त्रमीरितम् |
	मन्त्रैरेतैर्जातियुक्तैः पञ्चाङ्गानि प्रकल्पयेत् || ११-१२ ||

अथ ध्यानम् |

	गारुडोपलसन्निभां मणिमौलिकुण्डलमण्डितां
		नौमि भालविलोचनां महिषोत्तमाङ्गनिषेदुषीम् |
	चक्रशङ्खकृपाणखेटकबाणकार्मुकशूलका/ -
		स्तर्जनीमपि बिभ्रतीं निजबाहुभिः शशिशेखराम् || ११-१३ ||

पुरश्चरणम् |

	अष्टलक्षं जपेन्मन्त्रं तत्सहस्रैस्तिलैः शुभैः |

जुहुयादिति शेषः |

इति महिषमर्दिनीमन्त्रः |

अथ शूलिनीमन्त्रः |

तत्रैव |

	ज्वलज्वलपदस्यान्ते शूलिनीति पदं वदेत् || ११-१४ ||

प्. ९५४) दुष्टग्रहं हुमस्त्रान्ते वह्निजायावधिर्मनुः |
	पञ्चभिर्दशभिः प्रोक्तो ग्रहशत्रुविनाशनः || ११-१५ ||

	ऋषिर्दीर्घतया प्रोक्तः ककुच्छन्द उदाहृतम् |
	शूलिनी देवता प्रोक्ता समस्तसुरवन्दिता || ११-१६ ||

	दुर्गे हृद्वरदे शीऋषं विन्ध्यवासिनि तच्छिखा |
	असुरान्ते मर्दिनी स्याद्युद्धपूर्वप्रिये पुनः || ११-१७ ||

	त्राशयद्वितयं वर्म देवसिद्धसुपूजिते |
	नन्दिनी स्याद्रक्षयुगं महायोगेश्वरी क्रमात् || ११-१८ ||

	शूलिन्याद्या हु/ फडन्ताः पञ्चाङ्गमनवः स्मृताः |

अथ ध्यानम् |

अध्यारूढां मृगेन्द्रं सजलजलधरश्यामलां हस्तपद्मैः
शूलं बाणं कृपाणीमरिजलजगदाचापपाशान् वहन्तीम् || ११-१९ ||

चन्द्रोत्तंसां त्रिनेत्रां चतसृभिरसिना खेटकान् बिभ्रतीभिः
कन्याभिः सेव्यमानां प्रतिभटभयदां शूलिनीं भावयामि |

अथ पुरश्चरणम् |

	मनुमेनं जपेन्मन्त्री वर्णलक्षं विचक्षणः || ११-२० ||

	सर्पिषाऽज्येन होमस्तु तद्दशांशमितो भवेत् |

इति शूलिनीमन्त्रः |

अथ [प्रायः सर्वेषु पुस्तकेषु वनदुर्गेत्यत्र नवदुर्गेत्युपलभ्यते |]वनदुर्गामन्त्रः |

	उत्तिष्ठपदमाभाष्य पुरुषि स्यात् पदं ततः || ११-२१ ||

	पितामहः सनेत्रे नः स्वपिषि स्याद्भयं च मे |
	समुपस्थितमुच्चार्य यदि शक्यमनन्तरम् || ११-२२ ||

	अशक्यं वा पुनस्तन्मे वदेद्भगवतिं ततः |

प्. ९५५) शमयाग्निवधूः सप्तत्रिंशद्वर्णात्मको मनुः || ११-२३ ||

	ऋषिरारण्यकश्च्छन्दोऽप्यत्यनुष्टुबुदाहृतम् |
	देवता वनदुर्गा स्यात् सर्वदुर्गविमोचनी || ११-२४ ||

	षड्भिश्चतुर्भिरष्टाभिरष्टाभिः षड्भिरिन्द्रियैः |
	मन्त्रार्णैरङ्गकॢप्तिः स्याज्जातियुक्तैर्यथाक्रमम् || ११-२५ ||

अथ ध्यानम् |

	सौवर्णाम्बुजमध्यगां त्रिनयनां सौदामिनोसन्निभां
	शङ्खं चक्रवराभयानि दधतीमिन्दोः कलां बिभ्रतीम् |
	ग्रैवेयाङ्गदहारकुण्डलधरामाखण्डलाद्यैः स्तुतां
	ध्यायेद्विन्ध्यनिवासिनीं शशिमुखीं पार्श्वस्थपञ्चाननाम् || ११-२६ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	एवं ध्यात्वा जपेल्लक्षचतुष्कं तद्दशांशतः |
	जुहुयाद्धविषा मन्त्री शालिभिः सर्पिषा तिलैः || ११-२७ ||

इति वनदुर्गामन्त्रः |

अथ नवदुर्गात्मकचामुण्डामन्त्रः |

(मेरुतन्त्रे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि चामुण्डाया महामनुम् |
	नवदुर्गात्मकं यस्य सेवनाद्भुक्तिमुक्तयः || ११-२८ ||

	सुरथो यत्प्रसादेन राज्यं प्राप्याभवन्मनुः |
	संसारबन्धनिर्णाशि ज्ञानमाप्तं समाधिना || ११-२९ ||

	मार्कण्डेयपुराणोक्तं चरितत्रितयं स्तवः |
	जपाद्यस्य फलं दद्यात् तं मनुं वच्मि साम्प्रतम् || ११-३० ||

	वाग्लज्जाकामबीजानि चामुण्डायै पदं वदेत् |
	विच्चे नवार्णमन्त्रोऽयं शक्तिमन्त्रोत्तमोत्तमः || ११-३१ ||

	ब्रह्मविष्णुमहेशास्तु मुनुयोऽस्य प्रकीर्तिताः |

प्. ९५६) गायत्र्युष्णिगनुष्टुप् च छन्दस्त्रयमुदीरितम् || ११-३२ ||

	देवताऽस्य महाकाली महालक्ष्मीः सरस्वती |
	नन्दा शाकम्भरी भीमा शक्तित्रयमुदाहृतम् || ११-३३ ||

	तिस्रोऽस्य शक्तयो दुर्गा भ्रामरी रक्तदन्तिका |
	अग्निवायुभगास्तत्त्वं प्राग्वदृष्यादिकं न्यसेत् || ११-३४ ||

तथा |

	ततः षडङ्गं कुर्वीत विभक्तैर्मूलवर्णकैः |
	एकेनैकेन चैकेन चतुर्भियुग्मकेन च || ११-३५ ||

	नमस्तेनैव मन्त्रेण कुर्यादङ्गानि षट् क्रमात् |

अथ ध्यानम् |

	ततो देवीत्रयं ध्यायेत् कालिकाध्यानमुच्यते || ११-३६ ||

	दशास्यां दशपादां च दशहस्तां विधिस्तुताम् |
	इद्रनीलद्युतिं खड्गं चक्रं शङ्खं शिरः शरान् || ११-३७ ||

	दक्षहस्तेषु दधतीं गदां शूलं भुशुण्डिकाम् |
	परिघं च धनुर्वामे दधतीं ब्रह्मसंस्तुताम् || ११-३८ ||

	मधुकैटभनाशार्थं सालङ्कारां त्रिवीक्षणाम् |

तन्त्रान्तरेऽपि |

	खड्गं चक्रगदेषुचापपरिघान् शूलं भुशुण्डीं शिरः
	शङ्खं संदधतीं करैस्त्रिनयनां सर्वाङ्गभूषावृताम् || ११-३९ ||

	नीलाश्मद्युतिमास्यपाददशकां सेवे महाकालिकां
	यामस्तौच्छयिते हरौ कमलजो हन्तुं मधुं कैटभम् |

इति चामुण्डामन्त्रः |

अथ महालक्ष्मीध्यानम् |

(मेरुतन्त्रे)

	ततो ध्यायेन्महालक्ष्मीं महिषासुरमर्दिनीम् || ११-४० ||

प्. ९५७) समस्तदेवतातेजोजातां पद्मासनस्थिताम् |
	अष्टादशभुजामक्षमालां पद्मं च शायकान् || ११-४१ ||

	खड्गं वज्रं गदां चक्रं दक्षहस्ते कमण्डलुम् |
	शङ्खं च दधतीं वामे शक्तिं च परशुं धनुः || ११-४२ ||

	चर्मदण्डौ सुरापात्रं घण्टां पाशं त्रिशूलकम् |

अन्यत्रापि |

	अक्षस्रक्परशू गदेषुकुलिशान् पद्मं धनुः कुण्डिकां
		दण्डं शक्तिमसिं च चर्म जलजं घण्टां सुराभाजनम् || ११-४३ ||

	शूलं पाशसुदर्शने च दधतीं हस्तैः प्रवालप्रभां
		सेवे शैरिभमर्दिनीमिह महालक्ष्मीं सरोजस्थिताम् |

अथ सरस्वतीध्यानम् |

(मेरुतन्त्रे)

	सरस्वतीं ततो ध्यायेच्छरच्चन्द्रसमप्रभाम् || ११-४४ ||

	शङ्खं च मुशलं चक्रं बाणान् दक्षेषु बिभ्रतीम् |
	घण्टां शूलं हलं चापं वामहस्तेषु बिभ्रतीम् || ११-४५ ||

	गौरीदेहसमुद्भूतां नृणामानन्ददायिनीम् |
	आधारभूतां जगतः शुम्भादिकविमर्दिनीम् || ११-४६ ||

	अधिष्ठात्रीं तृतीयस्य चरित्रस्य स्मरेत् सदा |

तन्त्रान्तरेऽपि |

	घण्टाशूलहलानि शङ्खमुशले चक्रं धनुः शायकं
		हस्ताब्जैर्दधतीं घनान्तविलसच्छीतांशुशुक्लप्रभाम् || ११-४७ ||

	गौरीदेहसमुद्भवां त्रिजगतामाधारभूतां महा �
		पूर्वामत्र सरस्वतीमनुभजे शुम्भादिदैत्यार्दिनीम् |

अथ पुरश्चरणम् |

	सितपक्षतिमारभ्य चाष्टम्यन्तमिषस्य यः || ११-४८ ||

प्. ९५८) जपेल्लक्षं मनुं होमं खाद्यैस्त्रिमधुराप्लुतैः |
	प्रत्यहं पूजयेद्देवीं चण्डीमाद्यन्तयोः पठेत् || ११-४९ ||

	विप्रान् गुरुन् समाराध्य वाञ्छितं लभते द्रुतम् |

अथ जयदुर्गामन्त्रः |

(शारदायाम्)

	तारो दुर्गेयुगं रक्तमन्त्यढान्तौ सलोचनौ || ११-५० ||

	द्विठान्ता जयदुर्गेयं विद्या वेद्या दशाक्षरी |
	तारादिदुर्गे हृदयं दुर्गे शिर इतीरितम् || ११-५१ ||

	दुर्गायै स्याच्छिखा वर्म भूतरक्षिणि कीर्तितम् |
	तारादिदुर्गेयुगलं रक्षिण्यस्त्रमुदीरितम् || ११-५२ ||

अथ ध्यानम् |

	कालाभ्रामां कटाक्षैररिकुलभयदां मौलिबद्धेन्दुरेखां
	शङ्खं चक्रं कृपाणं त्रिशिखमपि करैरुद्वहन्तीं त्रिनेत्राम् |
	सिंहस्कन्धाधिरूढां त्रिभुवनमखिलं तेजसा पूरयन्तीं
	ध्यायेद्दुर्गां जयाख्यां त्रिदशपरिवृतां सेवितां सिद्धिकामैः || ११-५३ ||

अथ पुरश्चरणम् |

[वर्णलक्षमिति क्वचित् पाठः |]बाणलक्षं जपेन्मन्त्रं घृतेन जुहुयात् ततः |
दशांशं संस्कृते वह्नौ ब्राह्मणानपि भोजयेत् || ११-५४ ||

इति दुर्गाप्रकरणम् |

अथ दुर्गोत्सवविधिः प्रदर्श्यते |

(बृहत्सिद्धान्तसारे)

	आश्विनस्य सिते पक्षे नानाविधमहोत्सवैः |
	प्रसादयेयुः श्रीदुर्गां चतुर्वर्गफलार्थिनः || ११-५५ ||

(कालिकापुराणे)

	दुर्गातन्त्रेण मन्त्रेण कुयुर्दुर्गामहोत्सवम् |

प्. ९५९) महानवम्यां शरदि वलिदानं नृपादयः || ११-५६ ||

	आश्विनस्य तु या शुक्ला भवेद्दुर्गाष्टमी तिथिः |
	मूर्तिभेदैर्महादेवी पूजां गृह्णाति भूतये || ११-५७ ||

	कन्यासंस्थे रवौ वत्स शुक्लामारभ्य नन्दकाम् |
	अयाची त्वथ नक्ताशी एकाशी त्वथ[त्वथ वाऽन्नद इति वा० पा० |]वायवदः || ११-५८ ||

	प्रातःस्नायी जितद्वन्द्वस्त्रिकालं शिवपूजकः |

महानवम्यामिति |
तदुक्तं (देवीपुराणे)

	आश्विने शुक्लपक्षे तु सप्तम्यादितिथित्रये || ११-५९ ||

	महाशब्दः प्रयोक्तव्यो नान्यत्रेति विनिश्चयः |

आरभ्येति | शुक्लां प्रतिपदमारभ्येत्यर्थः | अन्नद इति | ब्राह्मणान् भोजयित्वेत्यर्थः | वायवद इति पाठे तु वायुभक्ष इत्यर्थः | जितद्वन्द्व इति | शीतोष्णादिसहिष्णुरित्यर्थः | शिवपूजक इत्यत्र एकशेषो बोद्धव्यः |
(रुद्रयामले)

	एकोत्तराभिवृद्ध्या तु नवमी यावदेव हि || ११-६० ||

	चण्डीपाठं जपेच्चैव जापयेद्वा विधानतः |

तथा |

	एवं चतुर्वेदविदो विप्रान् सर्वान् प्रसादयेत् || ११-६१ ||

	तेषां च वरणं कार्यं वेदपारायणाय वै |

तन्त्रान्तरे |

	वीररात्र्यादिषु श्रेष्ठा महारात्रिर्महेश्वरि || ११-६२ ||

	उपोष्य पूजयेत् तेषां दुर्गां दुर्गार्तिनाशिनीम् |

वीररात्र्यादयं प्रोक्ताः (शक्तिसङ्गमे)

	वीररात्रिर्महारात्रिः कालरात्रिस्तथैव च || ११-६३ ||

	महारात्रिर्घोररात्रिः क्रोधरात्रिस्तथैव च |

प्. ९६०) तथैव चाचला रात्रिस्तारारात्रिस्तथैव च || ११-६४ ||

	शिवरात्रिर्दिव्यरात्रिर्दारुणा च यथाक्रमात् |
	कथ्यते परमेशानि शृणु सावहिता भव || ११-६५ ||

	चतुर्दश्यां संक्रमे च कुलर्क्षे कुलवासरैः |
	अर्धरात्रे यथायोगो वीररात्रिः प्रकीर्तिता || ११-६५ ||

	शुक्लाष्टमी चाश्विनस्य नवरात्रं तु तस्य वै |
	महारात्रिर्महेशानि कालरात्रिं शृणु प्रिये || ११-६६ ||

	दीपोत्सवचतुर्दश्यां त्वमाया योग एव तु |
	कालरात्रिर्महेशानि ताराकालीप्रियङ्करी || ११-६७ ||

	जन्माष्टमी महेशानि मोहरात्रिः प्रकीर्तिता |

तथा |

	चैत्रे मासि नवम्यां च शुक्लपक्षे तु भूसुते || ११-६८ ||

	क्रोधरात्रिर्महेशानि तारारूपा भविष्यति |
	मासि मार्गशिरे प्राप्ते कृष्णाष्टम्यां महेश्वरि || ११-६९ ||

	महाकालस्वरूपा च घोररात्रिः प्रकीर्तिता |
	प्राप्ते फाल्गुनके मासे कृष्णैकादशिका तु या || ११-७० ||

	भृगुभौमयुता चेत् स्यादचलारात्रिरीरिता |
	ज्यैष्ठी या दशमी शुद्धा भृगुवासरसंयुता || ११-७१ ||

	दशयोगसमायुक्ता तारा चैकादशी यदि |
	सा तिथिर्दिव्यरात्रिश्च कीर्तिता परमेश्वरि || ११-७२ ||

	ज्यैष्ठो या दशमी शुद्धा दशयोगसमन्विता |
	वटुकस्य तिथिः प्रोक्ता वटुकोत्पत्तिकारिणी || ११-७३ ||

	अमा भौमसमायुक्ता संक्रमेण समन्विता |
	कुल - ऋक्षसमायुक्ता ग्रहणं यदि चेद्भवेत् || ११-७४ ||

प्.९६१) तारारात्रिस्तु संप्रोक्ता भाग्यादेव तु लभ्यते |
फाल्गुने कृष्णपक्षे तु ह्यर्धरात्रे भृगोः शिवे || ११-७५ ||

	शिवरात्रिस्तु संजाता सर्वसिद्धिप्रदायिनी |
	अमा भृगुसमायुक्ता सूर्यग्रहणयुग्यदि || ११-७६ ||

	अपराह्णे यदा योगो मृतसंजीविनी तिथिः |
	स्नानदानादिहोमान्तमनन्तफलदं भवेत् || ११-७७ ||

	अष्टमी चैत्रमासीया संक्रमेण समन्विता |
	सिद्धिरात्रिरिति ख्याता ताराकालीसमा कलौ || ११-७८ ||

	तृतीया माधवे शुद्धा कुलवारर्क्षसंयुता |
	दारुणा कीर्तिता देवी सर्वसिद्धीश्वरी परा || ११-७९ ||

कुलवारादयश्च |

	रविश्चन्द्रो गुरुः सौरिश्चत्वारस्तेऽकुला मताः |
	भौमशुक्रौ कुलाख्यौ तु बुधवारः कुलाकुलः || ११-८० ||

	द्वितीया दशमी षष्ठी कुलाकुलमुदाहृतम् |
	विषमश्चाकुलाः सर्वाः शेषाश्च तिथयः कुलाः || ११-८१ ||

	वारुणार्द्राभिजिन्मूलं कुलाकुलमुदाहृतम् |
	कुलानि समधिष्ण्यानि शेषभान्यकुलानि च || ११-८२ ||

इति (रुद्रयामले) प्रोक्ताः
तथा |

	अष्टमी प्रतिमासं तु कृष्णपक्षस्य पार्वति |
	भौमयुक्ता तथा ऋक्षयुक्ता वा केवला च वा || ११-८३ ||

	देवीरात्रिरिति ख्याता सर्वसिद्धिप्रदायिनी |

	ऋक्षयुक्ता कुलर्क्षयुक्ता |
	तथा |

	बुधाष्टमी महेशानि प्रतिमासं तु या भवेत् || ११-८४ ||

प्. ९६२) विष्णुरात्रिरिति ख्याता भाद्रे मासि विशेषतः |

तत्रैव (नवरात्रनिर्णये)

	नवशक्तिसमायुक्तं नवरात्रं तदुच्यते || ११-८५ ||

	एकैव देवदेवेशि नवधा परिनिष्ठिता |
	शयनं बोधनाख्यं च नवरात्रं द्विधा भवेत् || ११-८६ ||

	शयनं चैत्रमासीयमाश्विनस्थं च बोधनम् |
	द्वयोस्तु समुपोष्यैव सर्वसिद्धिं लभेन्नरः || ११-८७ ||

	निराहारी फलाहारी त्वेकभक्तो जलव्रतः |
	नक्तभोजी हविष्याशी यथाशक्ति समाचरेत् || ११-८८ ||

अथ देवीपूजोपयुक्तमण्डपलक्षणं (देवीपुराणे)

	ऐशाने पूर्वभागे वा सिद्ध्यर्धं मनसः प्रियम् |
	देवीगृहं प्रकर्तव्यं सर्वलक्षणलक्षितम् || ११-८९ ||

	दश द्वादश वाऽरभ्य यावद्धस्तशतं भवेत् |

(भविष्योत्तरे)

	दुर्गागृहं प्रकर्तव्यं चतुरस्रं सुशोभनम् || ११-९० ||

	रहस्यं स्वस्तिकाद्यैश्च चर्चितं वस्त्रमण्डितम् |
	दीपमालापरिक्षिप्तं द्वारदामोपशोभितम् || ११-९१ ||

	गौरमृद्गोमयाभ्यां च लिप्तं शस्तं समीरितम् |
	तन्मध्ये वेदिका कार्या चतुर्हस्ता समा शुभा || ११-९२ ||

	तस्यां सिंहासनं सौम्यं कम्बलाजिनसंयुतम् |
	तत्र दुर्गां प्रतिष्ठाप्य सर्वलक्षणसंयुताम् || ११-९३ ||

	सर्वदेवमयीं प्रौढयौवनोन्मादशालिनीम् |
	भुजैश्चतुर्भी रुचिरैर्दशभिर्वा विभूषिताम् || ११-९४ ||

	तप्तहाटकवर्णाङ्गीं त्रिनेत्रां शशिशेखराम् |

प्. ९६३) पीताम्बरपरिधानां नीलकौशेयसंयुताम् || ११-९५ ||

	ग्रैवेयहारकेयूरनूपुराभरणान्विताम् |
	नानारत्नविचित्रेण मुकुटेन विराजिताम् || ११-९६ ||

	अनेककुसुमाकीर्णकपर्देन विराजिताम् |
	नितम्बबिम्बसन्नद्धकिङ्किणीक्वणनादिनीम् || ११-९७ ||

	शूलचक्रदण्डशक्तिवज्रचापासिधारिणीम् |
	घण्टाक्षमालाकरकपानपात्रलसत्कराम् || ११-९८ ||

	तदग्रे छिन्नशिरसं महिषं रुधिराप्लुतम् |
	निःसृतार्धतनुं कण्ठनालाच्चर्मासिधारिणम् || ११-९९ ||

	देवीकरधृतग्रीवं शूलेनोरसि ताडितम् |
	दैत्यं करालदंष्ट्रास्यं विद्युत्कपिशमूर्धजम् || ११-१०० ||

	नागपाशेन विक्षिप्तं हर्यक्षेणाभिविद्रुतम् |
	वमद्रुधिरवक्त्रेण धुन्वतोऽर्धं शटारुषा || ११-१०१ ||

	ऊर्धलाङ्गूलदण्डेन देव्यधिष्ठानशोभिना |
	सर्वतो मातृचक्रेण सेव्यमानां सुरैस्तथा || ११-१०२ ||

	पूजयेत् प्रयतो देवीं नरो नियममास्थितः |

स्थापने विशेष उक्तो (देवीपुराणे)

	याम्यास्या शुभदा दुर्गा पूर्वास्या जयवर्धिनी |
	पश्चिमाभिमुखो नित्यं न स्थाप्या सौम्यदिङ्मुखी � इति || ११-१०३ ||

(मत्स्यपुराणो-)क्तदशभुजाध्यानं यथा |

	कात्यायन्याः प्रवक्ष्यामि मूर्तिं दशभुजां तथा |
	त्रयाणामपि देवानां धर्मकामार्थकारिणीम् || ११-१०४ ||

	जटाजूटसमायुक्तामर्धेन्दुकृतलक्षणाम् |
	नेत्रत्रयसमायुक्तां पद्मेन्दुसदृशाननाम् || ११-१०५ ||

प्. ९६४) अतसीपुष्पवर्णाभां सुप्रतिष्ठां सुलोचनाम् |
	नवयौवनसम्पन्नां सर्वाभरणभूषिताम् || ११-१०६ ||

	सुचारुदशनां तद्वत्पीनोन्नतपयोधराम् |
	त्रिभङ्गस्थानसंस्थानां महिषासुरमर्दिनीम् || ११-१०७ ||

	त्रिशूलं दक्षिणे दद्यात् खड्गं चक्रं क्रमादधः |
	तीक्ष्णं बाणं तथा शक्तिं वामतोऽपि निबोधत || ११-१०८ ||

	खेटकं पूर्णचापं च पाशमङ्कुशमूर्ध्वतः |
	घण्टां वा परशुं चापि वामतः सन्निवेशयेत् || ११-१०९ ||

	अधस्तान्महिषं तद्वद्विशिरस्कं प्रदर्शयेत् |
	शिरश्चेदोद्भवं तद्वद्दानवं खड्गपाणिनम्[खड्गपाणिकमित्यत्र खड्गपाणिनप्रिति सर्वपुस्तकेषुपलभ्यते |] || ११-११० ||

	सपाशं वामहस्तेन धृतकेशं च दुर्गया |
	वमद्रुधिरवक्त्रं च देव्याः सिंहं प्रदर्शयेत् || ११-१११ ||

	देव्यास्तु दक्षिणं पादं समं सिंहोपरिस्थितम् |
	किञ्चिदूर्ध्वं तथा वाममङ्गुष्ठं महिषोपरि || ११-११२ ||

	स्तूयमान्ं च तद्रूपममरैः सन्निवेशयेत् |

अथ षोडशभुजाध्यानम् (कालिकापुराणे)

	योगनिद्रा महामाया जगद्धात्री जगन्मयी || ११-११३ ||

	भुजैः षोडशभिर्युक्ता भद्रकालीति विश्रुता |
	क्षीरोदस्योत्तरे तीरे बिभ्रती विपुलां तनुम् || ११-११४ ||

	अतसीपुष्पवर्णाभा ज्वलत्काञ्चनकुण्डला |
	जटाजूटमखण्डेन्दुमुकुटत्रयभूषिता || ११-११५ ||

	नागहारेण सहिता स्वर्णहारविभूषिता |

प्. ९६५) शूलं खड्गं च शङ्खं च चक्रं बाणं तथैव च || ११-११६ ||

	शक्तिं वज्रं च दण्डं च नित्यं दक्षिणबाहुभिः |
	बिभ्रती सततं देवी विकाशिनयनोज्ज्वला || ११-११७ ||

	खेटकं चर्म चापं च पाशं चाङ्कुशमेव च |
	घण्टां परशुं मुशलं बिभ्रतो वामपाणिभिः || ११-११८ ||

	सिंहस्था नयनै रक्तवर्णैस्त्रिभिरभिज्ज्वजा |
	शूलेन महिषं भित्त्वा तिष्ठन्ती परमेश्वरी || ११-११९ ||

	वामपादेन चाक्रम्य तत्र देवी जगन्मयी |

अष्टादशभुजाध्यानं प्रागेवोक्तम् |
अथ चण्डिकाध्यानं तत्रैव |

	धम्मिल्लसंयतकचा विधोश्चाधोमुखीं कलाम् || ११-१२० ||

	केशान्ते तिलकस्योर्ध्वे दधती सुमनोहरा |
	मणिकुण्डलसंघृष्टगण्डा मुकुटमण्डिता || ११-१२१ ||

	सज्ज्योतिःकर्णपूराभ्यां कर्णावापूर्य सङ्गता |
	सुवर्णमणिमाणिक्यनागहारविराजिता || ११-१२२ ||

	सदा सुगन्धिभिः पद्मैरम्लानैरतिसुन्दरी |
	मालां बिभर्ति ग्रीवायां रत्नकेयूरधारिणी || ११-१२३ ||

	मृणालायतवृत्तैस्तु बाहुभिः कोमलैः शुभैः |
	राजन्ती कञ्जुकोपेता पीनोन्नतपयोधरा || ११-१२४ ||

	क्षीणमध्या पीतवस्त्रा त्रिवलीमध्यभूषिता |
	शूलं वज्रं च बाणं च खड्गं शक्तिं तथैव च || ११-१२५ ||

	ऊर्ध्वादिक्रमतो देवी दधती वामपाणिभीः |
	सिंहस्योपरि तिष्ठन्ती व्याघ्रचर्मणि कौशिकी || ११-१२६ ||

	बिभ्रती रूपमतुलं ससुरासुरमोहनम् |

प्. ९६६) अथ सर्वमङ्गलाध्यानं (देवीपुराणे)

ब्रह्मोवाच |

	अवतारे समासेन कथिता सर्वमङ्गला || ११-१२७ ||

	प्रतिमालक्षणं सम्यक् कथयामि यथा भवेत् |
	सिंहपद्मासना सौम्या जटामुकुटमण्डिता || ११-१२८ ||

	शूलाक्षसूत्रवरदा कमण्डलुकरा शुभा |
	चतुर्भूजा समाख्याता तथा चाष्टभुजां शृणु || ११-१२९ ||

	वरदं चाभयं खड्गमक्षसूत्रं च दक्षिणे |
	दर्पणं शूलचापं च चतुर्थं खेटकं भवेत् || ११-१३० ||

	एवं चाष्टभुजा देवी मङ्गला सर्वमङ्गला |

अथ देवीबोधनकालनिर्णयः | तत्रैकस्या एव महिषमर्दिन्या अष्टादशभुजादिध्यानभेदेन बोधनकाल उक्तो (महाथर्वणसंहितायाम्)

	अष्टादशभुजा दुर्गा उग्रचण्डेति या स्मृता || ११-१३१ ||

	सैवेयं षोडशभुजा भद्रकालीति गीयते |
	दशभिर्बाहुभिर्युक्ता सैव कात्यायनी स्मृता || ११-१३२ ||

	भिन्नध्याना कल्पभेदान्महिषासुरमर्दिनी |
	कालभेदे बोधनीया सा दुर्गोत्सवकर्मणि || ११-१३३ ||

	आश्विनासितपक्षे तु दिवा सम्पूज्य भक्तितः |
	खड्गे नवम्यामार्द्रायामुग्रचण्डां प्रबोधयेत् || ११-१३४ ||

आश्विनासितपक्ष इति पौर्णमास्वन्ताश्विनकृष्णपक्ष इत्यर्थः |
तथा च |
आर्द्रानक्षत्रयुक्तायां पूर्णमास्यन्ताश्विनकृष्णनवम्यामुग्रचण्डां दिवा खड्गे संपूज्य प्रबोधयेदिति वाक्यार्थः |
(लिङ्गपुराणे देवोपुराणेऽपि)

	यदा त्वष्टादशभुजां महामायां प्रपूजयेत् |
	कन्यायां कृष्णपक्षे तु पूजयित्वाऽर्द्रभे दिवा || ११-१३५ ||

प्. ९६७) नवम्यां बोधयेद्देवीं गीतवादित्रनिःस्वनैः |
	शुक्लपक्षे चतुर्थ्यां तु देवीकेशविमोचनम् || ११-१३६ ||

	प्रातरेव तु पञ्चम्यां स्नापयेयुः शुभैर्जलैः |
	सप्तम्यां पत्रिकापूजा अष्टम्यां चाभ्युपोषणम् || ११-१३७ ||

	पूजा च जागरश्चैव नवम्यां विधिवद्वलिः |
	संप्रेषणं दशम्यां तु क्रीडाकौतुकमङ्गलैः || ११-१३८ ||

(महाकालसंहितायामपि)

	येऽष्टादशभुजां देवीमुग्रचण्डाभिधां प्रिये |
	पिपूजयिषवो मर्त्त्यास्तदुपासकतामिताः || ११-१३९ ||

	तथाऽश्विननवम्यां वै कृष्णायां सुसमाहिताः |
	करवाले बोधयेयुर्मध्याह्ने शङ्खनिः स्वनैः � इति || ११-१४० ||

मध्याह्नस्तु पञ्चधा विभक्तदिनतृतीयाशः |

	अह्नस्तु प्रथमो भागः प्रातःकाल इति स्मृतः |
	द्वितीयः सङ्गवः प्रोक्तो मध्याह्नस्तु तृतीयकः || ११-१४१ ||

	अपराह्णश्चतुर्थः स्यात् सायाह्नः पञ्चमः स्मृतः � इति वचनात् |

	शङ्खनिःस्वनैरित्युपलक्षणम् | शङ्खादिनानाविधवाद्यनिःस्वनैरित्यर्थः |
अत्र यस्मिन् दिने नवम्यां दिवार्द्रालाभस्तत्रैव बोधनं कार्यम् | दिनद्वये नवम्यां दिवार्द्रालाभे तु युग्मविधिवाक्यबलादष्टमीविद्धायामेव नवम्यां बोधनं कार्यम् | एवमार्द्राया अलाभेऽपि युग्मादरेणैव व्यवस्थेति वर्षक्रियाकौमुदीकृतः |
वस्तुतस्तु �
मध्याह्ने शङ्खनिःस्वनैः � इति महाकालवचनान्मध्याह्नस्य बोधनकालत्वप्रतीतेस्तद्व्याप्त्यैव निर्णयः |

	कर्मणो यस्य यः कालस्तत्कालव्यापिनी तिथिः � इति बृहद्याज्ञवल्क्योक्तेः | दिनद्वये मध्याह्नव्यातो तदव्याप्तो नक्षत्रेण | नक्षत्रस्य 
	युग्मवाक्यान्युक्तानि (निगमे)

	युग्माग्नियुगभूतानां षण्मुन्योर्वसुरन्ध्रयोः |

प्. ९६८) रुद्रेण द्वादशीयुक्ता चतुर्दश्या च पूर्णिमा || ११-१४२ ||

	प्रतिपदा त्वमावास्या तिथ्योर्युग्मं महाफलम् |

	व्यस्तमेतन्महादोषं प्रवदन्ति मनीषिणः � इति |
अत्र युग्मादिरन्ध्राम्ताः शब्दा द्वितीयादिनवम्यन्ततिथिवाचकाः | रुद्र एकवशी | शेषं स्पष्टम् |
	यद्यपि युग्माग्नित्यादिवाक्यानि शुक्लपक्षपरतयोक्तानि (निर्णयामृतादौ) पूर्णिमाया अमाप्रतिपद्युग्मस्य च कृष्णपक्षेऽसम्भवादिति | तथाऽपि पूर्वविद्धैव नवमी पक्षयोरुभयोरपीति माधवोक्तेः |
	कृष्णपक्षेऽपि नवम्यष्टमीयुतैव ग्राह्या |
	निबन्धव्याख्याकृतस्तु | चतुर्दश्या च पूर्णिमा � इत्यत्र त्रयोदश्या चतुर्दशी � इति पाठस्य स्मृत्यन्तरे श्रवणादेतानि युग्मवाक्यानि पक्षद्वयपराणीयाहुः |
	निर्णयसिन्धुकृतोऽपि अमा प्रतिपद्युग्मात् कृष्णपक्षलिङ्गात् पक्षद्वयपरमिदं तत्तद्विशेषवाक्यैः कृष्णे तिथिविशेषेऽपीड्यत इति व्याजह्रुः |
	पूजयित्वाऽद्रभे दिवा � इत्यार्द्रानक्षत्रयोगाभिधानं तु नक्षत्रयोगस्य प्रशस्ततया सम्भवाभिप्रायम् |
	तथा च मध्याह्नव्यापिन्यां नवम्यां सति सम्भवे आर्द्रानक्षत्रयुक्तानां बोधनं कुर्यादिति निष्कर्षः |

	तिथिनक्षत्रयोर्योगे द्वयोरेवानुपालनम् || ११-१४३ ||

	योगाभावे तिथिर्ग्राह्या देव्याः पूजनकर्मणि � इति निर्णयसिन्धुधृतदेवलोक्तेः |

	तत्तन्नक्षत्रयोगस्तु फलधिक्याय कल्पते |

	भानामलाभे तु पुनः प्रशस्ता केवला तिथिः �इति महाकालवचनाच्च |
निर्णयामृतकृतस्तु �
	पूजयित्वेति पूजनक्रियायाः समानकर्त्तृकयोः पूर्वकाल इति क्त्वाप्रत्यस्य नवम्यां बोधयेदिति बोधनक्रियाकालान्नवमीरूपात् पूर्वकालेऽष्टमीरूपे विधानात् क्त्वाप्रत्ययसामर्थ्यादेवाष्टम्यां पूजनं नवम्यां बोधनमित्याहुः |
	पूजयित्वाऽष्टमीदिने � इति [क्वाचित्कः पाठ � इति ४ पु० पा०]निर्णयसिन्धौ स्थितम् |

प्. ९६९) यत् तु आर्द्रानक्षत्रयुक्तायायामष्टम्यां पूजनं नवम्यां प्रबोध इति मतं तत् तुच्छम् |
	
आश्विनासितपक्षस्य नवमी या शिवर्क्षयुक् || ११-१४४ ||

	बोधयित्वेश्वरीं तस्यां शरदर्चनमारभेत् � इति नवम्यामेवार्द्रानक्षत्रयोगस्य महाकालेनाभिहितत्वात् |
	एवमाश्विनकृष्णनवमीमारभ्याश्विनशुक्लनवमीपर्यन्तमुत्सवोऽष्टादशभुजापक्षः |
     अथ षोडशभुजापक्षः | (महाथर्वणसंहितायाम्)

	इषे शुक्लप्रतिपदि भुजैः षोडशभिर्युताम् |
	बोधयित्वा भद्रकालीं नवम्यन्तं प्रपूजयेत् || ११-१४५ ||

(महाकालसंहितायामपि)

	प्रतिपद्येव शुक्लायां बोधयित्वा सुरेश्वरीम् |
	अभ्यर्चयेन्नवाहानि तन्त्रपौराणिकक्रमैः || ११-१४६ ||

	केवलपौराणिकक्रमेणोत्सवे कर्तव्ये तु आश्विनकृष्णचतुर्दश्यामेव षोडशभुजाया भोधनं कार्यम् |
	तदुक्तं (कौमुद्यां लिङ्गपुराणे च) |

	यदा तु षोडशभुजां महामायां प्रपूजयेत् |
	दुर्गातन्त्रेण मन्त्रेण विशेषं तत्र वै शृणु || ११-१४७ ||

	कन्यायां कृष्णपक्षे तु एकादश्यामुपोषितः |
	द्वादश्यामेकभक्तं च नक्तं कुर्यात् परेऽहनि || ११-१४८ ||

	चतुर्दश्यां महामायां बोधयित्वा विधानतः |
	गीतवादित्रनिर्घोषैर्नानानैवेद्यवेदनैः || ११-१४९ ||

	अयाचितं बुधः कुर्यादुपवासं परेऽहनि |
	एवमेव व्रतं कुर्याद्यावद्वै नवमी भवेत् � इति || ११-१५० ||

कलशस्थापनं तु प्रतिपद्येवोक्तं (यामले)

	प्रतिपद्येव कर्तव्यं कलशस्थापनं तथा � इति |

तृतीयपक्षे तु सप्तम्यां कलशस्थापनं वक्ष्यते |
अथाश्विनशुक्लप्रतिपन्निर्णीयते | सा च दुर्गोत्सवोपपासादिषु परविद्धा ग्राह्या |

प्. ९७०) या चाश्वयुजि मासे स्यात् प्रतिपद्भद्रयाऽन्विता |
	शुक्ला ममार्चनं तस्यां शतयज्ञफलप्रदम् || ११-१५१ ||

इति (देवीपुराणे)परविद्धायाः प्राशस्त्यविधानात् |

	पूर्वविद्धा तु या शुक्ला भवेत् प्रतिपदाश्विनी |
	नवरात्रव्रतं तस्यां न कार्यं शुभमिच्छता || ११-१५२ ||

	देशभङ्गो भवेत् तत्र दुर्भिक्षं चोपजायते |
	नन्दायां दर्शयुक्तायां यत्र स्यान्मम पूजनम् || ११-१५३ ||

इति (मार्कण्डेयदेवीपुराणयोः) पूर्वविद्धानिषेधाच्च |
(रुद्रयामले)

	अमायुक्ता सदा चैव प्रतिपन्निन्दिता मता |
	तत्र न स्थापयेत् कुम्भं दुर्भिक्षं जायते ध्रुवम् || ११-१५४ ||

	प्रतिपत् सद्वितोया तु कुम्भारोपनकर्मणि |

(कल्पतरुः)

	कुहूकाष्ठोपसंयुक्तां वर्जयेत् प्रतिपत्तिथिम् || ११-१५५ ||

	राज्यनाशाय सा प्रोक्ता निन्दतं तत्र पूजनम् |

(देवीपुराणे)

	शृणु राजन् प्रवक्ष्यामि चण्डिकापूजनक्रमम् || ११-१५६ ||

	आश्विनस्य सिते पक्षे प्रतिपत् सुशुभे दिने � इत्युपक्रम्य |
	शुद्धे तिथौ प्रकर्तव्यं प्रतिपच्चोर्ध्वगामिनी || ११-१५७ ||

	आद्यास्तु नाडिकास्त्यक्त्वा षोडश द्वादशापि वा |
	अपराह्णे च कर्तव्यं शुद्धसन्ततिकाङ्क्षिभिः || ११-१५८ ||

अपराह्णे योगिन्याः प्राशस्त्यं तु द्वितीयदिने प्रतिपदोऽभावे बोध्यम् | तत्रैव (उड्डामरतन्त्रे) च देवीवचनम् |

	अमायुक्ता न कर्तव्या प्रतिपत् पूजने मम |
	मुहूर्तमात्रा कर्तव्या द्वितीयादिगुणान्विता || ११-१५९ ||

प्. ९७१) आद्याः षोडश नाडीष्तु लब्ध्वा यः कुरुते नरः |
	कलशस्थापनं तत्र अरिष्टं जायते ध्रुवम् || ११-१६० ||

(शक्तिसङ्गमे)

	घटिकाः षोडश त्याज्या आद्याः प्रतिपदस्तु याः |
	कलशस्थापनं कुर्यात् कल्याणं जायते तदा || ११-१६१ ||

तथा |

	अमायुक्ता न कर्तव्या प्रतिपत् कालिकार्चने |

(स्कान्दे)

	वर्जनीया प्रयत्नेन अमायुक्ता तु पार्थिव || ११-१६२ ||

	द्वितीयादिगुणैर्युक्ता प्रतिपत् सर्वकामदा |

(देवीपुराणे) देवीवचः |

	यो मां पूजयते भक्त्या द्वितीयादिगुणान्विताम् || ११-१६३ ||

	शरत्प्रतिपदं ज्ञत्वा सोऽश्नुते सुखमव्ययम् |
	यदि कुर्यादमायुक्तप्रतिपत्स्थापनं मम || ११-१६४ ||

	तस्य शापायुतं दत्वा वंशनाशं करोम्यहम् |
	आग्रहात् कुरुते यस्तु प्रथमे स्थापनं मम || ११-१६५ ||

	तस्य सम्पद्विनाशः स्याज्ज्येष्ठपुत्रश्च नश्यति |
	अमायुक्ता न कर्तव्या प्रतिपच्चण्डिकार्चने || ११-१६६ ||

	धनार्थिभिर्विशेषेण वंशहानिश्च जायते |
	न दर्शकलया युक्ता प्रतिपच्चण्डिकार्चने || ११-१६७ ||

	उदये द्विमुहूर्ताऽपि ग्राह्या सोदयगामिनी |

अन्यत्रापि |

	परविद्धा च या शुद्धा भवेत् प्रतिपदाश्विनी || ११-१६८ ||

	तत्र दुर्गोत्सवं कुर्यादमायुक्तां विवर्जयेत् � इति |

नन्वेतानि वाक्यानि �

प्. ९७२) प्रतिपदा त्वमावस्या तिथ्योर्युग्मं महाफलम् � इति || ११-१६९ ||

एतद्युग्मवाक्यविरुद्धानीति चेन्न | युग्मवावयस्थैतत्प्रतिपदभिन्नप्रतिपद्विषयत्वात् |
[तदुक्तं नन्दिकेश्वरपुराणे इति ४ पु० पा० |] अत एवोक्तं (देवीपुराणे)

	शरत्काले महापूजा क्रियते या च वार्षिकी |
	सा कार्योदयगामिन्यां न तत्र तिथियुग्मता � इति || ११-१७० ||

न च �

	संपूज्य नवदुर्गां च नक्तं कुर्यात् समाहितः |
	नवरात्राभिधं कर्म नक्तव्रतमिदं स्मृतम् || ११-१७१ ||

इति (स्कान्दात् ) अस्य नवरात्रव्रतस्य नक्तव्रतत्वे सिद्धे �

	नक्तव्रतेषु सर्वेषु रात्रियोगः प्रशस्यते |

इति वचनात् पूर्वविद्धैव ग्राह्येति वाच्यम् |
अमायुक्ता न कर्तव्या इत्यादिविशेषवचनैर्निषेधात् |
किञ्च न केवलं नक्तव्रतमेतत् |

	एवं च विन्ध्यवासिन्यां नवरात्रोपवासतः || ११-१७२ ||

	एकभक्तेन नक्तेन [स्वशक्त्यायाचितं नरः इति ४ पु० पा० |]तथैवायाचितेन च |
	पूजनीया जनैर्देवी स्थाने स्थाने पुरे पुरे || ११-१७३ ||

(हेमाद्रौ भविष्ये) व्रतचतुष्टयस्योक्तत्वात्[नानाव्रताभिधानात् इति ४ पु० पा० |] |
अत एवोक्तं कमलाकरभट्टैः पाक्षिकनक्तानुवादोऽयमिति [अत्रोपवासादिबहुकर्माभिधानेऽपि देवीपूजनमेव प्रधानमिति रहस्यविदः इति ४ पु० पा० |] |
अत्र केचिद् (रुद्रयामलदेवीपुराणादि-)वचनेषु कलशस्थापनश्रुतेस्तदेव प्रथमदिने निषिद्धं न तूपवासादि तस्य प्रतिपदा त्वमावास्या � इति युग्मवाक्यात् |
शुक्लपक्षे दर्शविद्धा इति माधवोक्तेश्च पूर्वदिने प्राप्तेऽस्य बाधे प्रमाणाभावादित्याहुः |
	वस्तुतस्तु �

प्. ९७३) अत्र देवीपूजायाः प्राधान्येन पूर्वदिने तस्या निषेधात् तदङ्गोपवासादावपि परैव ग्राह्येति युक्तम् |
	अत एवोक्तं देवलेन |

	व्रतोपसनियमे घटिकैकाऽपि या भवेत् |
	सा तिथिस्तद्दिने पूज्या विपरीता तु पैतृके � इति || ११-१७४ ||

अत्र घटिकाशब्दो मुहूर्त्तपर इति गौडाः |
कमलाकरभट्टास्तु �
घटिकैकेति मुहूर्तमात्रा कर्तव्येति च द्विमुहूर्तस्तुतिः | तेनौदयिकी प्रतिपद्धिमुहूर्त्ता ग्राह्या | अन्यथा द्विमुहूर्त्तविधेर्वेयर्थ्यापत्तेः |
	यदा तु पूर्वदिने संपूर्णा शुद्धा भूत्वा परदिने वधते तदा संपूर्णत्वादमायोगाभाषाच्च पूर्वैव ग्राह्या |
	यानि च द्वितीयायोगनिषेधकानि वचनानि केचित् पठन्ति तान्यपि शुधाधिकनिषेधपराणीत्याहुः |
	द्विमुहूर्त्तवचसोऽपि त्रिमुहूर्तस्तावकत्वात् परदिने यदि प्रतिपन्मुहूर्तत्रयान्न्यूना तदा दर्शयुक्ताऽपि पूर्वैव ब्राह्येति समयप्रकाशकृतः |
	वस्तुतस्तु �
	त्रिमुहूर्त्तविधिर्मुख्यः | द्विमुहूर्त्तविधिस्त्वनुकल्पः |
	द्विमुहूर्त्ताऽपि कर्तव्येति दक्षेणापि � शब्दस्योक्तत्वात् [एवं प्रकृतेऽपि उदये द्विमुर्ताऽपीत्यपि � शब्दोक्तेर्द्विमुर्तविधिरनुकल्पो वोध्यः इति ४ पु० पा० |] |
	परदिने प्रतिपदोऽभावे त्वमायक्ताऽपि सा ग्राह्या |
		
अमायुक्ताऽपि कर्तव्या यदि न स्यात् परेऽहनि |

इति निबन्धव्याख्यालिखितवचनात् [ग्रन्थान्तरोदाहृतानि दशंयुक्तप्रतिपद्विधायकानि वचनान्येतद्विषयाण्येव इति ४ पु० पा० |] |
अत्र केचित् |

	वृद्धौ समाप्तिरष्टम्यां ह्रासेऽमाप्रतिपन्निशि || ११-१७५ ||

	प्रारम्भो [नवरात्रस्य ४ पु० पा० |] नवचण्ड्यास्तु नवरात्रमतोऽर्थवत् |

प्. ९७४) इति (निर्णयसिन्धु-) धृत (देवीपुराणोक्त-) वचनान्नवरात्रशब्दो नवाहोरत्रपरः [इति (निर्णयसिन्धु-) धृत- (देवीपुराणो-)क्तवचनात् | तिथेः क्षये तथा वृद्धौ पूर्ववेधो न दूष्यति | इति तान्त्रिकवचनाच्च इति पु० पा० |] |
अमायुक्तप्रतिपन्निषेधकानि वाक्यानि तु तिथिह्रासाभावविषयाणीत्याहुः |
अयं च नेपालदेशसम्प्रदायः |
वस्तुतस्तु �

	न रात्रौ स्थापनं कार्यं न च कुम्भाभिषेचनम् || ११-१७६ ||

इति (मत्स्य-)पुराणीयवचनीय रात्रौ कलशस्थापनादिनिषेधात् प्रारम्भो नवचण्ड्यास्त्विति पूजनादेरपूर्वकत्वाभिधानाच्च नवभिर्दिनैर्नवावृत्तिचण्डीपाठविषयमेतद्वचनम् |
	नवरात्रशब्दस्तु नवतिथिपर एव |
	प्रारम्भो नवरात्रस्य इत्यादौ तु कर्मणि लाक्षणिकः | तस्य नवाहोरात्रपरत्वे तु तिथिह्रासवृद्ध्योर्न्यूनाधिकत्वापत्तेः |
अत एवोक्तं (निर्णयामृते देवीपुराणे च)

	तिथिवृद्धौ तिथिह्रासे नवरात्रमपार्थकम् |
	अष्टरात्रेण दोषोऽयं नवरात्रतिथिक्षये || ११-१७७ ||

	अष्टरात्रेण दोषो हि पूर्णां मुक्त्वा तु पूजनम् |
	तिथिह्रासेऽपि कर्त्तव्यं प्रतिपद्याश्विने सिते � इति || ११-१७८ ||

प्रतिपदि चित्रावैधृतियोगानिषेध उक्तस्तत्रैव |

	त्वाष्ट्रवैधृतियुक्ता चेत् प्रतिपच्चण्डिकार्चने |
	तयोरन्तर्विधातव्यं कलशारोपणं गृहे � इति || ११-१७९ ||

तथा |

	आश्विने प्रतिपत् पूर्णा शुद्धा या तु भवेन्नृप |
	आरभ्यं नवरात्रं स्याद्धित्वा चित्रां च वैधृतिम् || ११-१८० ||

यदा तु चित्रावैधृत्योः परिहारेण प्रतिपन्न लभ्यते तदा कात्यायनः |

	प्रतिपद्याश्विने मासि नरो वैधृतिचित्रयोः |

प्. ९७५) आद्यपादौ परित्यज्य प्रारभेन्नवरात्रकम् || ११-१८१ ||

(रुद्रयामलेऽपि)

	वैधृतौ पुत्रनाशः स्याच्चित्रायां धननाशनम् |
	तस्मान्न स्थापयेत् कुम्भं चित्रायां वैधृतौ तथा || ११-१८२ ||
	
सम्पूर्णा प्रतिपद्देवि चित्रायुक्ता यदा भवेत् |
	वैधृत्या वाऽपि युक्ता स्यात् तदा मध्यन्दिने रवौ || ११-१८३ ||
	
अभिजित् तु मुहूर्तं यत् तत्र स्थापनमिष्यते |

(भविष्ये)

	चित्रावैधृतिसंपूर्णा प्रतिपच्चेद्भवेन्नृप || ११-१८४ ||

	त्याज्या ह्यंशास्त्रयस्त्वाद्यास्तुरीयांशे तु पूजनम् |

चित्रादियुक्ताऽपि द्वितीयायुता चेन्न दुष्टेत्युक्तं (दुर्गोत्सवे)

भद्रान्विता चेत् प्रतिपत् तु लभ्यते विरुद्धयोगैरपि सङ्गता सती || ११-१८५ ||

सा वै पराह्णे विबुधैर्विधेया श्रीपुत्रराज्यादिविवृद्धिहेतुः � इति |

अथ यववपनविधिः (रुद्रयामले)

	स्नानं माङ्गलिकं कृत्वा ततो देवीं प्रपूजयेत् || ११-१८६ ||

	शुभाभिर्मृत्तिकाभिश्च पूर्वं कृत्वा तु वेदिकाम् |
	यवान् वै वापयेत् तत्र गोधूमैश्चापि संयुतान् || ११-१८७ ||

तन्त्रान्तरे |

	वालुका गृह्य यत्नेन नदीनदसमुद्भवाः |
	वेदीं कुर्यात् प्रयत्नेन चतुरस्रां शुभावहाम् || ११-१८८ ||

	द्विहस्ता चोत्तमा वेदी मध्यमा सार्धहस्तका |
	अधमा हस्तमात्रा च न्यूनाधिक्यं न कारयेत् || ११-१८९ ||

	भूरसीति पठेन्मन्त्रं देवीं संस्पृश्य मानवः |
	अपामग्निं समुच्चार्य प्रोक्षयेच्चन्दाम्भसा || ११-१९० ||

	तन्मध्ये विलिखेन्मन्त्रं जयदुर्गाख्यमुत्तमम् |

प्. ९७६) तत्रावाह्य यजेद्देवीमष्टादशभुजां पराम् || ११-१९१ ||

पञ्चोपचारैः संपूज्य दिक्पाला/श्चापि पूजयेत् |
	पश्चान्नवार्णमनुना पूजयेदस्त्रमातृकाम् || ११-१९२ ||

	संशोध्य यवराशिं च यवोऽसीति मनुं पठन् |
	प्रक्षिपेद्वेदिकामध्ये वक्ष्यमाणमनुं जपन् || ११-१९३ ||

	ओं यव त्वं यवरूपोऽसि यज्ञार्थे निर्मितो विधेः |
	देवानां तृप्तिकृद्यस्मात् तस्मात् त्वं वरदो भव || ११-१९४ ||

	जयन्ती मङ्गलाकाली भद्रकाली कपालिनी |
	दुर्गा क्षमा शिवा धात्री स्वाहा स्वधा नमोष्तुते || ११-१९५ ||

तथा |

	भेरोमृदङ्गडमरूघण्टापटहनिःस्वनैः |
	महोत्सवं प्रकुर्वीत यवारोपणकर्मणि || ११-१९६ ||

	प्रसृते च दशम्यां वै भद्राभद्रं विचारयेत् |

विचारस्त्वन्यत्र |

	सम्यक् समुद्गता दीर्घा ऋजवश्चाङ्कुराः शुभाः || ११-१९७ ||

	अनुद्गताः कुण्ठिताग्रा ह्रस्वाः शुष्काश्च भङ्गुराः |
	कीटाखुभुक्ताः शटिताः विषमाश्चाशुभाः स्मृताः || ११-१९८ ||

संग्रहान्तरलिखितविचारान्तरं तु प्रमाणाभासमूलकत्वादुपेक्षितम् |
(रुद्रयामले)

	तत्र संस्थापयेत् कुम्भं विधिना मन्त्रपूर्वकम् |
	सौवर्णं राजतं वाऽपि ताम्रं मृण्मयमेव वा || ११-१९९ ||

(मात्स्ये)

	न रात्रौ स्थापयेत् कुम्भं न च कुम्भाभिषेचनम् |

विष्णुः |

	भास्करोदयमारभ्य यावत् तु दश नाडिकाः || ११-२०० ||

प्. ९७७) प्रातःकाल इति प्रोक्तः स्थापनारोपणादिषु |

कलशस्थापनविधिस्तु दशभुजापक्षे वक्ष्यते (वैष्णवीकल्पे)

	नैमित्तिकोक्तविधिना नवाहानि प्रपूजयेत् || ११-२०१ ||

	उपोषणं तथाऽष्टम्यां प्रभूतवलिदानकम् |
	नवम्यामाचरेद्धीमान् दशम्यां तु विसर्जयेत् || ११-२०२ ||

पुत्रिणा तु महाष्टम्यामुपवासो न कार्यः |

	उपवासं महाष्टम्यां पुत्रवान् न समाचरेत् |
	यथा तथा संयतात्मा व्रती देवीं प्रपूजयेत् || ११-२०३ ||

इति (कालिकापुराणात्)नवम्यां प्रभूतवलिदानमित्यनेनाष्टम्यादौ पूजाङ्गवलिदानमायाति |

	अष्टम्यां वलिदानेन पुत्रनाशो भवेद्ध्रुवम् |

इति नामशून्यं वचनं केचित् पठन्ति | तत्र मूलं मृग्यम् | समूलत्वाभिधाने तु प्रभूतवलिदाननिषेधकमिति मन्तव्यम् | पूजावलिदानविसर्जनादिविधिस्त्वग्रे व्यक्तीभविष्यति |
अथ दशभुजापक्षः (कालिकापुराणे)

	बोधयेद्विल्वशाखासु षष्ठ्यां देवीं फलेषु च || ११-२०४ ||

	सप्तम्यां विल्वशाखां तामाहृत्य प्रतिपूजयेत् |
	पुनः पूजां तथाऽष्टम्यां विशेषेण समाचरेत् || ११-२०५ ||

	जागरं च स्वयं कुर्याद्वलिदानं महानिशि |
	प्रभूतवलिदानं च नवम्यां विधिवच्चरेत् || ११-२०६ ||

	जपहोमसमायुक्तो भोजयेद्वै कुमारिकाः |
	ध्यायेद्दशभुजां देवीं दुर्गातन्त्रेण पूजयेत् || ११-२०७ ||

	विसर्जन दशम्यां तु कुर्याद्वै शावरोत्सवैः |

फलेषु इति | फलयुक्तासु शाखास्वित्यर्थः | दुर्गातन्त्रेणेति दुर्गातन्त्रसंज्ञकेन पूर्वोक्तजयदुर्गामन्त्रेणेत्यर्थः | शावरोत्सवैरिति | शवरोचितवेशभाषाधूलिकर्दमविक्षेपादिभिरित्यग्रे स्फुटीभविष्यति | षष्ठ्यां च सायाह्ने सन्ध्यायां वा बोधनं कार्यम् |

	सायाह्ने विल्वशाखायां षष्ठ्यां देवीं प्रबोधयेत् || ११-२०८ ||

प्. ९७८) इति महाकालोक्तेः |

	षष्ठ्यां विल्वतरौ बोधं सायंसन्ध्यासु कारयेत् |

इति (भविष्यपुराणाच्च)
पञ्चधा विभक्तिदिनपञ्चमांशः सायाह्नः | सन्ध्या तु दिनरात्र्योः सन्धौ मुहूर्तः |
(देवीपुराणे)

	ज्येष्ठानक्षत्रयुक्तायां षष्ठ्यां विल्वाभिमन्त्रणम् || ११-२०८ ||

	सप्तम्यां मूलयुक्तायां पत्रिकायाः प्रवेशनम् |

इति नक्षत्रयोगे फलातिशयः |

	मूलाभावेऽपि सप्तम्यां केवलायां प्रवेशयेत् || ११-२०९ ||

इति (नन्दिकेश्वरपुराणात्)
एवं च |

	ज्यैष्ठायामेव सम्बोध्य मूलेनैव प्रवेशयेत् |
	पूर्वोत्तराभ्यां सम्पूज्य श्रवणान्ते विसर्जयेत् || ११-२१० ||

इत्यादौ सर्वत्रापि तिथिनक्षत्रयोगे फलभूयस्त्वं वेदितव्यम् | पूर्वोत्तराभ्यामिति | पूर्वाषाढान्वितायामष्टम्यामुत्तराषाढान्वितायां नवम्यामित्यर्थः | नक्षत्रानुरोधेन पत्रिकाप्रवेशनं विसर्जनं च रात्रौ न कर्तव्यम् |

	ऋक्षयोगानुरोधेन रात्रौ पत्रीप्रवेशनम् |
	विसर्जनं चरेद्यस्तु सराष्ट्रः स विनश्यति || ११-२११ ||

इति (दुर्गाभक्तितरङ्गिणी-)लिखितवचनात् |
तथा च |

	अन्त्यपादो निशाभागे श्रवणस्य यदा भवेत् |
	तदा देव्याः समुत्थानं दशम्यां दिनभागतः || ११-२१२ ||

इति वचनात् श्रवणान्ते विसर्जयेत् इत्यादिवचनानुरोधेन रात्रौ विसर्जनं न कार्यमिति तत्रैवोक्तम् | अत्र दिनत्रये तिथित्रयविहितपूजात्रयं प्रायिकं कदा चित् तिथिह्रासवशाद्द्वाभ्यां पूजात्रयं कदा चित् तिथिवृद्धिवशाद्दिनचतुष्टयेन पूजात्रयं तिथित्रयलाभे तु निर्विवादैव व्यवस्था |

	व्रती प्रपूजयेद्देवीं सप्तम्यादिदिनत्रये |
	द्वाभ्यां चतुरहोभिर्वा ह्रासवृद्धिवशात् तिथेः || ११-२१३ ||

इति (भविष्य-) वचनात्

प्. ९७९) अस्मिन् पक्षेऽपि प्रतिपदादिदिनकृत्यान्युक्तानि (भविष्ये)

	केशसंस्कारद्रव्याणि प्रदद्यात् प्रतिपत्तिथौ |
	पट्टडोरं द्वितीयायां केशसंयमहेतवे || ११-२१४ ||

	दर्पणं च तृतीयायां सिन्दूरालक्तकं तथा |
	मधुपर्कं चतुर्थ्यां तु तिलकं नेत्रमण्डनम् || ११-२१५ ||

	पञ्चम्यामङ्गरागं च शक्त्याऽलङ्करणानि च |
	षष्ठ्यां विल्वतरौ बोधं सायंसन्ध्यासु कारयेत् � इति || ११-२१६ ||

अत्रं च पत्रिकाप्रवेशात् पूर्वेद्युः सायंकाले षष्ठ्यभावे तत्पूर्वदिनेऽधिवासनं कार्यम् | षष्ठ्याः सायंकालेऽत्यन्तासत्त्वे त्वधिवासनलोपः |

	षष्ठ्यां सायं प्रकुर्वीत विल्ववृक्षेऽधिवासनम् |

इति (कल्पतरु-) वचनादिति | एवं देवीबोधनेऽपि व्यवस्था |
वस्तुतस्तु �
	अनेकतन्त्रवोधितकर्त्तव्यताकस्य देवीबोधनस्यावश्यकतया यस्मिन् दिने सायंसमये षष्ठीलाभस्तत्रैव बोधनम् | उभयदिने सन्ध्यायां षष्ठीलाभे तु युग्मादरेण व्यवस्था | दिनद्वयं सन्ध्यायां षष्ठ्यभावे तु प्रदोषादिसमये षष्ठ्यमिति कौमुदीकृन्मतमेवादरणीयम् | गौणकालव्याप्तेः सत्त्वात् |
	तदुक्तम् |

		स्वकालादुत्तरः कालो गौणः स्यात् पूर्वकर्मणः � इति |

	अत एव सायं श्रुतिः फलार्थातिशयार्था न तु कर्मलोपः कार्यं इत्याचार्यचूडामणिः |
	प्रदोषस्तु �

		त्रिमूहूर्तः प्रदोषः स्याद्भानावस्तं गते सति || ११-२१७ ||

इति (मदनरत्ने) व्यासेनोक्तः |
वत्सेन तु �
	प्रदोषोऽस्तमयादूर्ध्वं घटिकाद्वयमिष्यते � इत्युक्तम् |

एवं च पत्रिकाप्रवेशादौ सप्तभ्युदयव्यापिन्येव ग्राह्या न तु षण्मुन्योरिति युग्मवाक्यात् पूर्वविद्धा |

	युगाद्या वर्षवृद्धिश्च सप्तमी पार्वतीप्रिया |
	रवेरुदयमिच्छन्ती न तत्र तिथियुग्मता || ११-२१८ ||

प्. ९८०) इति (कृत्यतत्त्वार्णव -) लिखितवचनात् |

	भगवत्याः प्रवेशादिविसर्गान्ताश्च याः क्रियाः |
	तिथावुदयगामिन्यां सर्वास्ताः कारयेद्बुधः || ११-२१९ ||

इति (तिथितत्त्व-)लिखित-(नन्दिकेश्वरपुराणाच्च)
अधिवासनं तु पत्रिकाप्रवेशाव्यवहितपूर्वदिन एव सायंकाले षष्ठ्यभावेऽपि कार्यम् |

	ज्येष्ठा वा यदि वा षष्ठी सायंकाले न चेद्भवेत् |
	सायमेव तथाऽपि स्याद्विल्ववृक्षेऽधिवासनम् || ११-२२० ||

	पूर्वां षष्ठीं सनक्षत्रां सायं प्राप्तामपि त्यजेत् � इति |
तथा च ज्योतिःशास्त्रम् |
	पूर्वाह्णे नवपत्रिका शुभकरी सर्वार्थसिद्धिप्रदा
		आरोग्यं धनदा करोति विजयं चण्डीप्रवेशे शुभा |
	मध्याह्ने न च पीडनं क्षयकरी नॄणामघोरावहा
		सायाह्ने वधबन्धमादिकलहं सर्वक्षतिं दास्यति || ११-२२१ ||

सप्तम्यामस्तगायां यदि विशति गृहं पत्रिका श्रीफलाद्या
	राज्ञः सप्ताङ्गराज्यं जनसुखसहितं हन्ति मूलानुरोधात् |
तस्मात् सूर्योदयस्थां नरपतिशुभदां सप्तमीं प्राप्य देवीं
	भूपालो वेशयेत् तां सकलजनहितां राक्षसर्क्षं विहाय || ११-२२२ ||

मत्स्यसूक्तवचनात् |

	पत्रीप्रवेशात् पूर्वेद्युः सायाह्ने विल्ववासिनीम् |
	चण्डीमामन्त्रयेद्विद्वान्नात्र षष्ठीपुरस्क्रिया || ११-२२३ ||

इति (ब्रह्माण्डपुराणाच्च)
विल्वनिमन्त्रणपत्रिकाप्रवेशादिविधिरग्रे वक्ष्यते |
एकाहपक्षोऽपि (कालिकापुराणे)

	यस्त्वेकस्यामथाष्टम्यां नवम्यामथ साधकः |

	पूजयेद्वरदां देवीं महाविभवविस्तरैः � इति ||

प्.९८१) (रुद्रयामले)
	
मूलनक्षत्रमारभ्य पूजनीया सरस्वती || ११-२२४ ||

	पूजयेत् प्रत्यहं देवीं यावद्वैष्णवमृक्षकम् |
	नाध्यापयेन्न च लिखेन्नाधीयीत कदाचन || ११-२२५ ||

	पुस्तके स्थापिते देवि विद्याकामो द्विजोत्तमः |

(संग्रहे)

	आश्विनस्य सिते पक्षे मेधाकामः सरस्वतीम् || ११-२२६ ||

	मूलेनावाहयेद्देवीं श्रवणेन विसर्जयेत् |

अथ महाष्टमी निर्णीयते | सा च पूजोपवासादिषु परयुता ग्राह्या | वसुरन्ध्रयोरिति युग्मवाक्यात् |

	शुक्लपक्षेऽष्टमी चैव शुक्लपक्षे चतुर्दशी || ११-२२७ ||

	पूर्वविद्धा न कर्त्तव्या कर्त्तव्याऽपरसंयुता |

इति (ब्रह्मवैवर्त्ताच्च)
तथा च (स्मृतिसंग्रहे)

	शरन्महाष्टमी पूज्या नवमीसंयुता सदा || ११-२२८ ||

	सप्तमीसंयुता नित्यं शोकसन्तापकारिणी |
	जम्भेन सप्तमीयुक्ता पूजिता तु महाष्टमी || ११-२२९ ||

	इन्द्रेण निहतो जम्भस्तस्माद्दानवपुङ्गवः |
	तस्मात् सर्वप्रयत्नेन सप्तमीमिश्रिताऽष्टमी || ११-२३० ||

	वर्जनीया प्रविज्ञाय मनुजैः शुभकाङ्क्षिभिः |
	सप्तमीं शल्यसंयुक्तां मोहादज्ञानतोऽपि वा || ११-२३१ ||

	महाष्टमीं प्रकुर्वाणो नरकं प्रतिपद्यते |
	सप्तमी कलया यत्र परतश्चाष्टमी भवेत् || ११-२३२ ||

	तेन शल्यमिदं प्रोक्तं पुत्रपौत्रक्षयप्रदम् |

तथा |

	पुत्रान् हन्ति पशून् हन्ति हन्ति राष्ट्रं सराजकम् || ११-२३३ ||

	हन्ति जातानजाता/श्च सप्तमीसहिताऽष्टमी |

(निर्णयामृते) स्मृत्यन्तरवचनम् |

	नाष्टमी सप्तमीयुक्ता सप्तमी नाष्टमीयुता || ११-२३४ ||

	नवम्या सह कार्या स्यादष्टमी सर्वथा बुधैः |

तत्रैव |

	अष्टमी नवमीयुक्ता महोत्साहो महोत्सवः || ११-२३५ ||

इति (देवीपुराणे)

	सप्तमी वेधसंयुक्ता यैः कृता तु महाष्टमी |
	पुत्रदारधनैर्हीना भ्रमन्तीह पिशाचवत् || ११-२३६ ||

(भोजराजीये)

	उमाया नवमी प्रोक्ता हरस्य तिथिरष्टमी |
	द्वयोरैक्ये महापुण्या उमामाहेश्वरी तिथिः || ११-२३७ ||

(मदनरत्ने स्मृतिसमुच्चये)

	सप्तमी शल्यसंविद्धा वर्जनीया महाष्टमी |
	स्तोकाऽपि सा महापुण्या यस्यां सूर्योदयो भवेत् || ११-२३८ ||

स्तोकाऽपीति घटिकामात्राऽपीत्यर्थः | अत एव घटिकामात्राऽप्यष्टम्यौदयिकी ग्राह्या |
	
व्रतोपवासनियमे घटिकैकाऽपि या भवेत् |

इति देवलोक्तेरिति निर्णयसिन्धुकृतः | गौडा अप्येवमेवाहुः |
एवं च सप्तमीवेधः कलारूपोऽप्यष्टमीवर्जनप्रयोजको न तु त्रिमुहूर्त्तेति द्रष्टव्यम् |

समयप्रकाशादिग्रन्थकारास्तु त्रिमुहूर्ताऽष्टम्येव सप्तमी वर्जनप्रयोजिका न तु ततो न्यूना | स्तोकाऽपीत्यादीनि वचनान्यवयवद्वारा त्रिमुहूर्तं स्तुवन्ति तेनाष्टमी परदिने यदि मुहूर्त्तत्रयान्न्युना तदा सप्तमीयुता पूर्वैव ग्राह्येत्याहुः |
	कलाकाष्ठा घटिकामुहूर्त्तद्विमूर्त्तवचांसि त्रिमुहूर्त्तप्रशंसापराणीति निबन्धव्याख्याकारोऽपि बभाण |
यत् तु �

प्. ९८३)	महाष्टम्याश्विने मासि शुक्ला कल्याणकारिणी || ११-२३९ ||

	सप्तम्याऽपि युता कार्या मूलेन तु विशेषतः |

इति वचनं तत् परदिनेऽष्टम्यभावविषयम् |
तदुक्तं (निर्णयामृते देवीपुराणे)

	उत्तरास्तिथयो यत्र क्षयं यान्ति नराधिप || ११-२४० ||

	तदा पूर्वाष्टमीं कुर्यादन्यथा त्वशुभं भवेत् � इति ||

यच्च �

	यदाऽष्टमीं तु सम्प्राप्य ह्यस्तं याति दिवाकारः |
	तत्र दुर्गोत्सवं कुर्यान्न कुर्यादपरेऽहनि || ११-२४१ ||

	दुर्भिक्षं तत्र जानीयान्नवम्यां यत्र पूज्यते |

इति परदिनेऽष्टमीसत्त्वेऽपि पूर्वविद्धाविधायकं वचनं तत् परदिने नवम्यभावविषयम् |

	यदा सूर्योदये न स्यान्नवमी चापरेऽहनि || ११-२४२ ||

	तदाष्टमीं प्रकुर्वीत सप्तम्या सहितां नृप |

इति (स्मृतिसंग्रहात्)
यत् तु �

	सप्तम्यामुदिते सूर्ये परतो याऽष्टमी भवेत् || ११-२४३ ||

	तत्र दुर्गोत्सवं कुर्यान्न कुर्यादपरेऽहनि |

इति परविद्धाष्टमीनिषेधकविश्वरूपनिबन्धवचनं तदाश्विनकृष्णपक्षनवम्यां विहिते देवीबोधने तदङ्गत्वेन कृष्णाष्टम्यां क्रियमाणदेवीपूजाविषयम् |

	कृष्णपक्षेऽष्टमी चैव कृष्णपक्षे चतुर्दशी || ११-२४४ ||

	पूर्वविद्धा तु कर्त्तव्या परविद्धा न कुत्रचित् |
	उपवसादिकार्येषु एष धर्मः सनातनः || ११-२४५ ||

इति कृष्णाष्टम्याः परविद्धाया एव प्राशस्त्यविधानादिति निबन्धव्याख्याकृतः |
यानि च �

प्. ९८४)	अहं भद्रा च भद्राऽहं नावयोरन्तर क्वचित् |
	सर्वसिद्धिं प्रदास्यामि भद्रायामर्चिताऽप्यहम् || ११-२४६ ||

तथा |

	महाष्टम्यां भगवती भद्रायामपि पूजिता |
	ददाति चायुरारोग्यं यतो भद्रास्वरूपिणी || ११-२४७ ||

इत्यादीनि (देवीपुराण -) वचनानि तानि तु विष्टिकरणमध्ये पूजाविधानार्थानि |

विष्टिं त्यक्त्वा महाष्टम्यां मम पूजां करोति यः |
	तस्य पूजाफलं न स्यात् तेनाहमवमानिता || ११-२४८ ||

इति देवीवाक्यात् |

	भद्रायां भद्रकाल्याश्च मध्ये स्यादर्चनक्रिया |
	तस्माद्वै सप्तमीविद्धा कार्या दुर्गाष्टमी बुधैः || ११-२४९ ||

इति वचनं तु पूर्वदिनेऽष्टम्यभावविषयमिति सर्वसम्मतम् |
महाष्टमी भौमवारान्विता चेदतिप्रशस्ता |
तदुक्तं (मदनरत्ने)

	अष्टम्यामुदिते सूर्ये दिनान्ते नवमी भवेत् |

	कुजवारो भवेत् तत्र पूजनीया प्रयत्नतः - इति ||

मूलयुक्तेयमतिप्रशस्तेत्युक्तं (स्कान्दे)

	महाष्टमी मूलयुक्ता त्रैलोक्येऽपि सुदुर्लभा � इति |

मूलयुक्ताऽपि सप्तमीविद्धा चेत् त्याज्यैवेत्युक्तं (दुर्गोत्सवे)

	मूलेनापि हि संयुक्ता सदा त्याज्याऽष्टमी बुधैः || ११-२५० ||

	लेशमात्रेण सप्तम्या अपि स्याद्यदि दूषिता � इति ||

यदा तु पूर्वदिने सम्पूर्णा सती परदिने वर्धते तदा संपूर्णत्वात् सप्तमी योगाभावाच्च पूर्वैव ग्राह्या न तूत्तरा |

	षष्टिदण्डात्मिकायाश्च तिथेर्निष्क्रमणे परे |

	अकर्मण्यं तिथिमलं भवेदेकादशीं विना � इति स्मार्त्तवचनात् ||
एवं च |

	सप्तमी कलया युक्ता वर्जनीया महाष्टमी || ११-२५१ ||

प्. ९८५) इत्यादिवाक्यैः पूर्वविद्धाया निषेधात् परविद्धैव महाष्टमिति सिद्धम् |
शुद्धायां तु न कश्चित् संदेहः |
केचित् तु �

	तत्राष्टम्यां भद्रकाली दक्षयज्ञविनाशिनी |
	प्रादुर्भूता महाघोरा योगिनीकोटिभिः सह || ११-२५२ ||

	अतोऽर्थं पूजनीया सा तस्मिन्नहनि मानवैः |
	त्रिसन्ध्यं पूजयेद्देवीं जपस्तोत्रपरायणः || ११-२५३ ||

इत्यादिवाक्यविहितायां दिवातनपूजायां परविद्धाऽष्टमी ग्राह्या |

	आश्विनस्य सिते पक्षे या तु स्यात् तिथिरष्टमी |
	तस्यां रात्रौ पूजनीया महाविभवविस्तरैः || ११-२५४ ||

इत्यादिवचनप्राप्तायां रात्रिपूजायां त्वष्टम्यां रात्रियोग एवादरणीयः |

	कर्मणो यस्य यः कालस्तत्कालव्यापिनी तिथिः |
	तया कर्माणि कुर्वीत ह्रासवृद्धी न कारणम् || ११-२५५ ||

इति वचनादित्याहुः | महाष्टमीकृत्यमग्रे वक्ष्यते |
अथ महानवमी निर्णीयते | सा च पूर्वयुता ग्राह्या वसुरन्ध्रयोरिति युग्मवाक्यात् |

	अष्टम्या सहिता कार्या सा महानवमी तिथिः |

इति (बृहत्सिद्धान्तसाराच्च)

	अष्टम्या सहिता रिक्ता न कदाचित् परायुता || ११-२५६ ||

इति * (लघुतिथिनिर्णये मत्स्यपुराणाच्च)
पैठीनसिरपि |

	प्रतिपन्नवमी चैव कर्त्तव्या संमुखी तिथिः |

संमुखी सायाह्नव्यापिनी |
(ब्रह्मवैवर्त्ते)

	अष्टम्या नवमी विद्धा कर्त्तव्या फलकाङ्क्षिभिः || ११-२५७ ||

(पद्मे)

	अष्टमी नवमीयुक्ता नवमी चाष्टमीयुता |

प्. ९८५) (मात्स्ये)

	अष्टम्या सहिता रिक्ता प्रकर्त्तव्या सदा बुधैः || ११-२५८ ||

	पूर्णायुक्तां तदा कुर्यात् का चिन्नास्त्यष्टमीयुता |

(* हेमाद्रौ पाद्मे)

	श्रावणी दुर्गनवमी दूर्वा चैव हुताशनी || ११-२५९ ||

	पूर्वविद्धा च कर्त्तव्या शिवरात्री वलेर्दिनम् |

(भविष्ये)

	अश्वयुक् शुक्लपक्षे तु याऽष्टमी मूलसंयुता || ११-२६० ||

	सा महानवमी नाम त्रिषु लोकेषु दुर्लभा |

अष्टमीमूलाभ्यां युक्तेत्यर्थः | मूलेत्युपलक्षणम् |
तथा च (मदनरत्ने लैङ्गे)

	दुर्गापूजासु नवमी मूलाद्यृक्षत्रयान्विता || ११-२६१ ||

	महती कीर्त्तिता तस्यां दुर्गां महिषमर्दिनीम् |

पूजयेदिति शेषः |

	अष्टम्या नवमी विद्धा नवम्या चाष्टमी तथा || ११-२६२ ||

	मूलादिमत्रयेणाद्या त्रैलोक्येऽपि प्रपूजिता � इति ||

अत्र मुहूर्त्तत्रयात्मको वेधो वेदितव्यः |
तदाह पैठीनसिः |

	पक्षद्वयेऽपि तिथयस्तिथिं पूर्वां तथोत्तराम् |

	त्रिभिर्मुहूर्तैर्विध्यन्ति सामान्योऽयं विधिः स्मृतः � इति ||

यद्यपि �

	उदिते दैवतं भानौ पित्र्यं चास्तमिते रवौ || २६३ ||

	द्विस्त्रिर्मुहूर्त्तमह्नो यः सा तिथिर्हव्यकव्ययोः |

इति (हेमाद्रौ विष्णुधर्मे ) मुहूर्त्तद्वयात्माऽपि वेध उक्तस्तथाऽपि प्रातरेव सः सायं तु त्रिमुहूर्त्त एव वेधः |

प्. ९८७) तदुक्तं (स्कान्दे)

	यां तिथिं समनुप्राप्य यात्यस्तं पद्मिनीपतिः || ११-२६४ ||

	सा तिथिस्तद्दिने प्रोक्ता त्रिमुहूर्तैव या भवेत् � इति ||

सूर्योदयेऽपि द्विमुहूर्त्तत्वमनुकल्प एव |

	द्विमुहूर्त्ताऽपि कर्त्तव्या या तिथिर्वृद्धिगामिनी |

इति दक्षोणापि � शब्दग्रहणात् |
निर्णयसिन्धुकृतोऽपि त्रिमुहूर्त्तयोगे पूर्वा नवमी पूर्वोक्तवचनात् |

	न कुर्यान्नवमीं तात दशम्या तु कदाचन || ११-२६५ ||

इति (स्कान्दे) परानिषेधाच्च | त्रिमुहूर्त्तयोगाभावे तु निषिद्धाऽपि परव ग्राह्या |

व्रतोपवासनियमे घटिकैकाऽपि या भवेत् |
	सा कार्योदयगामिन्याम् ���������������- || ११-२६६ ||

इत्यादिवचनानि नवमीभिन्नतिथिपराणि नवम्यां विशेषोक्तेरित्याहुः |
यद्यप्येवं निर्णयः प्रामाणिकैः कृतस्तथाऽपि |

	तत्राश्वयुक्तनवमी मुहूर्त्तं वा कला यदि |
	सा तिथिः सकला ज्ञेया लक्ष्मीविद्याजयार्थिभिः || ११-२६७ ||

इति (सौरपुराणात्)

	अष्टम्यामुदिते सूर्ये दिनान्ते नवमी भवेत् |
	प्रभाते बलिदाने तु कियन्मात्राऽपि लभ्यते || ११-२६८ ||

	नवम्यां तत्र सम्पूज्य दुर्गां  दुर्गार्त्तिनाशिनीम् |

इति (सिद्धान्तसंग्रहो-) दाहृतवचनात् |

	सूर्योदये परं रिक्ता पूर्णा स्यात् परतो यदि || ११-२६९ ||

	वलिदानं प्रकर्त्तव्यं तस्मिन् देशे शुभावहम् |
	वलिदाने कृतेऽष्टम्यां * पुत्रभङ्गो भवेन्नृप || ११-२७० ||

इति (देवीपुराणाच्च) वलिदाने परविद्धायाः प्राशस्त्यमेवावगन्तव्यम् | उपवासे तु पूर्वैव पूर्वोक्तवचननिचयात् |

प्. ९८८)	एकादशी च नवमी दिशा विद्धा भवेद्यदि |
	तदा वर्ज्या प्रयत्नेन गङ्गाम्भः सुरया यथा || ११-२७१ ||

	नवमी दशमी चैव नोपोष्या परसंयुता |

इति (पाद्मब्रह्मवैवर्त्तयोः) उपवासे परानिषेधाच्च | पूजाङ्गवलिदानमष्टम्यामपि कर्त्तव्यम् |

	अष्टम्यामधिकं देयं सप्तमीवलिदानतः || ११-२७२ ||

इति महाकालोक्तेः |
किन्तु प्रभूतवलिदानं तत्र निषिद्धम् |

	प्रभूतवलिदानं तु न कुर्यान्नवमीं विना |

इति भैरवोक्तेः |
नवम्यामुदयव्यापिन्यां प्रभूतवलिदानमुक्तं (भविष्ये)

	एवं हृष्टैर्निशां नीत्वा प्रभाते अरुणोदये || ११-२७३ ||

	घातयेन्महिषान् मेषान् रटतो नतकन्धरान् |

	शतमर्धशतं वाऽपि तदर्धं वा यथेच्छया � इति |

निशामष्टमीरात्रिम् | अरुणोदयः सूर्योदय इत्यर्थः |

	सूर्योदये नवम्यां तु दद्याद्बलिमतन्द्रितः || ११-२७४ ||

इति तन्त्रान्तरसंवादात् |

	अरुणो भास्करेऽपि स्यात् ������������ |

इति (अमरकोषाच्च)
यानि तु �

नन्दायां ज्वलते वह्निः पूर्णायां पशुघातनम् || ११-२७५ ||

	भद्रायां गोकुलक्रीडा राज्यनाशाय जायते |
	नवम्यामपराह्णे तु वलिदानं प्रशस्यते || ११-२७६ ||

	दशमीं वर्जयेत् तत्र नात्र कार्या विचारणा |

इत्यादीनि (ब्रह्मवैवर्त्तादि-) वचनानि तानि शुद्धाधिकनिषेधपराणीति दिक् |
नवमीकृत्यमग्रे वक्ष्यते |
	अथ विजयादशमी निर्णीयते | सा च देवीविसर्जनव्यतिरिक्तकर्मसु तारकोदयव्यापिनी ग्राह्या |

प्. ९८९)	ईषत्सन्ध्यामतिक्रान्तः किञ्चदुद्भिन्नतारकः || ११-२७७ ||
	
विजयो नाम कालोऽयं सर्वकार्यार्थसिद्धिदः |

इति (ज्योतिर्निबन्धे) नारदवचनात् |
दिनद्वये नक्षत्रोदयव्यापिन्या दशम्याः सत्त्वे पूर्वा |

	या पूर्णा नवमीयुक्ता तस्यां पूज्याऽपराजिता || ११-२७८ ||

	क्षेमार्थं विजयार्थं च पूर्वोक्तविधिना नरैः |
	नवमिशेषयुक्तायां दशम्यामपराजिता || ११-२७९ ||

	ददाति विजयं देवी पूजिता जयवर्धिनी |

इति (हेमाद्रौ स्कन्दात्) निर्णयसिन्धुमते तूत्तरा |

	दशम्यां तु नरैः सम्यक् पूजनीयाऽपराजिता || ११-२८० ||

	ऐशानीं दिशमाश्रित्य चापराह्णे प्रयत्नतः |

इति (स्कन्दात्) अपाराह्णव्याप्तेराधिक्यात् | असत्त्वे तु एकादशमुहूर्त्तव्यापिनी ग्राह्या |

	आश्विने शुक्लपक्षे तु या भवेद्दशमी तिथिः || ११-२८१ ||

	एकादशमुहूर्ता सा ग्राह्या श्रवणसंयुता � इति धौम्योक्तेः ||

	आश्विनस्य सिते पक्षे दशम्यां सर्वरात्रिषु |
	सायंकाले शुभा यात्रा दिवा वा विजयक्षणे || ११-२८२ ||

	एकादशो मुहूर्तोऽपि विजयः परिकीर्त्तितः |
	तत्र सर्वैर्विधातव्या यात्रा विजयकाङ्क्षिभिः || ११-२८३ ||

इति भृगुवचनाच्च |
दिनद्वये तद्व्याप्तौ पूर्वतारकोदयव्याप्तेराधिक्यात् |
यदा तु परदिने स्वल्पाऽपि श्रवणयुक्ता तदा यात्रायां परैवोपादेया |

	उदये दशमी किंचित् संपूर्णैकादशी यदि |
	श्रवणर्क्षं यदा काले सा तिथिर्विजयाभिधा || ११-२८४ ||

	श्रवणर्क्षे तु पूर्णायां काकुत्स्थः प्रस्थितो यतः |

प्. ९९०)	उल्लङ्घयेयुः सीमानं तद्दिनर्क्षे ततो नराः || ११-२८५ ||

इति (हेमाद्रौ) काश्यपोक्तेः |
एवमुक्तलक्षणाया दशम्याः परदिने सत्त्वे देवीविसर्जनेऽपि परैव ग्राह्या |

	* प्रातरेव दशम्यां च श्रवणर्क्षे विसर्जने |
	विसर्जनं तु तद्दुष्टं लक्ष्मीविद्या बलक्षयम् || ११-२८६ ||

(तिथिनिर्णये देवीपुराणे) पूर्वानिषेधात् |
अत एव नारदः |

	सूर्योदये यदा राजन् दृश्यते दशमी तिथिः |
	आश्विने मासि शुक्ले तु विजयां तां विदुर्बुधाः || ११-२८७ ||

इति श्रवणान्वितायां दशम्यां केवलायामेव दशम्यां वा विसर्जनं कार्यम् |

	तत्तन्नक्षत्रयोगे तु फलभूमा प्रजायते |
	नक्षत्राणामलाभे तु केवलायां तिथौ चरेत् || ११-२८८ ||

इति महाकालोक्तेः |
तिथिः शरीरं तिथिरेव कारणं तिथिः प्रमाणं तिथिरेव साधनम् |
इति लल्लवचनाच्च |
परदिने दशम्यसत्त्वे तु पूर्वदिन एव दशमीभागे विसर्जनं कार्यम् |

	सम्प्रेषणं दशम्यां तु क्रीडाकौतुकमङ्गलैः |

इति (नन्दिकेश्वरपुराणात्)
स्थापनविसर्जनयोर्लग्नमाह |

	क्रूरे च स्थापयेद्देवीं चरलग्ने तु चालयेत् || ११-२८९ ||

(महाकालसंहितायाम्)

	शरदर्चाविधौ देव्याः स्थापनं च विसर्जनम् |
	चरलग्ने चरांशें वा कुर्यात् सर्वसमृद्धये || ११-२९० ||

	अन्यलग्नेऽन्यांशके वा विपरीतफलप्रदम् |

इत्युक्तं तन्त्रान्तरे |

	ततो विसर्जयेद्देवीं स्तुत्वा नत्वा पुनः पुनः || ११-२९१ ||

	श्रवणस्यान्तिमे पादे दशम्यां शावरोत्सवैः |

श्रवणानुरोधेन रात्रौ विसर्जनं न कर्त्तव्यमिति प्रागेवोक्तम् |
(तिथितत्त्वे देवीपुराणे)

	प्रातरावाहयेद्देवीं प्रातरेव प्रवेशयेत् || ११-२९२ ||

	प्रातरेव च सम्पूज्य प्रातरेव विसर्जयेत् |

एतद्विसर्जनं परविद्धायामिति ज्ञेयम् |
तथा |

	वर्षे वर्षे विधातव्यं स्थापनं च विसर्जनम् || ११-२९३ ||

तन्त्रान्तरे |

	ततोऽपराह्णे सम्पूज्य श्रवणे चापराजिताम् |
	प्रस्थानं नृपतिः कुर्यात् सामात्यबलवाहनः || ११-२९४ ||

एतयोर्विधिरग्रे वक्ष्यते |
प्रस्थानं च दशमीमुल्लङ्घ्य एकादशीभागे न कार्यम् |

	दशमीं यः समुलङ्घ्य प्रस्थानं कुरुते नृपः |
	तस्य तं वत्सरं राज्ये न क्वापि विजयो भवेत् || ११-२९५ ||

इति (निर्णयामृते स्कान्दात्)
उदये दशमी किञ्चित् � इत्यादिकाश्यपोक्तेस्तु दशम्याः कर्मकालव्याप्तिरपि नापेक्षितेति प्रतिभाति तेनेदं स्कान्दवचनं श्रवणशून्यदशमीविषयम् |
इति दशमीनिर्णयः |
अथाशौचे विशेषो (विश्वरूपनिबन्धे)

	आश्विनस्य सिते पक्षे प्रारब्धे नवरात्रके |
	शावे शौचे समुत्पन्ने क्रियाः कार्याः कथं बुधैः || ११-२९६ ||

	सूतके वर्त्तमने च तत्रोत्पन्नं यदा भवेत् |
	देवीपूजा प्रकर्त्तव्या पशुयज्ञविधानतः || ११-२९७ ||

	सूतके पूजनं प्रोक्तं दानं चैव विशेषतः |
	देवीमुद्दिश्य कर्त्तव्यं तत्र दोषो न विद्यते || ११-२९८ ||

विष्णुः |

	व्रते यज्ञे विवाहे च श्राद्धे होमेऽर्चने जपे 
प्. ९९२) प्रारब्धे सूतकं न स्यादनारब्धे तु सूतकम् || ११-२९९ ||

तन्त्रेऽपि |

	सूतकेऽत्र समुत्पन्ने प्रारब्धं न त्यजेद्बुधः � इति |

प्रारब्ध इति आरम्भश्चात्र सङ्कल्परूपः |

	सङ्कल्पो व्रतसत्रयोः ��������������������� |

इति विष्णूक्तेः |
आरब्धे स्वयमेव देवीपूजादि कुर्यात् | अनारब्धे त्वग्निहोत्रादिवत् कारयितव्यमिति सर्वमतम् | रजस्वलाऽन्येन कारयेदिति विशेषवचनाभावात् |
तदुक्तं (मात्स्ये)

	अन्तरा तु रजोयोगे पूजामन्येन कारयेत् � इति |
तत्र पूजादिकं प्रवृत्तिरूपं कर्म पुत्रादिद्वारा निर्वाह्यम् | उपवासादिकं स्वयमेव कर्त्तव्य निवृत्तावशौचस्याकिञ्चित्करत्वात् |
तत्राहाङ्गिराः |

नियमस्था यदा नारी प्रपश्येदन्तरा रजः || ११-३०० ||
	
उपोष्यैव तु ता रात्रीः स्नात्वा शेषं चरेद्व्रतम् � इति ||
अत्र पारणाहे सूतकादिप्राप्तौ तदतिक्रम्य पारणं कुर्यादिति केचित् तदसत् |

	सूतके पारणं कुर्यान्नवम्यां होमपूर्वकम् |
	तदन्ते भोजयेद्विप्रान् दानं दद्याच्च शक्तितः || ११-३०१ ||

इति (रुद्रयामलो-)क्तवचनेन सूतकेऽपि पारणविधानात् | गौडाख्यसम्प्रदायमभिप्रेत्य नवम्यामित्युक्तेः |
तदुक्तं (प्रकटयोगिनीमते)

	गौडाख्यसम्प्रदाये तु नवम्यां पारणं भवेत् |
	वर्जयेत् तां दिशा विद्धां काश्मीरे सैव शोभना || ११-३०२ ||

केरलाख्ये सम्प्रदाये दशम्यामेव पारणमिति (शक्तिसङ्गमे-)ऽप्येवम् | सैव शोभनेति काश्मीरसम्प्रदाये दशमीविद्धैव नवमी प्रशस्तेत्यर्थः | गौडसम्प्रदायिभिस्तु नवम्यां दशमीयुक्तायां पारणं न कार्यम् |

	यो मोहाद्दशमीवेधे नवम्यां चण्डिकां यजेत् |

	पारणं च प्रकुर्याद्वै तस्य पुण्यं निरर्थकम् � इति तत्रैवोक्तम् ||

प्. ९९३)	यजननिषेधस्तु पूर्वदिने कर्मार्हनवमीलाभे वेदितव्यः | दशम्यां पारणं कुर्यात् � इति मुण्डमालावचनं तु पुरश्चरणविषयम् | सम्प्रदायप्रभेदप्रयुक्तेतिकर्त्तव्यताभेदास्तु नवमतरङ्गे स्फुटीकृताः * |
	निर्णयसिन्धुकृतस्तु नवम्यां पारणं विधायकान्येतदादिवचनानि निर्मूलान्येव समूलत्वाभिमाने तु लोहाभिसारिकपराणि तस्याष्टमीपर्यन्तमेवोक्तेः |
	नवरात्रव्रतस्य नवमीपर्यन्तकर्त्तव्यताकतया दशम्यामेव नियमपारणा कार्येत्याहुः |
अथेयं शारदी पूजा नित्या | अकरणे प्रत्यवायश्रवणादिति केचित् |
शरदागमनिमित्तकत्वान्नैमित्तिकीत्यन्ये |
नानाविधफलश्रुतेः काम्येत्यपरे |
वस्तुतस्तु �
नित्यकाम्यरूपेयं न तु नैमित्तिकी |
अन्यथा कार्यमात्रं प्रति कालस्य हेतुतया नित्यस्यापि कर्मणो नैमित्तिकत्वापत्तेरित्युक्तं (महाकालसंहितायाम्)
यथा |

	अधुना कथयिष्यामि सरहस्यं विशेषतः || ११-३०३ ||

	शारदीयां च वासन्तीमर्चां नानाफलप्रदाम् |
	मनीषिणो विदधति विचारानत्र भूयशः || ११-३०३ ||

	स्मृत्यध्वचारिणः सर्वे कौलिकाः सर्व एव च |
	त्रैविध्यमध्ये किंरूपाः भवतीयं समर्हणा || ११-३०४ ||

	यस्याकरणतः पापं जायते नित्यमेव तत् |
	विधानाद्यस्य च फलं जायते काम्यमेव तत् || ११-३०४ ||

	अननुष्ठानतो यस्य पापमुत्पद्यते परम् |
	विधानाच्च फलं वाऽपि तन्नैमित्तिकमुच्यते || ११-३०५ ||

	इयं या शारदी पूजा कथ्यते सा किमात्मिका |
	केचित् काम्यां वदन्त्येनां के चिन्नैमित्तिकीमपि || ११-३०६ ||

	पूर्वं फलश्रवणतः शरदागमनात् परे |
प्. ९९४)	नित्यामेनामेव केचिद्वदन्ति कुलमार्गगाः || ११-३०७ ||

तथा |

	त्रिपुरघ्नाय यद्वाक्यं पुरोवाच सुरेश्वरी |
	शारदीयामिमां पूजां न करिष्यन्ति ये नराः || ११-३०८ ||

	ते पतिष्यन्ति निरये पापाः पूजापहारकाः |
	इत्यादिवाक्यान्नित्यत्वमभिधानादथ श्रुतेः || ११-३०९ ||

	घटते काम्यता चास्यास्तत्र हेतुं वदामि ते |
	अत्रापि चण्डिकावक्त्राम्बुजोद्भूतसुधासमम् || ११-३१० ||

	वचः कलय कल्याणि काम्यताप्रतिपादकम् |
	शरत्कालीनपूजां ये कर्त्तारो भक्तिभाविताः || ११-३११ ||

	तेषां दारान् सुतान् भोगं वित्तमारोग्यमुन्नतिम् |
	तुष्टा दास्याम्यहं शम्भो स्वर्लोके वसतिं सदा || ११-३१२ ||

	इत्थं नानाफलोल्लेखश्रवणात् काम्यताऽपि च |
	शरदागमनं हेतुमुपन्यस्यास्य ये बुधाः || ११-३१३ ||

	नैमित्तिकत्वं ब्रुवते न ते पाण्डितबुद्धयः |
	कालो न स्यादुपादानकारणं कस्य वस्तुनः || ११-३१४ ||

	तदागमनहेतुत्वे नित्यस्यापि न नित्यता |
	अकृते जायते नैनः कृते च न भवेत् फलम् || ११-३१५ ||

	नैमित्तिकस्येदृशं हि ब्रुवाणैर्लक्षणं प्रिये |
	फलाद्याधायके किं नो दृश्येते वचने उभे || ११-३१६ ||

	तस्मादत्र हि विज्ञेयं नित्यकाम्यत्वमीश्वरि |
	यथा च शारदीयार्चा वासन्त्यर्चा तथैव च || ११-३१७ ||

	नानयोर्विद्यते भेदः स्वल्पोऽपि निगमादिषु |

शारदोत्सवनिदानमाह |

प्. ९९५)	आसीत् पूर्वं महापूजा वासन्त्येव जगत्त्रये || ११-३१८ ||

	रामरावणयोर्युद्धे जाते त्रेतायुगान्तरे |
	कालिकाङ्गीतकृत्वेन हन्तुं रामोऽशकन्नतम् || ११-३१९ ||

	ततो वै चिन्तितो भूत्वा ब्रह्मा सुरगणैर्वृतः |
	कालिकां बोधयामास हिमालयकृतालयाम् || ११-३२० ||

	त्वदुपासकयोर्देवि युध्यतोर्घोरमाहवे |
	अस्त्रशिक्षां लाघवं च समागत्यावलोकय || ११-३२१ ||

	एवमभ्यर्थिता देवी अकाले बोधिता तथा |
	जगाम ब्रह्मणा सार्धं लङ्कां द्रष्टुं रणं तयोः || ११-३२२ ||

	शुक्लप्रतिपदीषस्य प्राप्ता तं देशमीश्वरी |
	सप्तरात्रं निराहारं महद्युद्धमहर्निशम् || ११-३२३ ||

	तयोर्दिव्यास्त्रप्रयोगसंहारपरयोरभूत् |
	रामः शशाक नो हन्तुं राक्षसं काल्युपासकम् || ११-३२४ ||

	स चापि नाशकद्रामं स्वयं विष्णुमुपागतम् |
	समीक्ष्य राक्षसो बाहुबलं देवीं तुतोष ह || ११-३२५ ||

	स्वभक्त इति कृत्वाऽस्मिन् पक्षपातं चकार च |
	रक्षस्यनुग्रहं दृष्ट्वा ब्रह्मा सर्वैः सुरैः सह || ११-३२६ ||

	संतुष्टाव स्तवैर्दिव्यैर्भक्त्या प्रणतकन्धरः |
	काकूक्त्या प्रणिपातैश्च नमस्कारैः स्तवैरपि || ११-३२७ ||

	तुष्टा ब्रह्माणमूचे सा हृत्स्थं वत्स वरं वृणु |
	वरं वव्रे ततः सार्धं त्रिदशैश्च चतुर्मुखः || ११-३२८ ||

	त्वत्पादयोर्भक्तमपि त्यजैनं दुष्टराक्षसम् |
	मययनुग्रहलेशेन विष्णोर्मान्यतयाऽपि च || ११-३२९ ||

प्. ९९६)	कृपादृष्ट्या च देवेषु धर्मसंस्थापनाय च |
	त्रिलोकी जायतां सुस्था देवाः सन्तु मखाशिनः || ११-३३० ||

	तपस्तपन्तु मुनयश्चातुर्वर्ण्यं प्रवर्त्तताम् |
	एष वीरजिता/लोकाञ्छस्त्रपूतश्च गच्छतु || ११-३३१ ||

	पूजां प्रवर्त्तयिष्यामि तव देव्यमरैः सह |
	तिथिमाद्यां समारभ्य यावद्रक्षोवधो भवेत् || ११-३३२ ||

	दिनानि नव ते पूजा भविष्यति जगत्त्रये |
	नवम्यां निहते वीरे रावणे विश्वकण्टके || ११-३३३ ||

	प्रीतिमुत्पादयिष्यामः प्रभूतवलिभिस्तव |
	अपरेऽह्नि दशम्यां ते नीराजनमहोत्सवम् || ११-३३४ ||

	गीतैर्नृत्यैस्तथा वाद्यैर्जलकर्दमकेलिभिः |
	अश्लीलवेशवचनैः शास्त्रास्त्ररचनैरपि || ११-३३५ ||

	रथद्विरदवाहानां सज्जनाविधिभिस्तथा |
	सुराः प्रवर्त्तयिष्यन्ति मनुष्याश्च महीतले || ११-३३६ ||

	भक्तोऽयं रावणो यद्वत् पादयोस्तव कालिके |
	रामो भविष्यति तथा सदैव तव पूजकः || ११-३३७ ||

	मन्त्रः कोऽपि च ते देवि रामोपासितसंज्ञया |
	सद्यस्तव प्रीतिकरः ख्यातिं जगति यास्यति || ११-३३८ ||

	इत्युक्त्वा ब्रह्मणा काली बभूवास्य पराङ्मुखी |
	ततो जघान दिव्यास्त्रै राघवो रावणं रणे || ११-३३९ ||

	तत आरभ्य देवेशि शारद्यर्चा प्रवर्त्तिता |
	अत एव द्वयो कार्या वासन्ती शारदी तथा || ११-३४० ||

	केषां चिदपि वासन्त्यां मतभेदो न विद्यते |
प्. ९९७)	शारद्यां तु त्रयो भेदाः कथ्यन्ते ते मयाऽधुना || ११-३४१ ||

	आश्विनाशितपक्षस्य नवमी या शिवर्क्षयुक् |
	बोधयित्वेश्वरीं तस्यां शरदर्चनमाचरेत् || ११-३४२ ||

	यावत् स्यान्नवमी शुक्ला तावत् पूजा प्रवर्त्तते |
	इत्येकः पक्ष उदितो द्वितीयमवधारय || ११-३४३ ||

	प्रतिपद्येव शुक्लायां बोधयित्वा सुरेश्वरीम् |
	अभ्यर्चयेन्नवाहानि तन्त्रपौराणिकक्रमैः || ११-३४४ ||

	उदीरितो द्वितीयोऽयं तृतीयं कथयाम्यथ |
	सायाह्ने विल्वशाखायां षष्ठ्यां देवीं प्रबोधयेत् || ११-३४५ ||

	प्रातः प्रवर्त्तते पूजा सप्तम्यादिदिनत्रये |
	त्रैविध्य ईदृश्यर्चाया विवदन्ते मिथो बुधाः || ११-३४६ ||

	ब्रवीमि तत्र सिद्धान्तं छिन्नं येन तमो भवेत् |
	रम्भकल्पे पुरा देवी रम्भासुरतनूद्भवम् || ११-३४७ ||

	अष्टादशभुजा भूत्वा महाघोरतराकृतिः |
	उग्रचण्डा स्वरूपेण जघान महिषासुरम् || ११-३४८ ||

	सितेन करवालेन मृतमेनं जहौ तथा |
	पतितं च क्षितावस्य व्यशीर्यत कलेवरम् || ११-३४९ ||

	नीललोहितकल्पे तु पुनरेव व्यजायत |
	उद्वेगकृद्देवतानां तथा यञविनाशकृत् || ११-३५० ||

	इति कृत्वा महामाया भद्रकाली वपुर्धरा |
	सम्भूय षोडशभुजा विशिषेण शितेन हि || ११-३५१ ||

	अवधीत् तं पुनश्चापि तत्याज गलितं भुवि |
	श्वेतवाराहकल्पादावजायत पुनः स हि || ११-३५२ ||

प्. ९९८)	जैगोषव्यप्रसादेन पूर्वजातिस्मरोऽभवत् |
	वारद्वयं हतं ज्ञात्वा देव्यात्मानं पुराऽसुरः || ११-३५३ ||

	स्त्रीवध्यतां च विज्ञाय स्वस्यामुष्यां जनावपि |
	कात्यायनमुनेः शापात् स्वप्नदर्शनतोऽपि च || ११-३५४ ||

	एकान्ते भक्तिमास्थाय त्रिविधां महिषासुरः |
	आराधयामास कालों स्वोदर्कपरिशुद्धये || ११-३५५ ||

	दिव्यद्वादशसाहस्रवर्षानन्तरमीश्वरी |
	प्रत्यक्षमागता तस्य वरं वृण्विति चाब्रवीत् || ११-३५६ ||

	ततोऽसुरः स ऊचे तां निरीक्ष्य पुरतः स्थिताम् |
	वरं पश्चाद्ग्रहीष्यामि देवि त्वत्तो मनोगतम् || ११-३५७ ||

	आदौ मे संशयं छिन्धि जागरूकं हृदि स्थितम् |
	वारद्वयं मामवधीः सुरारिरणमूर्धनि || ११-३५८ ||

धृत्वा कां कामाकृतिं त्वमघोरामथ भीषणाम् |
जन्मन्यस्मिन्नपि पुनः केनाकारेण कालिके || ११-३५९ ||

मां हनिष्यसि दुर्वृत्तं निखिलामरकण्टकम् |
निशम्येदृग्वचस्तस्य विहस्य जगदम्बिका || ११-३६० ||

चालयन्ती शिरः किञ्चिदुवाच मधुराक्षरम् |
मदीयतादृशाकारदर्शनेन फलं तव || ११-३६१ ||

किं भविष्यति दैत्येन्द्र किन्तु त्रासमवाप्स्यसि |
दिदृक्षसे चेदथ तां करालामाकृतिं मम || ११-३६२ ||

पश्येत्युक्त्वा जगद्धात्री विहाय ललितं वपुः |
उग्रचण्डा तनूरूपं दर्शयामास दानवम् || ११-३६३ ||

ज्वालाकरालवदनमष्टादशभुजान्वितम् |
प्. ९९९)	दिव्यशस्त्रास्त्रकलितं मुण्डमालाभयङ्करम् || ११-३६४ ||

	विदीर्णसृक्क्वयुगलं घोरदंष्ट्रातिभीषणम् |
	चलत्सौदामिनीतुल्यरसनं नाददारुणम् || ११-३६५ ||
	
तद्रूपं दितिजो वीक्ष्य न्यमीलयत लोचने |
	कृताञ्जलिपुटो भूत्वा प्रत्युवाच च कालिकाम् || ११-३६६ ||

	घोरमोदृशमाकारं न शक्नोमि तवेक्षितुम् |
	त्रैलोक्यत्रासनं रूपं देवि संहर संहर || ११-३६७ ||

	इत्युक्त्वाऽसुरराजेन पुनः सा प्राकृतं वपुः |
	कृत्वा तं दर्शयामास ततः सुस्थो बभूव सः || ११-३६८ ||

	भद्रकाली वपुर्भूत्वा पुनः सा परमेश्वरी |
	निरीक्षयामास रूपं द्वितीयं जीवनापहम् || ११-३६९ ||

	तद्रूपदर्शनेऽप्येष पुनस्त्रासमुपेयिवान् |
	तस्यापि परिवृत्तौ स प्राकृतः सम्बभूव ह || ११-३७० ||

	गतमीरथ तां देवीमुवाच दितिजाधिपः |
	ईदृशाकारधारिण्या कथं देवि त्वया सह || ११-३७१ ||

	समरे योद्धुमशकमहं वरमदोद्धतः |
	गरुत्मता सह यथा डुण्डुभस्य रणस्मृहा || ११-३७२ ||

	दावाग्निना पतङ्गानां तिमिरस्य च भास्वता |
	मृगाणां हरिणा चैव द्रुमाणां वायुना तथा || ११-३७३ ||

	भेकानामहिना चापि प्राणिनां शमनेन च |
	तद्वद्भवत्या समं मे कथमासीन्महान्रणः || ११-३७४ ||

	यदतीतमतीतं तदिदानीं ते वरत्रयम् |
	वृणेऽहं मम तद्देहि मनोरथपदातिगम् || ११-३७५ ||

प्. १०००) एकं सौम्याकारधरा भूत्वाऽस्मिन् जन्मनीश्वरि |
	त्वं मां वधिष्यसि त्राण हेतोरध्वरभोजिनाम् || ११-३७६ ||

	द्वितीयं ते मच्छिरसि वामपादाम्बुजं सदा |
	स्थास्यति प्राणयुक्तस्य पश्यतस्त्वन्मुखच्छविम् || ११-३७७ ||

	तृतीयं देवि यज्ञस्य भागं प्राप्नोमि कंचन |
	इत्येवमुक्ते महिषे वचनेन सुरारिणा || ११-३७८ ||

	उवाच सस्मितं देवी भक्तिप्रणतकन्धरम् |
	दैत्येन्द्र शृणु मद्वाक्यं यथार्थं मधुराक्षरम् || ११-३७९ ||

	रम्भासुरस्ते जनकस्तपस्तप्त्वा सुदारुणम् |
	शङ्करं तोषयामास रम्कल्पे हिमालये || ११-३८० ||

	वच ऊचे हरस्तुटो महाभाग वरं वृणु |
	हित्वा सोऽन्यवरं वव्रे भवान् पुत्रो भवत्विति || ११-३८१ ||

	भक्त्या नियन्त्रितः कार्यगतित्वात् स महेश्वरः |
	वरं ददौ स आत्मानं पुत्राकृतमनुष्ठ्य हि || ११-३८२ ||

	तस्माज्जातो हि महिषीगर्भे त्वं काममोहितात् |
	साक्षात् त्वं रुद्र एवासि न सामान्या हराकृतिः || ११-३८३ ||

तथा |

	शिवस्त्वं वरदानेन रम्भस्य सुततां गतः |
	मन्वन्तरत्रयं साग्रं भुक्तवा/श्च जगत्त्रयम् || ११-३८४ ||

	अतः परं न वस्तव्यं त्वया दितिजदेहिना |
	स्वपुरं प्रति गन्तव्यं मम लोकादधः स्थितम् || ११-३८५ ||

	कात्यायनस्य शापाच्च शिरश्छेदनहेतुकात् |
	युक्तकाले स्थास्यति नो भक्तिरेतादृशी तव || ११-३८६ ||

	कपोतशापादीदृक्षादित्युक्ताः पञ्च हेतवः |
प्. १००१) महिषायेदृशं दत्वा वरमुक्त्वा पुरा कथाम् || ११-३८७ ||

	सपद्यन्तर्दधे काली वर्षासु चपला यथा |
	देव्यामन्तर्हितायां स सर्वं विस्मृतवान् क्षणात् || ११-३८८ ||

	बभूव पूर्ववद्दुष्टो यज्ञदेवद्विजन्मनाम् |
	प्रणष्टा भक्तिरस्यापि देव्यामव्यभिचारिणी || ११-३८९ ||

	पूर्वदत्तमतिर्भ्रष्टा ज्ञानमन्तर्हितं चरेत् |
	इति ते कथितो देवि वृतान्तः पूर्वसम्भवः || ११-३९० ||

	सिद्धान्तमनयोर्बोद्धुं रीत्या शक्त्या विचक्षणात् |
	सिद्धान्तनिर्णयकृते कथिताऽख्यायिकाऽप्यसौ || ११-३९१ ||

	इयं हि शारदी पूजा मूर्त्तिभेदात् त्रिधा मता |
	तत्तद्द्रव्यमधिष्ठाय नृणां गृह्णाति सार्चनम् || ११-३९२ ||

	येऽष्टादशभुजां देवीमुग्रचण्डाभिधां प्रिये |
	पिपूजयिषवो मर्त्त्यास्तदुपासकतामिताः || ११-३९३ ||

	तथाऽश्विननवम्यां वै कृष्णायां सुसमाहिताः |
	करवाले बोधयेयुर्मध्याह्ने शङ्खनिःस्वनैः || ११-३९४ ||

	खगानजान् वा महिषानेणान् वाऽन्यवलीनपि |
	रीतिं संकलितां कृत्वा दद्युः षोडशवासरान् || ११-३९५ ||

	एषाऽद्या महिषालम्भकर्त्तृपूजाविधिर्मतः |
	अथ माध्यमिकः पक्ष .इषस्याद्यतिथौ सिते || ११-३९६ ||

	प्रातः पटहनिःस्वानैः सढक्कानकगोमुखैः |
	ईश्वरीं षोडशभुजां भद्रकालीति नामिकाम् || ११-३९७ ||

	सम्बोध्य ये पूजयेयुर्दिनानि नव वै प्रिये |
	अपूपमोदकप्रायवलिसंकलितक्रमैः || ११-३९८ ||

प्. १००२) तृतीयः पक्ष ईदृक्ष उदितस्त्रिपुरारिणा |
	अश्वयुक्सितषष्ठ्यां वै शाखायां विल्वशाखिनः || ११-३९९ ||

	सायंकाले बोधयित्वा वाद्यैरुच्चावचोद्धतैः |
	दुर्गादेवीमर्चयीत सप्तम्यादिदिनत्रये || ११-४०० ||

	दशबाहुधरां देवीं महासौन्दर्यशालिनीम् |
	रीतिसंकलिते पात्रे विल्वपत्रस्य कीर्त्तिता || ११-४०१ ||

	अथवा करवीरस्य शक्त्या च महिषाजयोः |
	स्वस्वशक्त्यनुसारेण सर्वमन्यत् प्रकीर्त्तितम् || ११-४०२ ||

	होमो जपः कुमार्यर्चा साधकानां च भोजनम् |
	उपोषणमथो मौनं प्रभूतफलहेतवे || ११-४०३ ||

	हननात् खड्गबाणाभ्यां तत्र तत्र तु बोधनम् |
	आविर्भावो विल्वतरोरत्र बोधनमाचरेत् || ११-४०४ ||

	तत्तन्नक्षत्रलाभे तु फलभूमा प्रजायते |
	नक्षत्राणामलाभे तु केवलायां तिथौ चरेत् || ११-४०५ ||

	सत्यां शक्तौ चतुर्थ्यां वै देव्याः केशं विमोचयेत् |
	तत्र पूजा विधातव्या महाविभवविस्तरैः || ११-४०६ ||

	उद्वर्त्तनं कण्टकिकं केशबन्धनडोरकम् |
	नखरञ्जं शलाकां च सिन्दूरालक्तकज्जलम् || ११-४०७ ||

	सुगन्धितैलोष्णजलपिष्टातामलकादिकम् |
	दद्याद्देव्यै विशेषेण भक्तिभावेन पार्वति || ११-४०८ ||

	पूजायाः कथितं चात्र द्वैविध्यं मुनिपुङ्गवैः |
	पौराणिकं तान्त्रिकं च कालिकाप्रीतिसिद्धये || ११-४०९ ||

	श्रुतध्वजाय प्राङ्नन्दिकेश्वरेण यदीरितम् |
प्. १००३) तद्वै बहुलविस्तारं शारदीयार्चनं मतम् || ११-४१० ||

	यद्देव्या स्वयमाख्यातं कपिलाय महर्षये |
	तन्नातिबहुलं नातिस्वल्पं मध्यममुच्यते || ११-४११ ||

	यदौर्वेण समाख्यातं सगराय महीभृते |
	तद्विज्ञेयं सुरेशानि कनीयः शरदर्चनम् || ११-४१२ ||

	तान्त्रिकं बहुतन्त्रोक्तं सर्वैः स्वस्वमतागतम् |
	यो येनैव क्रमेणैतां शरदर्चां वरानने || ११-४१३ ||

	विधत्ते स समाप्नोति फलं तत्तत्क्रमेण हि |
	इयं हि पूजा द्विविधा पौराणी तान्त्रिकी तथा || ११-४१४ ||

	तान्त्रिके कौलिकी रीतिः पुराणे वैदिकी मता |
	यद्येभ्यो रोचते देवि प्रतिनन्दति ते हि तत् || ११-४१५ ||

	अथ पूजा प्रकर्त्तव्या केषु केषु स्थलेषु हि |
	तत्रोत्तरं ते वदामि शृणुष्वावहिता सती || ११-४१६ ||

	तैजसे प्रतिमा यन्त्रेऽथ वा मोहेयदारवे |
	शैलेय अथवा देवि धातवे गिरिसम्भवे || ११-४१७ ||

	विल्ववृक्षपत्रिका च घटः पूर्ववदीरितः |
	गोमयेनोपलिप्तं वा स्थण्डिलं जगदीश्वरि || ११-४१८ ||

	सिन्दूराङ्के मण्डलं वा शूलखड्गशरास्तथा |
	पुस्तकं वा चित्रपटं सर्वतोभद्र एव वा || ११-४१९ ||

	अनादिपीठं च तथा शिवलिङ्गं तथैव च |
	जलमग्निस्तथा खातनृकरोटिस्थलं शुभम् || ११-४२० ||

	एवमादीनि चान्यानि स्थानान्यर्चनहेतवे |
	पत्रिकाश्च परिज्ञेयाः कदलीविल्वदाडिमाः || ११-४२१ ||

प्. १००४) हरिद्राशोककच्यौ च जयन्ती धान्यमालिनी |

(भविष्येऽपि)

	रम्भा कची हरिद्रा च जयन्ती विल्वदाडिमौ || ११-४२२ ||

	आशोको मानकश्चैव धान्यानि नव पत्रिकाः |

(महाकालसंहितायाम्)

	एकाशीतिपदं चक्रं सर्वतोभद्रमण्डलम् || ११-४२३ ||

	भित्तौ चित्रीकृता देवी पूजिता फलदायिनी |
	अष्टम्यां तु विशेषेण पूजा कार्याऽत्र पार्वति || ११-४२४ ||

	प्रभूतवलिदानं तु नवम्यां होम एव च |
	अष्टमीनवमीसन्धौ विशेषात् पूजनं चरेत् || ११-४२५ ||

	नवम्यां वलिदानानु कुमारीपूजनं तथा |
	दिनत्रयेऽपि च महादेव्याः स्नानं प्रकल्पयेत् || ११-४२६ ||

तथा |

	उपवासं तथा कुर्यादष्टम्यां कालिकामुदे |
	सिद्ध्यर्थं स्वाभिलाषाणां तथाऽन्येषां च शर्मणाम् || ११-४२७ ||

	किन्तु पुत्री न कुर्वीत कृते पुत्रो विनश्यति |
	स्त्र्युपयोगीनि वस्तूनि रचनादीनि यानि हि || ११-४२८ ||

	तानि देव्यै प्रदेयानि विभवाद्यनुरूपतः |
	तिथौ शुक्लप्रतिपदि कृत्वोपक्रममीश्वरि || ११-४२९ ||

	षष्ठेऽह्नि सायंसमये कृतनित्यक्रियो दिवा |
	बोधयेद्विल्वशाखायां देशिकः परमेश्वरीम् || ११-४३० ||

	सङ्कल्पं पुरतः कृत्वा स्वस्तिवाचनपूर्वकम् |
	सराशिमासपक्षस्य तिथेरुल्लिखनक्रमात् || ११-४३१ ||

	सगोत्रनामोच्चरणं यजमानो विधाय हि |
प्. १००५) दुर्गाबोधनकर्माहं करिष्ये इति कीर्त्तयेत् || ११-४३२ ||

भूतशुद्धिं ततः कृत्वा षडङ्गं सर्षि तत्परम् |
	आवाह्य विल्वशाखायामथ वा मूर्त्तिपीठयोः || ११-४३३ ||

	उपचारैः षोडशभिर्मूलमन्त्रेण देशिकः |
	पूजयित्वा जगद्धात्रीमर्धमस्तमिते रवौ || ११-४३४ ||

	विल्ववृक्षं च सम्पूज्य गन्धपुष्पाक्षतादिभिः |
	शङ्खतूर्यनिनादैश्च मुरजध्वनिगीतिभिः || ११-४३५ ||

	बोधयेत् स्तुतिसंलापैर्वन्दीव वसुधाधिपम् |
	प्रोच्यमानं समुच्चार्य मन्त्रं संचालयेच्छिवाम् || ११-४३६ ||

	तारमैधे शाकिनी च कूटं स्वप्नावतं तथा |
	विसन्धिभगवत्युक्त्वोत्तिष्ठ द्वयमुदीरयेत् || ११-४३७ ||

	निद्रां जहि युगं चापि प्रतिबुद्ध्यस्व च द्वयम् |
	मम शत्रून् हन द्वन्द्वं पातय द्वितयं तथा || ११-४३८ ||

	लज्जा रमा डाकिनी च फट्स्वाहा तदनन्तरम् |

तारः प्रणवः | मैधं वाग्भवम् | शाकिनी फ्रे/ | स्वप्नावतीकूटम् ख्स्ह्क्ष्व्ली/ | डाकिनी ख्फ्रे/ |
तत्रान्त्ररे तु श्लोकरूपा मन्त्रा उक्ताः |
यथा |

रावणस्य वधार्थाय रामस्यानुग्रहाय च || ११-४३९ ||

	अकाले ब्रह्मणा बोधो देव्यास्त्वयि कृतः पुरा |
	अहमप्याश्विने षष्ठ्यां सायाह्ने बोधयामि वै || ११-४४० ||

	शक्रेणापि च सम्बोध्य राज्यं प्राप्तं सुरालये |

तस्मादहं त्वां प्रति बोधयामि विभूतिराज्यप्रतिपत्तिहेतोः |
यथैव रामेण हतो दशास्यस्तथैव शत्रुं विनिपातयामि � इति ||

तथा |
	षष्ठ्यां सायं प्रकुर्वीत विल्ववृक्षेऽधिवासनम् || ११-४४१ ||

प्. १००६) (महाकालसंहितायाम्)

	रजन्याद्ये मुहूर्त्ते तु चण्डिकामधिवासयेत् |
	सुगन्धितैलपाताभ्यां पञ्चभिर्गन्धजातिभिः || ११-४४२ ||

	पुष्पजातिविशेषैश्च तावद्भिरधिवासयेत् |
	सर्वमाङ्गल्यवस्तूनि विधायैकत्र भाजने || ११-४४३ ||

	प्रशस्तवदनं देव्याः कारयेत् तदनन्तरम् |
	समांसमीनसिद्धान्नवलिं भूतेभ्य उत्सृजेत् || ११-४४४ ||

	गीतवाद्यैश्च नाद्यैश्च नमस्कारैश्च जागरैः |
	देवीं सन्तोष्य वचनैर्व्याजस्तुत्याद्यनिन्दनैः || ११-४४५ ||

	सिद्धार्थकैर्मन्त्रपाठपूर्वं रक्षां विधाय च |
	पूर्ववत् सर्वमाभाष्य मासपक्षतिथिक्रमैः || ११-४४६ ||

	शरत्कालीनपूजाङ्गं ततश्च कृत्यपत्रिकाः |
	अथवा प्रतिमापीठयन्त्रस्थापनकर्मणि || ११-४४७ ||

	दुर्गादेव्या गन्धपुष्पपट्टवासस्रगादिभिः |
	अधिवासनकर्माहं कुर्वीयेत्यभिजल्प्य वै || ११-४४८ ||

	पूर्ववद्भूतशुद्धिं च सर्षिं करषडङ्गकम् |
	प्राणायामत्रयं चापि कृत्वाऽर्घस्थापनं चरेत् || ११-४४९ ||

	गणेशमथ दिक्पालान् मातृग्राहा/स्तथैव च |
	वटुकान् क्षेत्रपाला/श्च द्वाराध्यक्षा/श्च योगिनीः || ११-४५० ||

	शक्त्योपचारैः सम्पूज्य पत्रिकापीठमूर्त्तिषु |
	आवाह्य देवीमिष्टां च मूलमन्त्रोपचारकैः || ११-४५१ ||

	शताहरिद्रातैलानि एकीकृत्य समानि हि |
	चैतन्यकमलालज्जागन्धचारेरुडस्त्रकम् || ११-४५२ ||

प्. १००७) उच्चार्य दद्यादलिके शिरस्यपि च पादयोः |
	ततः कुङ्कुमकर्पूरकस्तूरीमलयोद्भवैः || ११-४५३ ||

	एकीकृतैर्डाकिनीहृन्मन्त्रैस्तान्येव भूषयेत् |
	विल्वपत्रजवापद्मकरवीरापराजिताः || ११-४५४ ||

	एकीकृत्यार्पयेन्मूर्ध्नि वदन्मदनमस्तके |
	माल्यैरापूरयेद्यन्त्रं प्रतिमां पत्रिकामपि || ११-४५५ ||

	शङ्खोनोसवदौ क्रौडौ मृत्तिकामलयोद्भवः |
	गोरोचनाधान्यदूर्वादृषत्सिन्दूरकज्जलम् || ११-४५६ ||

	हरिद्रास्वस्तिकालक्तदध्यक्षतफलाम्बुजम् |
	धूपदीपौ मधुघृतं कुमारीकरतन्तवः || ११-४५७ ||

	घनसारो मृगमदं कक्कोलं कुङ्कुमं तथा |
	महौषधिगणाः सिद्धार्थफलं स्वर्णमणी तथा || ११-४५८ ||

	रौप्यं व्याघ्रनखोऽम्भोजं विष्णुक्रान्ताऽपराजिता |
	एवमादीनि माङ्गल्यद्रव्याण्युक्तानि यानि वै || ११-४५९ ||

	एकस्मिन् भाजने तानि एकीकृत्य पृथक् पृथक् |
	देव्याः शिरो वक्षसि च तारमैधत्रपाशिरः || ११-४६० ||

	प्रोच्चरन् समनुत्तोल्य त्रिवारं स्पर्शयेच्छनैः |
	भूतादिभ्यो वलिं दद्यात् तत्तद्बीजं पुरः स्मरन् || ११-४६१ ||

	तत्तन्नामाभ्यसन्तं च सन्धिनैष वलिर्नमः |
	दशदिक्षु क्षिपेच्चापि राजिकाश्वेतसर्षपौ || ११-४६२ ||

	ताराद्रक्षयुगं चास्त्रं शिरः कूर्चोऽन्तिमे तथा |
	* वर्णैश्चतुर्भिः संवेष्ट्य ता/श्च कल्माषतन्तुभिः || ११-४६३ ||

प्. १००८) अस्त्राण्यस्याः पुरः कृत्वा जागृयात् सकलां निशाम् |

इति षष्ठीकृत्यम् |
अथ सप्तमीकृत्यं तत्रैव |

	अथो उषसि सप्तम्यां कृतनित्यक्रियो बुधः || ११-४६४ ||

	पूर्ववद्विल्वशाखायां देवीमभ्यर्च्य मानवः |
	शितां गृहीत्वा छुरिकां मन्त्रमेनं समुच्चरेत् || ११-४६५ ||

	फलद्वययुतां शाखां छिन्द्याद्विल्वस्य सधकः |
	चैतन्यं प्रणवं माया रोषरावौ च डाकिनी || ११-४६६ ||

	इमां शाखां छिन्धि युगं छेदय द्वितयं तथा |
	अस्त्रयुग्मं शिरश्चापि गृहीत्वा तां करद्वये || ११-४६७ ||

	बद्धाञ्जलिश्चतुर्मन्त्रान् पठेत् पौराणिकान् प्रिये |
	मेरुमण्डलकैलाशहिमवच्छिखरे गिरौ || ११-४६८ ||

	जातः श्रीफलवृक्षस्त्वमम्बिकायाः सदा प्रियः |
	श्रीशैले शिखरे जातः श्रीफलः श्रीनिकेतनः || ११-४६९ ||

	नेतव्योऽसि मया गच्छ पूज्यो दुर्गास्वरूपतः |
	विल्ववृक्ष महाभाग सदा त्वं शङ्करप्रिय || ११-४७० ||

	गृहीत्वा तव शाखां हि देवीपूजां करोम्यहम् |
	शाखाछेदोद्भवं दुःखं न च कार्यं त्वया तरो || ११-४७१ ||
 
	देवैर्गृहीत्वा शाखां ते पूजिताऽम्बेति विश्रुतिः |
	पुनरन्यत् पद्यरूपं मन्त्रं ब्रूयाच्च साधकः || ११-४७२ ||

	पुत्रायुर्धनवृद्ध्यर्थं नेष्यामि त्वामुमाप्रियाम् |
	विल्वशाखां समाश्रित्य राज्यं देवि प्रयच्छ मे || ११-४७३ ||

	आगच्छ चण्डिके देवि सर्वकल्याणहेतवे |
	कात्यायनि गृहाणार्चां नमस्ते शङ्करप्रिये || ११-४७४ ||

प्. १००९) ततः पूर्वोदिताश्चान्या आहरेदष्ट पत्रिकाः |

तन्त्रान्तरे |

	पत्रिकास्ताः समानीय गीतवाद्यपुरःसरम् || ११-४७५ ||

	ब्रह्मघोषादिभिः सार्धं नीत्वाऽन्यस्येद्गृहाङ्गणे |

(महाकालसंहितायाम्)

	ता एकीकृत्य लतयाऽपराजितसमाह्वया || ११-४७६ ||

	संवेष्ट्य वसनेनापि पूजासङ्कल्पमाचरेत् |
	पूर्ववत् सर्वमुच्चार्य पत्रिकापीठमूर्त्तितः || ११-४७७ ||

	ततश्च स्थापनमहं किरष्ये इति कीर्त्तयेत् |
पत्रिकायां तथा मूर्तौ खड्गे वा * यन्त्रमूर्त्तयोः || ११-४७८ ||

	देवीमावाह्य सम्पूज्य विल्वपत्राञ्जलीत्रयम् |
	 दत्वा शक्तौ प्रकुर्वीत देव्याः स्नानं महोत्तरम् || ११-४७९ ||

	तद्वै पौराणवैदिक्यमपि संकीर्त्तयामि ते |
	शक्तौ दिनत्रयं कुर्यादशक्तौ तु दिनद्वयम् || ११-४८० ||

	सर्वाभावे नवम्यां तु स्नानमावश्यकं मतम् |
	कुर्यादत्रापि सङ्कल्पं काम्यमेतद्यतः प्रिये || ११-४८१ ||

	शतजन्मकृतात् पापान्मोचने प्रथमं स्मृतम् |
	तथा चाष्टसहस्राब्दावच्छिन्नपदतः खलु || ११-४८२ ||

	दुर्गालोकस्थितिरिति शतयज्ञफलाप्तियुक् |
	नवाऽपि पत्रिका शुद्धतोयेन स्नापयेत् ततः || ११-४८३ ||

	प्रत्येकं तत्तदाख्याभिर्मूर्तौ नाम्ना धियाऽपि च |
	मन्त्राणां पद्यरूपाणामादौ तारस्त्रपा स्मरः || ११-४८४ ||

	रमा मैधं रावरौषौ डाकिन्यष्ट च वै नव |
प्. १०१०) प्रत्येकं देवि देयानि तान्त्रिकस्नापनक्रमे || ११-४८५ ||

	कदलीतरुसंस्थाऽसि शम्भुवक्षःस्थलस्थिते |
	स्नापयाम्यद्य पत्रि त्वां नमस्ते हरवल्लभे || ११-४८६ ||

	कच्चित् त्वं स्थावरीभूता सद्यः सिद्धिविधायिनी |
	दुर्गारूपेण सर्वत्र स्नानेन विजयं कुरु || ११-४८७ ||

	हरिद्रे हर दुःखानि शङ्करस्य सदा प्रिये |
	रुद्ररूपाऽसि देवि त्वं सर्वशान्तिं प्रयच्छ मे || ११-४८८ ||

	जयन्ती जयरूपाऽसि जगतां जयकारिणी |
	स्थापयामीह देवि त्वां जयं देहि गृहे मम || ११-४८९ ||

	श्रीफल श्रीनिकतोऽसि सदा विजयवर्धन |
	देहि मे धर्मकामार्थान् प्रसन्नो भव सर्वदा || ११-४९० ||

	दाडिम्यघप्रणाशाय क्षुन्नाशाय तथा नृणाम् |
	निर्मिताऽसि पुरा धात्रा प्रसीद त्वमुमाप्रिये || ११-४९१ ||

	स्थिरा भव सदा लोके दुर्गेशोकविनाशिनि |
	मया त्वं पूजिता नियं स्थिरा भव हरप्रिये || ११-४९२ ||

	ब्राह्मेषु मानो मानेषु माननीयः सुरासुरैः |
	स्नापयामि महादेवीं मानं देहि नमोऽस्तु ते || ११-४९२ ||

	लक्ष्मीस्त्वं धान्यरूपाऽसि प्राणिनां प्राणदायिनी |
	स्थिराऽत्यन्तं हि नो भूत्वा गृहे कामप्रदा भव || ११-४९३ ||

	ततो द्वित्रिनदीतोयं कृत्वा कलशगर्भगम् |
	चन्दनालोडितं चापि स्नापयेत् तेन चण्डिकाम् || ११-४९४ ||

	शीता चालकनन्दा च चक्षुर्भद्रादृषद्वती |
	तुङ्गभद्रा कृष्णवर्णा पयोष्णी नर्मदा तथा || ११-४९५ ||

प्. १०११) तापी भीमरथी सिप्रा * वितस्तैरावती तथा |
	गोदावरी विपासा च शतद्रुः सिन्धुरेव || ११-४९६ ||

	चर्मण्वती च कावेरो ताम्रपर्णी महानदी |
	करतोया बहुदा च शोणा वेत्रवती तथा || ११-४९७ ||

	देविका भैरवः कोका गोमती चोत्पलावती |
	आत्रेयी भारती गङ्गा यमुना च सरस्वती || ११-४९८ ||

	सरयूर्गण्डकी चापि श्वेतगन्धा च कौशिकी |
	भोगवती च पाताले स्वर्गे मन्दाकिनी तथा || ११-४९९ ||

	एताश्चान्याश्च या नद्यो भाषिता याश्च नेरिताः |
	देवखातानि तीर्थानि कूपा निर्झरसंज्ञकाः || ११-५०० ||

	सरांसि सिन्धवश्चापि सम्भेदा ये च भूतले |
	सर्वे त्वामभिषिञ्चन्तु ब्रह्मविष्णुमहेश्वराः || ११-५०१ ||

	वासुदेवो जगन्नाथस्तथा संकर्षणः प्रभुः |
	प्रद्युम्नश्चानिरुद्धश्च भवतीं स्नापयन्त्विमे || ११-५०२ ||

	ख्याता ये द्वादशादित्या रुद्रा एकादशापि च |
	मरुतश्चोनपञ्चाशद्वसवोऽष्टर्त्तवश्च षट् || ११-५०३ ||

	आखण्डलोऽग्निर्भगवान् यमो वै निर्-ऋतिस्तथा |
	वरुणः पवनश्चैव धनाध्यक्षस्तथा शिवः || ११-५०४ ||

	ब्रह्मणा सहितः शेषो दिक्पालाः स्नापयन्त्वमी |
	कीर्त्तिर्लक्ष्मीर्धृतिर्मेधा पुष्टिः श्रद्धा क्षमा रतिः || ११-५०५ ||

	बुद्धिर्लज्जा क्रिया शान्तिस्तुष्टिः कान्तिश्च मातरः |
प्. १०१२) एतास्त्वामभिषिञ्चन्तु शक्तिरूपधरास्तव || ११-५०६ ||

	आदित्यश्चन्द्रमा भौमबुधजीवसितार्कजाः |
	राहुः केतुश्च भवतीं स्नापयन्तु ग्रहा नव || ११-५०७ ||

	ऋषयो मनवो गावो देवमातर एव च |
	देवपत्न्योऽध्वरा नागा दैत्याश्चाप्सरसां गणाः || ११-५०८ ||

	त्रिशूलच्क्रचापर्ष्टिभुशुण्डी परिघो गदा |
	कुन्तमुद्गरखट्वाङ्गशक्तितोमरपर्शवः || ११-५०९ ||

	पट्टिशो मुद्गलः प्रासभिन्दिपालकटङ्ककाः |
	हूता शतघ्नी कुलिशपाशकर्त्तृहलानि च || ११-५१० ||

चत्वार ऋग्यजुःसामार्थर्वणो निगमा हि ये |
	अङ्गानि शिक्षा कल्पश्च छन्दो व्याकरणं तथा || ११-५११ ||

	निरुक्तं ज्यौतिषं चापि पुराणान्यखिलानि च |
	मीमांसान्यायवेदान्ताक्षपत्साङ्ख्यपतञ्जलाः || ११-५१२ ||

	स्मृतिशास्त्राणि सर्वाणि दण्डनीतिर्विधाऽपि च |
	गन्धर्वायुर्धनुर्वेदाश्चतुःषष्टिश्च याः कलाः || ११-५१३ ||

	अस्त्राणि सर्वशस्त्राणि वाहनानि नृपास्तथा |
	औषधानि च सर्वाणि शिल्पविद्यादिकानि वा || ११-५१४ ||

	मुक्तामाणिक्यवैदूर्यवज्रेन्द्रमणयस्तथा |
	गोमेदपद्मरागौ च प्रवालः श्याम एव च || ११-५१५ ||

	रत्नानि यानि चान्यानि कालस्यावयवाश्च ये |
	मन्वन्तराणि सर्वाणि चत्वार्यपि युगानि हि || ११-५१६ ||

	अब्दमासर्त्तुपक्षाहोरात्रायनकलालवाः |
	राशिनक्षत्रयोगाश्च कलांशाश्चापि सूक्ष्मकाः || ११-५१७ ||

प्. १०१३) सरितः सागराः शैलस्तीर्थानि जलदा नदाः |
	देवदानवगन्धर्वा यक्षराक्षसपन्नगाः || ११-५१८ ||

	एते त्वामभिषिञ्चन्तु धर्मकामार्थसिद्धये |
	सिन्धुरैवतशोणाद्या ये ह्रदा भुवि विश्रुताः || ११-५१९ ||

	सर्वे सुमनसो भूत्वा भृङ्गारैः स्नापयन्तु ते |
	तक्षकाद्याश्च ये नागाः पातालतलवासिनः || ११-५२० ||

	स्नापयन्तु जगद्धात्रि भृङ्गारैस्त्वां सुवासितैः |
	अथ द्रव्यविशिषेण मन्त्रभेदान् ब्रवीमि ते || ११-५२१ ||

	पौराणानपि तान्त्रीयान्महास्नापनकर्मणि |
	सर्वेषामधिपो देव ईशानो नाम नामतः || ११-५२२ ||

	शूलपाणिर्महादेवः स त्वां संस्नापयेत् प्रहुः |
	स्नापयेच्छङ्खतोयेन मन्त्रमेनमुदीरयेत् || ११-५२३ ||

	मन्दाकिन्यास्तु यद्वारि सर्वपापहरं परम् |
	स्वर्गस्रोतःसमुद्भूतं स्नानं भवतु तेन ते || ११-५२४ ||

	गाङ्गेन वारिणा देवीं स्नापयेन्मनुनाऽमुना |
	उष्णं सुखस्पर्शकरं ज्योतिर्वह्निसमन्वितम् || ११-५२५ ||

	मलापहारकं कल्यं तेन स्नानं समाचर |
	स्नापयेत् पाथसोष्णेन पठन्मन्त्रममुं प्रिये || ११-५२६ ||

	गन्धाढ्यं शोभनं चैव शीतलं सुमनोहरम् |
	सर्वपापहरं तोयं तत् ते स्नानाय कल्पताम् || ११-५२७ ||

	अमुनाऽमोदिसलिलकुम्भेन स्नापयेच्छिवाम् |
	पुण्यं पवित्रं स्वच्छं च शीतलं स्वादु यज्जलम् || ११-५२८ ||

प्. १०१४) स्नानाय कल्पतां तत् ते तथैव श्रमशान्तये |
	मेध्याच्छशीतलाम्भोभिः स्नापयेदमुनेश्वरीम् || ११-५२९ ||

	गावः पवित्रा ह्यनघा गावो विश्वस्य मातरः |
	गावोऽध्वराणां धात्र्यश्च गोषु सर्वं प्रतिष्ठितम् || ११-५३० ||

	तदङ्गप्रसृतैः पञ्चगव्यैस्त्वां स्नापयाम्यहम् |
	इति सामान्यतो मन्त्रं पठित्वा तदनु प्रिये || ११-५३१ ||

	प्रत्येकं पञ्चगव्येन स्नापयेज्जगदम्बिकाम् |
	गावं मूत्रेण पुण्येन सर्वाघपरिमोषिणा || ११-५३२ ||

	स्नापयामि जगद्धात्रीं पुत्रायुर्धनवृद्धये |
	एतेन स्नापयेदेवीं गोमूत्रेण शनैः शनैः || ११-५३३ ||

	पवित्रताकरं भूमेर्विभूतेः कारणं परम् |
	गोमयं सर्वपापघ्नं तेन त्वां स्नापयाम्यहम् || ११-५३४ ||

	मन्त्रमेनं पठेद्देवीं स्नपायेद्गोमयाम्भसा |
	यद्गवामङ्गसम्भूतं हविषः कारणं हि यत् || ११-५३५ ||

	दधि तत् तेऽङ्गलावण्यकरणाय भवत्विदम् |
	दध्नाऽमुना भगवतीं स्नापयेद्देशिकोत्तमः || ११-५३६ ||

	यज्ञक्रियाकलापोऽयम् सर्वो यस्मिन् प्रतिष्ठितः |
	पयसा तादृशेन त्वां स्नापयामि हरप्रियाम् || ११-५३७ ||

	गृणन्नमुं गव्यदुग्धैः स्नापयेज्जगदम्बिकाम् |
	यद्धोमसाधनत्वेन प्रथितं निगमादिषु || ११-५३८ ||

	यच्चाप्यग्निमुखेनैव भुञ्जते निखिलाः सुराः |
	यस्मात् पवित्रं नैवास्ति बलवीर्यकरं च यत् || ११-५३९ ||

	तेन त्वां स्नापयाम्यद्य गव्येन हविषेश्वरीम् |
प्. १०१५) कालीममूभ्यां मन्त्राभ्यां घृतेन स्नापयेद्बुधः || ११-५४० ||

	एकीकृत्य ततः पञ्चगव्यानि सकलानि हि |
	तथाऽनामिकयाऽलोड्य कुशमूलेन वा प्रिये || ११-५४१ ||

	यस्मात् परं नापरमस्ति मेध्यं देहे गतं यद्वृजिनं निहन्ति |
	नास्ते परं हृद्यमतस्तदेतत्स्नानाय भूयात् तव पञ्चगव्यम् || ११-५४२ ||

	स्नापयेत् पञ्चगव्येन मन्त्रेणानेन कालिकाम् |
	गव्यं पयो दधि घृतं माध्वीकं सितशर्कराः || ११-५४३ ||

	पञ्चामृतमिदं प्रोक्तममुना स्नापयेदुमाम् |
	सारं गृहीत्वा जगतां त्रयाणां यन्निर्मितं यज्ञकृते विधात्रा || ११-५४४ ||

	पञ्चामृतं तन्मधुरं मनोज्ञं संस्नापकं ते जगदम्ब भूयात् |
	मनुनैवामुना पञ्चामृतेन स्नापयेच्छिवाम् || ११-५४५ ||

तथा |

	ओं कात्यायन्यै विद्महे भगवत्यै धीमहि तन्नो दुर्गा प्रचोदयात् |

	एतेनेक्षुरसेनैव स्नापयीत सुरेश्वरीम् |

तन्त्रान्तरे |

	महौषधीभिः सर्वाभिः सर्वकामार्थसिद्धये || ११-५४६ ||

	या औषधीति मन्त्रेण स्नापयेज्जगदम्बिकाम् |

(महौषध्य उक्ता मात्स्ये)

	सहदेवी तथा व्याघ्री वला चातिवला तथा || ११-५४७ ||

	शङ्खपुष्पी च सिंही च वचा चैव सुवर्चसा |
	महौषध्यष्टकं प्रोक्तं महास्नाने नियोजयेत् || ११-५४८ ||

व्याघ्री कण्टकारिका | वला वाट्यलकः |
सवौषधयस्तु प्रागेवोक्ताः |
तथा |

	सहस्रधारकुम्भेन स्नापयेज्जगदम्बिकाम् |

प्. १०१६) (महाकालसंहितायाम्)

	सागराः सरितः सर्वाः स्वर्गस्रोतो नदास्तथा || ११-५४९ ||

	तिस्रः कोट्योऽर्धकोटिश्च तीर्थानि पृथिवीतले |
	कूपाः सरः प्रस्रवणा देवखाताः सगर्तकाः || ११-५५० ||

	कुल्याश्च निर्झरी वाप्यो यावन्तश्च जलाशयाः |
	लवणेक्षुसुरासर्पिर्दधिदुग्धजलात्मिकाः || ११-५५१ ||

	समुद्राः सप्त तद्द्वीपा ये च सप्त प्रकीर्त्तिताः |
	जम्बूप्लक्षकुशक्रौञ्चशाकशाल्मलिपुष्कलाः || ११-५५२ ||

	अभिषिञ्चन्तु सर्वे त्वां मन्त्रपाठवशीकृताः |
	अग्निमीलेति मन्त्रेण ऋग्वेदस्याद्यया ऋचा || ११-५५३ ||

	त्वां स्नापयतु गव्येन पयः कुम्भेन चण्डिकाम् |
	इषे त्वाख्येन मन्त्रेण स्नापयत्विक्षुजद्रवैः || ११-५५४ ||

	षडशीतिभिदा युक्तो यजुर्वेदः सुरेश्वरीम् |
	सहस्रशाखासंयुक्तः सामवेदो मधुद्रवैः || ११-५५५ ||

	अग्न आयाहि मन्त्रेण त्वां स्नापयतु चण्डिकाम् |
	अथर्ववेदो हविषा बहुशाखासमन्वितः || ११-५५६ ||

	शन्नो देवीति मन्त्रेण देवि त्वामभिषिञ्चतु |
	अष्टादश पुराणानि व्यासेनोक्तानि यानि हि || ११-५५७ ||

	यानि चोपपुराणानि दध्ना त्वां स्नापयन्तु हि |
	महर्षिभिः प्रणीतानि धर्मशास्त्राणि यानि च || ११-५५८ ||

	शतं चाशीतिरूपाणि स्नापयन्तु महेश्वरीम् |
	सुरास्त्वामभिषिञ्चन्तु ब्रह्मविष्णुमहेश्वराः || ११-५५९ ||

	स्वर्गनद्यम्बुपूर्णेन आद्येन कलशेन तु |
प्. १०१७) अमुना गाङ्गतोयेन स्नापयेत् परमेश्वरीम् || ११-५६० ||

	मरुतश्चाभिषिञ्चन्तु भक्तिमन्तः सुरेश्वरीम् |
	मेघतोयाम्बुपूर्णेन द्वितीयकलशेन च || ११-५६१ ||

	एतेन वृष्टिनीराढ्यकुम्भेन स्नापयेच्छिवाम् |
	सारस्वतेन तोयेन स्वच्छमेध्येन चण्डिके || ११-५६२ ||

	विद्याधराः स्नापयन्तु तृतीयकलशेन तु |
	सरस्वत्यम्बुसम्पूर्णघटेनाप्लावयेच्छिवाम् || ११-५६३ ||

	त्वां स्नापयन्तु शक्राद्या लोकपालाः समागताः |
	सागरोदकपूर्णेन तुर्येण कलशेन हि || ११-५६४ ||

	अभावेनाम्बुना देवीं स्नापयेन्मनुनाऽमुना |
	वारिणा परिपूर्णेन पद्मरेणुसुगन्धिना || ११-५६५ ||

	पञ्चमेनाभिषिञ्चन्तु नागास्त्वां कलशेन हि |
	पद्मपुष्पसमायुक्तजलकुम्भमनुस्त्वसौ || ११-५६६ ||

	हिमवन्मेरुकैलाशा अभिषिञ्चन्तु पर्वताः |
	निर्झरोदकपूर्णेन षष्ठेन कलशेन हि || ११-५६७ ||

	अमुना निर्झराम्भोभिः स्नापयेत् परमेश्वरीम् |
	सर्वतीर्थाम्बुपूर्णेन कलशेन सुरेश्वरीम् || ११-५६८ ||

	सप्तमेनाभिषिञ्चन्तु ऋषयः सप्त खेचराः |
	मन्त्रेणैतेन तीर्थाम्बुकुम्भेन स्नापनं चरेत् || ११-५६९ ||

	वसवस्त्वाऽभिषिञ्चन्तु कलशेनाष्टमेन तु |
	सारसेनैव तोयेन दुर्गे देवि नमोऽस्तु ते || ११-५७० ||

	देवीमनेन मन्त्रेण सिञ्चेत् कासारवारिणा |
प्. १०१८) धर्मो ज्ञानं च वैराग्यं तपः सत्यं क्षमा धृतिः || ११-५७१ ||

यशो विवेको नियमो ब्रह्मचर्यं दया दमः |
शान्तिर्मौनं तथा शौचं सन्तोषो मितभाषिता || ११-५७२ ||

	यवत्यश्चोपनिषदः कैवल्यप्रतिपादकाः |
	स्थावरं जङ्गमं चापि त्रैलोक्ये यत् प्रतिष्ठितम् || ११-५७३ ||

	यद्ब्रह्मसृष्टावुत्पन्नं मूर्त्तं चामूर्त्तमेव च |
	अचरं यच्चरं चापि यद्वाङ्मयमवाङ्मयम् || ११-५७४ ||

	ते सर्वे स्नापयन्तु त्वां नवमेन घटेन हि |
	स्नापयेच्छुद्धतोयेन चण्डिकां मनुनाऽमुना || ११-५७४ ||

	इत्युक्तं ते महास्नानं शरदर्चाविधौ प्रिये |
	दिनान्तरेऽपि कुर्वीत भक्तश्चेद्भक्तिभावितः || ११-५७५ ||

	अनेन विधिना यस्तु स्नापयेज्जगदम्बिकाम् |
	सप्तजन्मकृतात् पापान्मुक्तः स्यान्नात्र संशयः || ११-५७२ ||

	दिव्याष्टाब्दसहस्राणि देवीलोके वसेत् तथा |
	नवम्यां तु महास्नानं धनपुत्रविवर्धनम् || ११-५७३ ||

	सहस्रयज्ञस्य फलं लभते नात्र संशयः |
राजा राज्यमवाप्नोति शत्रुनाशं तथैव च || ११-५७४ ||

	स्वाभीष्टमाप्नुवन्त्यन्ये महास्नानेन पार्वति |
	महास्नानादनु ततो भूतेभ्यो वलिमुत्सृजेत् || ११-५७५ ||

	स कौलानां मांसमद्ये माषान्नं स्मृतिवर्त्तिनाम् |
	गृहीत्वा तममूभ्यां वै मनुभ्यामुत्सृजेद्वलिम् || ११-५७६ ||

	भूताः प्रेताः पिशाचाश्च ये वसन्त्यत्र भूतले |
	ते गृह्णन्तु मया दत्तं वलिमेनम् प्रसाधितम् || ११-५७७ ||

	पूजिता गन्धपुष्पाद्यैर्वलिभिस्तर्पितास्तथा |
प्. १०१९) देशादस्माद्विनिःसृत्य पूजां पश्यन्तु मत्कृताम् || ११-५७८ ||

	ताररावौ कूर्चभूतौ भ्यसन्तो भूत एव च |
	ससन्ध्येष वलिर्हृच्च मन्त्रावेतावुदाहृतौ || ११-५७९ ||

रावः फ्रे/ | भूतः स्फ्रो/ |
तथा |

	अकृते बलिदाने तु महास्नानादनन्तरम् |
	अफलं तद्भवेद्देवि पूजाङ्गं हीयते तथा || ११-५८० ||

	विलुम्पन्ति सदा लुब्धा न च गृह्णन्ति देवताः |
	तस्माद्यत्नेन कर्त्तव्यं भूतानामपसारणम् || ११-५८१ ||

	लाजचन्दनसिद्धार्थभस्मदूर्वाक्षतादिकम् |
	गृहीत्वा ताररोषानुनिःश्रेण्यस्त्रमुदीरयेत् || ११-५८२ ||

	अपसर्पन्तु भूतास्ते ये भूताः शारदार्चिकाः |
	भूतानामविरोधेन देवीपूजां करोम्यहम् || ११-५८३ ||

	वेतालाश्च पिशाचाश्च राक्षसाश्च सरीसृपाः |
	अपसर्पन्तु सर्वत्र मन्त्ररूपास्त्रताडिताः || ११-५८४ ||

	अन्ते मनूनामे तेषां हू/ अः फडिति कीर्त्तयेत् |
	भूतादीनपसार्याथ द्वारपालेभ्य एव च || ११-५८५ ||

	त्रपाहृद्विल्वशाखान्ते वासिन्यै तदनन्तरम् |
	दुर्गायै कूर्चमस्त्रं च मन्त्रेणानेन पार्वति || ११-५८६ ||

	पाद्यादिभिः समभ्यर्च्य कुर्यान्नीराजनाविधिम् |

नीराजनं निर्मञ्छनम् |

प्. १०१२) द्वारदेशः समानीय कुर्यान्निर्मञ्छनं ततः || ११-५८७ ||

इति तन्त्रान्तरवचनात् 
तथा |

	धृत्वाऽसनं ततो देवीं पत्रिकां मृन्मयीमपि |
	संचाल्य गीतवद्यादीनिमं मन्त्रं समुच्चरेत् || ११-५८८ ||

	स्थापयेत् सुस्थिराकारां ततः कल्पित आसने |
	तारत्रपारावलक्ष्मीयोगिनीकामयोषितः || ११-५८९ ||

	डाकिनी चापि फेत्कारीं चण्डिके भगवत्यपि |
	चलद्वयं चालय द्विर्वर्ज्रकापालिनीत्यपि || ११-५९० ||

	पूजालयं द्विः प्रविश हू/ फट् स्वाहा ततः परम् |
	आगच्छ मद्गृहे देवि सह शक्तिभिरष्टभिः || ११-५९१ ||

	पूजां गृहाण विधिवत् सर्वकल्याणहेतवे |
	अनेन स्थापयेद्देवीं सर्वकल्याणदायिनीम् || ११-५९२ ||

	दिनत्रयस्य पूजार्थं वेदिकाद्यासनादिषु |

त्रपा ह्री/ | रावः फ्रे/ | योगिनी छ्री/ | कामः क्ली/ | योषित् स्त्री/ | डाकिनी ख्फ्रे/ | फेत्कारी ह्स्ख्फ्रे/ |
तथा |
	
तारचिद्रावडाकिन्यः स्था/ स्थी/ त्वमम्बिके तथा || ११-५९३ ||

	स्थिरीभव शिरश्चति स्थिरीकुर्यात् ततः परम् |

चिद्वाग्भवम् |
कलशस्थापनमाह |

	ततः पुनर्विरचिते सर्वतोभद्रमण्डले || ११-५९४ ||

	चित्रितं पञ्चवर्णेन दध्यक्षतफलान्वितम् |
	पञ्चरत्नेन हेम्ना च गर्भगेन विभूषितम् || ११-५९५ ||

	पट्टाच्छादनसंवीतग्रीवं पल्लवशोभितम् |
	व्रीहीनां वा यवानां वा स्थापयित्वोपरि प्रिये || ११-५९६ ||

प्. १०२१) वैदिकेन विधानेन कलशस्थापनं चरेत् |
	भूमिं स्पृष्ट्वा जपेन्मन्त्रं भूरसीति वरानने || ११-५९७ ||

	अथ धान्यमसीत्युक्त्वा व्रीहिने वाऽभिमन्त्रयेत् |
	आजिघ्रेत्युच्चरन्मन्त्रं कलशं तत्र विन्यसेत् || ११-५९८ ||

	वरुणस्येति मन्त्रेण पाथोभिः परिपूरयेत् |
	काण्डात् काण्डादिति प्रोच्य पल्लवं विन्यसेत् ततः || ११-५९९ ||


	फलं वा फलिनीत्युक्त्वा श्रीश्चेत्युक्त्वा प्रसूनकम् |
	गन्धद्वारेत्यथो गन्धं सहस्रेत्यक्षतं न्यसेत् || ११-६०० ||

	स्थिरीभवेति मन्त्रेण स्थिरीकरणमाचरेत् |
	वल्मीककुञ्जररदनदीसङ्गमपर्वतात् || ११-६०१ ||

	गोकुलाद्देवनृपतिद्वारादपि च मृत्तिकाः |
	आहृत्य हार्दमन्त्रेण प्रत्येकं निःक्षिपेद्घटे || ११-६०२ ||

हार्दमन्त्रेण नम इति मन्त्रेण |

	पूर्ववत् सर्ववस्त्वादिशोधनं विदधीत वै |
	प्रागुदीरितमन्त्रेण तथैवालोकनेन च || ११-६०३ ||

	यदात्मनाऽनवज्ञातं पूजाद्रव्यादिदूषणम् |
	अस्पृश्यस्पर्शनं वाऽपि यदन्यायार्जितं च वा || ११-६०४ ||

	तथा निर्माल्यसंस्पृष्टं कीटारोहणदूषितम् |
	नश्यन्ति तानि सर्वाणि दूषणान्यवलोकनात् || ११-६०५ ||

	भूतापसारणं कृत्वा भूतशुद्धिं विधाय च |
	सम्पूज्यासनमात्मीयं गणेशगुरुदेवताः || ११-६०६ ||

	नत्वा विदध्यात् तदनु प्राणायामत्रयं बुधः |
	पत्रिकायास्ततः कुर्यादृष्यादि यतमानसः || ११-६०७ ||

प्. १०२२) शरत्कालीनदुर्गार्चाविधेरस्य हि नारद |
	ऋषिश्छन्दश्च गायत्री श्रीदुर्गा देवता मता || ११-६०८ ||

	बीजं ह्रीमिति निर्दिष्टं शक्तिः श्रीमपि पार्वति |
	कीलकं क्लीमीति प्रोक्तं पूजायां विनियोगता || ११-६०९ ||

	अस्मिन्नेव ह्यवसरे सङ्कल्पं केऽपि कुर्वते |
	काम्यत्वान्नेतरे चास्य निन्यत्वान्नित्यकृत्यवत् || ११-६१० ||

	क्रियते यदि सङ्कल्पस्त्र्यहस्याप्येक एव हि |
	एक प्रयोगसंहारात् फलैक्याच्च विसर्जनात् || ११-६११ ||

	पीठे मूर्तौ च नित्यं तमृषिं तत्तन्मनोश्चरेत् |
	मृन्मूर्तिपत्रिकापक्षे मन्त्रं सर्षिं निशामय || ११-६१२ ||

	आदौ वेदादिमालेख्य द्विवारं दुर्ग ईरयेत् |
	सम्बुद्धिरथ रक्षिण्याः शिरसा सह कीर्त्तयेत् || ११-६१३ ||

	पत्रिकार्चोपचारादिप्रदानार्थं मनुस्त्वमौ |
	एकं द्वे द्वे त्रीणि च द्वे सकलो मन्त्र एव च || ११-६१४ ||

	कराङ्गुलीहृदादिष्वमी न्यस्या मन्त्रवर्णकाः |

तथा |

	नित्यपीठे पुरोदीर्णं स्वं स्वं ध्यानं समाचरेत् || ११-६१५ ||

	माहेयपीठिकापक्षे ध्यानमाकलय प्रिये |
	निस्तप्तस्वर्णवर्णाभां नवतारुण्यशालिनीम् || ११-६१६ ||

	पूर्णचन्द्राभवदनां जटामुकुटमण्डिताम् |
	लोलदीर्घासितत्र्यक्षां खण्डेन्द्वाबद्धशेखराम् || ११-६१७ ||

	दाडिमीकुसुमाकारदन्तपङ्क्तिविराजिताम् |
	उत्तुङ्गपीनवक्षोजां वलित्रयविराजिताम् || ११-६१८ ||

	अतिक्षामोदरीं देवीं नितम्बाभोगभासुराम् |
प्. १०२३) त्रिभङ्गस्थानकतया भज्यन्मध्यामिव स्थिताम् || ११-६१८ ||

	बाहुभिर्दशभिर्युक्तां सर्वालङ्करणान्विताम् |
	शूलं कृपाणं चक्रं च बाणं शक्तिं च दक्षिणे | ६१९ ||

	धारयन्तीमथो वामे पाशचर्माङ्कुशं धनुः |
	कण्ठीरवोपरिन्यस्तदक्षिणाङ्घ्रीसरोरुहाम् || ११-६२० ||

	संमुखस्थितसंछिन्नमहिषासुरमस्तकाम् |
	कण्ठनालोत्थदितिजसकिरीटकचोच्चयाम् || ११-६२१ ||

	पाशं वामकरेणैव बिभ्रतीं परमेश्वरीम् |
	शूलेन हृदि निर्भिन्नं पश्यन्तीं दानवं रुषा || ११-६२२ ||

	पाशाकारमहानागवेष्टितोदरबाहुकम् |
	भ्रूकुटीभीषणाकारं शोणितार्द्रकलेवरम् || ११-६२३ ||

	आकृष्टासिनिगलितकफोणिं हरिणा हठात् |
	स्रवद्रुधिरसंदोहवदनेन महात्मना || ११-६२४ ||

	स्तूयमानां सुरैः सर्वैर्ब्रह्माजेशमुखादिभिः |
	लीलया दानवं हत्वा किञ्चित् किञ्चिद्धसन्मुखीम् || ११-६२५ ||

	उग्रचण्डा प्रचण्डा च चण्डोग्रा चण्डनायिका |
	चण्डा चण्डवती चैव चण्डरूपा च चण्डिका || ११-६२६ ||

	आभिः शक्तिभिरष्टाभिः सततं परिवेष्टिताम् |
	चिन्तयेदीदृशीं दुर्गां धर्मकामार्थमोक्षदाम् || ११-६२७ ||

	ध्यात्वेत्थं मानसैरेवोपचारैः परिपूज्य च |
	पूर्वोक्तेनैव विधिना विदध्यादर्घसंस्थितिम् || ११-६२८ ||

	नैमित्तिकविधानेन विस्तारो यत्र कीर्त्तितः |
	सत्यां शक्तौ तु पाद्यादीन् पृथक्त्वेन प्रविन्यसेत् || ११-६२९ ||

प्. १०२४) अर्घस्योत्तरतः कार्यं पाद्यमाचमनीयकम् |
	स्नानीयं मधुपर्कं च उपचारास्तथा मया || ११-६३० ||

	अस्मिन्नेव क्षणे देवीपञ्चायतनपूजकः |
	गणेशार्कहरीशानां सम्भारैः कल्पितैर्यजेत् || ११-६३१ ||

	पीठार्चनं ततः कुर्यात् सामान्यं प्रथमं बुधः |
	सर्वशेषे योगरत्नं शेषमन्त्रोपबृंहितम् || ११-६३२ ||

	विधाय च पुनर्ध्यानमावाहनमथाचरेत् |
	मुद्राविभक्तिकलितं साधको मीलितेक्षणः || ११-६३३ ||

	मूलमन्त्रेणाथ सावयवीकृत्य विभावनैः |
	मन्वक्षरैः षडङ्गानि विन्यसेत् तदुपस्पृशन् || ११-६३४ ||

	मूलपीठप्रतिष्थायां यो मनुः प्रागुदीरितः |
	यन्त्रमूर्त्योस्तु तेनैव प्रतिष्ठां स्थिरयोश्चरेत् || ११-६३५ ||

	मृन्मूर्तिपत्रिकाकुम्भशूलास्यादिष्वपि प्रिये |
	के चनेच्छन्ति तन्मन्त्रं नैव कापालिकादयः || ११-६३६ ||

	अन्यान् पौरिणिकान् मन्त्रान् वैदिकानपि का/श्चन |
	ईरयेत् पीठिकाकुम्भमाहेयप्रतिमादिषु || ११-६३७ ||

	ता/स्ते वदामि सुतनु नन्दिकेश्वरभाषितात् |
	हस्तं दत्वा पत्रिकायां तारादि तत्सदित्यपि || ११-६३८ ||

	त्रिरुदीर्य पठेन्मन्त्रानेवैतान् स्थिरपीठयोः |
	आगच्छ मद्गृहे देवि अष्टाभिः शक्तिभिः सह || ११-६३९ ||

	पूजां गृहाण विधिवत् सर्वकल्याणकारिणि |
	एह्येहि भगवत्यम्ब शत्रुक्षयजयप्रदे || ११-६४० ||

	भक्तितः पूजयामि त्वां नवदुर्गे सुरार्चिते |
प्. १०२५) दुर्गे देवि समागच्छ सान्निध्यं चापि कल्पय || ११-६४१ ||

	यज्ञभागं गृहाण त्वमष्टाभिः शक्तिभिः सहः |
	शारदीयामिमां पूजां करोमि त्रिदशार्चिते || ११-६४२ ||

	आज्ञापय महादेवि दैत्यदर्पनिषुदनि |
	दुष्पारे घोरसंसारे सागरे पतितं सदा || ११-६४३ ||

	त्रायस्व वरदे देवि नमस्ते शङ्करप्रिये |
	ये देवा याश्च देव्यश्च चलितायां चलन्ति हि || ११-६४४ ||

	आवाहयामि तान् सर्वा/श्चण्डिके परमेश्वरि |
	प्राणान् रक्ष यशो रक्ष रक्ष दारान् सुतं धनम् || ११-६४५ ||

	सर्वरक्षाकरी यस्मात् त्वं हि देवि जगत्प्रिये |
	प्रविश्य तिष्ठ यज्ञेऽस्मिन् यावत् पूजां करोम्यहम् || ११-६४६ ||

	मेनानन्दकरे देवि सर्वसिद्धिं च देहि मे |
	आगच्छ चण्डिके देवि सर्वकल्याणहेतवे || ११-६४७ ||

	पूजां गृहाण सुमुखि नमस्ते शङ्करप्रिये |
	आवाहयामि देवि त्वां मृन्मये श्रीफले तथा || ११-६४८ ||

	त्रिशूले कलशे खड्गे मण्डले चित्र एव च |
	कैलाशशिखराद्देवि विन्ध्याद्रेर्हिमपर्वतात् || ११-६४९ ||

	आगत्य विल्वशाखायां चण्डिके कुरु सन्निधीम् |
	स्थापिताऽसि मया देवि पूजये त्वां प्रसीद मे || ११-६५० ||

	चण्डे चण्डात्मिके चण्डि चण्डविग्रहधारिणि |
	विल्वशाखां समाश्रित्य तिष्ठ देवि गणैः सह || ११-६५१ ||

	अथवा मृन्मये कुम्भे त्रिशूले खड्ग एव च |
	तथा चित्रपटे वाऽरिनृमुण्डे वह्निमण्डले || ११-६५२ ||

प्. १०२६) सर्वगा त्वं समागत्य सान्निध्यमिह कल्पय |
	देवि त्वं जगतां मातः सृष्टिसंहारकारिणि || ११-६५३ ||

	मण्डलेषु समस्तेषु सान्निध्यमनुकल्पय |
	चतुर्विंशतिसङ्ख्येषु अधिष्ठेयेषु चण्डिके || ११-६५४ ||

	आगत्य शारदीं पूजां हृह्ण देवि प्रसीद मे |
	आवाहिताऽसि देवि त्वं निखिले मण्डले तव || ११-६५५ ||

	भूत्वाऽत्रैव स्थिरात्म त्वं मद्गेहे कामदा भव |
	चण्डि त्वं चण्डरूपाऽसि सुरतेजःसमुद्भवे || ११-६५६ ||

	परिवारैः समागत्य स्थितिमत्र कुरु द्रुतम् |
	अष्टादशैतान् प्रजपेन्मन्त्रान् पौराणिकान् प्रिये || ११-६५७ ||

	ततो हंसः शुचीत्येवं प्रतद्विष्णुस्तवेत्यपि |
	तथा विष्णुर्योनिमिति तार्त्तियकतयोदितम् || ११-६५८ ||

	तारव्याहृतिपूर्वा च गायत्री तारपश्चिमा |
	त्र्यम्बकं चेति पञ्चैतान् वैदिकान् प्रजपेन्मनून् || ११-६५९ ||

	नेमानपि स्थिरे पीठे मूर्त्तौ वा परिकल्पयेत् |
	अतः प्राणप्रतिष्ठां वै कुर्वीत मनुविस्तरैः || ११-६६० ||

	आद्येन नित्यख्यातेन निमित्तोक्तेन तत्परम् |
	आख्यास्यमानतार्त्तीयमनुना तदनन्तरम् || ११-६६१ ||

	तच्च शारदपूजायां नेतरस्यां कदाचन |
	पीठमूर्त्त्योरपि तथा मण्डले नेतरत्र च || ११-६६२ ||

	तारमैधत्रपारावयोगिन्यो डाकिनी तथा |
	फेत्कारीकूर्चवनिता बीजानीमानि वै नव || ११-६६३ ||

	एह्येहि भगवत्येवं ततो ब्रूयात् पदत्रयम् |
प्. १०२७) त्रयस्त्रिंशत्कोटिपदात् तथा त्रिदशशब्दतः || ११-६६४ ||

	तेजःकल्पितशब्दाच्च शरीरे परिकल्पयेत् |
	पदात् तथा च महिषासूरतो मर्दिनीत्यपि || ११-६६५ ||

	ततो जगत्त्रयेत्युक्त्वा पालिनि प्रतिकीर्त्तयेत् |
	कामप्रसादपाशाश्च नृसिंहकमले ततः || ११-६६६ ||

	आगच्छद्वितयं चापि सान्निध्यं कल्पयद्वयम् |
	पूजालयम् प्रविश्योक्त्वा तिष्ठयुग्ममतः परम् || ११-६६७ ||

	ततो विसन्ध्यष्टशक्तिपदात् परिवृते वदेत् |
	ज्वलयुग्मं प्रज्वलयुगं स्फुर प्रस्फुर चेदृशम् || ११-६६८ ||

	अङ्कुशप्रेतभैरव्योऽमाहारप्रलयास्ततः |
	विद्युन्महाक्रोधताराः शिरः शेषे ततः परम् || ११-६६९ ||

	शतमष्टादशोपेतं वर्णानामत्र वै मनौ |
	मन्त्रत्रयेणामुनैव कुर्यात् प्राणप्रतिष्ठितम् || ११-६७० ||

	मृन्मूर्तिपत्रिकाकुम्भादिषु सर्वान्तिमं मनुम् |
	श्रौत पठेन्मनोजूतिरिति कौलेतरो नरः || ११-६७१ ||

	नैमित्तिकोक्तेन तथा कुर्यादावाहनं ततः |
	मन्त्रेण त्रिरुदीर्णेन न पत्र्यां पीठ एव हि || ११-६७२ ||

	अथ कौलादयः कुर्युरस्मिन्नवसरे प्रिये |
	नैमित्तिकेन विधिना पात्रस्थापनमुत्तमम् || ११-६७३ ||

	न्यासौघान् पुरतः कृत्वा नैमित्तिकविधीरितान् |
	शक्तौ तु पञ्चकान् सर्वान् षोढात्रितयमेव हि || ११-६७४ ||

	माहेयपत्र्योर्नैतां वै प्रकुर्वीत कदाचन |
	पात्राणां स्थापनं चापि कुर्यात् स्वेन मतेन हि || ११-६७५ ||

प्. १०२८) विचाररीती एषां वै नैमित्तिक उदीरिते |
	सा कल्पना च ते मन्त्राः स क्रमः संस्थितिश्च सा || ११-६७६ ||

	ते न्यासाः शोधनं तच्च वस्तु वा तर्पणं च तत् |
	शरदर्चापीठमूर्त्योर्नैमित्तिकसमर्हणात् || ११-६७७ ||

	कस्यापि मत ईशानि नैवाणुरपि भिद्यते |
	विशिष्यातो मया तन्त्रपौराणिकविधिद्वयम् || ११-६७९ ||

	उच्यते स मनुः प्रायो बुद्धिमद्बुद्धिगोचरः |
	पत्रिकादिषु पौराणं तान्त्रिकं पीठ एव हि || ११-६८० ||

	वस्त्वर्पणस्य प्रत्येकं ये मन्त्राः पूर्वमीरिताः |
	नैमित्तिकार्चनविधौ ग्राह्यास्तेऽत्रापि पार्वति || ११-६८१ ||

	प्रत्येकं मनवो ये वै पत्रिकादिषु संस्थिताः |
	तानिदानीं प्रवक्ष्यामि तत्तद्वस्त्वर्पणाविधौ || ११-६८२ ||

	यथा तत्तन्मनूच्चारादनुमूलमनूदितान् |
	कथ्यते वस्तुदानाय तथाऽत्रापि सुरेश्वरि || ११-६८३ ||

	पौराणिकमनुं प्रोच्य तदन्ते परिकीर्त्तयेत् |
	द्वात्रिंशद्वर्णकं मन्त्रमथवा भैरवोदितम् || ११-६८४ ||

	कात्यायनोपासितं यज्जयदुर्गादशाक्षरम् |
	ताभ्याम् पौराणिकार्चायां वस्तुदानसमुद्धृतेः || ११-६८५ ||

	द्वयोरशक्तावेकं वा आवश्यकतयेरयेत् |
वक्ष्ये तयोरुद्धृतिं तदाद्यं नन्दीश्वरार्चितम् || ११-६८६ ||

	तारत्रपाभ्यां ङेन्ता स्याद्दक्षयज्ञविनाशिनी |
	महाघोराऽपि च तथा योगिनीकोटिशब्दतः || ११-६८७ ||

	तद्वत् परिवृता कार्या मायाबीजं ततः परम् |
	पूर्ववद्भद्रकाली च हृन्मन्त्रः सर्वशेषगः || ११-६८८ ||

प्. १०२९) अथवा तारतो दुर्गा इति वारद्वयं वदेत् |
	सम्बुद्ध्यन्तां रक्षणीं च तर्जनीमनुरन्त्यगः || ११-६८९ ||

	यद्यपीमौ मनू देवि तान्त्रिकौ समुदीरितौ |
	तथाऽपि पौराणिकान्ते नियोज्यौ तत्तदर्हणे || ११-६९० ||

	अथ सर्वोपचारीयान् वक्ष्ये पौराणिकान्मनून् |
	पूर्वमेवोदिताः सन्ति निमित्तार्चासु तान्त्रिकाः || ११-६९१ ||

	त एवात्र नियोक्तव्याः प्रत्येकं तत्तदर्पणे |
	पत्रिकादिषु पौराणाः पीठमूर्त्त्योस्तु तान्त्रिकाः || ११-६९२ ||

	आसनं पाद्यमर्घ्यं च ततोऽन्वाचमनीयकम् |
	मधुपर्कं स्नानजलं वस्त्रं भूषणचन्दने || ११-६९३ ||

	पुष्पं धूपं च दीपं च नेत्राञ्जनमतः परम् |
	अलक्तं चापि नैवेद्यं प्रदक्षिणनमस्कृती || ११-६९४ ||

	उपचारा इमे प्रोक्ता देवीतुष्टिविधायकाः |
	यद्यद्वै दीयते द्रव्यमलङ्कारादिकाञ्चनम् || ११-६९५ ||

	तेषां दैवतमुच्चार्य कृत्वा च प्रोक्षणार्चने |
	उत्सृज्य तत्तन्मन्त्रेण तत्तन्नाम्ना निवेदयेत् || ११-६९६ ||

	सर्वशुद्धिं तु पौराणक्रमेण धरयाऽचरेत् |
	इदं त आसनं दत्तं मया सुरवरार्चिते || ११-६९७ ||

	भवैतस्मिन्निषण्णा त्वं यावत् पूजां करोम्यहम् |
	दूर्वापराजितापद्मश्यामाकसहितं जलम् || ११-६९८ ||

	पाद्याय कल्पते देवि विशेषार्चासु नान्यथा |
	पाद्यं गृह्ण मया दत्तं सर्वदुःखापहारकम् || ११-६९९ ||

प्. १०३०) त्रायस्व वरदे देवि घोरादस्माद्भवार्णवात् |
	स्नाते वस्त्रे च नैवेद्ये दद्यादाचमनीयकम् || ११-७०० ||

	तच्च स्वधापदैर्दद्यान्मधुपर्कं तथा प्रिये |
	अर्घं स्वाहापदेनैव सर्वमन्यन्नमः पदैः || ११-७०१ ||

	गन्धपुष्पाक्षतयवकुशाग्रतिलसर्षपान् |
	विल्वपत्रक्षीरदूर्वासहितं सलिलं शुचि || ११-७०२ ||

	शऽऽखपात्रगतं कृत्वा कालिकायै निवेदयेत् |
	दूर्वाक्षतसमायुक्तं विल्वपत्रसमन्वितम् || ११-७०३ ||

	शोभनं शङ्खपात्रस्थं गृहाणार्घं हरप्रिये |
	नानातीर्थोद्भवं वारि सर्ववस्तूपकल्पितम् || ११-७०४ ||

	गृहाणार्घमिमं देवि जगद्धात्रि नमोऽस्तु ते |
	चन्द्रजातीलवङ्गैलाकक्कोलसहितं जलम् || ११-७०५ ||

	विशेषाचमनीयं वै दद्याद्देव्यै फलेच्छया |
	आमोदवस्तुसुरभीकृतमेतदनूत्तमम् || ११-७०६ ||

	गृहाणाचमनीयं त्वं मया भक्त्या निवेदितम् |
	इमा आपो मया भक्त्या तव पादतलेऽर्पिताः || ११-७०७ ||

	आचामय महादेवि प्रीता शान्तिं प्रयच्छ मे |
	सुराभावे घृतदधि मधु कांस्ये निवेदयेत् || ११-७०८ ||

	मधुपर्कं तदुद्दिष्टं प्रार्थनीयं दिवौकसाम् |
	मधुपर्कं महेशानि ब्रह्मणा परिकल्पितम् || ११-७०९ ||

	मया निवेदितं तुभ्यं गृहाण जगदीश्वरि |
	मधुपर्कप्रदानान्ते पुनराचमनीयकम् || ११-७१० ||

	दातव्यं प्राशनान्तेऽस्य यत उच्छिष्टता भवेत् |
प्. १०३१) वारीदं हि ममामोदि प्रसन्नं मेध्यमेव च || ११-७११ ||

	मया निवेदितं भक्त्या स्नाह्यनेन सुरेश्वरि |
	नानावर्णसमायुक्तपट्टसूत्रादिनिर्मितम् || ११-७१२ ||

	वासःशुक्लं तथा रक्तं गृहाण त्रिदशेश्वरि |
	देहशोभाकरं पूतं रञ्जितं नागवस्तुभिः || ११-७१३ ||

	परिधत्स्व जगद्धात्रि वासो भक्त्या निवेदितम् |
	वाससः परिधानान्ते पुनराचमनीयकम् || ११-७१४ ||

	दातव्यं भक्तिभावेन स्मृत्युक्तत्वान्मनुष्यवत् |
	दिव्यरत्नसमायुक्ता वह्निभानुसमप्रभाः || ११-७१५ ||

	अलङ्कारास्तवाङ्गानि शोभयन्तु सुरेश्वरि |
	अनुलेपनमेतत् ते महासुरभि शीतलम् || ११-७१६ ||

	मया निवेदितं देवि गृहीत्वा लेपयाङ्गकम् |
	इदं कुसुममामोदि ग्रामारण्यसमुद्भवम् || ११-७१७ ||

	प्राणसन्तर्पणं हृद्यं मयां दत्तं प्रगृह्यताम् |
	कर्पूरागुरुसंमिश्रो वनस्पतिरसोद्भवः || ११-७१८ ||

	मया निवेदितो धूपो देवदेवि प्रगृह्यताम् |
	अग्निज्योती रविज्योतिश्चन्द्रज्योतिस्तथैव च || ११-७१९ ||


ज्योतिषामुत्तमं ज्योतिर्दीपोऽयं प्रतिगृह्यताम् |
त्वं चन्द्रसूर्यज्योतींषि विद्युदग्न्योस्तथैव च || ११-७२० ||

त्वमेव जगतां ज्योतिर्दीपोऽयं प्रतिगृह्यताम् |
	स्निग्धमुष्णं हृद्यतमं दृशां शोभाकरं तव || ११-७२१ ||

	गृहीत्वा कज्जलं सद्यो नेत्राण्यञ्जय पार्वति |
	त्वत्पादाम्भोजनखरद्युतिकारि मनोरमम् || ११-७२२ ||

प्. १०३२) अलक्तकमिदं देवि मया दत्तं प्रगृह्यताम् |
	नानाविधानि रम्याणि स्वादूनि रसवन्ति च || ११-७२३ ||

	मया दत्तानि गृह्यन्तां नैवेद्यानि सुरार्चिते |
	फलपूलानि सर्वाणि ग्रामकाननजानि च || ११-७२४ ||

	नानाकारसुगन्धीनि गृहाण  परमेश्वरि |
	चतुर्विधमिदं भोज्यं देवि षड्भी रसैर्युतम् || ११-७२५ ||

	सदा तृप्तिकरं रम्यमिदमन्नं प्रगृह्यताम् |
	गव्यसर्पिःपयोयुक्तं नानामधुरमिश्रितम् || ११-७२६ ||

	निवेदितं देवि मया परमान्नं प्रगृह्यताम् |
	अमृतै रचितं दिव्यं घृतखण्डविनिर्मितम् || ११-७२७ ||

	पिष्टकं विविधं स्वादु गृहाण हरवल्लभे |
	मोदकं स्वादु रुचिरं कर्पूरादिभिरन्वितम् || ११-७२८ ||

	मिश्रं नानाविधैर्द्रव्यैः प्रतिगृह्याशु भुज्यताम् |
	ताम्रपात्रे स्थितं सीधुं पयो गव्यमथात्र वा || ११-७२९ ||

	नारिकेलोदकं कांस्ये गृहाण शङ्करप्रिये |
	पानीयं शीतलं स्वच्छं प्रसन्नं घनसारयुक् || ११-७३० ||

	भोजने तृप्तिकृद्देवि कृपया प्रतिगृह्यताम् |
	भोजनान्ते प्रदातव्यं पुनराचमनीयकम् || ११-७३१ ||

	पूर्वोक्तेनैव मन्त्रेण सर्वत्रैव शुचिस्मिते |
	फलपत्रकसंयुक्तं कर्पूरादिसुवासितम् || ११-७३२ ||

	मुखकान्तिकरं हृद्यं ताम्बूलं प्रतिगृह्यताम् |
	दूर्वाङ्कुरं ततो देव्यै दद्यात् साधकसत्तमः || ११-७३३ ||

प्. १०३३) नमस्ते सर्वगे देवि नमस्ते भुक्तिमुक्तिदे |
	दूर्वां गृहाण देवि त्वं मां निस्तारय सङ्कटात् || ११-७३४ ||

	विल्वपत्रं ततो देव्यै पृथक्त्वेन निवेदयेत् |
	अमृतोद्भवं श्रीयुक्तं महादेव प्रियं सदा || ११-७३५ ||

	पवित्रं ते प्रयच्छामि पत्रं मालूरशाखिनः |
	नानापुष्पेण रचितां स्तनबद्धां सुगन्धिनीम् || ११-७३६ ||

	प्रभ्रष्टां लम्बनां चापि तव देवि निवेदये |
	सर्वशेषे प्रदातव्यं सिन्दूरं पत्रिकार्चने || ११-७३७ ||

	अनुलेपनकाले तु पीठमूर्त्त्योर्भिदेयती |
	अलिकादिकशोभायाः कारकं रागसम्भवम् || ११-७३८ ||

	अतिरागि समुत्पिञ्जसिन्द्रूरं प्रतिगृह्यताम् |
	चमरीपुच्छजं श्वेतं हेमदण्डि सुलोम च || ११-७३९ ||

	मयाऽर्पितं राजचिह्नं चामरं प्रतिगृह्यताम् |
	वर्हिवर्हकृताकारं मध्यदण्डसमन्वितम् || ११-७४० ||

	गृह्यतां व्यजनं देवि देहस्वेदापनत्तये |
	येन भीषयसे दैत्यान् येन पूरयसेऽम्बरम् || ११-७४१ ||

	तां घण्टां ते प्रयच्छामि महिषघ्नि प्रगृह्यताम् |
	दीपैरनेकैर्विहितमारात्रिकमिदं शुभम् || ११-७४२ ||

	निवेदयामि ते देवि संहराज्ञानजं तमः |
	सर्वशेषे प्रदातव्यं पुष्पाणामञ्जलित्रयम् || ११-७४३ ||

	तन्मनुस्तु वरारोहे दुर्गागायत्र्युदीरिता |

प्. १०३४)ओं चण्डिकायै विद्महे भगवत्यै धीमहि तन्नो गौरी प्रचोदयात् |

	अनेन विधिना यस्तु मन्त्रैरेभिश्च पार्वति || ११-७४४ ||

	महिषघ्नीं महामायां पत्रिकासु प्रपूजयेत् |
	अश्वमेधफलं प्राप्य स गच्छेच्चण्डिकालयम् || ११-७४५ ||

	इहापि च भवेत् सद्यः कल्याणानां स भाजनम् |
	पूजारीतिर्वरारोहे पीठमूर्त्त्योरपीदृशी || ११-७४६ ||

	मन्त्रभेदः परो ज्ञेयः पात्राणां स्थापनं तथा |
	प्रत्येकं तु ततः कुर्यात् पत्रिकाणां तु पूजनम् || ११-७४७ ||

	यावच्छक्योपचारेण मन्त्रेणापि पृथक् पृथक् |
	एका तत्तदधिष्ठात्री देवता परिकीर्त्तिता || ११-७४८ ||

	तत्तन्नाम्ना चतुर्थ्यन्तां समावाह्यार्चयेत् प्रिये |
	आदौ तु रम्भाधिष्ठात्री ब्रह्माणी परिकीर्त्तिता || ११-७४९ ||

	कालिका कच्च्यधिष्ठात्री त्रिपुरघ्नेन भाषिता |
	दुर्गा हरिद्राधिष्ठात्री जयन्त्यां कार्त्तिकी तथा || ११-७५० ||

	शिवा च विल्वाधिष्ठात्री दाडिमाधिष्ठिता तत्था |
	शत्रुसङ्घक्षयकरी विज्ञेया रक्तदन्तिका || ११-७५१ ||

	मुनिभिः शोकरहिताऽशोकाधिष्ठात्र्युदीरिता |
	तथैव मानाधिष्ठात्री चामुण्डा परिकीर्त्तिता || ११-७५२ ||

	लक्ष्मीश्च धान्याधिष्ठात्री नन्दीशेनोपपादिता |
	नवपत्रिकाधिष्ठात्री कात्यायन्यप्युदीरिता || ११-७५३ ||

	याथाऽसां क्रमतो देवि नामान्युक्तानि ते मया |
	तथैव मन्त्रमेकैकं क्रमेन प्रब्रुवेऽधुना || ११-७५४ ||

प्. १०३५) ब्रह्माणि त्वं ससागच्छ सान्निध्यमिह कल्पय |
	रम्भारूपेण सर्वत्र शान्तिं कुरु नमोऽस्तु ते || ११-७५५ ||

	महिषासुरयुद्धेषु कच्चीभूताऽसि कालिके |
	मनुष्यानुग्रहार्थाय लोकमेनमुपागता || ११-७५६ ||

	हरिद्रे वरदे देवि दुर्गारूपाऽसि शोभने |
	मम विघ्नविनाशाय पूजां गृह्ण प्रसीद मे || ११-७५७ ||

	निशुम्भशुम्भमथने सेन्द्रैर्देवगणैः पुरा |
	जयन्ती पूजिताऽसि त्वमस्माकं वरदा भव || ११-७५८ ||

	महादेवप्रियकरो वासुदेवप्रियः सदा |
	सदा कालीप्रीतिकरो विल्ववृक्ष नमोऽस्तु ते || ११-७५९ ||

	दाडिमि त्वं पुरा युद्धे रक्तबीजस्य संमुखे |
	चामुण्डाप्रीतिमकरोत् तस्मात् त्वां पूजयाम्यहम् || ११-७६० ||

	हरप्रीतिकरो वृक्षो ह्यशोकः शोकनाशनः |
	दुर्गाप्रीतिकरत्वेन मामशोकं सदा कुरु || ११-७६१ ||

	यस्य पत्रे वसेद्देवी मानवृक्ष शचीप्रिय |
	ममैवानुग्रहार्थाय पूजां गृह्ण सुरेश्वरि || ११-७६२ ||

	जगतः प्राणरक्षार्थं ब्रह्मणा निर्मितं पुरा |
	उमाप्रीतीकरं धान्यं तस्मात् त्वं रक्ष मां सदा || ११-७६१ ||

	पत्रिके नवदुर्गे त्वं महादेवमनोहरे |
	पूजां समास्तां संगृह्य रक्ष मां त्रिदशेश्वरि || ११-७६२ ||

	प्रत्येकमित्थं संपूज्य मन्त्रैरेतैरुदीरितैः |
	नामाभ्यामपि ङेन्ताभ्यामुक्ताभ्यां पूर्वमेव ते || ११-७६३ ||

	सामान्यपीठन्यासोक्तनामभिर्ङेन्तबृंहितैः |
प्. १०३६) दिक्पालानपि नित्योक्तवाहनायुधसंयुतान् || ११-७६४ ||

	वस्तुभिः पीठमूर्त्त्योस्तु नित्यनैमित्तिकोदितैः |
	प्रावृत्यार्चनविस्तारैर्यजेत् परमेश्वरीम् || ११-७६५ ||

	यावती कथिता नित्य इति कर्त्तव्यता मया |
	यथा नैमित्तिके चापि द्वयीमपि नियोजयेत् || ११-७६६ ||

	संप्रयोगममन्त्राणामवदन्नैत्यके विधौ |
	तं केवलं विधायेशि सर्वमन्यमुपाचरेत् || ११-७६७ ||

	नैमित्तिकीयः संग्राह्योऽन्यः सर्व उभयात्मकः |
	प्रयोगो यादृशीयस्तु तादृशीयं हि तर्पणम् || ११-७६८ ||

	शक्तौ तु पत्रिकार्चायां दशास्त्राणि प्रपूजयेत् |
	ङेन्तैस्तारहृदो मध्येऽधिष्ठितैस्तत्तदक्षरैः || ११-७६९ ||

	ततोऽनु सर्वपूजान्ते पूजयेन्महिषासुरम् |
	वलिं दद्यात् स्वशक्त्या च पशूनपि खगानपि || ११-७७० ||

	नैमित्तिके तद्विधानं प्रागेव तव कीर्त्तितम् |

इति सप्तमीकृत्यम् |

अथाष्टमीकृत्यम् |

तत्रैव |

	एतावत् सप्तमीकृत्यमथाष्टम्यर्चनं शृणु || ११-७७१ ||

	सप्तम्युक्तविधानं हि पूर्वमेवानुवर्त्तते |
	अधिकं यत् तदाख्यास्ये सर्वमन्यत् पुरोक्तवत् || ११-७७२ ||

	शोधनं द्रव्यजातानामासनादेस्तथैव च |
	प्राणायामो भूतशुद्धिर्मातृकान्यास एव च || ११-७७३ ||

	तथा पीठषडङ्गाख्यन्यासौ न्यासान्तराण्यपि |
	विधाय पूर्वोक्तरीत्या च महास्नानं तथैव च || ११-७७४ ||

प्. १०३७) दर्पणे प्रतिबिम्बं च कारयित्वा पुरोक्तवत् |
	दन्तकाष्ठं निवेद्याथ संकल्पं विरचयय च || ११-७७५ ||

	अर्घसंस्थापनादीनि विधाय च पुरोक्तवत् |
	समाप्यात्मार्चनं चापि घटे गणपतिं यजेत् || ११-७७६ ||

	सूर्यादीनपि पञ्चायतनान् संपूज्य यत्नतः |
	ध्यात्वाऽथ मानसैरेवोपचारैः परिपूज्य च || ११-७७७ ||

	उपचारैः षोडशभिर्महामायां समर्चयेत् |
	तैस्तैर्मन्त्रैस्तदनुक्रमतश्चापि पार्वति || ११-७७८ ||

	मुद्राप्रदर्शनैस्तैरुपचारनिवेदनैः |
	पीठमूर्त्त्योस्तान्त्रिकोक्तरीत्या पूजनमाचरेत् || ११-७७९ ||

	पत्रिकासु च पौराणक्रमतो जगदीश्वरि |
	कृत्वाऽवरणपूजां हि पीठे द्वाभ्यां समाचरेत् || ११-७८० ||

	नित्यनैमित्तिकोक्ताभ्यां महाष्टम्यर्चनक्रमे |
	विशेषं कं चिदाख्यास्ये पत्रिकायाः प्रपूजने || ११-७८१ ||

	पूर्वादिवसुकोणेषु दशोपचरणैर्यजेत् |
	देव्याः शक्तीः क्रमेणैवोग्रचण्डाद्या विशेषतः || ११-७८२ ||

	मन्त्रमालामयीसंस्थैर्मन्त्रैरासां तु कौलिकः |
	नन्दिकेशपुराणोक्तैर्मनुभिः पद्यरूपिभिः || ११-७८३ ||

	श्रुत्यध्वन्याः पूजयेयुरुग्रचण्डादिकाः प्रिये |
	मनू/स्तदीयानधुना ब्रवीमि तव सुन्दरि || ११-७८४ ||

	तारह्नीकमला आदौ मध्ये ङेन्ताभिधा तथा |
	अन्ते हृन्मनुरेवं हि परिपाटी प्रकीर्त्तिता || ११-७८५ ||

	उग्रचण्डा तु भयदा मध्याह्नार्कसमप्रभा |
प्. १०३८) सा मे सदाऽस्तु वरदा तस्यै नित्यं नमो नमः || ११-७८६ ||

	प्रचण्डे पुत्रदे नित्यं प्रचण्डगणसंवृते |
	जगदानन्ददे देवि प्रसन्ना भव सर्वदा || ११-७८७ ||

	चण्डोग्रे भूतरूपाऽसि सर्वभूतभयप्रदा |
	सौम्या भूता मयि सदा वरदा भव शोभने || ११-७८८ ||

	या सिद्धिरिति नाम्ना तु देवेशेन प्रकाशिता |
	शासि त्वं साऽसि देवेशि नमस्ते चण्डनायिके || ११-७८९ ||

	देवि चाण्डात्मिके चण्डे चण्डारिविजयप्रदे |
	धर्ममोक्षप्रदाऽसि त्वं नित्यं मे वरदा भव || ११-७९० ||

	या सृष्टिस्थितिसंहारगुणत्रयसमन्विता |
	यस्याः परा न चान्याऽस्ति चण्डवत्यै नमो नमः || ११-७९१ ||

	चण्डरूपा महाचण्डा चण्डनायकचण्डिका |
	सर्वसिद्धिप्रदा देवि तस्यै नित्यं नमो नमः || ११-७९२ ||

	बालार्कारुणनेत्रा या सर्वदा भक्तवत्सला |
	चण्डासुरस्य मथनी वरदा साऽस्तु चण्डिका || ११-७९३ ||

	ततोऽष्टदलपद्मस्य अष्टावृत्या दलेषु च |
	यजेच्चतुःषष्टिमिता योगिनीगणरूपिणीः || ११-७९४ ||

	तारत्रयं पुरो दत्वा शेषे नम इदं पदम् |
	ङेन्तं ततो नाम तासां मध्ये कृत्वा नियोजयेत् || ११-७९५ ||

	उपचारैः पञ्चभिर्वा पुष्पैर्वा केवलाक्षतैः |
	ब्रह्माणी चण्डिका रौद्री गौरीन्द्राणी तथैव च || ११-७९६ ||

	कौमारी भैरवी दुर्गा नारसिंही च कालिका |
प्. १०३९) चामुण्डा शिवदूती च वाराही कौशिकी तथा || ११-७९७ ||

	माहेश्वरी शङ्करी च जयन्ती सर्वमङ्गला |
	करालिनी मुक्तकेशी शिवा शाकम्भरी तथा || ११-७९८ ||

	भीमा शान्ता भ्रामरी च रुद्राणी चण्डरूपिणी |
	क्षमा धात्री स्वधा स्वाहा अपर्णा च महोदरी || ११-७९९ ||

	घोररूपा महाकाली विद्युज्जिह्वा कपालिनी |
	क्षेमङ्करी महामाया मेघमाला बलाकिनी || ११-८०० ||

	शुष्कोदरी चण्डघण्टा महाप्रेता प्रियङ्करी |
	खरतुण्डी ऋक्षकर्णी बलप्रमथनी तथा || ११-८०१ ||

	मनोमथन्यपि तथा सर्वभूतदमन्यपि |
	उमा तारा महानिद्रा विजया च जया तथा || ११-८०२ ||

	शैलपुत्री महोल्का च त्रिशूलिन्यञ्जनप्रभा |
	कूष्माण्डी विश्वसंत्रासा तथा कात्यायनी परा || ११-८०३ ||

	कालरात्रिर्महागौरी चतुःषष्टिरिमा मताः |
	पूजयेन्मण्डलस्यान्ते सर्वकामार्थसिद्धये || ११-८०४ ||

	पुनश्च कोटियोगिन्यः पूज्याः एकाख्यया प्रिये |
	पद्मपत्राग्रहाग्रेषु पूर्ववन्मन्त्रकल्पनैः || ११-८०५ ||

	ततो देवीसन्निधाने सम्यग्दुर्गा फलप्रदा |
	ऐशान्यादिक्रमे द्वे द्वे मध्ये वा नव पूजयेत् || ११-८०६ ||

	आसामप्युग्रचण्डादिवन्मन्त्रः परिकीर्त्तितः |
	पाद्यादिभिः पूर्ववच्च तत्तन्मन्त्रैः प्रपूजयेत् || ११-८०७ ||

प्. १०४०) मृत्युञ्जयप्राणसंस्थैरथ पौराणिकैरपि |
	पूर्वपक्षः कौलिकानामुत्तरः श्रुतिशालिनाम् || ११-८०८ ||

	तन्मन्त्रामधुना वक्ष्ये सावधाना निशामय |
	चतुर्मुखीं जगद्धात्रीं हंसारूढां वरप्रदाम् || ११-८०९ ||

	सृष्टिकर्त्रीं महाभागां ब्रह्मणीं तां नमाम्यहम् |
	वृषारूढां शिवां भद्रां त्रिनेत्रां वरदां शिवाम् || ११-८१० ||

	माहेश्वरीं नमस्यामि जगत्संहारकारिणीम् |
	कौमारीं पीतवसनां मयूरवरवाहिनीम् || ११-८११ ||

	शक्तिहस्तां शोणदेहां नमामि वरदां सदा |
	शङ्खचक्रगदापद्मधारिणीं कृष्णविग्रहाम् || ११-८१२ ||

	स्थितिरूपां खगेन्द्रस्थां वैष्णवीं प्रणमाम्यहम् |
	वराहरूपिणीं देवीं दंष्ट्रोद्धृतवसुन्धराम् || ११-८१३ ||

	शुभदां नीलवसनां वाराहीं तां नमाम्यहम् |
	नृसिंहरूपिणीं भीमां दैत्यदानवघातिनीम् || ११-८१४ ||

	विकरालनखां शुभ्रां नारसिंहीं नमाम्यहम् |
	इन्द्राणीं गजकुम्भस्थां सहस्रनयनां शुभाम् || ११-८१५ ||

	नमामि वरदां देवीं सर्वदेवनमस्कृताम् |
	चामुण्डां मुण्डमथनीं मुण्डमालोपशोभिताम् || ११-८१६ ||

	अट्टाट्टहासमुदितां नमाम्यात्मविभूतये |
	कात्यायनीं दशभुजां महिषासुरमर्दिनीम् || ११-८१७ ||

	प्रसन्नवदनां देवीं वरदां प्रणमाम्यहम् |
	चण्डिके नवदुर्गे त्वं महादेवप्रिये सदा || ११-८१८ ||

	पूजां समस्तां संगृह्य रक्ष मां त्रिदशेश्वरि |
प्. १०४१) कात्यायन्याश्च दुर्गाया मन्त्रद्वयमिदं मतम् || ११-८१९ ||

	इमे तेनैव मन्त्रेण पूजयेत् सुरवन्दिते |
	पुनः पूर्वोक्तविधिना देवीरेकादशर्चयेत् || ११-८२० ||

	जयन्तीं मङ्गलां कालीं भद्रकालीं कपालिनीम् |
	दुर्गां क्षमां शिवां धात्रीं स्वधां स्वाहां च पूजयेत् || ११-८२१ ||

	ततोऽस्त्रपूजां कुर्वीत सप्तम्यर्चनतोऽधिकाम् |
	प्रणवाद्यैर्नमोऽन्तैश्च मन्त्रैरेव सुरेश्वरि || ११-८२२ ||

	आदौ तु दक्षिणे भागे ततो वामे प्रपूजयेत् |
	पाद्यादिभिस्त्रिशूलादीन् केवलैरक्षतैरथ || ११-८२३ ||

	सर्वायुधानां प्रथमो निर्मितस्त्वं पिनाकिना |
	शूलसारं समाकृष्य कृत्वा मुष्टिग्रहं शुभम् || ११-८२४ ||

	असिर्विशसनः खड्गस्तीक्ष्णधारो दुरासदः |
	श्रीगर्भो विजयश्चैव धर्मपाल नमोऽस्तु ते || ११-८२५ ||

	चक्रं त्वं विष्णुरूपोऽसि विष्णुपाणौ सदा स्थितः |
	देवीहस्तगतश्चासि चक्रराज नमोऽस्तु ते || ११-८२६ ||

	सर्वायुधानां श्रेष्ठस्त्वं दैत्यसेनानिषूदन |
	भयेभ्यः सर्वदा रक्ष तीक्ष्णबाण नमोऽस्तु ते || ११-८२७ ||

	शक्ते त्वं सर्वदेवानां गुहस्य च विशेषतः |
	शक्ति रूपेण सर्वत्र रक्षां कुरु नमोऽस्तु ते || ११-८२८ ||

	रक्षारूपेण खेट त्वमरिसंहारकारकः |
	सदा देवीकरगत मां रक्ष बहुसङ्कटात् || ११-८२९ ||

	सर्वायुधमहामात्र सर्वासुरनिषूदन |
	चाप मां सर्वतो रक्ष साकं सायकसत्तमैः || ११-८३० ||

प्. १०४२) पाश त्वं नागरूपोऽसि विषपूर्णो विषोदरः |
	शत्रूणां दुःसहो नित्यं नागपाश नमोऽस्तु ते || ११-८३१ ||

	अङ्कुशोऽसि नमस्तुभ्यं गजानां त्वं नियामकः |
	देवानामपि रक्षार्थं पार्वत्याऽसि धृतः करे || ११-८३२ ||

	यस्या निनादमाकर्ण्य शकृन्मूत्रे प्रसुस्रुवः |
	दैत्यसङ्घाः पाहि सा त्वं घण्टे नानाविधाद्भयात् || ११-८३३ ||

	परशो त्वमतिक्ष्णोऽसि सर्ववैरिविमर्दन |
	देवीहस्तगतश्चासि सदा तुभ्यं नमो नमः || ११-८३४ ||

	यानि यानीह मुख्यानि प्रसिद्धान्यायुधानि च |
	क्षयकारीणि शत्रूणां विख्यातानि जगत्त्रये || ११-८३५ ||

	यानि यान्यम्बिका धत्ते करेषु स्वेषु सर्वदा |
	भुशुण्डीपाशपरिघभिन्दिपालास्तु लागुडाः || ११-८३६ ||

	ऋष्टितोमरकुन्ताश्च पट्टिशो मुशलस्तथा |
	गदाशतघ्नीकुणपच्छुरिकाकर्त्तरीमुखाः || ११-८३७ ||

	सर्वा/स्तान् पूजयाम्यद्य महाष्टम्यां विशेषतः |
	सर्वे रक्षन्तु मां नित्यम् सर्वसिद्धिं ददत्वपि || ११-८३८ ||

	तारात् कूर्चाच्च दुर्गायै सर्वायुधपदान्यपि |
	धारिण्यै नम उच्चार्य दद्यात् पुष्पाञ्जलित्रयम् || ११-८३९ ||

	ततो देव्याः किरीटादीनलङ्कारान् प्रपूजयेत् |
	ताराद्येन नमोऽन्तेन नाम्ना ङेन्तेन तस्य च || ११-८४० ||

	ततः प्रपूजयेद्देव्याः सिंहासनमनुत्तमम् |
	ताराद्वज्रनखदंष्ट्रायुधाय परिकीर्त्त्य हि ||

	महासिंहाय हु/ हृच्च सिंहमेतेन पूजयेत् |
प्. १०४३) यथोपकल्पितैरेवोपचारैः कुसुमाक्षतैः || ११-८४१ ||

	तदन्ते मनुनैतेन देव्याः सिंहासनं यजेत् |
	आसनं चासि देव्यास्त्वं घोरदंष्ट्रोत्कटान्वितः |	| ८४२ ||

	हिमाद्रिशिखराकार सिंहराज नमोऽस्तु ते |
	देव्या दत्तवरत्वेन विशेषान्महिषासुरम् || ११-८४३ ||

	अष्टम्यां च नवम्यां च पूजयेद्बहुविस्तरैः |
	यावच्छक्योपचारैस्तु पाद्यादिभिरनेकधा || ११-८४४ ||

	नमोऽन्तः प्रणवादिश्च ङेन्तोऽन्तर्महिषासुरः |
	एतेन मनुना सर्वोपचारानस्य चार्पयेत् || ११-८४५ ||

	न सामान्यासुरधिया साक्षाद्रुद्रधियैव हि |
	पूजान्ते कीर्त्तयेन्मन्त्रानमून् बद्धाञ्जलिः प्रिये || ११-८४६ ||

	रुद्रोऽस्यसुरराज त्वं देवानां दर्पनाशकः |
	पितुर्वरप्रार्थनया महिषीगर्भसम्भवः || ११-८४७ ||

	कात्यायन्या समं योद्धुं सामर्थ्यं कस्य विद्यते |
	केनासुरेण विधृतः समरे मधुसूदनः || ११-८४८ ||

	केनान्येन विजित्याजौ त्रिदशाः सेवकीकृताः |
	मन्वन्तरत्रयं केन भुक्तं राज्यमकण्टकम् || ११-८४९ ||

	बभूव कस्य वा सेना परार्धशतसंमिता |
	रुद्ररूपधरायातो महिषासुर ते नमः || ११-८५० ||

	ततः संपूजयेद्देवि चतुरो वटुकानपि |
	सिद्धपुत्रं ज्ञानपुत्रं तथा सहजपुत्रकम् || ११-८५१ ||

	शेषे समयपुत्रं च मन्त्रमेषां निशामय |
	वेदादिकमलाबीजे पुरतोऽन्ते नमोऽपि च || ११-८५२ ||

प्. १०४४) तत्तन्नाम्ना सह तथा वटुको विग्रहीकृतः |
	स ङेन्त इति मन्त्राः स्युरेतेषां जगदीश्वरि || ११-८५३ ||

	समस्तैरुपचारैस्तु यथाविभवकल्पितैः |
	पूजयेद्वटुकानेताञ्छृण्वन्यावृत्तिपूजनम् || ११-८५४ ||

	पूजयेत् क्षेत्रपाला/श्च मध्ये किञ्जल्कपक्षयोः |
	हेतुकं त्रिपुरघ्नं च अग्निजिह्वं तथैव च || ११-८५५ ||

	अग्निवेतालसंज्ञं च कालं चाथ करालकम् |
	एकपादं भीमनाथमुत्तरादिक्रमेण तु || ११-८५६ ||

	अधुना मन्त्रमेतेषां ब्रवीमि शृणु पार्वति |
	तारकूर्चक्षेत्रपालबीजत्रयमिदं पुरः || ११-८५७ ||

	एतन्नाम्ना सह पुनः क्षेत्रपालः सविग्रहः |
	ङेन्तो महाभीषणश्च तद्वदेव प्रकीर्त्तितः || ११-८५८ ||

	क्रोधो हृच्छिरसी चापि मन्त्र एषां वरानने |
	मण्डलस्य चतुर्दिक्षु द्वौ द्वौ मध्ये च पूजयेत् || ११-८५९ ||

	भैरवान् नव देवेशि शरदर्चनकर्मणि |
	असिताङ्गो रुरुश्चण्डः क्रोध उन्मत्त एव च || ११-८६० ||

	आनन्दश्च कपाली च भीषणस्तदनन्तरम् |
	संहारी सर्वशेषे स्यात् कीर्त्तिता नव भैरवाः || ११-८६१ ||

	तारत्रपारोषबीजं तत्तन्नाम ततः परम् |
	भैरवान्तं विग्रहि च ङेन्तं हृन्मन्त्रसंयुतम् || ११-८६२ ||

	दिक्ष्वष्टसु बहिः पद्माद्दिगीशानष्ट पूजयेत् |
	इन्द्रोऽग्निश्च यमश्चैव नैर्-ऋतो वरुणस्तथा || ११-८६३ ||

	वायुः सोमश्च ईशान एतन्नाम्ना परिस्थिता |
प्. १०४५) वज्रं शक्तिश्च दण्डश्च खड्गः पाशोऽङ्कुशस्तथा || ११-८६४ ||

	ध्वजशूले अमीषां तु शस्त्राणि कथितानि ते |
	नैर्-ऋतो वरुणश्चापि मध्येऽनन्तः प्रकीर्त्तितः || ११-८६५ ||

	तदस्त्रं चक्रमुदितं यथेन्द्रेशानमध्यतः |
	ब्रह्मा सपद्म इत्येते दिगीशा दश ईरिताः || ११-८६६ ||

	मन्त्ररीती इदानीं त्वं समाकल्पय भामिनि |
	प्रणवं पुरतो दत्वा तत्तन्नाम ततः परम् || ११-८६७ ||

	ततः परं तत्तदस्त्रं सशब्दपरिबृ/हितम् |
	सवाहनपरीवारं सायुधं तदनन्तरम् || ११-८६८ ||

	शब्दाश्चत्वार इत्येते ङेन्ताः कार्या नमस्ततः |
	ततो दद्याद्वलिं देव्यै पूर्वोदितविधानतः || ११-८६९ ||

	अष्टम्यामधिकं दद्यात् सप्तमीवलिदानतः |

तन्त्रान्तरे |

	ततो यथाशक्ति जपं कृत्वा स्तोत्रमुदीरयेत् || ११-८७० ||

वलिदानविधिः स्तोत्रं चाग्रे वक्ष्यते |
तथा |

साष्टाङ्गं प्रणमेद्भूमौ देवीं भक्तिपरायणः |

(निर्णयामृते) पुराणान्तरे |

	ततः खड्गं नमस्कृत्य शत्रूणां वधसिद्धये || ११-८७१ ||

	इच्छेत विजयं राज्ये सुभिक्षं चात्मनो नृपः |
	पुनः पुनः प्रणम्यार्यां संस्मरेद्धृदये शिवाम् || ११-८७२ ||

	सर्वं कृत्वेति कौरव्य अष्टम्यां जागरं निशि |
	नटनाटकघोषैश्च कारयेच्च महोत्सवम् || ११-८७३ ||

अथाष्टमीनवम्योः सन्धौ चामुण्डापूजा |

प्. १०४६) (महाकालसंहितायाम्)

	अष्टमीनवमीसन्धौ कुर्वते के चिदर्चनम् |
	तत्सन्धिपूजनमिति पुराणादिषु कीर्त्तितम् || ११-८७४ ||

	नवम्यामर्धरात्रे वा तत्परेणापि पूजनम् |
	तान्त्रिकाः के चिदिच्छन्ति सिद्धिं तूभयथाऽर्चने || ११-८७५ ||

	चामुण्डारूपधारिण्यास्तत्र देव्यास्तु पूजनम् |
	विहितं नान्यरूपिण्याः कृत इत्येष निर्णयः || ११-८७६ ||

	तन्मन्त्रं ध्यानमस्यास्तु समाकल्पय साम्प्रतम् |

चामुण्डाया मन्त्रध्याने तन्त्रान्तरोक्ताष्टमातृकाप्रकरणे वक्ष्यामः |
तथा |

	एवं ध्यात्वा च सम्पूज्य विविधोपायनादिभिः || ११-८७७ ||

	शक्तौ तु मार्त्तिकीः स्थालीः पूरयेदन्नतेमनैः |
	पक्वान्नैराममांसैश्च रुधिरैर्देयपक्षिणाम् || ११-८७८ ||

	ताश्च संपूजयेद्गन्धै रक्तपुष्पाक्षतरपि |
	उपरिष्टाद्धूपदीपैररिबलैर्मनुभिश्च यः || ११-८७९ ||

	वलिं समुत्सृजेत् तेन महतीं श्रियमश्नुते |
	शक्तियामे ततः पश्चात् केचित् कुर्वन्ति कौलिकाः || ११-८८० ||

	तद्विधानं पुरैवोक्तं तेनैवैतां समापयेत् |

अथ नवमीकृत्यम् |

(भविष्यपुराणे)

	नवम्यां श्रीसमायुक्ता देवैः सर्वैः सुपूजिता || ११-८८१ ||

	जघान महिषं दुष्टमवध्यं देवताभिः |
	लब्ध्वाऽभिषेकं वरदा शुक्ले चाश्वयुजस्य च || ११-८८२ ||

प्. १०४७) तस्मात् सा तत्र सम्पूज्या नवम्यां चण्डिका बुधैः |
	महत्त्वं हि यतः प्राप्ता तत्र देवी सरस्वती || ११-८८३ ||

	तदर्थं महती प्रोक्ता नवमीयं सदा बुधैः |
	पूजयित्वा महादेवीं नवम्यां मन्त्रचण्डिकाम् || ११-८८४ ||

	महत्त्वं प्राप्तवान् वीर ब्रह्मा विष्णुस्तथाऽमराः |
	तस्मादियं महापुण्या नवमी पापनाशिनी || ११-८८५ ||

	उपोष्या तु प्रयत्नेन सततं सर्वपार्थिवैः |
	पूर्वोत्तरेण ऋक्षेण संयुक्ता विधिवन्नृप || ११-८८६ ||

	विशेषतो नृपाद्यैश्च बालैर्वृद्धैः सयौवनैः |
	ब्राह्मणैः क्षत्रियैर्वैश्यैः शूद्रैरन्यैश्च सेवकैः || ११-८८७ ||

इत्यादि (दुर्गोत्सवपद्धतौ)
तन्त्रान्तरे |

	ततो महानवम्यां च पूजयेज्जगदम्बिकाम् |
	अष्टम्यां यावती प्रोक्ता विस्तरेण समर्हणा || ११-८८८ ||

	नवम्यामपि कर्त्तव्या तावत्येव वरानने |
	विशेषस्तत्र कर्त्तव्यं प्रभूतवलिदानकम् || ११-८८९ ||

(महाकालसंहितायाम्)

	नैमित्तिकक्रमेणैव पीठमूर्त्त्यर्चनं चरेत् |
	शक्तौ नित्योदितावृत्यर्चनं कुर्वीत साधकः || ११-८९० ||

	नान्यां पूजां वरारोहे व्यवस्थेयं शिवोदिता |
	पीठमूर्ती पत्रिकामृन्मूर्त्ती यो भक्तिभावितः || ११-८९१ ||

	कुरुते तस्य विहितं पूजनद्वितयं तदा |
	पत्रिकायाः पुरः पूजा पीठमूर्त्त्योस्ततः परम् || ११-८९२ ||

	सर्वाऽपि तान्त्रिकी रीतिः पीठमूर्त्त्योरुदीरिता |
प्. १०४८) पत्रिकादिषु पौराणी रीतिरुक्ता पुरारिणा || ११-८९३ ||

	असंसृष्टं पृथक्कृत्य द्वयमेतन्मयोदितम् |
	ततः परं सुरेशानि पाठयेदथ वा पठेत् || ११-८९४ ||

	मार्कण्डेयपुराणान्तर्गतां भगवतीस्तुतिम् |
	समग्रां वा पठेदाहो वधं शुम्भनिशुम्भयोः || ११-८९५ ||

	महिषासुरस्याप्यथ वा मधुकैटभयोरपि |
	कुर्यादुभयमेवात्र विधिं संकल्पपूर्वकम् || ११-८९६ ||

	ब्राह्मणान् वरयित्वैव वस्त्रालङ्करणासनैः |
	विदध्यात् कामनोल्लेखं पूजां शक्त्या च पुस्तके || ११-८९७ ||

	शनैः पठेत् पाठकोऽपि वर्णौच्चारणपूर्वकम् |
	सुव्यक्तं नातिविश्लिष्टं न शिरश्चालगीतवत् || ११-८९८ ||

	तनु मान्दोलयन् नापि न हसन् न रुदन् व्रजन् |
	नाश्नन्नान्यैरालप/श्च न मध्ये च्छिन्नवत् तथा || ११-८९९ ||

	आचान्तः कृतशौचश्च पदोरुद्गमनीयवान् |
	एतेन विधिनाऽधीते तुष्यते जगदम्बिका || ११-९०० ||

	यथोक्तफलदात्री च भवति प्राणवल्लभे |
	यथैतत्पाठतो देवी प्रीता स्याद्द्रुतमीश्वरी || ११-९०१ ||

	न तथा धूपदीपस्रग्वलिनैवेद्यविस्तरैः |
	पठनं पाठनं वाऽपि तस्मादेतस्य यत्नतः || ११-९०२ ||

	कार्यं शारदपूजायां कालिकातुष्टिमिच्छता |
	देवीशारदपूजायां यथैतस्य हि नित्यता || ११-९०३ ||

	होमस्यापि तथा ज्ञेया मुख्ये अङ्गे इमे मते |
	हस्तमात्रं विधायादौ स्थण्डिलं श्रद्धया मृदा || ११-९०४ ||

प्. १०४९) तत्राग्निस्थापनं कृत्वा वैदिकैर्मनुभिः प्रिये |
	घृताहुतिं वा जुहुयात् तिलमिश्रामथापि वा || ११-९०५ ||

	विल्वपत्रं यवां पद्मं पायसं वा मधूक्षितम् |
	मन्त्रस्तत्र तु विज्ञेया भारती षोडशाक्षरी || ११-९०६ ||

	अथवा जयदुर्गाया मन्त्रो यः परिनिष्ठितः |

भारती षोडशाक्षरीति प्रकृताभिप्रायेण | जयदुर्गामन्त्रस्तु सकलसाधारण इति बोध्यम् |
तथा |
	सप्तशत्यास्तथा देवी एकैकश्लोक एव वा || ११-९०७ ||

	मन्त्रे सहस्रसंख्या स्याच्छक्तावयुतमेव वा |
	उभयत्रापि दातव्याः कर्मान्ते दक्षिणाः शुभाः || ११-९०८ ||

	इदं कर्मद्वयं देवि मूर्तेः पुरत आचरेत् |
	नाप्यदो द्वितयं कार्यं क्षपायां वासरादृते || ११-९०९ ||

	तस्यां कृतं तु विफलं जायते वेदशासनात् |
	देवी सप्तशतीपाठं गृह्णाति विधिवत् कृतम् || ११-९१० ||

	विधिना वाऽप्यविधिना पुनर्होमं प्रयच्छति |
	तस्माद्यत्नेन कर्त्तव्यो होमः शारदपूजने || ११-९११ ||

	होमः सप्तशतीपाठो वलिर्वादित्रवादनम् |
	चतुष्टयमिदं शस्तं मासीषे कालिकार्चने || ११-९१२ ||

	प्रभूतवलिदानं च कार्यं भूत्यनुसारतः |

अथ वलिदानविधिस्तत्रैव |

	ततो दद्याज्जीववलिं यथालाभं यथाविधि || ११-९१३ ||

	विधिस्तु द्विविधः प्रोक्तः श्रौत आगमिकस्तथा |
	श्रौतः श्रुत्युक्तमन्त्रेणागमस्तन्त्रोक्तमन्त्रकैः || ११-९१४ ||

प्. १०५०) श्रौतोऽपि स्वस्वगृह्योक्तविधिना संप्रदीयते |
	पशुजातिविशेषेण तत्राप्यस्ति भिदाऽधिका || ११-९१६ ||

(मेरुतन्त्रे)

	वलिस्तु त्रिविधो ज्ञेयस्तान्त्रिकः स्मार्त्त एव च |
	वैदिकश्चेति तत्रादौ तान्त्रिकोऽष्टविधः स्मृतः || ११-९१७ ||

	नरश्च महिषः कोलश्छागोऽविः सारसस्तथा |
	कपोतः कुक्कुटश्चेति सामान्याः पूर्वपूर्वतः || ११-९१८ ||

तथा |

	कूष्माण्डं नारिकेलं वा श्रीफलं चेक्षुमेव च |
	वस्त्रसंवेष्टितं कृत्वा छेदयेच्छुरिकादिभिः || ११-९१९ ||

	एवं स्मार्त्तो वलिः प्रोक्तो धर्मशास्त्रानुगामिनाम् |

तथा |

	वदिकं तु वलिं दद्यादोदनं स्विन्नमाषवत् || ११-९२० ||

	सरोचनमतिक्रूरदैवते वटकान्वितम् |

इत्युक्तं (महाकालसंहितायाम्)

	श्रौतः श्रुतिषु सन्धेयो योऽध्वरेषु निरूपितः || ११-९२१ ||

	वक्ष्याम्यागमिकं सर्वं यागस्थानक्रमागतम् |
	न स देवो न सा देवी देवयोनिभिदा न सा || ११-९२२ ||

	न स कालो न तद्भूतं यो नेच्छति वलिं प्रिये |
	अमूर्त्ता ये च कालाशा माससंवत्सरर्त्तवः || ११-९२३ ||

	पक्षायनाहोरजनीतिथिप्रहरसंक्रमाः |
	एतेऽपि वलिमिच्छन्ति किं पुनर्देवयोनयः || ११-९२४ ||

	वनस्पत्योषधिलतातरुगुल्मनगादयः |
	स्थावरा जङ्गमाश्चापि वल्याकाङ्क्षां प्रकुर्वते || ११-९२५ ||

	यस्य यस्य हि देवस्य यो यो वलिरुदीरितः |
प्. १०५१) एतत्प्रसङ्गेन शिवे स स कश्चन कथ्यते || ११-९२६ ||

	स्वयम्भुवो बलिः सिंहो विष्णोर्वार्ध्रीणसः स्मृतः |
	अश्व इन्द्रस्य कथितो गण्डकः परमेष्ठिनः || ११-९२७ ||

विष्ण्वादिनुद्दिश्य वार्घ्रीणसादेरुत्सर्गमात्रं न तु हिंसेति विधानमुक्तावलीकृतः |
वार्घ्रीणसलक्षणं त्वग्रे वक्ष्यते |
तथा |

	शूकरो भैरवस्यापि प्रमथानां च जम्बुकः |
	प्रियो द्वीपी वेधसश्च चित्रको बलिरिष्यते || ११-९२८ ||

	गणाध्यक्षस्य भल्लूको यक्षाणां लोहितो मृगः |
	स्कन्दस्य गोधा विश्वेषां देवानां चमरोऽपि च || ११-९२९ ||

	विनायकानां च बलिः कृष्णसार उदीरितः |
	वेतालानां च महिषो गुह्यकानां च सम्बरः || ११-९३० ||

	शच्याः शल्यो रोहिषस्तु तुषितानां प्रकीर्त्तितः |
	कृकलाशो दानवानां दैत्यानां श्येन उच्यते || ११-९३१ ||

	हिरण्यगर्भस्य बलिरष्टापद उदीर्यते |
	ईशानस्य पदस्वर्चा रुरू रुद्रस्य कीर्त्यते || ११-९३२ ||

	बलिर्ममापि गोकर्णः साध्यानां गवयस्तथा |
	सृमरो भासुराणां च वसूनामृक्ष इष्यते || ११-९३३ ||

	बृहस्पतेस्तु गवयो हस्ती चैव प्रजापतेः |
	कुरङ्गो गणसाध्यानां तक्ष्ण उष्ट्रो निगद्यते || ११-९३४ ||

	श्राद्धीयविश्वदेवानां वृषभः परिकीर्त्तितः |
	अग्नेस्तु कुटरुः पक्षी चक्रवाकः प्रचेतसः || ११-९३५ ||

	पारुष्णो गार्हपत्यस्य दक्षिणाग्नेस्तु चीनकः |
	चमूरुराहवनीयस्य शशोऽर्यम्ण उदीरितः || ११-९३६ ||

प्. १०५२) वायोर्वलाका सोमस्य हंसश्चन्द्रस्य वै लवः |
	वरुणस्य तथा नक्रो मित्रस्य च कुलीयकः || ११-९३७ ||

	चाषोऽग्नीषोमयोर्ज्ञेय इन्द्राग्न्योः क्रौञ्च एव च |
	मित्रमित्रस्य मद्गुः स्यात् कुलीकस्त्वष्टुरेव हि || ११-९३८ ||

	आदित्यानां तथा न्यङ्कुः कृष्णोऽपि हि यमस्य च
	स्यात् प्राजापत्यवायवोश्च गोमृगौ बलिरीश्वरि || ११-९३९ ||

	नासत्ययोर्मयूरोऽपि पूष्णो जम्बुक उच्यते |
	गर्दभो निर्-ऋतेर्मित्रावरुणस्यकपोतकः || ११-९४० ||

	गोधादि देवपत्नीनां मालिकः सवितुस्तथा |
	कुलीको देवयोनीनां राजज्ञोऽप्सरसामपि || ११-९४१ ||

	अन्तरिक्षस्य योक्त्रस्तु भूमेराखुर्दिवः कशा |
	दिशां बलिस्तु नकुलो विदिशां बभ्रुरेव च || ११-९४२ ||

	अपां मत्स्यस्तेजसस्तु होमीयाख्यो भुजङ्गमः |
	जलः सामान्यकालस्य तथा कालस्य चिल्लिका || ११-९४३ ||

	सुपर्णश्चापि दात्यूहो बलिर्वत्सरमासयोः |
	कपिञ्जलो वसन्तर्तोर्ग्रीष्मस्य कलविङ्ककः || ११-९४४ ||

	वर्षाणां तित्तिरिर्ज्ञेयः शरदो वर्त्तिका तथा |
	क्रकरश्चापि हैमन्तः शैशिरो वैककर्यपि || ११-९४५ ||

	पक्षस्य खञ्जरीटः स्यादयनस्य तु सारसः |
	पारावतो दिनस्यापि रात्रेः सीरायुरुच्यते || ११-९४६ ||

	प्रोक्ता जलौका सन्ध्याया यैज्ञराजस्तिथेरपि |
	यामस्य सुखिलीकस्तु संक्रान्तेरन्यपायकः || ११-९४७ ||

	किरीकको ग्रहाणां च नक्षत्रानां शरव्यकः |
प्. १०५३) राशीनामपि साकल्यो लग्नानामपि चुञ्चुटः || ११-९४८ ||

	शिशुमारः समुद्रस्य नदीनां च तिमिङ्गिलः |
	आवर्त्तानां च मकरो विचीनां शङ्कलोऽपि च || ११-९४९ ||

	उष्ट्रः पातालदेवस्य शङ्कुर्वै ताण्डवस्य च |
	पर्जन्यानां च मण्डूको वृष्टेरपि महीलताः || ११-९५० ||

	विद्युतामपि सम्बूको भारद्वाजोऽशनेऽरपि |
	सिनीवालीकुहूराकानुमतीनाम् क्रमेण हि || ११-९५१ ||

	शरादिकङ्कहारीतजीवञ्जीवाः प्रकीर्त्तिताः |
	बलिः कलञ्जः प्रेतानां पिशाचानां वकोऽपि च || ११-९५२ ||

	भूतानां कुररश्चापि कुक्कुटो ब्रह्मरक्षसाम् |
	गन्धर्वाणां कोकिलोऽपि घोणकानां च वायसः || ११-९५३ ||

	वर्त्तकः क्षेत्रपालानां वटुकानां च कुक्कुटः |
	यावत्यो जातिहारिण्यस्तासां भारुण्ड उच्यते || ११-९५४ ||

	छुच्छुन्दरीर्ह्यश्मनः स्याज्जलस्य शरभो बलिः |
	चिल्लो बलिर्डाकिनीनां किन्नराणां च तक्षकः || ११-९५५ ||

	भूलिङ्गो योगिनीनां स्यान्निधीनां टिट्टिभो बलिः |
	इन्द्रियाणामथो वच्मि चक्षुषोर्मशको बलिः || ११-९५६ ||

	श्रोत्रयोर्भ्रमरश्चापि घ्राणस्य सरघास्तथा |
	रसनाया बलिश्चिक्का मक्षिका च त्वचो बलिः || ११-९५७ ||

	पतङ्गो मनसश्चापि प्लुषिर्वाचो बलिर्मतः |
	झिल्लीकीटो बलिः पाण्योः खद्योतः पदयोरपि || ११-९५८ ||

	पायोर्यूका समुद्दिष्टा उपस्थस्य सिनीपतिः |
	वनस्पतीनां मधुको लतानां तैलपायिका || ११-९५९ ||

प्. १०५४) मत्कुणा औषधीनां स्युस्तरुणां च पिपीलिका |
	गुल्मानां गन्धकीटोऽपि शैलानां वुद्गतास्तथा || ११-९६० ||

	शवो बलिः पूतनाया राक्षसीनामहिर्बलिः |
	जातमात्रशिशुः षष्ठ्याः शङ्खो बालग्रहस्य च || ११-९६१ ||

	चकोरो गरुडस्यापि मातॄणां तैलपायिका |
	विद्याधराणां च कोलो यज्ञानां शुक एव च || ११-९६२ ||

	गृध्रोऽरुणस्य च बलिर्नरकस्य करेटुकः |
	राज्ञो बलिर्मर्कटोऽपि कान्तारस्य प्लवः खगः || ११-९६३ ||

	सर्वेषामेव देवानां च विशेषतः |
	बलित्वेन विनिर्दिष्टा महिषच्छागलादयः || ११-९६४ ||

	जलजाः स्थलजाश्चापि ग्रामजारण्यजास्तथा |
	पशवः पक्षिणः कीटास्तिर्यग्योनय एव च || ११-९६५ ||

	इमे विधात्रा विहिता बलित्वेन दिवौकसाम् |
	नान्यैर्नैवेद्यसम्भारैस्तथा तुष्यन्ति देवताः || ११-९६६ ||

	यथा पशूनां बलिभिर्विहङ्गानां तथैव च |
	अत एव हि देवेशि मीमांसावेदयोरपि || ११-९६७ ||

	देवानां प्रियशब्दस्तु पशुपर्याय उच्यते |
	एवं विज्ञाय सिद्धान्तं देव्याः सन्तोषहेतवे || ११-९६८ ||

	पशून् दद्याद्बलित्वेन मेध्यानपि विहङ्गमान् |
	क्रिमिकीटादयः सर्वे ये तिर्यञ्चः प्रकीर्त्तिताः || ११-९६९ ||

	न ते देवीबलित्वेन विधात्रा विहिताः प्रिये |
	आलभेत वृषं श्वेतं यज्ञे गोमेधनामनि || ११-९७० ||

	नरमेधे नरं चापि गजक्रान्ते गजं तथा |
प् १०५५) अश्वमेधे तथैवाश्वं शङ्खचुडे च हस्तिनम् || ११-९७१ ||

	ब्रवीति यत्र वेदोऽपि तत्र कैव विचारणा |
	तस्मान्नैमित्तिकार्चायां बलिरावश्यकः प्रिये || ११-९७२ ||

	विशेषेण प्रदात्तव्यो देवीसन्तोषहेतवे |
	बलिं विना नैव देवी पूजामङ्गीकरोति हि || ११-९७३ ||

	तत्राप्युभौ प्रशस्येते महिषश्छाग एव च |
	अन्यदेवोचितबलिर्विचारैः किं प्रयोजनम् || ११-९७४ ||

	येन सन्तुष्यते काली तं विचारं ब्रुवेऽधुना |
	याः काश्चिद्गुह्यकाल्यास्तु विहिताः पशुजातयः || ११-९७५ ||

	आरण्या अथ वा ग्राम्या जलजानां च जातयः |
	खगानां जातयश्चापि ता एवादौ ब्रवीमि ते || ११-९७६ ||

	मत्स्या मृगा बराहाश्च कच्छपा महिषास्तथा |
	गण्डका गोधिका ग्राहाः शार्दुला हरयोऽपि च || ११-९७७ ||

	नकुलाः शरभश्चापि गवयाश्छागलास्तथा |
	मनुष्याः पक्षिणश्चापि तेषां कोशा अपि प्रिये || ११-९७८ ||

	भगवत्या बलित्वेन विधात्रा बलिकल्पिताः |
	एतेषां बलिदानेन सर्वकार्याणि साधयेत् || ११-९७९ ||

बलिदानफलान्याह |

	बलिभिर्वर्धते ह्यायुर्बलिभिः शाम्यते रुजा |
	जयत्यरातीन् बलिभिः प्राप्यते बलिभिर्धनम् || ११-९८० ||

	सिद्धिमाप्नोति बलिभिर्बलिभिस्त्रिदिवं व्रजेत् |
	निष्कामाणां बलौ दत्ते प्राप्यो मोक्षोऽपि यज्ञवत् || ११-९८१ ||

मत्स्यादीनां जातिभेदानाह |

	जातिभेदानथो वक्ष्ये समासादवधारय |
प्. १०५६) अष्टादशभिधा मत्स्याश्चतुर्विंशतिधा मृगाः || ११-९८२ ||

	वराहाः पञ्चधा प्रोक्तास्त्रिभेदाः कच्छपा अपि |
	द्विभेदा महिषास्तद्वद्गण्डकाश्च चतुर्विधाः || ११-९८३ ||

	गोधिका च त्रिभेदा स्याद्द्विभेदो ग्राह एव च |
	त्रिविधौ व्याघ्रसिंहौ च नकुलो द्विविधोऽपि च || ११-९८४ ||

	शरभश्चैकजातिः स्यान्नास्य भेदो वरानने |
	गवयस्त्रिविधः प्रोक्तश्छागः पञ्चविधो मतः || ११-९८५ ||

	चतुर्विधा मनुष्याश्च षट्त्रिंशज्जातयः खगाः |
	क्रमेण नामान्येतेषां व्याहरामि तव प्रिये || ११-९८६ ||

	शङ्कुलो रोहितः शालः पाठिनो राघवोऽपि च |
	प्रोष्ठी नालशिशुद्ध्यङ्गमेरेटाङ्गुलिचाम्बटाः || ११-९८७ ||

	तिमिमाकूटराजीवगडकाः शस्तजातयः |
	गोकर्णकृष्णसारैणरुरुर्न्यङ्कुचमूरवः || ११-९८८ ||

	प्रियवातप्रमीचीनसमूहसृमरक्रषाः |
	रङ्कुशम्बरकन्दल्यः सुखरो रोहिषो वटः || ११-९८९ ||

	कदल्येन विसालाक्षपतङ्गोल्लाटरोहिताः |
	वराहास्तब्धक्रोडकुशाक्षीणजलस्वनाः || ११-९९० ||

	कूर्मश्चित्री चित्रकटो वामनश्चेति वै त्रिधा |
	अकेरः क्षीरिलश्चापि महिषो द्विविधो मतः || ११-९९१ ||

	कौञ्जरो वारिलश्चार्मी वैशः खड्गाश्चतुर्विधाः |
हिरण्या किलिका मीना गोधिका त्रिविधा मता || ११-९९२ ||

दीर्घग्रीवश्चर्मपूरो ग्राहो द्विविध एव च |
तरक्षुस्तरुगश्चित्रो व्याघ्रस्त्रिविध उच्यते || ११-९९३ ||

प्. १०५७) शरलः कृकयुर्मेदी सिंहोऽपि त्रिविधो मतः |
	स्थूलः कलिङ्गश्च तथा नकुलोऽपि द्विधेरितः || ११-९९४ ||

	एकजातिं विना नैव शरभोऽन्यः प्रजायते |
	लाटिको विट्चरः सास्नि गवयोऽपि त्रिधोच्यते || ११-९९५ ||

	त्रिपिवः पालितः क्षौरी वर्करो मारिषस्तथा |
	पञ्चभेदो भवेच्छागोऽविरपि त्रिविधो मतः || ११-९९६ ||

	उर्मिकः पारिशो भेटो मनुष्यानपि मे शृणु |
	न मनुष्यत्वसामान्ये चातुर्विध्यं हि वर्त्तते || ११-९९७ ||

	प्रकारभेदतस्तस्या भिन्नता परिकल्पते |
	चण्डिकानुगृहीतस्य वितृष्णस्य भवाम्बुधौ || ११-९९८ ||

	तत्तल्लोकावाप्तिफलश्रवणोत्कण्ठितस्य च |
	स्वतः प्रवृत्तिर्देव्यास्तु बलिरूपो भवाम्यहम् || ११-९९९ ||

	आगत्य च स्वयं ब्रूते मां बलित्वेन योजय |
	प्रत्यक्षमेव सर्वेषां नृपस्य च विशेषतः || ११-१००० ||

	स एक उदितो देवि द्वितीयमवधारय |
	बहुवित्तस्य रत्नादेस्तेनो लोकधृतश्च यः || ११-१००१ ||

	निर्णीय परिषन्मध्ये प्राग्विपाकेन कीर्त्तितः |
	शीर्षच्छेद्यतया देवि द्वितीयः स निगद्यते || ११-१००२ ||

	युद्धे जितो धृतः शत्रुः कूटयोधी भटाकृतिः |
	स तृतीयो विनिर्दिष्टश्चतुर्थमवधारय || ११-१००३ ||

	य आततायी पान्थानां कान्तारेऽप्यथ वा गृहे |
	विदितश्चापि निर्णीतः साक्षिभिः सत्यवादिभिः || ११-१००४ ||

	स हि तुर्यः समाख्यातः पञ्चमो नोपपद्यते |
प्. १०५८) वक्ष्ये विहङ्गान् ये देव्यै बलित्वेन निरूपिताः || ११-१००५ ||

	पारावतास्ताम्रचूडा हंसा वार्ध्रीणसास्तथा |
	उलूका लोहपृष्ठाश्च सर्वाघाटाश्च सारसाः || ११-१००६ ||

	कलविङ्काश्चकोराश्च चक्रवाकाः शुका अपि |
	शतपत्रा भरद्वाजा भूलिङ्गाश्चटकास्तथा || ११-१००७ ||

	कारण्डवाश्चक्रवाकाः पारुश्नाश्च कुलीयकाः |
	प्ल्वाः कुटरवश्चापि वर्त्तकाः कुक्कुभा अपि || ११-१००८ ||

	तित्तिर्युरुकक्रौञ्चाश्च नवचाषशिखण्डिनः |
	योक्त्रदात्यूहसाकल्यपैङ्गराजन्यवायकाः || ११-१००९ ||

	जिहीका सुखिलीकाश्च मुद्गुहारीतवर्त्तकाः |
	जिहीञ्जीवाश्च हारीताः कोयष्ट्यश्मटटिट्टिभाः || ११-१०१० ||

	वककोकिलगृध्राश्च करेटुश्चोनखञ्जनाः |
	चिरीकाश्चैव जहिकाः सीचापुञ्जन्तमेकलाः || ११-१०११ ||

	कशाः सुपर्णा भारुण्डा हामायाश्चापि पार्वति |
	इति ते कथिताः सर्वे षष्टिभेदा विहायसाम् || ११-१०१२ ||

	देव्यै योग्यबलित्वेन नान्य उक्ता विहङ्गमाः |
	एतेषां जातिभेदास्तु वर्त्तन्ते डामरादिषु || ११-१०१३ ||

	बहुत्वात् ते न कथ्यन्ते ग्रन्थगौरवभीतितः |
	कपोतभ्रामका बङ्कमनित्थतुरुकादयः || ११-१०१४ ||

	पारावतास्तु दशधा हंसाः पञ्चविधास्तथा |
	राजहंसा मल्लिकाख्या धार्त्तराष्ट्रा परिस्फुटाः || ११-१०१५ ||

	माहेया एवमन्येऽपि ज्ञेया विगहजातयः |

तथा |

	अधुना संप्रवक्ष्यामि बलिना येन येन हि || ११-१०१६ ||

प्. १०५९) यं यं कालमभिव्याप्य तुष्टा भवति कालिका |
	अष्टादशविधैर्मत्स्यैः कच्छपैरपि चण्डिका || ११-१०१७ ||

	तृप्यते मासमात्रं हि बलित्वेन नियोजितैः |
	ताम्रचूडस्य बलिना हंससारसयोरपि || ११-१०१८ ||

	तृप्ता भवति मासौ द्वौ त्रीन् मासान् द्विपिनक्रयोः |
	कलविङ्कैरुलूकैः स्यात् तृप्ता मासचतुष्टयम् || ११-१०१९ ||

	पञ्च मासान् भवेत् तृप्ता शुकैः पारावतैरपि |
	दार्वाघाटैश्चकोरैश्च षण्मासा/स्तृप्तिमाप्नुयात् || ११-१०२० ||

	तृप्यते सप्त मासान् सा जिहीकैश्च कुलीयकैः |
	चतुर्विंशतिभेदैश्च कुरङ्गैर्गवयैरपि || ११-१०२१ ||

	मासानष्टौ भवेत् तृप्ता नव मासान् पिकैरपि |
	हारीतबलिना देवी दश मासा/श्च तृप्यते || ११-१०२२ ||

	तथा दात्यूहदानेन गजराजैर्वरानने |
	मासानेकादश शिवा तृप्तिमायाति सिद्धिदा || ११-१०२३ ||

	गोधिकाबलिदानेन तृप्ताऽब्दं व्याप्य जायते |
	अविना नकुलेनापि त्र्यब्दं तृप्ता भवेदपि || ११-१०२४ ||

	आजेन बलिना वाऽपि तुष्टा स्यात् पञ्चवत्सरम् |
	जीवञ्जीवेन पाङ्क्तेन तुष्यतेऽष्टौ च हायनान् || ११-१०२५ ||

	पार्षतैणैन बलिना वराहबलिनाऽपि च |
	द्वादशाब्दमभिव्याप्य तुष्टा भवति कालिका || ११-१०२६ ||

	हामायनामा यः पक्षी सिंहाकृतिधरोऽरुणः |
	तद्दानात् तुष्यते देवी पञ्चविंशतिवत्सरम् || ११-१०२७ ||

प्. १०६०) त्रिविधैरपि शार्दूलैर्महिषैर्द्विविधैरपि |
	चतुर्विधैस्तथा खड्गैर्बलित्वेन समर्पितैः || ११-१०२८ ||

	शतं संवत्सरं यावच्चण्डिका प्रीतिमश्नुते |
	एको वार्ध्रीणसोऽजश्च विशेषः परिकीर्त्त्यते || ११-१०२९ ||

	अपरः पक्षिजातीयो हिमवच्चरणस्थितः |
	वृद्धः श्मश्रुधरः श्वेतः पादस्फोटीन्द्रियोज्झितः || ११-१०३० ||

	त्रिविधो रक्तरसनो निःशृङ्गः स्वरभङ्ग्यजः |
	पीतचञ्चू रक्तशिराः सितपक्षोऽसिताङ्घ्रिकः || ११-१०३१ ||

	नीलग्रीवः पाटलाभगलो वार्ध्रीणसः खगः |

(कालिकापुराणेऽपि)

	त्रिपिवं त्विन्द्रियक्षीणं श्वेतं वृद्धमजं परम् || ११-१०३२ ||

	वार्ध्रीणसं विजानीयाद्धव्यकव्येषु संस्कृतम् |
	नीलग्रीवो रक्तशिराः कृष्णपादः सितच्छदः || ११-१०३३ ||

	वार्ध्रीणसः स पक्षी स्यान्मम विष्णोरपि प्रियः |

(महाकालसंहितायाम्)

	अजवार्ध्रीणसैस्तुष्टा भवेत् त्रिंशतिवत्सरम् || ११-१०३४ ||

	निरङ्कसामान्यशशैर्बलित्वेन निरूपितैः |
	जायते गुह्यकाली सा तुष्टा पञ्चशतं समाः || ११-१०३५ ||

	शरभैरथ सिंहैश्च शोणितैश्च स्वदेहजैः |
	दत्ते सन्तुष्यते काली सहस्रं परिवत्सरान् || ११-१०३६ ||

	वार्ध्रीणसविहङ्गेन दत्तेन विधिना प्रिये |
	अब्दं द्वादशसाहस्रं तुष्यते जगदम्बिका || ११-१०३७ ||

	चौराततायिरूपेण नारेण बलिना तथा |
	त्रीणि लक्षाणि वर्षाणां प्रीतये गुह्यकालिका || ११-१०३८ ||

प्. १०६१) एते ते कथिता देवि बलयस्तृप्तिहेतवः |

अथ निषिद्धबलयस्तत्रैव |

	अदेयानधुना वक्ष्ये पशूनपि विहङ्गमान् || ११-१०३९ ||

	भल्लूकान् मर्कटान् फेरून् सर्पानोतून् शुनस्तथा |
	क्रमेलका/श्च बालेयान् शल्यान् विट्चरशूकरान् || ११-१०४० ||

	जलजेष्वपि मण्डूकान् रासभान् शिशुमारकान् |
	कुलीरान् दीर्घपृष्ठादीन् मीनानपि च भूरिशः || ११-१०४१ ||

	खगेषु वायसा/श्चिल्लान् दुर्विदान् कुलिकानपि |
	एवमन्येऽपि विज्ञेया नानाशास्त्रागमादिषु || ११-१०४२ ||

तथा |

	का/श्चिन्निषिद्धान् वक्ष्यामि विहितेषु बलिष्वपि |
	ग्राम्याणामथ वन्यानां पशूनां पक्षिणां तथा || ११-१०४३ ||

	स्त्रियं नैव प्रयुञ्जित बलिकर्मणि साधकः |
	ज्ञानपूर्वं बलिं दत्वा नरकं प्रतिपद्यते || ११-१०४४ ||

	अज्ञानेन वितीर्यापि किञ्चित् पापं समश्नुते |
	अत्रिमाससमुत्पन्नं पशुं न विनिवेदयेत् || ११-१०४५ ||

	न्यूनं तदर्धान्न खगं जातु देव्यै समर्पयेत् |
	भग्नशृङ्गं भग्नदन्तं छिन्नलाङ्गूलमेव च || ११-१०४६ ||

	काणं व्यङ्गं रोगिणं च शृङ्गाहतनरं तथा |
	दुष्टं गलितरोमाणं क्षीरपं च गलद्विशम् || ११-१०४७ ||

	पशुं न दद्यादीदृक्षं तथा चैव विहायसम् |
	छिन्नत्रोटिं छिन्नपक्षं रुग्णमाहारवर्जितम् || ११-१०४८ ||

	अनुड्डीनं तथाऽकाशे मातुरङ्के परिस्थितम् |
	विहितावपि विज्ञातौ न दद्यात् पशुपक्षिणौ || ११-१०४९ ||

प्. १०६२) तन्त्रान्तरे |

	कृष्णवर्णो बलिर्यस्तु श्वेतपुच्छो यदा भवेत् |
	छागलं तादृशं विद्वान् दूरतः परिवर्जयेत् || ११-१०५० ||

	एवं सितं कृष्णपुच्छं वर्जयेत् मतिमान् सदा |

(महाकालसंहितायाम्)

	यस्य यस्य निषिद्धो यः स इदानीं निरूप्यते || ११-१०५१ ||

	नरं केशरिणं व्याघ्रं चाषं खञ्जनमेव च |
	स्वकीयरुधिरं मद्यं न दद्याद्ब्राह्मणः क्वचित् || ११-१०५२ ||

	तौ द्वौ खगौ तथा सिंहं द्वीपिनं मानुषं तथा |
	दत्वा रोगी च हीनायुर्भूत्वा नरकमश्नुते || ११-१०५३ ||

	आत्महत्यामवाप्नोति दत्वा स्वरुधिरं द्विजः |
	दत्वा देव्यै द्विजो मद्यं ब्राह्मणाद्विच्युतो भवेत् || ११-१०५४ ||

	चाप्डालत्वमवाप्नोति सर्वकर्मविवर्जितः |
	न कृष्णसारं वितरेद्वर्हिणं च नराधिपः || ११-१०५५ ||

	कृष्णसारं ददद्देव्यै द्वितीयो वर्ण ईश्वरि |
	ब्रह्मघ्नत्वमवाप्नोति सर्वकर्मविवर्जितः || ११-१०५६ ||

	न वैश्याः शूकरं दद्युर्न वर्त्तककुलीयकौ |
	ददतां तत्क्षणादेव महापातकता भवेत् || ११-१०५७ ||

	वर्णोऽपरो नो वितरेद्गोधिकाशुकखड्गिनः |
	मूषं मार्जारकं चाषं शूद्रो दत्वा पतत्यधः || ११-१०५८ ||

	मोहाद्धठाद्वा ददतां सद्यो ब्रह्मघ्नता भवेत् |
	वानप्रस्थो ब्रह्मचारी गृहस्थो वा दयापरः || ११-१०५९ ||

	सात्त्विको ब्रह्मनिष्ठश्च यश्च हिंसाविवर्जितः |
	तेन न दद्युः पशुबलिमनुकल्पं चरन्त्यपि || ११-१०६० ||

प्. १०६३) अनुकल्पेऽपि मुख्येऽधिकारिण एवाधिकार इति प्रागुक्तम् |
अनुकल्पविधिस्तु तत्रैवोक्तो यथा |

सात्त्विको जीवहत्यां हि कदाचिदपि नो चरेत् |
	इक्षुदण्डं च कूष्माण्डं तथा वन्यफलादिकम् || ११-१०६१ ||
	
क्षीरपिण्डैः शालिचूर्णैः पशुं कृत्वा चरेद्वलिम् |
	तत्तत्फलविशेषेण तत्तत्पशुमुपानयेत् || ११-१०६२ ||

तथा |

	महिषत्वेन कुष्माण्डं छागत्वेनैव कर्कटीम् |
	वृन्ताकं कुक्कुटत्वेन मेषत्वेन च तुम्बिकाम् || ११-१०६३ ||

	रम्भापुष्पं बीजपूरं पिण्डं जीवं कलौ भवेत् |
	मानुषत्वेन पनसं मत्स्यत्वेनेक्षुदण्डकम् || ११-१०६४ ||

	शूरणं शम्बरत्वेन तथा कोशातकं मृगे |
	पायसं तु गजत्वेन मार्जारत्वे कुलित्थकम् || ११-१०६५ ||

	पटोलं शूकरत्वेन शर्करावालुकं तथा |
	खड्गत्वेन महेशानि मत्स्यत्वे कदलीफलम् || ११-१०६६ ||

	मूषत्वे मूलकं चैव सारङ्गत्वे कलिञ्जकम् |
	करित्वे नारिकेलं च कल्पयेत् परमेश्वरि || ११-१०६७ ||

	माषाः सर्वबलित्वेन सर्वेषां कृशरान्नतः |

तथा |
	तत्तत्पशुप्रदातॄणां फलावाप्त्यै वरानने |
	घृतगोधूमैक्षवाद्यैः फाणितैरन्नजैस्तथा || ११-१०६८ ||

	कृत्वा तं तं पशुं दद्युस्तत्तत्फलमवाप्नुयुः � इति |

अथ प्रशस्तपशुलक्षणं (रत्नावल्याम्)

	ऊर्ध्वशृङ्गो लम्बकर्ण एकवर्णोऽतिपीवरः |
	नीरोगः पुष्टकायश्च सदर्पश्च बलोर्जितः || ११-१०६९ ||

प्. १०६४) नाधिकाङ्गो न हीनाङ्ग एकद्वित्र्यादिहायनः |
	प्रशस्तपशुरीदृक्षो देवीप्रीतिकरः शुभः || ११-१०७० ||

तन्त्रान्तरे |

	कृष्णवर्णश्छागलस्तु पृष्ठवंशे सितो यदि |
	प्रशस्तं तं विजानीयाद्विपरीतं विवर्जयेत् || ११-१०७१ ||

विपरीतमिति श्वेतवर्णम् | पृष्ठावच्छेदेन नीलमित्यर्थः |
(त्रैपुरपद्धत्याम्)

	बल्यन्ते छागलबलिं तथा मेषं सुरेश्वरि |
	प्रदद्यात् सर्वकालेषु सर्वकामार्थसिद्धये || ११-१०७२ ||

	नित्ये नैमित्तिके काम्ये माहिषं बलिमाहरेत् |
	जयाय सर्वकामाय देवीलोकाप्तसिद्धये || ११-१०७३ ||

(महाकालसंहितायाम्)

	पशूनां यत्र बाहुल्यं भवेद्वित्तानुसारतः |
	तत्रैकं प्रथमं देवि सर्वलक्षणलक्षितम् || ११-१०७४ ||

	ऊर्जस्विनं सुन्दरं च बलिनं पशुमुत्सृजेत् |

तथा |
	पशूनामिह सर्वेषां प्रोक्षणं चैवमेव हि || ११-१०७५ ||

	कश्चिद्विशेष उत्सर्गे फलं दैवाद्युदीरणे |

(त्रैपुरपद्धत्याम्)

	सर्वलक्षणसंयुक्तं पशुं संस्नाप्य मन्त्रतः || ११-१०७६ ||

	देव्यग्रे स्थापयित्वाऽर्घोदकैः संप्रोक्षयेत् ततः |
	अस्त्रमन्त्रेण संरक्ष्य कवचेनावगुण्ठ्य च || ११-१०७७ ||

	मूलमन्त्रं समुच्चार्य धेनुमुद्रामृतीकृतम् |
	गन्धपुष्पाक्षतैः सम्यक् परिपूज्योपचारकैः || ११-१०७८ ||

	कर्णे तस्य पठेन्मन्त्रं पशुपाशविमोचनम् |

प्. १०६५) ओं पशुपाशाय विघ्नहे विप्रकर्णाय धीमहि तन्नो जीवः प्रचोदयात् |

	गायत्रीयं समाख्याता पशुपाशविमोचिनी || ११-१०७९ ||

	इमां पठेद्दक्षकर्णे तस्य मुक्तिप्रसिद्धये |

संप्रोक्षयेदिति प्रोक्षणं मूलमन्त्रेणैव |

	अर्घपात्रोदकैः शुद्धैर्मूलेन प्रोक्षयेत् त्रिशः || ११-१०८० ||

इति महाकालोक्तेः |
गात्र्यन्तरमुक्तं तत्रैव |

	योगिनीबीजतो ङेन्तं बलिरूपं तु विद्महे |
	देवीप्रियं पूर्ववच्च धीमहीति ततः परम् || ११-१०८९ ||

	तन्नः पशुरिति प्रोच्य वदेच्चाथ प्रचोदयात् � इति ||

योगिनीबीजं छ्रीमिति (त्रैपुरपद्धत्याम्)

	ततः खड्गं यजेन्मन्त्री मन्त्रेणानेन दक्षतः |
	तारं च भुवनेशानीं कालीयुग्मं समालिखेत् || ११-१०९० ||

	वज्रेश्वरीपदं पश्चाल्लोहदंष्ट्रां ततः परम् |
	ङेन्तां हृद्वसुयुग्मैकसङ्ख्यवर्णो मनुर्मतः || ११-१०९१ ||

	अनेन गन्धपुष्पाद्यैः ख्ड्गमभ्यर्चयेद्बुधः |
	ततस्तस्य मुष्टिदेशे मध्ये चाग्रे यथाक्रमम् || ११-१०९२ ||

	गन्धपुष्पाक्षतैर्मन्त्री मिथुनत्रितयं जयेत् |
	वागीशीसहितो ब्रह्मा लक्ष्मीनारायणौ तथा || ११-१०९३ ||

	उमामहेश्वरौ चेति संप्रोक्तं मिथुनत्रयम् |
	ततश्चानेन मन्त्रेण तं खड्गमभिमन्त्रयेत् || ११-१०९४ ||

	खड्गायासुरनाशाय शक्तिकार्याय तत्पर |
	पशुश्छेद्यस्त्वया शीघ्रं खड्गनाथ नमोऽस्तु ते || ११-१०९५ ||

प्. १०६६) ततस्तु ताम्रपात्रस्थकुशाक्षतजलादिकम् |
	गृहीत्वा मूलमुच्चार्य संकल्प्य पशुमुत्सृजेत् || ११-१०९६ ||

	गृहीत्वाऽक्षततोयादि पशोः शिरसि संत्यजेत् |
	ततस्तेनैव खड्गेन मूलमन्त्रेण साधकः || ११-१०९७ ||

	पशुच्छेदं प्रकुर्वीत स्वयं देवीमनुस्मरन् |

(मेरुतन्त्रसिद्धान्तसारयोः )

	यदा संचालयेद्गात्रं गृहीतस्तु यथेच्छया || ११-१०९८ ||

	यावन्न चालयेद्गात्रं पशुस्तावन्न हन्यते |
	उत्तराभिमुखो भूत्वा बलिं पूर्वमुखं तथा || ११-१०९९ ||

	निरीक्ष्य साधकः पश्चादिमं मन्त्रमुदीरयेत् |
	पशुस्त्वं बलिरूपेण मम भाग्यादुपस्थितः || ११-११०० ||

	प्रणमामि ततः सर्वरूपिणं बलिरूपिणम् |
	चण्डिकाप्रीतिदानेन दातुरापद्विनाशनम् || ११-११०१ ||

	चामुण्डाबलिरूपाय बले तुभ्यं नमो नमः |
	यज्ञार्थे पशवः सृष्टाः स्वयमेव स्वयम्भुवा || ११-११०२ ||

	अतस्त्वां घातयाम्यद्य तस्माद्यज्ञे वधोऽवधः |
	इमं देहें परित्यज्य भूत्वा देववपुर्धरः || ११-११०३ ||

	मोदस्व प्रथमैः सार्धं यावदिन्द्राश्चतुर्दश |
	ऐ/ ह्री/ श्रीमिति मन्त्रेण त्वं बलिं मत्स्वरूपिणम् || ११-११०४ ||

	चिन्तयित्वा न्यसेत् पुष्पं कुम्भकेनास्य मस्तके |

(महाकालसंहितायाम्)

	ध्यायेत् कुसुममादाय खड्गमादौ वरानने || ११-११०५ ||

	कृष्णं पिनाकपाणिं च कालरात्रिस्वरूपिणम् |
	उग्रं रक्तास्यनयनं रक्तमाल्यानुलेपनम् || ११-११०६ ||

	रक्ताम्बरधरं चैव पाशहस्तं कुटुम्बिनम् |
प्. १०६७) पिवमानं च रुधिरं भुञ्जानं क्रव्यसंहतिम् || ११-११०७ ||

	क्षोभयन्तं जगत् सर्वं कम्पनादिप्रचारणैः |
	वेष्टितं मृत्युकालाभ्यां वामदक्षिणभागतः || ११-११०८ ||

तन्त्रान्तरे |

	ततः खड्गं यजेन्मन्त्री पाद्याद्यैरुपचारकैः |
	गन्धपुष्पाक्षताद्यैश्च मन्त्रेणानेन मन्त्रवित् || ११-११०९ ||

मन्त्रस्तु पूर्वोक्त एव |
(महाकालसंहितायाम्)

	ततो बद्धाञ्जलिर्मन्त्रं पठेत् खड्गं निरीक्ष्य वै |
	रसना त्वं चण्डिकायाः सुरलोकप्रसाधकः || ११-१११० ||

	भुङ्क्ष्वैतस्य पशो रक्तं क्रव्यसंहतिमेव च |
	छिन्धीममिव मे शत्रुं मङ्गलानि प्रयच्छ मे || ११-११११ ||

	दैत्यदानवरक्षोऽसृङ्भेदोन्मत्त नमोऽस्तु ते |
	एतेन खड्गमामन्त्र्य तन्नामाष्टकमुच्चरन् || ११-१११२ ||

	गृह्णीयान्निशितं खड्गं येन सद्यो भवेद्वधः |
	असिर्विशसनः खड्गस्तीक्ष्णधारो दुरासदः || ११-१११३ ||

	श्रीगर्भो विजयश्चैव धर्मपाल नमोऽस्तु ते |

(मेरुतन्त्रे)

	आ/ हू/ फडिति मन्त्रं जपन् संछेदयेद्बलिम् |
	एकेनैव प्रहारेण च्छिन्नो दैवततुष्टये || ११-१११४ ||

(महाकालसंहितायामपि)

	चन्द्रहासेन खड्गेन छिन्द्यादेकप्रहारतः |
	उत्थाय हननं कुर्यान्नोपविश्य कदाचन || ११-१११५ ||

प्. १०६८) (कालिकापुराणे)

	चन्द्रहासेन कर्त्त्र्या वा छेदनं मुख्यमुच्यते |
	दात्रासिधेनुक्रकचशङ्कुलाभिस्तु मध्यमम् || ११-१११६ ||

	असिधेनुः स्वल्पखड्गः शङ्कुला चक्रकर्त्तरी |
	क्षुरक्षुरप्रभल्लैश्च मध्यमं परिकीर्त्तितम् || ११-१११७ ||

	एभ्योऽन्यैः शक्तिबाणाद्यैर्बलिश्छेद्यः कदाऽपि न |
	नात्ति देवी बलिं तं तु दाता मृत्युमवाप्नुयात् || ११-१११८ ||

	हस्तेन छेदयेद्यस्तु प्रोक्षणं साधकः पशुम् |
	पक्षिणं वा ब्रह्महत्यां स प्राप्नोति दुरुत्सहाम् || ११-१११९ ||

	नामन्त्र्य खड्गं तु बलिं नियुञ्जीत विचक्षणः |

तत्रान्तरे |

	सर्वेषामुत्तमः खड्गश्चन्द्रहासः सुखावहः || ११-११२० ||

	पञ्चाशदङ्गुलः कार्यः किं वा तालत्रयेण तु |
	करवीरदलाकारः किं वा पद्मदलाकृतिः || ११-११२१ ||

	अथवा कुब्जखड्गेन दण्डखड्गेन भेदयेत् |

(महाकालसंहितायाम्)

	सहस्रायुतलक्षाणां बलीनां सम्भवे सति || ११-११२२ ||

	द्वौ त्रीन् पञ्च तथाष्टौ वा दश वा द्वादशापि वा |
	एभ्योऽधिकान् नैव कुर्याद्देवी भावतया स्थितान् || ११-११२३ ||

	प्राच्याशाभिमुखान् कृत्वा युगपन्मन्त्रमीरयेत् |
	तन्त्रेणैव बलीन् सर्वान् प्रोक्षयेद्देशिकोत्तमः || ११-११२४ ||

	छेदका अपि भूयांसः कर्त्तव्याः कमलानने |
	हरिद्वीप्यजकोरभ्रलुलायाकाशगामिनः || ११-११२५ ||

प्. १०६९) दद्यादेतान् वामभागे पानकानि च यानि च |

उरभ्रो मेषः |
तथा |

	मत्स्यान् ग्राहान् शशान् खड्गान् कमठान् कोलगोधिकाः || ११-११२६ ||

	यावतो मृगभेदा/श्च दद्यात् संमुख एव हि |

(श्रीक्रमसंहितायाम्)

	यत्नतस्तं बलिं दद्यान्न हन्यादात्मना पुनः || ११-११२७ ||

	यदि हन्यात् प्रमादेन रौरवं नरकं व्रजेत् ||

महाकालोऽपि |

	स्वहस्तेन पशुं हत्वा पशुयोनिमवाप्नुयात् || ११-११२८ ||

तन्त्रान्तरे |

	स्वयं वा भ्रातृपुत्रो वा भ्राता वा सुहृदेव वा |
	सपिण्डश्छेदयेद्वाऽपि शुद्धान्तःकरणो यदि ||| ११-११२९ ||

	न रिपुं नाङ्गहीनं वा न काणं नापि कुब्जकम् |

	न योजयेच्छत्रुपक्षं बलिच्छेदनकर्मणि � इत्युक्तम् ||

महिषबलिदाने विशेष उक्तो (महाकालसंहितायाम्)

	विशेषः कश्चिदधिको महिषे तं ब्रुवेऽधुना || ११-११३० ||

	तदङ्गे देवताः सर्वाः पूजयेत् कुसुमाक्षतैः |
	प्रणवादिनमोऽन्तैश्च मध्ये ङेन्तैः पदैस्तथा || ११-११३१ ||

	स्थानानि देवताश्चापि क्रमेण कथयामि ते |
	ब्रह्मरन्ध्रे च नासायां कर्णयो रसने तथा || ११-११३२ ||

	नेत्रयोर्वदने चैव ललाटे तदनन्तरम् |
	दक्षगण्डे वामगण्डे ग्रीवायां केश एव च || ११-११३३ ||

	दक्षभ्रुवि तथा वामभ्रुवि चैवं वरानने |
	ओष्ठेऽधरे च स्कन्धे च हृदये पृष्ठ एव च || ११-११३४ ||

प्. १०७०) जठरे चरणे पुच्छे सर्वस्मिन् देह एव च |
	ब्रह्मा मेदिन्यथाकाशः सर्वतो मुख एव च || ११-११३५ ||

	ज्योतींषि विष्णुश्चन्द्रश्च शक्रो वह्निर्महेश्वरः |
	निर्-ऋतिर्मित्रवरुणौ तथा लक्ष्मीः सरस्वती || ११-११३६ ||

	धनेश्वरः सर्पराज आदित्यः साध्य एव च |
	गन्धर्वेन्द्रस्तथा सिद्धा चामुण्डा सर्वशेषगा || ११-११३७ ||

	अनेनैव प्रकारेण नरस्यापि प्रपूजयेत् |
	क्रमसिद्धं पूर्वगतमदोऽधिकमिहार्हणम् || ११-११३८ ||

	अथोभयोः शेषगतान् मन्त्रानाकलय प्रिये |
	यमस्य वाहनत्वेन ख्यातस्त्वमपि कासरः || ११-११३९ ||

	वसतः शृङ्गयोरग्रे मृत्युकालौ सदा तव |
	भवानेव परिद्वेष्टि जवना/स्तुरगानपि || ११-११४० ||

	तव रूपं समास्थाय रम्भासुरसुतः पुरा |
	भगवत्या समं युद्धं कृतवान् दर्पमोहितः || ११-११४१ ||

	देव्या त्वं निहतश्चासि तथा क्रान्तं शिरस्तव |
	वहस्यतश्चण्डिकां त्वं शिरसा भृङ्गुरेण वा || ११-११४२ ||

	त्वत्तो नान्यो बलिः कश्चिद्देव्याः प्रीतिप्रदायकः |
	अतो ददामि काल्यै त्वां भक्तियुक्तेन चेतसा || ११-११४३ ||

	मयि कल्याणमाधाय गच्छ कासर सद्गतिम् |

नरबलौ विशेषमाह |

	मनुष्यबलिदाने तु विशेषः कश्चिदीरितः || ११-११४४ ||

	पूर्वेद्युरकृताहारं संपरित्यक्तमैथुनम् |
	स्नातं रक्ताम्बरधरं नरं मुण्डितमस्तकम् || ११-११४५ ||

प्. १०७१) रक्तचन्दनदिग्धाङ्गं कृत्तश्मश्रुनखं तथा |
	अजाताश्रुकमुद्रिक्तं न दीनं नाप्यधोमुखम् || ११-११४५ ||

	न बाडवं न चाण्डालं न क्लीबं पतितं न च |
	चतुर्विधेभ्योऽपि शिवे स्वयमागतमुत्तमम् || ११-११४६ ||

	प्रोक्षयेत् पशुसामान्यरूपेण प्रथमं ततः |
	महिषोक्तप्रकारेण पश्चादेतान् मनून् जपेत् || ११-११४७ ||

	सर्वेषु प्राणिषु श्रेष्ठस्त्वं मनुष्य इति स्थितः |
	बलिश्रेष्ठ महाभाग देवगर्भश्रिया वृतः || ११-११४८ ||

	रक्ष मां सर्वभीतिभ्यः सिद्धिं देहि तथोत्तमाम् |
	राज्यं देहि यशो देहि देहि चानुत्तमां गतिम् || ११-११४९ ||

	आरोग्यं दीर्घमायुश्च प्रजावृद्धिं रणे जयम् |
	कल्याणं विपुलान् भोगान् दारानपि हृदीप्सितान् || ११-११५० ||

	कात्यायन्यां दृढां भक्तिं लक्ष्मीमप्यधिकां स्थिराम् |
	दत्वा राज्यं परित्यज्य शरीरं पाञ्चभौतिकम् || ११-११५१ ||

	देवीलोकं व्रज क्षिप्रं सज्ञातिसुतबान्धवम् |
	महादानैर्महायज्ञैस्तपोभिरतिदुष्करम् || ११-११५२ ||

	यत् स्थानं नाप्यते लोकैस्तत् त्वं गच्छ नरर्षभ |
	अङ्गीकृतो महाकाल्या मांसशोणितलिप्सया || ११-११५३ ||

	देवीलोकं सुदुष्प्राप्यं प्राप्नुहि त्वं द्रुतं गतः |
	तत्र गत्वा शिवं ध्याहि मामकीनं जगत्पते || ११-११५४ ||

	देवीलोकगतिः काम्या मत्प्रसादात् तवेदृशः |
	त्वत्प्रसादादहं शत्रून् जयेयं रणमूर्धनि || ११-११५५ ||

	श्लोकानष्टाविमान् देवि पठेन्नरबलिक्षणे |

प्. १०७२) गण्डकेऽपि विशेष उक्तस्तत्रैव |

	खड्गमन्त्रं समाख्यास्ये गण्डको येन दीयते || ११-११५६ ||

	द्विपदेहाकृते खड्ग शस्त्राभेद्यकलेवर |
	तृप्ता भवेयुः पितरस्त्वन्मांसेन सुरा अपि || ११-११५७ ||

	न च त्वत्तोऽधिकः कश्चित् पवित्रः पृथिवीतले |
	त्वत्करोटिजपात्राणि शस्तानि श्राद्धकर्मणि || ११-११५८ ||

	मया देव्या बलित्वेन त्वमद्य विनिवेदितः |

	मम विघ्नान् समुत्सार्य सद्यो देवीगणे भव � इति |

(यामले)

	एवं हत्वा पशून् सद्यस्तदीयरुधिरं तथा || ११-११५९ ||

	स्वर्णादिरचिते पात्रे गृह्णीयादुष्णफेनिलम् |

(कालिकापुराणे)

	ओं ह्री/ ऐ/ ह्री/ श्री/ कौशिकी रुधिरेणाप्यायताम् � इति |

	पात्रे नियोजयेद्रक्तं शिरस्येव प्रदीपकम् || ११-११६० ||

(महाकालसंहितायाम्)

	अथ पात्राणि वक्ष्येऽहं स्थाप्यते यत्र शोणितम् |
	हैमे वा राजते ताम्रे ग्राह्यं रक्तं महीभृता || ११-११६१ ||

	सामन्तैर्माण्डिलकैश्च ताम्रे वा कांस्यरैत्ययोः |
	दरिद्रगृहिभिश्चापि मार्त्तिके वाऽथ दारवे || ११-११६२ ||

	अथवा पत्रपुटके नैव लोहे कदाचन |
	न रङ्गे सीसके चापि नारिकेलफलत्वचि || ११-११६३ ||

	कौलानां सर्वपात्रेभ्यः कपालं श्रेष्ठमिष्यते |
	एषां पशूनां पललैर्यावती तृप्तिरीरिता || ११-११६३ ||

	भगवत्याः प्रिये तृप्ती रुधिरैरपि तावती |
	नित्ये नैमित्तिके वाऽपि कात्यायन्याः प्रपूजने || ११-११६४ ||

प्. १०७३) विना बलिं नैव दद्यादामे पललशोणिते |
	पशोर्वा पक्षिणो वाऽपि नरस्यापि विशेषतः || ११-११६५ ||

अथ मस्तकपतनफलं तत्रैव |

	एवं दत्वा बलिं देव्यै बलिदानविधिर्यथा |
	शुभाशुभं विजानीयाद्राज्यस्य च नृपस्य च || ११-११६६ ||

	यदि वायव्यदिग्भागे नैर्-ऋत्ये दक्षिणेऽपि वा |
	मस्तके पतिते चैव हानिरत्र विनिर्दिशेत् || ११-११६७ ||

	शेषेषु दिक्षु सर्वासु विदिक्षु च फलं शृणु |
	पूर्वे चोत्तरदिग्भागे पतते यदि मस्तकम् || ११-११६८ ||

	सर्वसम्पत्करं विद्याद्राजा राज्यं विनिर्दिशेत् |
	भ्रमित्वा दक्षिणे कर्णे यदा पतति वै शिरः || ११-११६९ ||

	तदा सिद्धिश्च मासान्ते वामकर्णे विपद्भवेत् |
	राजामग्रे भवेद्धानिर्गृहस्थानां भवेच्छुभम् || ११-११७० ||

	ऐशान्यां मध्ययोश्चैव पतते यदि मस्तकम् |
	छिन्नं शिरो निपतितं सहास्यं यदि दृश्यते || ११-११७१ ||

	विभूतिं तस्य जानीयाद्राजा राज्यं विनिर्दिशेत् |
	तदा स्वल्पेन कालेन सर्वसिद्धिर्भवेद्ध्रुवम् || ११-११७२ ||

	एकवारे भवेत् सिद्धिर्द्विवारे हानिरुच्यते |
	गृहस्थानां विजानीयाद्राज्ञां तु विपरीतकम् || ११-११७३ ||

	यदाऽश्रु दृश्यते नेत्रे तदा हानिं विनिर्दिशेत् |
	यदा कटकटाशब्दो दन्तानां श्रूयते क्वचित् || ११-११७४ ||

	तदा तु मरणं विद्याधानिं सर्वत्र निर्दिशेत् |

(त्रैपुरपद्धत्याम्)

	दक्षिणे पतिते सिद्धिर्वामभागे च निन्दितम् || ११-११७५ ||

प्. १०७४) सव्ये तु पतिते छेदे देवीमन्त्रं स्मरेद्बुधः |
	ततः कुण्डादिके हुत्वा हुतिभिर्दशपञ्चभिः || ११-११७६ ||

	शमयेद्धूङ्कृतेर्दोषं बलिलक्षणलक्षितम् |

(महाकालसंहितायाम्)

	दद्याद्राक्षसदिग्भागे मन्त्री बलिशिरः स्वयम् || ११-११७७ ||

	तद्दक्षिणे रक्तपात्रं विपरीतं न संददेत् |
	देवस्य संमुखं कृत्वा छिन्नं भागं प्रकल्पयेत् || ११-११७८ ||

	तदेव शस्तं जानीयान्मध्यमं तदुदीरितम् |
	बलीनामिति संज्ञानं शिरश्च पुरतो ददेत् || ११-११७९ ||

तथा |

	न भूमौ स्थापयेच्छीर्षं चैव विपरीतकम् |
	शिरः सलोहितं दद्यात् पुर एव न चान्यतः || ११-११८० ||

	रुधिरादानकाले तु पात्रे स्वविभवाहृते |
	सैन्धवं स्थापयेत् किञ्चित् फलानामेकमेव हि || ११-११८१ ||

	तद्रक्तं हविरेव स्यात् पुरोडाशं च तच्छिरः |
	नासाग्रीवागण्डुपुच्छपललानि निकृत्त्य हि || ११-११८२ ||

	पशूनां वदने क्षिप्त्वा ततः संस्थापयेत् पुरः |
	तथा पक्षत्रिपत्रं च वीनां त्रोटौ विनिःक्षिपेत् || ११-११८३ ||

	पशुवच्चरणस्यापि शीर्षे कमललोचने |
	बलीनां मस्तके दद्यात् प्रदीपं धूपवर्त्तिकाम् || ११-११८४ ||

	दहनाल्लोमकेशानां यो गन्ध उपतिष्ठते |
	घ्राति तं चण्डिका देवी सन्तुष्टा तु प्रजायते || ११-११८५ ||

	तस्मिन्नेव ह्यवसरे आधिक्यं धूपदीपयोः |
प्. १०७५) यथा विभतो देवि कर्त्तव्यं भक्तितत्परः || ११-११८६ ||

	बल्याधिक्ये च शीर्षार्णां विधेयाः पङ्क्तयस्तथा |
	सधूपदीपाः कुसुमाक्षतपुञ्जान्वितास्तथा || ११-११८७ ||

तथा |

	शिरश्च संमुखे स्थाप्यं सदीपं पात्रवर्जितम् |
	स चापि हविरक्तः स्यादथ वा तिलजोक्षितः || ११-११८८ ||

	सार्षपं न प्रदातव्यं न चान्यफलसम्भवम् |
	मूर्धाभिषिक्तो हविषा तैलेन बहुसिद्धिभाक् || ११-११८९ ||

	अन्यबीजोद्भवै रोगं शोकं मृत्युं च विन्दति |
	यथा लोमानि दह्यन्ते यत्नात् कार्यं तथा नरैः || ११-११९० ||

तन्त्रान्तरे |

	सूत्रवर्त्तिं प्रदद्याच्च वस्त्रवर्तिः प्रशस्यते |
	अङ्गुष्ठस्य प्रमाणं च दीर्घं चैव षडङ्गुलम् || ११-११९१ ||

	कार्पाससूत्रकैर्दद्यादेकविंशतिसूत्रकैः |
	सुगन्धिद्रव्यैस्तत् कुर्यात् कर्पूरागुरुचन्दनैः || ११-११९२ ||

	ग्राहाणां कच्छपानां च गोधायाश्च विशेषतः |
	मत्स्यानामपि पक्षिणां न दीपं दापयेच्छिवे || ११-११९३ ||

	शीर्षोपरि ज्वलद्दीपं यावत्कालं प्रवर्त्तते |
	तावत्कालं वसेत् स्वर्गे तस्माद्यत्नेन दापयेत् || ११-११९४ ||

	लोमदाहोद्भवं गन्धं घ्रात्वा देवी प्रसीदति |
	तस्मात् संवर्धयेद्दीपं तस्मात् पात्रं विवर्जयेत् || ११-११९६ ||

	निर्वाणे मृत्युमाप्नोति दीयमाने प्रदीपके |

(महाकालसंहितायाम्)

	ततः पात्रं पुरः कृत्वा देव्याः सपशु शोणितम् || ११-११९७ ||

	शर्करायुतदूर्वाणां प्रदद्यात् त्रिर्महाघृतम् |
प्. १०७६) सैन्धवं शृङ्गवेरं च कदलीफलमेव च || ११-११९८ ||

	पातयेन्मधुराणां च काममुद्दिश्य साधकः |
	अष्टधा विभजेद्दिग्वन्मध्ये चैकं कुशादिभिः || ११-११९९ ||

	दत्वा किञ्चिद्घृतं तत्र कुर्यात् तर्पणमुद्रया |
	तर्पणं भागभाजां वै देवीनां द्विर्द्विरेव च || ११-१२०० ||

	आद्यन्तिमौ तारहार्दी मध्ये आदिमनोरपि |
	तत्तन्नाम्ना मन्त्रमपि तर्पयामीति संयुतम् || ११-१२०१ ||

	द्वितीयरूपं ङेन्तं च तद्द्वितीयपदोदितम् |
	मध्ये नित्योदितश्र्याख्यपात्रवत् पीठगा क्रिया || ११-१२०२ ||

	पूर्वस्यां दिशि चामुण्डा दक्षिणस्यां तु योगिनी |
	डाकिन्युक्ता पश्चिमायामुत्तरस्यां तु भैरवी || ११-१२०३ ||

	विदारिकाऽग्नेयकोणे नैर्-ऋत्यां पापराक्षसी |
	पूतना चापि वायव्ये ईशाने कालिका तथा || ११-१२०४ ||

	ततः स्तुतिं प्रकुर्वीत बद्धाञ्जलिपुटोऽग्रतः |
	जय देवि जगन्मातर्जय पापौघहारिणि || ११-१२०५ ||

	जय जन्मजराव्याधितृणदावानलाकृते |
	जय सर्वविपत्तिघ्ने जय त्रिदशवन्दिते || ११-१२०६ ||

	जय नित्यानन्दरूपे जय कल्याणदायिनि |
	जय शत्रुक्षयकरे जय रोगप्रणाशिनि || ११-१२०७ ||

	जय भीमे जयाघोरे जय सङ्कटतारिणि |
	जयामृतरसास्वादतुन्दिलामन्दव्र्ग्रहे || ११-१२०८ ||

	त्रिनेत्रे विकरालास्ये मुण्डमालाबिभूषिते |
	सर्वासुरक्षयकरि खड्गखट्वाङ्गधारिणि || ११-१२०९ ||

प्. १०७७) महाघोरे महारावे दैत्यदर्पनिषूदिनि |
	इमं पशुबलिं देवि गृहीत्वा कालरात्रिके || ११-१२१० ||

	प्रीता भव महाचण्डे रक्ष मां शरणागतम् |
	आयुर्देहि धनं देहि भाग्यं र्कीर्तिं च देहि मे || ११-१२११ ||

	स्त्रियं देहि सुतान् देहि सर्वान् कामा/श्च देहि मे |
	उग्रचण्डे प्रचण्डाऽसि प्रचण्डकरवालिनि || ११-१२१२ ||

	महाचण्डोग्रदोर्दण्डे विश्वेश्वरि नमोऽस्तु ते |
	रक्ष मां शरणापन्नं त्वत्पादार्पितमानसम् || ११-१२१३ ||

	हर पापं हर क्लेशं हर शोकं हरासुखम् |
	हर रोगं हर क्षोभं हर दैन्यं हरप्रिये || ११-१२१४ ||

	स्तुतिमेतां पठित्वैवं दण्डवत् प्रणमेद्भुवि |
	गुह्यकालि जगद्धात्रि सर्वान्तर्यामिनीश्वरि || ११-१२१५ ||

	गृहीत्वेमं पशुबलिं यथोक्तफलदा भव |
	कायेन मनसा वाचा त्वत्तो नान्या गतिर्मम || ११-१२१६ ||

	अन्तश्चरसि भूतानां द्रष्ट्री त्वं परमेश्वरि |

(यामले)

	कात्यायनि महामाये दुर्गे दुर्गतितारिणि || ११-१२१७ ||

	नमस्तुभ्यं जगद्धात्रि कालरात्रिस्वरूपिणि |
	एवं स्तुत्वा महादेव्यै दत्वा च सुमनोऽञ्जलीन् || ११-१२१८ ||

	साष्टाङ्ग्ं प्रणमेद्भूमौ भक्तियुक्तेन चेतसा |

सुमनोऽञ्जलीनिति बहुवचनं कपिञ्जलाधिकरणन्यायेन त्रित्वे पर्यवस्यति | तथा च पुष्पाञ्जलित्रयं दत्वा प्रणमेदित्यर्थः |

इति बलिदानविधिः |

अथ पशुपक्षिणां वस्त्वन्तराणां च दैवतानि |
(महाकालसंहितायाम्)

	पशूनां च विहङ्गानामन्येषामपि वस्तूनाम् || ११-१२१९ ||

प्. १०७८) ब्रवीमि देवताः सर्वाः क्रमेणोत्सर्गकर्मणि |
	प्राजापत्यो गजः प्रोक्तस्तुरगो यमदैवतः || ११-१२२० ||

	तथा चैकशफाः सर्वे कथिता यमदैवताः |
	महिषश्च तथा याम्य उष्ट्रो वै नैर्-ऋतो मतः || ११-१२२० ||

	गोवृषौ रुद्रदैवत्यौ छाग आग्नेय उच्यते |
	मेषस्तु वारुणो ज्ञेयो वराहो वैणवो मतः || ११-१२२१ ||

	गोरीदेव्यौ व्याघ्रसिंहौ गण्डको ब्रह्मदैवतः |
	यावन्तो मृगभेदाः स्युः कथिता वायुदेवताः || ११-१२२२ ||

	यावन्तः पक्षिणः सर्वे वायव्याः परिकीर्तिताः |
	प्राजापत्यास्तथा मत्स्याः कच्छपाः साध्यदैवताः || ११-१२२३ ||

	गोधा वरुणदैवत्या ग्राहा अपि च तादृशाः |
	तथा च बभ्रूशलभावादित्येशानदैवतौ || ११-१२२४ ||

	कन्या दासस्तथा दासी प्राजापत्या नरास्तथा |
	अभयं शिवदैवत्यं धरित्री विष्णुदैवता || ११-१२२५ ||

	तथा समुद्रदैवत्यं रत्नमुक्ताफलादिकम् |
	जलाशयास्तथा सर्वे वारिधानी कमण्डलुः || ११-१२२६ ||

	प्रपा कुम्भश्च करकं ज्ञेयं वरुणदैवतम् |
	सुवर्णमग्निदैवत्यं लौहं भैरवदैवतम् || ११-१२२७ ||

	कांस्ये पूषाऽश्विनौ चापि देवता परिकीर्तिताः |
	रङ्गं नासत्यदैवत्यं सीसकं वायुदैवतम् || ११-१२२८ ||

	ताम्रं च सूर्यदैवत्यं पित्तलं कुजदैवतम् |
	रजतं चन्द्रदैवत्यं खर्परं पितृदैवतम् || ११-१२२९ ||

प्. १०७९) गुडं कुवेरदैवत्यं शर्करा मित्रदैवता |

अन्यत्र तु |

	आपो गुडे देवताः स्युः � � � � � � � � � - इत्युक्तम् |

तथा |

	जाङ्गलं वह्नि दैवत्यं मधु स्याद्यदैवतम् || ११-१२३० ||

	ताम्बूलदेवता ज्ञेया शक्रो विद्याधरोऽथ वा |

तन्त्रान्तरे |

	ताम्बूले देवताः शक्रविद्याधरविनायकाः || ११-१२३१ ||

महाकालः |

	तथा मृत्यु~जयो देवी घृतेषु परिनिष्ठितः |
	तैलं तु राहुदैवत्यं कार्पासं केतुदैवतम् || ११-१२३२ ||

	क्षीरं च तारादैवत्यं दधि चौषधिदैवतम् |

अन्यत्र तु |

	क्षीरे नारायणः प्रोक्तो दधिसर्पाः प्रकिर्त्तिताः � इत्युक्तम् |

तथा

पिष्टं शचीदैवतं च सिन्दूरमपि पार्वति || ११-१२३३ ||

तन्त्रान्तरे |

	अन्येषु देवताः सर्वे देवः पिष्टे प्रजापतिः |

महाकालः |

	लवणं चाब्धिदैवत्यं जलं वरुणदैवतम् || ११-१२३४ ||

	देवः स्मरश्च गन्धर्वो मधुपर्के च चन्दने |
	पुष्पं च लक्ष्मीदैवत्यं धूपे देवो वनस्पतिः || ११-१२३५ ||

	अप्सरोदैवतं ज्ञेयं सर्वं मृगमदादिकम् |
	दीपोऽपि वह्निदैवत्यो नैवेद्यं विष्णुदैवतम् || ११-१२३६ ||

प्. १०८०) पादुका सोमदैवत्या छत्रं स्यादिन्द्रदैवतम् |
	देवता कामधेनुः स्याच्चामरे त्रिदशेश्वरि || ११-१२३७ ||

	व्यजनं वायुदैवत्यमिन्द्रः सिंहासनस्य च |
	माला च रतिदैवत्या डाकिनी देवता सुरा || ११-१२३८ ||

	मांसं निर्-ऋतिदैवत्यं वितानं चन्द्रदैवतम् |
	प्राजापत्यानि शस्यानि पक्वान्नानि च सर्वशः || ११-१२३९ ||

	वाचस्पत्यानि वासांसि पाण्डुराण्यसितानि च |
	मयुदैवानि रक्तानि दुर्गादैवं तु पट्टकम् || ११-१२४० ||

	विद्या ब्राह्मी विनिर्दिष्टा विद्याप्रकरणानि च |
	सारस्वतानि ज्ञेयानि पुस्तकाद्यानि पार्वति || ११-१२४१ ||

	पात्राणामपि सर्वेषां विश्वकर्माऽधिदैवतम् |

(यामले)

	वाद्यं चतुर्विधं ज्ञेयं रुद्रगन्धर्वदैवतम् || ११-१२४२ ||

महाकालः |

	द्रुमाणां च लतानां तु शाकानां हरितैः सह |
	फलानामपि सर्वेषां देवो ज्ञेयो वनस्पतिः || ११-१२४३ ||

	अजिनानि तथा शयया रथ आसनमेव च |
	उपानहौ तथा दोला यच्चान्यत् प्राणिवर्जितम् || ११-१२४४ ||

	उत्तानाङ्गिरदैवत्यं प्रवदन्ति मनीषिणः |
	ध्वजो वै धर्मदैवत्यः सीरं पर्यन्यदैवतम् || ११-१२४५ ||

	पाषाणादि तथा रत्नं कथितं शक्रदैवतम् |
	गृहं तु सर्वदैवत्यमनुक्तं यन्मया प्रिये || ११-१२४६ ||

	तत् सर्वं रुद्रदैवत्यं ज्ञेयमुत्सर्गकर्मणि |

इति दैवतानि |

अथ कुमारीपूजाविधिः |

प्. १०८१) (महाथर्वणसंहितायाम्)

	ततः कुमारीयजनं कुर्यात् साधकसत्तमः || ११-१२४७ ||

	यस्मिन् कृते तु विधिवत् कर्मणः साङ्गता भवेत् |
	अकृते चाङ्गहानिः स्याद्विशेषाच्छरदर्चने || ११-१२४८ ||

(महाकालसंहितायाम्)

	समाप्य पूजामासायं प्रदोषे पर्युपस्थिते |
	कुमारीपूजनं कुर्याद्विधिना पञ्चमं हितम् || ११-१२४९ ||

तथा |

	भक्तभद्राभद्रमुभे तदनक्ति सुरेश्वरि |
	स्वयं तद्रूपमास्थाय मूढभावमुपेयुषी || ११-१२५० ||

	दिदृक्षुरायाति शिवा भक्तिपूजनसम्भृतिः |
	तस्मात् तत्रादरः कार्यो भक्तिभावं च जानता || ११-१२५१ ||

	देवतास्त्रिविधोत्पातैर्यथादेशे हिताहितम् |
	सूचयन्ति तथैवैषां वार्षिकं सुरवन्दिते || ११-१२५२ ||

	तद्विज्ञानार्थमप्येषा पूजितव्या प्रयत्नतः |
	चतुर्णामपि कौलानां स्मर्त्तानामानुकल्पिनाम् || ११-१२५३ ||

	नैवात्र मतभेदोऽस्ति नैवार्चनभिदाऽपि वा |
	न च पूर्वोत्तरौ पक्षौ न च संदेहकल्पना || ११-१२५४ ||

	भवेच्च फलबाहुल्यं तुष्टिर्देव्यास्तथैव च |
	विशिष्य ज्ञायतेऽनेन तथा भावि शुभाशुभम् || ११-१२५५ ||

	ज्ञाते शुभे भवेत् तोषोऽन्यस्म/श्चोपायचिन्तनम् |

तथा |

	न तथा तुष्यति शिवा बलिहोमस्तुतीरणैः || ११-१२५६ ||

	कुमारीपूजनेनात्र यथा सद्यः प्रसीदति |
प्. १०८२) न केवलं पूजयेत् तां भोजयेच्चापि यत्नतः || ११-१२५७ ||

तथा |
	व्यङ्गता चाप्यकरणात् पूजायाः परिकीर्त्तिता |
	कूमारीपूजनेनात्र यथा सद्यः प्रसीदति || ११-१२५८ ||

	करणात् साङ्गताऽपि स्यादन्यस्मिन्नकृतेऽपि हि |

तथा |

	कौलानां निशि पूजोक्ता स्मार्तानामपराह्णिको || ११-१२५९ ||

	नित्या तु शारद्यर्चायां काम्या नैमित्तिकीतरा |

कुमारीलक्षणमाह |

	सुस्नातां रक्तपीतादिनानारागोज्ज्वलांशुकाम् || ११-१२६० ||

	सर्वालङ्कारचित्राङ्गीमज्ञातानङ्गचेष्टिताम् |
	अजातपुम्मनःसङ्गां सप्ताष्टनववार्षिकीम् || ११-१२६१ ||

	अनीचजातिं गौराङ्गीं पितृमातृमतीमपि |
	अदन्तुरामवाग्दन्तामधिकोनाङ्गवर्जिताम् || ११-१२६२ ||

	अदीर्घकेशीमुद्दीप्तां सुस्मितास्यामलोभनाम् |

निषिद्धालक्षणमुक्तं तत्रैव |

	श्यामां दीर्घदतीमोतुनयनां पिङ्गमूर्धजाम् || ११-१२६३ ||

	तनुमूनगतिं क्रुद्धां कुब्जां खञ्जां च खर्विकाम् |
	भ्रूकेशाल्पत्वसहितां तथा चैव गलद्व्रणाम् || ११-१२६४ ||

	जातस्तनरजोऽनङ्गां प्रयत्नेन विवर्जयेत् |

तन्त्रान्तरे |

	अधिकाङ्गीं च हीनाङ्गीं रोगिणीं च व्रणाङ्किताम् || ११-१२६५ ||

	अन्धां काणां केकरां च कुरूपां लोमशां त्यजेत् |

(महाकालसंहितायाम्)

	एतद्भिन्ना कुमारी तु वरणीयाऽर्चनक्रमे || ११-१२६६ ||

प्. १०८३) (मेरुतन्त्रे)

	विप्रां सर्वेष्टसंसिद्ध्यै यशसे क्षत्रियोद्भवाम् |
	वैश्यजां धनलाभाय पुत्राप्त्यै शूद्रजां यजेत् || ११-१२६७ ||

(स्कान्दे)

	दारुणे चान्त्यजां कन्यां पूजयेद्विधिना नरः |

(यामले)

	यः कुमारीं यजेन्मन्त्री सर्वपर्वसु सर्वदा || ११-१२६८ ||

	तेनार्चिता महादेवी सत्यं सत्यं न संशयः |
	सन्ध्यैकवर्षा संप्रोक्ता द्विवर्षा च सरस्वती || ११-१२६९ ||

	त्रिधामूर्त्तिस्त्रिवर्षा च चतुरब्दा चा कालिका |
	सुभगा पञ्चवर्षेयमुमा सड्वार्षिकी भवेत् || ११-१२७० ||

	मालिनी सप्तवर्षा च अष्टमी कुब्जिका मता |
	नवाब्दा कालसंकर्षा दशवर्षाऽपराजिता || ११-१२७१ ||

एकादशाब्दा रुद्राणी द्वादशाब्दा च भैरवी |
तत्परा स्यान्महालक्ष्मीस्तत्परा कुलनायिका || ११-१२७२ ||

	क्षेत्रज्ञा तत्परा प्रोक्ता षोडशाब्दा च चण्डिका |
	एवं क्रमेण विज्ञेया विना पुष्पं कुमारिका || ११-१२७३ ||

(हेमाद्रौ स्कान्दे)

	एकैकां पूजयेत् कन्यामेकवृद्ध्या तथैव च |
	द्विगुणं त्रिगुणं वाऽपि प्रत्येकं नवकं तु वा || ११-१२७४ ||

तथा |

	नवभिर्भजते भूमिमैश्वर्यं द्विगुणेन तु |
	एकवृद्ध्या लभेत् क्षेममेकैकेन श्रियं लभेत् || ११-१२७५ ||

	एकवर्षा तु या कन्या पूजार्थे तां विवर्जयेत् |
	गन्धपुष्पफलादीनां प्रीतिस्तस्या न विद्यते || ११-१२७६ ||

प्.  १०८४) (वाडवानलीये)

	उत्तमा सा परिज्ञेया सप्ताष्टनवहायना |
	मध्यमा पञ्चवर्षा च षडब्दा दशहायना || ११-१२७७ ||

	एकद्वित्रिचतुर्वर्षा रुद्राब्दाद्याऽवरा स्मृता |

(महाकालसंहितायाम्)

	गीतवादित्रनिर्घोषैरानन्दादरपूर्वकम् || ११-१२७८ ||

	नीत्वा पूजागृहद्वारि कुमारीस्ता अयुग्मिकाः |
	पञ्च वा सप्त वा चापि नवैकादश वा पुनः || ११-१२७९ ||

	मुख्यैका तासु कर्त्तव्या या स्यात् सर्वाङ्गसुन्दरी |
	वह्नीनामप्यभावे हि भवेदेका कुमारिका || ११-१२८० ||

	काम्ये नैमित्तिके चैका बह्वयः शारदपूजने |
	श्रेणीभूता उत्थिताश्च नम्रीभूतानना अपि || ११-१२८१ ||

	स्थापयित्वा क्रमेणैता मुख्यामादौ नियोज्य च |
	देवीबुद्धिं विधायास्यां साधको विगतत्वरः || ११-१२८२ ||

	गृहीतमदिरामत्तः कल्पितार्चनसम्भृतिः |
	प्राणायामं विधायादौ ततो भूतापसारणम् || ११-१२८३ ||

	गुरुं गणपतिं नत्वा वामदक्षिणयोस्ततः |
	मध्ये कुमारीं च तथा मूलदेवीस्वरूपिणीम् || ११-१२८४ ||

	छोटिकाभिस्तथा तालत्रितयैर्बन्धनं दिशाम् |

तथा |

	कुमर्या मूलभूतायाः पादौ प्रक्षालयेत् ततः || ११-१२८५ ||

तथा |

	तज्जलं मस्तके दद्याद्देवीपादोदप्रज्ञया |
	स्वोत्तरीयांशुकेनैव पादाम्बूपनयेत् ततः || ११-१२८६ ||

प्. १०८५) पुनरक्षतमादाय विघ्नानुत्सारयेत् प्रिये |
	उदीर्यमाणमन्त्रेण तालत्रयपुरःसरम् || ११-१२८७ ||

	तारपाशकलाकूर्चास्त्राणि प्रथमतो वदेत् |
	भूतान्यपसारय च विघ्नात् नाशय चेत्यपि || ११-१२८८ ||

	हृच्छिर्षे चरमे दद्यादेकविंशाक्षरो मनुः |
	कुमार्या सहिताः सर्वे तया देवीस्वरूपया || ११-१२८९ ||

	दर्शनार्थं समायान्ति यावन्तो देवयोनयः |
	प्रेता भूताः पिशाचाश्च गन्धर्वा गुह्यका अपि || ११-१२९० ||

	राक्षसा दानवा यक्षा ये चान्ये क्रूरकर्मिणः |
	सह प्रविश्य कौमार्या मण्डपं शारदार्चनम् || ११-१२९१ ||

	लुम्पन्ति च कुमार्यर्चां पूजां विध्वंसयन्ति च |
	अतो वारद्वयं कार्यं विघ्नस्योत्सारणं प्रिये || ११-१२९२ ||

	ततः स्ववामहस्तेन कुमार्या दक्षिणं करम् |
	गृहीत्वा दक्षचरणविनिःक्षेपपुरसःरम् || ११-१२९३ ||

	पङ्क्तीभूताः कुमारीस्ताः श्लोकरूपं मनुं पठन् |
	पूजागृहान्तः शनकैर्नमन्मौलीः प्रवेशयेत् || ११-१२९४ ||

	समस्तजगतामाद्ये जगदाधाररूपिणि |
	कुमारीरूपमास्थाय प्रविशेदं गृहं मम || ११-१२९५ ||

	भवत्याः कीदृशं रूपं जाने मातरहं न हि |
	कुमारीरूपमेवेदं पश्यामि नरचक्षुषा || ११-१२९६ ||

	भक्तिं मदीयां विज्ञाय त्वत्पादाम्बुजयोः शिवे |
	त्वया प्रकटितं रूपमीदृशं सर्वसिद्धये || ११-१२९७ ||

	दृष्टिः कार्या न मे पापे सञ्चारेणासतः पथः |
प्. १०८६) दृढायां केवलं भक्तौ दातव्या सुरवन्दिते || ११-१२९८ ||

	शिवाद्यास्तव रूपं हि कीदृशं नेति जानते |
	ज्ञास्यामि को वराकोऽहं पाञ्चभौतिकविग्रहः || ११-१२९९ ||

	इति पञ्च पठन् श्लोकान् स्वपृष्ठेनैव तारयेत् |
	अनीक्षमाण एवेशि गीतवाद्यपुरःसरम् || ११-१३०० ||

(यामले)

	स्नापिता गन्धतैलेन नानाभरणभूषिता |
	आनीय देवतापार्श्वे स्थापनीया सुधीम्ता || ११-१३०१ ||

(महाकालसंहितायामपि)

	मुख्यं तत्पूजनं प्रोक्तं मुख्याया एव तन्मनुम् |
	तत्पूजयैव ताः सर्वाः पूजिताः स्युर्न संशयः || ११-१३०२ ||

तथा |

	बलिं दत्वा ततो देवयोनिभ्यः परमेश्वरि |
	आरभेत् निरालस्यः कुमारीन्यासमूत्तमम् || ११-१३०२ ||

	नामान्यादौ खलु महाचण्डयोगेश्वरी मता |
	ततः सिद्धिकराली च पुनः सिद्धिविकराल्यपि || ११-१३०३ ||

	महान्ता मार्यथ ज्ञेया वज्रकापालिनी ततः |
	मुण्डमालिन्यट्टहासिन्येते द्वे परिकीर्त्तिते || ११-१३०४ ||

	चण्डकापालिनी कालचक्रेश्वर्यप्यनन्तरम् |
	गुह्यकाली ततः कात्यायनी कामाख्यया सह || ११-१३०५ ||

	चामुण्डा सिद्धिलक्ष्मीश्च कुब्जिका तदनन्तरम् |
	मातङ्गी तदनु ज्ञेया चण्डेश्वर्यथ कीर्त्त्यते || ११-१३०६ ||

	सर्वशेषेऽथ कौमारी एता अष्टादशेरिताः |

एतानि गुह्येशीविषयाणि |
अन्यत्र तु |

प्. १०८७) नामान्यादौ व्याहरामि दुर्गा नारायणी शिवा || ११-१३०७ ||

	महामाया योगनिद्रा कालरात्री कपर्दिनी |
उग्रचण्डा भद्रकाली अजिता चापराजिता || ११-१३०८ ||

	कात्यायनी महाकाली कामाख्या कुलनायिका |	
भैरवी भुवनेशी च कौमार्यष्टादश स्मृताः || ११-१३०९ ||

इति नामान्तरप्युक्तानि |
तथा |

	अङ्गान्यतो वच्मि शिरो मुखं तदनु चक्षुषी |
	कर्णौ नासापुटे चापि कपोलौ तत्पुरौ पुनः || ११-१३१० ||

	अधरोष्ठौ दन्तपङ्क्ती स्कन्धौ हृदयमेव च |
	बाहू च जठरं पृष्ठमूरुजानू तथैव च || ११-१३११ ||

	जङ्घे पादौ च सर्वाङ्गं तावन्त्येव स्थलानि च |

(त्रिशक्तिरत्ने)

	कलादि च कलान्तं ताः पूजयेद्विधिना बुधः || ११-१३१२ ||

	उपवेश्यासने दिव्ये कुमारीं साधकोत्तमः |
	वक्ष्यमाणेन विधिना देहेऽस्या न्यासमाचरेत् || ११-१३१३ ||

	कुमारिका स्यात् प्रथमा द्वितीया नायिका मता |
	तृतीया भैरवी ख्याता तुर्या वागीश्वरी भवेत् || ११-१३१४ ||

	पालिका पञ्चमी प्रोक्तो सम्बुद्ध्यन्ताः कुलादिकाः |
	न्यस्याः पञ्चाङ्गयोगेन कुमारीणां कलेवरे || ११-१३१५ ||

	वामावर्त्तक्रमादास्यचतुष्कं पूजयेत् क्रमात् |
	ततः सिद्धा जया पूर्वा जयाऽन्या कुब्जिका परा || ११-१३१६ ||

	कालिका पञ्चमी प्रोक्ता विज्ञेया बोधिता इमाः |
प्. १०८८) पूर्वादिवक्त्रसंयुक्ता चतुर्थ्यन्ता नमोऽन्तकाः || ११-१३१७ ||

	तत्तत्स्थानेषु विन्यस्याः स्वधिया क्रमपूर्वकम् |
	पञ्चप्रणवयोगेन चैतन्यमनुना सह || ११-१३१८ ||

	न्यासजालं हि पूर्वोक्तं कुर्यात् साधकसत्तमः |

(महाकालसंहितायाम्)

	ततोऽर्घस्थापनं कुर्यान्नित्यके यदुदाहृतम् || ११-१३१९ ||

	पूजोपकरणस्यापि शुद्धिरुक्ता पुरोक्तवत् |

तथा |

	ततो ध्यानं प्रकुर्वीत कुमार्या वक्ष्यमाणकम् || ११-१३२० ||

तन्त्रान्तरे |

	प्रसन्नवदनाम्भोजां प्रोद्यद्बालार्कसप्रभाम् |
	रक्ताम्बरां रक्तमाल्यां नानालङ्कारभूषिताम् || ११-१३२१ ||

	सस्मितां दिव्यकन्याभिः क्रीडारसपरायणाम् |
	ध्यायेत् कुमारिकां बालां स्वभक्ताभीष्टसिद्धिदाम् || ११-१३२२ ||

तथा |

	उपचारा/स्ततः सर्वान् पाद्यादीन् स्तुतिपश्चिमान् |

समर्पयेदिति शेषः |
(यामले)

	यष्टव्या पूर्वमार्गेण वक्ष्यमाणेन वा पुनः || ११-१३२३ ||

	स्वनामभिश्चतुर्थ्यन्तैस्त्रिताराद्यैर्नमोऽन्तकैः |
	देवतापश्चिमे मन्त्री यजेदेताः सलक्षणाः || ११-१३२४ ||

	आद्या शुद्धा कालिकाऽन्या तृतीया ललिता स्मृता |
	चतुर्थी मालिनी ख्याता पञ्चमी स्याद्वसुन्धरा || ११-१३२५ ||

	सरस्वती रमा गौरी दुर्गा तु नवमी भवेत् |
प्. १०८९) पञ्चाब्दं नववर्षं च यजेद्बालं विचक्षणः || ११-१३२६ ||

	पञ्चाब्दो वटुकः प्रोक्तो नववर्षो गणेश्वरः |

तथा |

	प्रदद्यादासनं वाचा ह्रीया पाद्यं समर्पयेत् || ११-१३२७ ||

	रमयाऽर्घं निवेद्याथ स्त्रिया चन्दनमर्पयेत् |
	कुमार्यै शक्तिबीजेन प्रदद्यात् कुसुमोच्चयम् || ११-१३२८ ||

	चैतन्यमनुना मन्त्री धूपदीपादिकं न्यसेत् |
	तारा एते समाख्याता भृगुर्भवसमन्वितः || ११-१३२९ ||

	विन्दुनादसमाक्रान्तश्चैतन्यमनुरीरितः |
	क्वचिद् भैरवबीजं तु पञ्चमः प्रणवो मतः || ११-१३३० ||

एकस्या एव पूजने त्रिताराद्यमन्त्रेणैव समस्तोपचारसमर्पणं बोध्यम् |
	त्रिताराद्येन मन्त्रेण सर्वं तस्यै निवेदयेत् � इति वचनात् |

(महाकालसंहितायाम्)

	भूषणानि दूकूलानि सिन्दूरालक्तकावपि |
	कज्जलादर्शविख्याततालवृन्तानि पेटिका || ११-१३३१ ||

परिकर्माधारचोलमञ्चिकापीठदोलिका |
	पाञ्चालिका च मञ्जूषा पादुके कुथपट्टके || ११-१३३२ ||

	चन्द्रातपोपसङ्ख्यान तथोद्वर्त्तनभाजनम् |
	शययोपधानपर्यङ्काः समुद्गं च प्रसाधनी || ११-१३३३ ||

	प्रतिग्राहश्च हिन्दोला तथा सीमन्तवर्त्तिका |
	गोरोचनामृगमदौ कर्पूरं कुङ्कुमं तथा || ११-१३३४ ||

	एवमादीनि चान्यानि यावच्छक्यानि सुन्दरि |
	प्रदातव्यानि वस्तूनि कुमारी तुष्यते यथा || ११-१३३५ ||

तथा |

प्. १०९०) ततो यत् स्थापितं पात्रं कुमार्यै प्रतिपादयेत् |
	स्वीकुर्यात् सा च तत्रैव तथा यत्नं समाचरेत् || ११-१३३६ ||

	अगृहीते तु तत्पात्रे महान् दोषोऽभिजायते |
	अतो यत्नस्तथा कार्यः स्वीक्रियेत यथा तया || ११-१३३७ ||

	ततो गृहीत्वा कुसुमाक्षतं तस्याः कलेवरे |
	पञ्चाशत्सङ्ख्यकाः शक्तीः क्रमतः परिपूजयेत् || ११-१३३८ ||

	ता इदानीं प्रवक्ष्यामि सावधाना निशामय |
	आद्या जया च विजया ऋद्धिदा माययाऽन्विता || ११-१३३९ ||

	कला च सिद्धिदा सूक्ष्मा प्रभा स्यात् सुप्रभा ततः |
	विद्युता च विशुद्धिश्च नन्दिनी च विशुद्धियुक् || ११-१३४० ||

	अपराजिता च ललिता लक्ष्मीर्गौरी तथैव च |
	अथ मेधा च गायत्री सावित्री च स्वधा पुनः || ११-१३४१ ||

	स्वाहेच्छे च क्रिया विद्या प्रज्ञा दीप्ता च चेतना |
	भद्रा ज्येष्ठा तथोमा च शिवा च मुदिता क्षमा || ११-१३४२ ||

	श्रद्धाऽथ विमला कौमुद्यपि वै विशदा ततः |
	अशोका ज्ञानदा चैव बलदा राज्यदाऽपि च || ११-१३४३ ||

	मैत्री तदनु रुद्राणी भवानी च मृडान्यपि |
	सर्वज्ञा चण्डिका चापि कुमारी सर्वशेषगा || ११-१३४४ ||

	पञ्चाशत्सङ्ख्यका एताः कुमार्याः शक्तयः स्मृताः |
	भैरवानष्ट तदनु पूजयेदक्षतादिभिः || ११-१३४५ ||

	भैरवीभ्यस्ततो विघ्नविनायकेभ्य एव च |
	वटुकक्षेत्रपालाभ्यां योगिनिभ्यस्तथैव च || ११-१३४६ ||

	भतेभ्यः प्रेतयक्षेभ्यो डाकिनीभ्यस्तथैव च |
प्. १०९१) एतत्पूजां प्रकुर्वीत सदूर्वा क्षतचन्दनैः || ११-१३४७ ||

	पुनरष्टौ सर्वशेषे ङेन्ता देवीर्यजेत् प्रिये |
	महामाया कालरात्री ततो वै सर्वमङ्गला || ११-१३४८ ||

	पूज्या डमरुका पश्चाद्राजराजेश्वरी तथा |
	सम्पत्प्रदा भगवती कुमारी तदनन्तरम् || ११-१३४९ ||

(यामले)

	कुलान्तः पूजयेदेनां कुलकोणेष्विमान् यजेत् |
	कामेश्वरी च वज्रेशी तृतीया भगमालिनी || ११-१३५० ||

	उपरिष्टात् कुलद्वन्द्वकोणेष्वेतः समर्चयेत् |
	अनङ्गकुसुमाऽनङ्गमन्मथाऽनङ्गपूर्विका || ११-१३५१ ||

	मदनानन्दशब्दाद्या चतुर्थी कुसुमोत्तरा |
	पञ्चम्यमङ्गमदनाऽतुराऽनङ्गपदादिका || ११-१३५२ ||

	शिशिरा कथिता ह्येताः शक्तयो रससङ्ख्यकाः |
	अनेन विधिना पूज्या कुमारी साधकोत्तमैः || ११-१३५३ ||

(महाकालसंहितायाम्)

	समाप्येत्थं कुमर्यर्चां तत्पुरो भुवि वारिणा |
	वर्त्तुलं मण्डलं कृत्वा तन्मध्ये कुलकामिनीम् || ११-१३५४ ||

	विलिख्य जलकुसुमाक्षतचन्दननागजैः |
	पूजयेन्मण्डलं तच्च शुभदायै नमो वदेत् || ११-१३५५ ||

	स्थालीगतं च तत्सर्वमन्नं तत्र निवेश्य हि |
	नानाविधां च सामग्रीं लेह्यचोष्यादिघट्टिताम् || ११-१३५६ ||

	मांसमीनसुरापूर्णां भक्ष्यचर्व्यादिपूरिताम् |
	कुमारीदक्षहस्तं च स्थापयित्वाऽन्नमूर्धनि || ११-१३५७ ||

प्. १०९२) उत्तानं वक्ष्यमाणेन मनुनाऽन्नं समुत्सृजेत् |

अन्नोत्सर्गमन्त्रस्तु |

	ऐ/ ह्री/ श्री/ स्त्री/ सौ/ः सर्वशक्तिस्वरूपायै सर्वसिद्धिदायै भगवत्यै कुमार्ये भक्ष्यभोज्यनानाविधान्नकल्पितषड्रसोपेतमिदं महाभोगनैवेद्यं तुभ्यमहं निवेदयामि गृहाण २ भुङ्क्ष्व २ प्रसीद २ सर्वसिद्धिं मे प्रयछ २ ऐ/ ह्री/ श्री/ नमः स्वाहा |
इति पद्धतिकृतोक्तः |
तथा |

	इतरासां कुमरीणां प्रत्येकं पूजनं चरेत् || ११-१३५८ ||

	गन्धपुष्पैर्धूपदीपैर्नेवेद्यैरन्नसङ्कुलैः ||

तथा |

	अन्नानि यादृशान्यस्यै मुख्यायै कल्पितानि हि || ११-१३५९ ||

	अन्याभ्यस्तादृशान्येव दातव्यान्येष निश्चयः |
	फलाफलं तु मुख्याया ज्ञेयमत्र विपश्चिता || ११-१३६० ||

	भुञ्जानासु कुमारिषु न तूर्यध्वनिमाचरेत् |
	नान्यत्र च मनो दद्यात् संवाधं नैव कल्पयेत् || ११-१३६१ ||

	कोलाहलं निषेधेत अमङ्गल्यानि यानि च |
	रुदितापानवायुं च प्रयत्नेन विवर्जयेत् || ११-१३६२ ||

	सावधानो भवेदत्र किमादौ भक्षयन्ति ताः |
	मिथः किं वा प्रजल्पन्ति कुत्र वा वस्तुविग्रहः || ११-१३६३ ||

	कुत्र दृष्टिं प्रक्षिपन्ति भीताः किं वा वदन्त्यमूः |
	इत्यादि नानाजातीयाश्चेष्टा आसां प्रयत्नतः || ११-१३६४ ||

	सावधानतया ज्ञेया भद्राभद्रस्य सूचकाः |
प्. १०९३) भक्षयन्तीषु तास्वेवं पठेत् तत्स्तोत्रमत्वरम् || ११-१३६५ ||

	कृताञ्जलिर्नम्रशिरा आसामन्ने क्षिपन् दृशौ |
	जय कालि महाभीमे भीमरावे भयापहे || ११-१३६६ ||

	संसारदावाग्निशिखे वृजिनार्णवतारिणि |
	ब्रह्मेन्द्रोपेन्द्रभूतेशप्रभृत्यमरवन्दिते || ११-१३६७ ||

	सर्गपालनसंहारकारण्यहितमारिणि |
	गुह्यकालि परानन्दरसपूरितविग्रहे || ११-१३६८ ||

	परब्रह्मरसास्वादकैवल्यानन्ददायिनि |
	गुणातीतेऽपि सगुणे महाकल्पान्तनर्त्तकि || ११-१३६९ ||

	कुमारीरूपमास्थाय विज्ञाप्रज्ञास्वरूपिणि |
	आगताऽसि ममागारं शारद्यर्चासमाप्तये || ११-१३७० ||

	सांवत्सरिककल्याणसूचनाय तथैव च |
	धन्योऽस्मि कृतकृत्योऽस्मि सफलं जीवितं मम || ११-१३७१ ||

	यस्मात् त्वमीदृशं कृत्वा कौमारं रूपमुत्तमम् |
	गुह्यकालि समायाताऽब्दिकपूजाजिघृक्षया || ११-१३७२ ||

	त्वमेवैतेन रूपेण देवेभ्यः प्रार्थिता पुरा |
	दत्तवत्यसि साम्राज्यं वरानपि समीहितान् || ११-१३७३ ||

	मह्यमप्यद्य देवेशि वरं देहि सुपूजिता |
	ब्रह्मणे सृष्टिसामर्थ्यं त्वं पुरा दत्तवत्यसि || ११-१३७४ ||

	विष्णवे च त्वमेवादास्तथा पालनशक्तिताम् |
	महारुद्राय संहारकर्त्तृत्वमददः शिवे || ११-१३७५ ||

	देवेभ्यश्चापि दैत्यानां नाशने दक्षतामपि |
	अन्तर्यामिन्यसीशानि त्रिलोकीवासिनामपि || ११-१३७६ ||

प्. १०९४) निवेदयामि किं तेऽहं सर्वकर्मैकसाक्षिणि |
	शत्रुनाश राज्यलाभं शरीरारोग्यमेव च || ११-१३७७ ||

	त्वत्पादाम्बुजयोर्भक्तिं याचेऽहं चतुरो वरान् |
	नमस्ते भगवत्यम्ब नमस्ते भक्तिवत्सले || ११-१३७८ ||

	नमस्ते जगदाधाररूपिणि ग्राहि मां सदा |
	मातरं वेद्मि रूपं ते न शरीरं न वा गुणम् || ११-१३७९ ||

	भक्त्या हृत्स्थितया पूजां तव जानाम्यनन्यधीः |
	त्वं माता त्वं पिता बन्धुस्त्वमेव जगदीश्वरि || ११-१३८० ||

	त्वं गतिः शरणं त्वं च स्वर्गस्त्वं मोक्ष एव च |
	विहाय त्वां जगन्मातर्नान्यां जानामि देवताम् || ११-१३८१ ||

	नमस्तेऽस्तु नमस्तेऽस्तु नमस्तेऽस्तु नमो नमः |
	एभिः श्लोकैः स्तुतिं कृत्वा कुमारीणां वरानने || ११-१३८२ ||

	दद्यादाचमनीयं हि भोजनान्ते गतत्वरः |
	ततः प्रदद्यात् ताम्बूलं मृगचन्द्राभिवासितम् || ११-१३८३ ||

	सह वाद्यादिभिस्तावदनुव्रज्य विसर्जयेत् |
	शुभाशुभफलं वच्मि साम्प्रतं तव पार्वति || ११-१३८४ ||

	तत्राप्यादौ शुभं वक्ष्ये विपरीतं ततोऽस्य च |
	तदुच्छिष्टं ततो दद्याज्जम्बुकेभ्योऽथ भूतले || ११-१३८५ ||

	निखनेदप्सु वा देवि समालोड्य विसर्जयेत् |
	आदौ भक्ते करे दत्ते सुभिक्षं विषये भवेत् || ११-१३८६ ||

	पायसे  यजमानस्य पशुवृद्धिः प्रजायते |
	घृते स्यादायुरारोग्यं पूजामैश्वर्यवृद्धये || ११-१३८७ ||

	तथा मोदकशष्कुल्योः सन्ततिर्भूयसी भवेत् |
प्. १०९५) मत्स्यजातिष्वर्थलाभः कृशरे यानसम्पदः || ११-१३८८ ||

	मांसे तु पुत्रलाभः स्यात् तेमने कामिनी भवेत् |
फलं मांसविशेषस्य भिन्नं मिश्रं ब्रुवे हि तत् || ११-१३८९ ||

	अर्थलाभस्तु वाराहे खाङ्गे तु विजयो रणे |
माहिषेण तु मांसेन राज्यप्राप्तिर्भवेद्ध्रुवम् || ११-१३९० ||

	आरोग्यं हारिणेनाशु कार्ष्णसारेण वाग्मिता |	
शाशे मेधावितां गच्छेदाजेष्वजरतामपि || ११-१३९१ ||

	आवेये पलले देवि सर्वकल्याणमाप्नुयात् |
	कामठे मेदिनीलाभो वह्वन्नत्वं च राङ्कुरे || ११-१३९२ ||

	वार्ध्रीणसे शत्रुनाशो हांसे मनुजवश्यता |
	तैत्तिरेऽभीष्टसिद्धिश्च वर्त्तके पापसंक्षयः || ११-१३९३ ||

	मनस्तोषो बलाकायां फलेक्षोर्विश्ववश्यता |
	कीर्त्तिस्तु महती दध्नि दुग्धे सम्पदनुत्तमा || ११-१३९४ ||

	पिष्टके तनयावाप्तिः शाके च रिपुसंक्षयः |
	हालायां पुण्यवृद्धिः स्याच्चोष्ये संपत् सुवाग्मिता || ११-१३९५ ||

	धनागमः फाणिते तु कूर्चिकायां बलोन्नतिः |
	तुम्बीवृन्ताककूष्माण्डकारवेल्लपटोलकैः || ११-१३९६ ||

	घोषशूरणदीर्घाङ्घ्रिमूलकैस्तेमने कृते |
	विद्यालाभो भवेद्देवि तक्रे वाक्पटुताऽपि च || ११-१३९७ ||

	गोधूमचूर्णघटिते वस्तुनि प्रतिभा रणे |
	वेद्यां दृष्टौ भवेन्मोक्षो मण्डपेऽप्युन्नतिर्भवेत् || ११-१३९८ ||

	चामरच्छत्रयोस्तालवृन्तपर्यङ्कयोरपि |
	घण्टादर्पणयोश्चापि दृग्दाने भूतिरुत्तमा || ११-१३९९ ||

प्. १०९६) आकल्पालङ्करणयोः स्पर्शचालनदृष्टिषु |
	नानाविधानि द्रव्याणि भवन्ति महितुः प्रिये || ११-१४०० ||

	एवं विधानि भूयांसि चेष्टितान्यशनानि च |
	शुभादेशीनि जायन्ते विपरीतान्यतः शृणु || ११-१४०१ ||

	मुख्यभूता कुमारी चेद्वमति द्वित्रिवारकम् |
	दिर्भिक्षं जायतेऽवश्यं प्रजाः स्युः पीडिता अपि || ११-१४०२ ||

	राजा विनाशमायाति कुमार्या रोदने कृते |
	उच्चारे तु महामारी पुरीषे पुरदाहनम् || ११-१४०३ ||

	अभोजने शत्रुभयमापदो बहुभोजने |
	अभाषणे त्वामयाः स्युर्विपदो बहुभाषणे || ११-१४०४ ||

	उपसर्गा बहुविधाश्चेष्टया करपादयोः |
	अतिलज्जा विनाशाय तथा निर्लज्जता शुभा || ११-१४०५ ||

	नानोत्पातास्तु मौने स्युः स्वापे बाहोर्विनाशनम् |
	सर्वनाशस्तु भीतायां क्रुद्धायां मृत्युरेव च || ११-१४०६ ||

	आवेशे तत्क्षणाद्राजा म्रियते नात्र संशयः |
	शङ्कितायां शत्रुशङ्का शान्तायामीतितो भयम् || ११-१४०७ ||

	चिन्तितायां तु विज्ञेयं तद्राष्ट्रस्यैव पातनम् |
	मोहे वित्तविनाशः स्याज्जाड्ये पूजा च निष्फला || ११-१४०८ ||

	चाञ्चल्ये चञ्चला लक्ष्मीः पूजकस्यैव जायते |
	विषादवत्यथ यदि कुमारी तत्र जायते || ११-१४०९ ||

	सरुजं सप्रजं राष्ट्रं तदा सीदति पार्वति |
	रोगेण म्रियते राजा यदि रुग्णा प्रजायते || ११-१४१० ||

प्. १०९७) दुर्भिक्षमरकातङ्का यद्यश्रूणि विमुञ्चति |
	सर्वनाशो भवेत् तर्हि धुनोति यदि मस्तकम् || ११-१४११ ||

	त्रस्तायां रिपुजस्त्रासस्तस्य राज्ञः प्रदिश्यते |
	कम्पे सति स्याद्विमुखी कालिका परमेश्वरी || ११-१४१२ ||

	नीचैः शिरश्चेत् कुरुते असन्तुष्टा तदेश्वरी |
	हीतायुः स्यात् तदा पृथ्वीपतिश्चेद्गद्गदस्वरा || ११-१४१३ ||

	पूजकस्य भवेद्दैन्यं व्याकुला यदि जायते |
	मोहने व्याकुलायां तु सर्वं नगरमाकुलम् || ११-१४१४ ||

	व्रीडितायां भवेद्रोगः स्वेदे दारधमक्षयः |
	अधोवायुं पतति चेत् कुमारीदैवयोगतः || ११-१४१५ ||

	पीडितं परचक्रेण तदा भवति पत्तनम् |
	गीतं गायति चेत् तत्र कुमारी रहितक्रिया || ११-१४१६ ||

	संप्रजाराष्ट्रतनयदारस्य नृपतेर्मृतिः |
	सहागताभिः कदा चिन्मुख्या विवदते यदि || ११-१४१७ ||

	तदा समायात्यकस्मात् परचक्रं सुदारुणम् |
	यया कयाचित् सार्धं वा येन केन चिदेव वा || ११-१४१८ ||

	कुमारी भाषते वीतभयं मन्दाक्षसाध्वसा |
	प्रजायन्ते तदा तस्य विषयेषु षडीतयः || ११-१४१९ ||

	व्यत्यासं यदि भक्ष्यस्य कुर्वते करचालनैः |
	ग्रस्तं समस्तं भवति मनसो वाञ्छितं प्रिये || ११-१४२० ||

	उपायनीकृतं यद्यद्द्रव्यं देव्यै तु मण्डपे |
	तच्चेत् कराभ्यां स्पृशति कान्दिशीको भवेन्नृपः || ११-१४२१ ||

	निर्वापयति चेद्दीपं कुमारी मुखमारुतैः |
प्. १०९८) बुद्धिभ्रंशो भवेत् तर्हि ज्ञानदीपश्च नश्यति || ११-१४२२ ||

	दैवयोगाच्च नृत्यन्ति कुमार्यश्चेत् सुराकुलाः |
	सराजकः सविषयः श्मशानमिव जायते || ११-१४२३ ||

	वासांस्यु सृज्य नग्नाः स्युर्यदि तत्र कुमारिकाः |
	शत्रुभिर्धृयते तर्हि राजा समरमूर्धनि || ११-१४२४ ||

	यदि फूत्कृत्य कूर्दन्ते करौ धृत्वा भ्रमन्ति च |
	भूतावेशः क्षितीशस्य जायते नात्र संशयः || ११-१४२५ ||

	उच्चरिष्यामि हास्ये वा वदन्तीत्थं कुमारिकाः |
	भोजनावसरे तर्हि महामारीभयं भवेत् || ११-१४२६ ||

	वामे वा दक्षिणे वाऽपि चलत्तारकया दृशा |
	रक्तोग्रया घूर्णयते शिरः स्वस्य कुमारिका || ११-१४२७ ||

	कुरुते वाऽट्टहासं सा येन त्रस्यन्ति मानवाः |
	भूतावेशो भवेत् तर्हि प्रेता नृत्यन्ति वा पुरे || ११-१४२८ ||

	दन्तैर्दन्तान् पीडयित्वा कुर्यात् कटकटारवम् |
	प्रयाति सदनं मृत्योः सदारसुतबान्धवः || ११-१४२९ ||

	दृशावनिमिषे कृत्वा सन्दश्यौष्ठं रदेन हि |
	संतर्जयति शीर्षं चेत् कम्पयन्ती कुमारिका || ११-१४३० ||

	तदेव फलमुद्दिष्टं यत् स्यात् कटकटारवे |
	आद्यन्तिकं भजेन्मौनं करेणान्नं स्पृशेन्न च || ११-१४३१ ||

	शिरोऽत्यर्थं च नमयेदङ्गुष्ठेन लिखेद्भुवम् |
	विदध्याद्भूतले रेखां करजैर्निष्प्रयोजनम् || ११-१४३२ ||

	संहताभ्यां कराभ्यां च कण्डूयेदथ वा शिरः |
	तृणान्यकारणाच्छिन्द्यादङ्गुलीस्फोटमाचरेत् || ११-१४३३ ||

प्. १०९९) पाणिभ्यां मुद्रयेन्नेत्रे द्वौ कर्णौ पिदधाति वा |
	कुर्वीत वा बाहुरिकां पार्ष्णिघृष्टिं करोति वा || ११-१४३४ ||

	महान्तं ग्रासमादत्ते मुखं व्यादाय तिष्ठति |
	अन्नोपरि क्षुतं धत्ते जृम्भणं वा मुहुर्मुहुः || ११-१४३५ ||

	गृहीत्वा पाणिना वाऽन्नं चतुर्दिक्षु क्षिपत्यपि |
	उत्थाय वा प्रचलति त्यक्त्वाऽन्नं पूजनं तथा || ११-१४३६ ||

	आयाति वमनं वाऽस्याः स्यातां रोमाञ्चवेपथू |
	निर्गच्छतो वा तद्गात्रात् पूयास्रे हेतुमन्तरा || ११-१४३७ ||

	अकस्मादेव कुरुते काकुंचेत् कारणं विना |
	अश्लीलं वल्गति तथा स्ववर्ग्यार्थे प्ररोदिति || ११-१४३८ ||

	आमुक्तालङ्कृतीर्मुञ्चेद्गृहं यास्यामि वा वदेत् |
	यस्य कस्यापि वा कुर्याद्भ्र्त्सनं तत्स्थले स्थिता || ११-१४३९ ||

	उपालभेत वा कांचित् सहैवास्या उपेयुषी |
	भिनत्ति वा निदानं वा स्वहस्तबलयानि वा || ११-१४४० ||

	कृते मृतस्य कस्यापि बन्धोः शोचति तत्र सा |
	यत्किञ्चिद्वा प्रलपति निर्निमित्तं कुमारिका || ११-१४४१ ||

	सर्वमेतदमङ्गल्यं विज्ञेयं त्रिदशार्चिते |
	दुर्भिक्ष्ऽम् धननाशं च रोगो मारीभयं तथा || ११-१४४२ ||

	पदे पदे च विपदः शोको व्याधी रिपून्नतिः |
	परचक्रागमोऽकस्मादग्निदाह पुरे गृहे || ११-१४४३ ||

	मृत्युत्रासश्च दारिद्र्यं विच्छेदो बन्धुभिः सह |
	भूतप्रेतपिशाचाभिनिवेशोऽपि गृहे गृहे || ११-१४४४ ||

	अष्टाभिष्तु महारोगैः प्रजानां निधनं भवेत् |
प्. ११००) कुमारीचेष्टितद्वारा ज्ञायते हि शुभाशुभम् || ११-१४४५ ||

	वार्षिकं च फलं राज्ञो जयो वाऽथ पराजयः |
	मृत्युर्दुःखं धनं सौख्यं शत्रुभीतिर्बलोन्नतिः || ११-१४४६ ||

	राज्यवृद्धिः प्रजापीडा व्यङ्गताऽनीकसंक्षयः |
	कुमारीपूजनात् सर्वं ज्ञायते भोजनादपि || ११-१४४७ ||

	परीक्षा यत्नतस्तस्माद्राज्ञा स्वस्य शुभाशुभम् |
	अर्चातोऽपि विशेषेण भोजनेन सुरेश्वरि || ११-१४४८ ||

	जाते शुभे समीचीनं वृत्ते तदितरत्र हि |
	काम्यार्चा बहुसम्भारैर्दोषं तज्जं निवारयेत् || ११-१४४९ ||

	निवृत्य स्वगृहं रुग्णा याता यदि कुमारिका |
	तस्मिन्नेवाहनि भवेत् तथाऽपि न शुभं फलम् || ११-१४५० ||

	इत्यादि फलबाहुल्यं शुभस्याप्यशुभस्य च |
	मया विविच्य कथितं ध्रियस्व हृदि यत्नतः || ११-१४५१ ||

	ततो निशीथसमये विधिवत् पूजनं ततः |

(वाडवानलीये)

	पूजिता शरदर्चायां या कुमार्युक्तलक्षणा || ११-१४५२ ||

	सर्वपर्वसु सा पूज्या यावत् पुष्पं न दृश्यते |

पुष्पमित्युपलक्षणम् |
महाकालः |

	पीठमूर्त्त्योः प्रकुर्वीत धूपदीपानुलेपनैः || ११-१४५३ ||

	नैवेद्यैरुपहारैश्च गीतवाद्यादिभिस्तथा |

(यामले)

	कुमारीपूजिता हन्ति कलुषं पूर्वसञ्चितम् || ११-१४५४ ||

	कुमारिकां विजानीयात् साक्षात् प्रकृतिरूपिणीम् |
प्. ११०१) पत्रं पुष्पं फलं तोयं यत्किञ्चिद्वस्तु शोभनम् || ११-१४५५ ||

	अनन्तफलदं प्रोक्तं कुमार्यै चेत् समर्पयेत् |
	भोजिता चेत् कुमारी स्याद्भोजितं भुवनत्रयम् || ११-१४५६ ||

	ब्राह्मणाय सुशीलाय कुमारीं यः समर्पयेत् |
	पृथिवीदानजं पुण्यं सोऽश्नुते नात्र संशयः || ११-१४५७ ||

	स सर्वसिद्धिमाप्नोति यः कुमारीं समर्चयेत् |
	वसन्ति सततं देहे कुमार्या योगिनीगणाः || ११-१४५८ ||

	अतः पूज्या नमस्या सा लालनीया तदिच्छया |
	अशक्त्या पूजयेदेकां कुमारीं साधकोत्तमः || ११-१४५९ ||

	विना कुमरिकापूजां न पर्वं परिहापयेत् |
	यो नित्यमर्चयेदेतां तस्य स्यात् सिद्धिरुत्तमा || ११-१४६० ||

	नवरात्रे समायाते नवम्यन्तं निशातधीः |
	नानोपहारैरभ्यर्च्य कुमारीं वृद्धिपूर्वकम् || ११-१४६१ ||

	वृद्धिक्रमेण प्रयजेद्वाञ्छितां सिद्धिमाप्नुयात् |
	अथवा पूजयेन्मन्त्री युवतीर्नव संख्यकाः || ११-१४६२ ||

	हृल्लेखा गगना रक्ता महासूक्ष्मा करालिका |
	इच्छा ज्ञाना क्रिया दुर्गा नवनामभिरीताः || ११-१४६३ ||

	पूर्ववत् पूजयेन्मन्त्री जपेत् साग्रं सहस्रकम् |
	यदि सा क्षोभमायाति स्वयमेव विलासिनी || ११-१४६४ ||

	तया सह नयेद्रात्रिं वासरं वा निशातधिः |
	कुमारीं न स्पृशेदेव भावयुक्तेन चेतसा || ११-१४६५ ||

	अन्यथा मृत्युमाप्नोति नो चेद्देवी पराङ्मुखी |

(महाकालसंहितायाम्)

	एवं दोषगुणौ ज्ञात्वा कुर्वीत विधिपूर्वकम् || ११-१४६६ ||

प्. ११०२) कुमारीपूजनं भक्त्या शरत्पूजनकर्मणि |
	बलिहोमादयश्चास्य कलां नार्हन्ति षोडशीम् || ११-१४६७ ||


इति कुमारीपूजाविधिः |

अथ शिवाबलिः |

(कुलचूडामणौ)

	विल्वमूले प्रान्तरे वा श्मशाने वाऽपि साधकः |
	मांसप्रधानं नैवेद्यं सन्ध्याकाले निवेदयेत् || ११-१४६८ ||

(महाकालसंहितायाम्)

	पुराद्बहिर्निशाकाले महारण्यसमीपतः |
	गृहीत्वा भक्ष्यवस्तूनि पूजासम्भृतिमप्युत || ११-१४६९ ||

	आप्तैरनुगतो द्वित्रैः प्रदद्यात् फेरवीबलिम् |
	आमानि पक्वान्यपि च मांसानि विधिनाऽर्पयेत् || ११-१४७० ||

	तत्रोदीचीदिग्वदनो वीतभीः शुचिरूर्जितः |
	प्राणायामं षडङ्गं च विधायार्घं प्रपूज्य वै || ११-१४७१ ||

	उत्थाय मुक्तचिकुरः शिवा आकारयेच्छनैः |

(कुलचूडामणौ)

	कालि कालीति वक्तव्यं तत्र सा शिवरूपिणी || ११-१४७२ ||

	पशुरूपा समायाति परिवारगणैः सह |
	भुक्त्वा रौति यदैशान्यां मुखमुत्तोल्य सुखरम् || ११-१४७३ ||

	तदैव मङ्गलं तस्य नान्यथा कुलभूषण |
	अवश्यमन्नदानेन तोषयेन्नियतं शिवाम् || ११-१४७४ ||

	नित्यश्राद्धं यथासन्ध्यावन्दनं पितृतर्पणम् |
	तथेयं कुलदेवीनां नित्यता कुलपूजने || ११-१४७५ ||

	पशुरूपां शिवां देवीं यो नार्चयति निर्जने |
	शिवारावेण तस्याशु सर्वं नश्यति निश्चितम् || ११-१४७६ ||

प्. ११०३) जपपूजाविधानानि यत्किञ्चित्सुकृतानि च |
	गृहीत्वा शापमासाद्य शिवा रोदिति निर्जने || ११-१४७७ ||

	एकया त्वश्यते यत्र शिवया देव भैरव |
	तत्रैव सर्वशक्तीनां प्रीतिः परमदुर्लभा || ११-१४७८ ||

	पशुशक्तिर्नरे शक्तिः पक्षिशक्तिश्च भैरव |
	पूजिता विगुणं कर्म सगुणं कारयेद्यतः || ११-१४७९ ||

	तेन सर्वप्रयत्नेन कर्त्तव्यं पूजनं महत् |
	राजादिभयमापन्नं देशान्तरभयादिकम् || ११-१४८० ||

	शुभाशुभानि कर्माणि विचिन्त्य बलिमाहरेत् |
	गृह्ण देवि महाभागे शिवे कालाग्निरूपिणि || ११-१४८१ ||

	शुभाशुभफलं व्यक्तिं ब्रूहि गृह्ण बलिं तव |
	एवमुच्चार्य दातव्यो बलिः कुलजनप्रिये || ११-१४८२ ||

(महाकालसंहितायाम्)

	स्थानादस्मादपसरेत् किञ्चिद्दूरतरं प्रिये |
	शिवा यथा वीतभया आगच्छन्त्यन्नसन्निधौ || ११-१४८३ ||

	तत्र स्थित्वा निरीक्षेत किं किं ता भक्षयन्ति हि |
	सर्वा आगत्य चेत् सर्वं प्रदत्तं भक्षयन्ति हि || ११-१४८४ ||

	विनिर्दिशेत् सर्वसिद्धिं राज्यलाभं धनागमम् |
	यद्यत् ता भक्षयन्त्यन्नं तत्तत् फलमवाप्नुयात् || ११-१४८५ ||

	यद्यच्च नैव खादन्ति तत्तन्नैव फलं लभेत् |
	कुमारीपूजनादौ तु विशेषोऽस्योपवर्णितः || ११-१४८६ ||

	तेन नात्र ब्रुवे देवि ग्रन्थाधिक्यभयादपि |
	कुमारीरूपमास्थाय यथाऽयाति महेश्वरी || ११-१४८७ ||

प्. ११०४) शिवारूपं तथा कृत्वा स्वयमायाति कालिका |
	ततो भक्तिः प्रकर्तव्या तासु यत्नेन साधकैः || ११-१४८८ ||
	
शिवासु भक्षयन्तीषु सर्वेभ्यो बलिमाहरेत् |
	संहारभैरवायादौ वटुकेभ्यस्ततः परम् || ११-१४८९ ||

	विनायकेभ्यो मातृभ्यः क्षेत्रपालेभ्य एव च |
	योगिनीभ्यो डाकिनीभ्यः शिवदूतीभ्य एव च || ११-१४९० ||

	पुरोक्तो मन्त्र आसिद्धिं तेन तेन बलिं हरेत् |
	महदैश्वर्यमाप्नोति निःशेषं भक्षयन्ति चेत् || ११-१४९१ ||

	अर्धे तु मध्यमा सिद्धिरभक्षे तु विपद्भवेत् |

(कुलचूडामणौ)

	यदि नो गृह्यते वत्स तदा नैव शुभं भवेत् || ११-१४९२ ||

	शुभं यदि भवेत् तत्र भक्ष्यते तदशेषतः |

(महाकालसंहितायाम्)

	खादितोत्थया तिष्ठत्सु शिवावृन्देषु तत्र हि || ११-१४९३ ||

	दण्डवत् प्रणमेत् सर्वाः स्वेष्टदेवीधिया स्वयम् |
	पुष्पाञ्जलिं समादाय गन्धचन्दनचर्चितम् || ११-१४९४ ||

	उत्थाय मुक्तचिकुरो मीलिताक्षो दिगम्बरः |
	भक्तिशाली वीतभयः किञ्चित्प्रणतकन्धरः || ११-१४९५ ||

	स्तुतिं कुर्यात् स्तवैरेतैर्वरप्रार्थनपूर्वकम् |
	शिवारूपधरे देवि गुह्यकालि नमोऽस्तु ते || ११-१४९६ ||

	उल्कामुखि ललज्जिह्वे घोररावे शृगालिनि |
	श्मशानवाशिनि प्रेते शवमांसप्रियेऽनघे || ११-१४९७ ||

	अरण्यचारिण्यनघे शिवे जम्बुकरूपिणि |
	नमोऽस्तु ते महामाये जगत्तारिणि कालिके || ११-१४९८ ||

प्. ११०५) मातङ्गि कुक्कुटे रौद्रि महाकालि नमोऽस्तु ते |
	सर्वसिद्धिप्रदे भीमे भयङ्करि भयापहे || ११-१४९९ ||

	प्रसन्ना भव देवेशि मम भक्तस्य चण्डिके |
	संसारसागरतरे जय सर्वशुभङ्करि || ११-१५०० ||

	विस्रस्तचिकुरे चण्डि चामुण्डे मुण्डमालिनि |
	संहारकारिणि क्रुद्धे सर्वसिद्धिं प्रयच्छ मे || ११-१५०१ ||

	दुर्गे किराति शवरि प्रेतासनगतेऽभये |
	अनुग्रहं कुरु सदा कृपया मां विलोकय || ११-१५०२ ||

	राज्यं प्रयच्छ विकटे वित्तमायुः सुतान् स्त्रियम् |
	शिवाबलिप्रदानेन त्वं प्रसन्ना भवेश्वरि || ११-१५०३ ||

	नमस्तेऽस्तु नमस्तेऽस्तु नमस्तेऽस्तु नमोऽस्तु ते |
	इत्येतैरष्टभिः श्लोकैः शिवास्तोत्रमुदीरयेत् || ११-१५०४ ||

	ततस्तच्छेषमन्नं यद्भाजनं चान्यदेव वा |
	सर्वं हि निखनेद्भूमौ प्रयत्नेनैव पार्वति || ११-१५०५ ||

	यदि काकाः खराः श्वानो ये चान्ये पापजातयः |
	भक्षयन्ति तदुच्छिष्टं तदा विघ्नः प्रजायते || ११-१५०६ ||

	रात्रावेव समागच्छेन्निर्भयो विपिनान्तरात् |

इति शिवाबलिविधिः |

अथ कृत्यशेषमाह |

	आगत्य गन्धपुष्पाद्यैः पुनर्देवीं प्रपूजयेत् || ११-१५०७ ||

तथा |

	ततः प्रदक्षिणीकृत्य पतित्वा दण्डवद्भुवि |
	भक्तिनम्रः स्तुतिं जल्पेत् काकुगद्गदया गिरा || ११-१५०८ ||

	अलिका नासिका बाहू वक्षो जठरमेव च |
प्. ११०६) पादौ क्ष्मां स्पर्शतो दण्डप्रणामः स हि गद्यते || ११-१५०९ ||

	आयुर्देहि यशो देहि भगं भगवति देहि भे |
	पुत्रान् देहि धनं देहि कामान् सर्वा/श्च देहि मे || ११-१५१० ||

	प्रचण्डे पुत्रदे नित्यं सुप्रीते सुरनायिके |
	कुलोद्योतकरे चोग्रे जयं देहि नमोऽस्तु ते || ११-१५११ ||

	उग्रचण्डे प्रचण्डासि प्रचण्डबलनाशिनि |
	नमस्ते सर्वदा देवि विश्वेश्वरि नमोऽस्तु ते || ११-१५१२ ||

	दुर्गोत्तारिणी दुर्गे त्वं सर्वाशुभनिषूदनि |
	धर्मार्थमोक्षदे देवि नित्यं मे वरदा भव || ११-१५१३ ||

	दुर्गे देवि महाभागे त्राहि मां शरणागतम् |
	महिषासृङ्मदोन्मत्ते प्रणतोऽस्मि प्रसीद मे || ११-१५१४ ||

	हर पापं हर क्लेशं हर शोकं हराशुभम् |
हर रोगं हर क्षोभं हर मानं हर प्रिये || ११-१५१५ ||

कालि कालि महाकालि कालिके पापहारिणि |
	धर्मकामप्रदे देवि नारायणि नमोऽस्तु ते || ११-१५१६ ||

	संग्रामे विजयं देहि धनं देहि सदा गृहे |
	धर्मकामर्थसम्पत्तीर्देहि देवि नमोऽस्तु ते || ११-१५१७ ||

	महिषघ्नि महामाये चामुण्डे मुण्डमालिनि |
	आयुरारोग्यविजयं देहि देवि नमोऽस्तु ते || ११-१५१८ ||

	आयुर्ददातु मे काली पुत्रानपि सदाशिवा |
	अर्थकामौ महामाया विभवं सर्वमङ्गला || ११-१५१९ ||

	शिरो मे चण्डिका पातु कण्ठं पातु सुरेश्वरी |
	हृदयं पातु चामुण्डा सर्वतः पातु कालिका || ११-१५२० ||
	
प्. ११०७) ब्रह्माणी चैव कौमारी वाराही वैष्णवी तथा |
	माहेश्वरी नारसिंही इन्द्राणी शिवदूत्यपि || ११-१५२१ ||

	महाकाली च चामुण्डा भैरवी कौशिकी तथा |
	उग्रचण्डा च प्रचण्डा च चण्डोग्रा चण्डनायिका || ११-१५२२ ||

	चण्डा चण्डवती चैव अतिचण्डा च चण्डिका |
	एताश्चान्याश्च रुद्राणि यास्ते तिष्ठन्ति शक्तयः || ११-१५२३ ||

	ताभिः सहैव मां रक्ष संग्रामे संकटे तथा |
	नानापुराणवाक्येन नानादेवर्षिभाषितैः || ११-१५२४ ||

	सदाशिवाज्ञया चापि त्वमेव शरणं मम |
	त्वां विहायेतरां नैव संश्रये देवतां शिवे || ११-१५२५ ||

	अतः परं यदुचितं तत् कर्त्तुं मातरर्हसि |
	आध्याकुलं च दारिद्र्यं रोगं शोकं च दारुणम् || ११-१५२६ ||

	बन्धुस्वजनवैराग्यं दुर्गे त्वं हर दुर्गतिम् |
	राज्यं तस्य प्रतिष्ठा च लक्ष्मीस्तस्य सदा स्थिरा || ११-१५२७ ||

	प्रभुत्वं तस्य सामर्थ्यं यस्य त्वं मस्तकोपरि |
	धन्योऽहं कृतकृत्योऽहं सफलं जीवितं मम || ११-१५२८ ||

	अगताऽसि यतो दुर्गे माहेश्वरि ममालयम् |
	अर्घ्यं पुष्पं च नैवेद्यं धूपं दीपं बलिं तथा || ११-१५२९ ||

	गृहाण वरदे देवि कल्याणं कुरु सर्वदा |
	कृत्वैवं विधिना दण्डप्रणामस्तुतिपूर्वकम् || ११-१५३० ||

	पूजां समर्पयेद्देव्यै गृहीत्वा पाणिना जलम् |
	मन्त्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वरि || ११-१५३१ ||

	यदर्चितं मया देवि परिपूर्णं तदस्तु मे |
प्. ११०८) गृहीतुं शारदीं पूजां मर्त्त्यमण्डलमागताम् || ११-१५३२ ||

	चण्डिके त्वां नमाम्यद्य पूजेयं प्रतिगृह्यताम् |
	कायेन मनसा वाचा त्वत्तो नान्या गतिर्मम || ११-१५३३ ||

	अन्तश्चरसि भूतानां ज्ञात्री त्वं सर्वसाक्षिणी |
	एतावत् कृत्यमुदितं शारदीयार्चनक्रमे || ११-१५३४ ||

	प्रातरारभ्य देवेशि रात्रेर्यामत्रयावधि |
	शिवाबलिं कुमार्यार्चां प्रभूतं बलिमेव वा || ११-१५३५ ||

	हित्वाऽदस्त्रयमष्टम्यामयमेव विधिः प्रिये |
	ततः प्रसादं देव्या यदवशिष्ठं भवेदनु || ११-१५३६ ||

	गन्धं पुष्पं च नैवेद्यं सिद्धं वाऽसिद्धमेव वा |
	बन्धुभिः सह भुञ्जीत हास्यकौतुकपूर्वकम् || ११-१५३७ ||

	गीतनृत्यादिकं पश्चाद्देव्यग्रे विनियोजयेत् |
	क्रीडां च ज्ञातिभिः सार्धं विदधीत विचक्षणः || ११-१५३८ ||

एतावदशक्ता संक्षिप्तपूजोक्ता (कालिकापुराणे)

	सम्यक् कल्पोदिता पूजा यदि कर्त्तुं न शक्यते |
	गन्धं पुष्पं च धूपं दीपं नैवेद्यमेव वा || ११-१५३९ ||

	अभावे तोयपुष्पाभ्यां तदभावे च भक्तितः |

	संक्षेपपूजा कथिता ����������������इति ||


इति नवमीकृत्यम् |

	अथ द्वितीयादिनवमीपर्यन्तं रेवन्तादिपूजाविधिः |

तदुक्तं (स्कन्दपुराणे)

	शान्तये वृद्धयेऽश्वानामात्मनो विजया च || ११-१५४० ||

	द्वितीयादिनवम्यन्तं रेवन्तं पूजयेन्नृपः |

प्. ११०९) ग्रन्थान्तरे |

	आश्विनस्य सिते पक्षे नवमीं यावदेव हि || ११-१५४१ ||

	द्वितीयां तिथिमारभ्य पूजयेद्विविधार्हणैः |
	रेवन्तमुच्चैःश्रवसं तुरङ्गानभिरक्षितान् || ११-१५४२ ||

	वर्द्धन्ते वाजिनस्तेन सर्वोपद्रववर्जिताः |

अभिरक्षितानिति रक्षणहेतुस्तद्विधिश्चोक्तः |
(शालिहोत्रे)

	अश्वयुजि शुक्लपक्षे द्वितीयादि सप्तरात्रं तु || ११-१५४३ ||

	वडवारूपेणैका स्वातिः सौरं रथं वहति |
	सा भारेणाक्रान्ता क्रुद्धाऽन्यान्यान्निरीक्षते वाहान् || ११-१५४४ ||

	तेषां तेजः सत्त्वं बलं च कृत्स्नं निगृह्णाति |
	सञ्जायन्ते रोगा महोपसर्गैः समन्विताः कष्टाः || ११-१५४५ ||

	तस्मात् स्वात्युपतापे वाजिषु पीडा भवेन्महती |
	एवं च सप्तरात्रं स्वातेः सम्पात एव निर्दिष्टः || ११-१५४६ ||

	तत्र दीवाकरकिरणैरस्पृष्टा वाजिनो रक्ष्याः |
	शालां ततोपलिप्तां मनोरमां वर्जितां च रविकिरणैः || ११-१५४७ ||

	नानाकारैः पुष्पैरलङ्कृतां धूपितां कुर्यात् |
	तस्यां स्नातास्तुरगाः सुधूपिता अर्चिता द्वितीयायाम् || ११-१५४८ ||

	पुरुषैश्च शस्त्रहस्तैः सप्ताहं रक्षितव्यास्तु |

तथा |

	शुभेऽह्नि मुहूर्ते च क्ष्मापतिः सपुरोहितः || ११-१५४९ ||

	कृतमङ्गलसंस्कारान् वाहान् शालां प्रपूजयेत् |

ज्योतिःशास्त्रेऽपि |

	स्वाती नाम रवेः पत्नी वरदा रूपिणी रथम् || ११-१५५० ||

	वहन्ती साऽश्विने मासि सूर्यरश्मिसमाश्रिता |
प्. १११०) सप्ताऽहं पीडयेदश्वा/स्ततः स्नानार्चितान् गृहे || ११-१५५१ ||

	रेवन्तं पूजयित्वाऽथ बद्ध्वा पोटलिकां गले |

तथा |

	शुक्लपक्षे द्वितीयायां शालां संवेष्ट्य रक्षयेत् || ११-१५५२ ||

	आदित्यरश्मितो वाहान् कटैर्वस्त्रादिकैस्तथा |
	अस्तं गते दिनकरे कटादीनपकर्षयेत् || ११-१५५३ ||

	प्रवातार्थं पुनर्दद्याद्यावत् सन्ध्या न जायते |
	शालाप्रवेशविहितां रक्षां कण्ठे प्रदापयेत् || ११-१५५४ ||

	लोहकं निम्बपत्राणि गुग्गुलं सर्षपान् घृतम् |
	चैलबद्धां वचां हिङ्गु बध्नीयाद्वाजिनां गले || ११-१५५५ ||

	घर्षणं भ्रामणं चैव तथा चैवापवर्त्तनम् |
	निशाशेषे प्रकर्त्तव्यं यावद्दूरे दिवाकरः || ११-१५५६ ||

	एतत्प्रतिदिनं कुर्यात् सप्तरात्रमतन्द्रितः |
	कारयेद्ब्राह्मणा/श्चैव शान्तिस्वस्त्ययनानि च || ११-१५५७ ||

(ब्रह्मपुराणेऽपि)

	शान्तिस्वस्त्ययने कार्ये तदा तेषां दिने दिने |
	धान्यं भल्लातकं कुष्ठं वचां सिद्धार्थका/स्तथा || ११-१५५८ ||

	पञ्चरङ्गेन सूत्रेण कण्ठे तेषां तु बन्धयेत् |
	वायव्यैर्वारुणैः सौरैः शाक्तैर्मन्त्रैः सवैष्णवैः || ११-१५५९ ||

	वैश्वदेवैस्तथाऽग्नेयैर्होमः कार्यो दिने दिने |
	तुरगा रक्षणीयाश्च पुरुषैः शस्त्रपाणिभिः || ११-१५६० ||

	न च ताड्याः क्वचित् तत्र न च वाह्याः कदाचन |

(शालिहोत्रे)

	शिरसि स्थापयेद्देवीं रेवन्तं पूजयेत् सदा || ११-१५६१ ||

प्. ११११) तथा |

	नानाखाद्यनिवेद्यानि रेवन्ताय निवेदयेत् ||

तथा |

	वेदीं च कल्पयित्वा धुरि च विधानेन पावकं जुहुयात् || ११-१५६२ ||

धुरि शालाशिरोभागे |

	सायं प्रातश्च शुचिः पुरोहितो ब्रह्मचारी स्यात् |
	शालिहोत्रगदितेन मन्त्रेणानेन होमयेत् || ११-१५६३ ||

	रोहिताश्व महाभाग हव्यवाडमरोत्तम |
	धूमध्वज क्रतुद्वार स्वर्गस्य प्रथितः पथि || ११-१५६४ ||

	उत्तिष्ठ होमं हृह्णेमं शान्तिरस्य हयेषु च |
	स्वाहेति तत्र मन्त्रेण प्रापयेत् प्रथमाहुतिम् || ११-१५६५ ||

	ततः प्रजापतीन्द्राय सोमाय वरुणाय च |
	विवस्वते कुवेराय सुषेणायाहिशालिने || ११-१५६६ ||

	आदित्येभ्यस्तथाऽश्विम्यां रुद्रेभ्यो वसुभिः सह |
	विष्णोश्च विश्वदेवानां साध्यानां मरुद्भिः सहः || ११-१५६७ ||

	वासुकिप्रमुखानां च नागानां गरुडस्य च |
	सर्वासां पौर्णमासीनां तिथीनां चैव सर्वशः || ११-१५६८ ||

	देवीनां नदीनां सागराणां वनस्पतीनाम् |
	स्वाहाकारेण जुहुयात् तृतीयं च हुताशने || ११-१५६९ ||

	देवानामेव सर्वेषां स्वाहाकारेण होमयेत् |
	दुर्बलानीह रक्षांसि प्रत्यूषे ब्रह्मतेजसा || ११-१५७० ||

	भवन्ति तस्मात् प्रत्यूषे स्वापयेत् पोषयेद्धयान् |
	पुरोहितस्तु द्विः कालं तर्पयित्वा द्विजोत्तमम् || ११-१५७१ ||

	पुण्याहं कारयेन्नित्यं स्वस्त्याशीर्मङ्गलान्वितम् |
प्. १११२) नटनर्तकगन्धर्वाः सूतचारणमागधाः || ११-१५७२ ||

तुरगानुपतिष्ठेयुः सप्ताहं शान्तिकारणात् |
	मनोज्ञान् मधुरान् शब्दान् श्रुत्वा गच्छन्ति व ग्रहाः || ११-१५७३ ||

	वादित्रं वाहनागारे तस्मान्नित्यं प्रयोजयेत् |
	अतिक्रम्य च सप्ताहमष्टम्यां स्नापयेद्ध्यान् || ११-१५७४ ||

	वरुणाय बलिं दत्वा पश्चात् तोयेऽवगाहयेत् |

अष्टम्यामिति द्वितीयामारभ्याष्टमीतिथावित्यर्थः |
ग्रन्थान्तरे |

	तानश्वान् समलङ्कृत्य वाजिशालां प्रवेश्य च || ११-१५७५ ||

	प्रतिमायां चित्रपटे स्थण्डिले मण्डलेऽथ वा |
	नानोपचारसम्भारैः रेवन्तं देवमर्चयेत् || ११-१५७६ ||

	नमो देवाधिदेवाय तुरङ्गबलचारिणे |
	सूर्यपुत्राय देवाय तुरङ्गानां हिताय च || ११-१५७७ ||

	तुरङ्गपरिषद्यस्य नृगजोपरि धावति |
	साश्वमश्वाधिपं रक्ष शरणं त्वां व्रजाम्यहम् || ११-१५७८ ||

	इति पुष्पाञ्जलीं दत्वा रेवन्ताय बलिं हरेत् |

तथा |

	सूर्यपुत्र महावाहो छायाहृदयनन्दन || ११-१५७९ ||

	शान्तिं कुरु तुरङ्गानां रेवन्ताय नमोऽस्तु ते |
	एवं स्तुत्वाऽथ विधिवदुच्चैःश्रवसमर्चयेत् || ११-१५८० ||

(ब्रह्मपुराणे)

	अश्वयुक्शुक्लपक्षे तु स्वातीयोगे सुशोभने |
	पूर्वमुच्चैःश्रवा नाम प्रथमं सूर्यमावहत् || ११-१५८१ ||

	तस्मात् साश्वैर्नरैस्तत्र पूज्योऽसौ श्रद्धया सदा |

प्. १११३) पूजनीयाश्च तुरगा नवमीं यावदेव हि || ११-१५८२ ||

ग्रन्थान्तरे |

	उच्चैःश्रवो नमस्तुभ्यं नमः क्षीराब्धिनन्दन |
	वाहान् वर्धय वाहेन्द्र सर्वोत्पातं विनाशय || ११-१५८३ ||

	एवं स्तुत्वोच्चैःश्रवसं तुरगान् पूजयेत् ततः |
नानोपचारैस्तेषां तु कर्णजापमिदं पठेत् || ११-१५८४ ||

गन्धर्वकुलजातोऽसि मा भूयाः कुलदूषकः |
ब्रह्मणः सत्यवाक्येन सोमस्य वरुणस्य च || ११-१५८५ ||

	तेजसा चैव सूर्यस्य मुनीनां तपसा तथा |
	रुद्रस्य ब्रह्मचर्येण पवनस्य बलेन च || ११-१५८६ ||

	प्राभावाच्च हुताशस्य वर्त्तस्व त्वं तुरङ्गम |
	स्मर त्वं राजपुत्रोऽसि कौस्तुभं च मणिं स्मर || ११-१५८७ ||

	सुरासुरैर्मथ्यमानात् क्षीरोदादमृतादिभिः |
	जात उच्चैःश्रवा पूर्वं तेन जातोऽसि तत् स्मर || ११-१५८८ ||

	यां गतिं ब्रह्महा गच्छेत् पितृहा मातृहा तथा |
	भूम्यर्थे नृतवादी च रणे यस्तु पराङ्मुखः || ११-१५८९ ||

	सूर्याचन्द्रमसौ वायुर्यावत् पश्यन्ति दुष्कृतम् |
	व्रज त्वं तां गतिं क्षीप्रं तच्च पापं भवेत् ततः || ११-१५९० ||

	विकृतिं यदि गच्छेथा युद्धेऽध्वनि तुरङ्गम |
	रिपून् विजित्य समरे भर्त्त्रा सह सुखी भव || ११-१५९१ ||

	तुरङ्गम चिरं जीव परशस्त्रैरलक्षितः |
	सदा मां समरे रक्ष स्वामिकार्यं सदा कुरु || ११-१५९२ ||

ज्योतिःशास्त्रे |

	नार्चयेज्जलजैः पुष्पैर्वाहनार्घविधिं प्रति |
प्. १११४) सौगन्धिकं विशेषेण तेषां दद्यान्न सर्वदा || ११-१५९३ ||

	ग्रहहोमस्तु कर्त्तव्यो ग्रहाणामर्चनं तथा |
	अनेन विधिना यस्तु करोति तुरगोत्सवम् || ११-१५९४ ||

	तस्य तुरङ्गनाथस्य न कदा चिद्भयं भवेत् |

गजपूजाऽप्युक्ता (ब्रह्मपुराणे)

	ज्येष्ठायोगे पुरा तत्र गजाश्चाष्टौ महाबलाः || ११-१५९५ ||

	पृथिवीमवहन् पूर्वं सशैलवनकाननाम् |
	कुमुदैरावतौ पद्मः पुष्पदन्तोऽथ वामनः || ११-१५९६ ||

	सुप्रतीकोऽञ्जनो नीलस्तस्मात् ता/स्तत्र पूजयेत् |
	शाक्रादृक्षात् समारभ्य नवम्यन्तं च पूर्ववत् || ११-१५९७ ||


गजपुजामन्त्रस्तु |

	पान्तु वो बसवो रुद्रा आदित्याः समरुद्गणाः |
	भर्त्तारं रक्ष नागेन्द्र समयः प्रतिपाल्यताम् || ११-१५९८ ||

	अवाप्नुहि जयं युद्धे समये स्वस्ति नो व्रज |
	श्रीस्तु सोमाद्बलं कृष्णात् तेजः सूर्याज्जवोऽनिलात् || ११-१५९९ ||

	स्थैर्यं मेरोर्जयो रुद्राद्यशो देवात् पुरन्दरात् |
	युद्धे रक्षन्तु नागास्त्वां दिशश्च सह दैवतैः || ११-१६०० ||

	अश्विनौ सह गन्धर्वैः पान्तु त्वां सर्वतः सदा |

इति ज्योतिःशास्त्रे प्रोक्तः |

इति रेवन्तादिपूजाविधिः |

अथ शक्तिसङ्गमोक्ताः काम्यविशेषा लिख्यन्ते |

नवरात्रव्रतासक्तो नवनाथो भवेद्ध्रुवम् || ११-१६०१ ||

	गौडकाश्मीरद्रविडमार्गेण त्रिविधो भवेत् |
	अष्टम्यन्तं जपः कार्यस्ततोऽष्टम्यां तु होमयेत् || ११-१६०२ ||

	अर्धरात्रे समायाता पूर्वविद्धाऽपि पार्वति |
प्. १११५) साऽष्टमी सर्वकार्याणां कर्त्त्री भवति निश्चितम् || ११-१६०३ ||

	होमपूजादिकं तत्र कुर्याद्यत्नेन पार्वति |
	द्वितीयदिवसे चेत् सा तदैवोपोषणं चरेत् || ११-१६०४ ||

तथा |

	घटिकाः षोडश त्याज्या आद्याः प्रतिपदस्तु याः |
	कलशस्थापनं कुर्यात् कल्याणं जायते तदा || ११-१६०५ ||

	नवम्यां पारणं कुर्याद्दशम्यां तु विसर्जनम् |
	काश्मीराख्यं क्रमं देवि शृणु यत्नेन पार्वति || ११-१६०६ ||

	नवरात्रं निराहारो होमोऽष्टम्यां तथा भवेत् |
	नवम्यां विप्रभोज्यं स्याद्दिग्वेधे पारणं चरेत् || ११-१६०७ ||

नवरात्रं निराहारो निर्विकल्पं जितेन्द्रियः |
अष्टमीनवमीसन्धौ होमकर्म समाचरेत् || ११-१६०८ ||

नवम्यां विप्रभोज्यं स्याद्दशम्यां पारणं चरेत्  |
	केरलाख्यं क्रमः प्रोक्तो निर्णयं शृणु पार्वति || ११-१६०९ ||

	तिथिक्षये तथा वृद्धौ यथोक्तेन तु वर्त्मना |
	अष्टमीनवमीप्राप्तौ पूर्ववेधो न दूष्यति || ११-१६१० ||

	अष्टम्यामर्धरात्रे तु यत्किंचित् कुरुते नरः |
	तत्तदक्षयमायाति नवदुर्गाप्रयोगतः || ११-१६११ ||

	एकोत्तरप्रविद्ध्या वा स्तोत्रं जापादिकं चरेत् |
	प्रथमेऽह्नि जपो यावत् तावत् कुर्याच्च वा सुधीः || ११-१६१२ ||

	उदयास्तमयं जप्त्वा त्रैलोक्यविजयी भवेत् |
	नवरात्रव्रते स्त्रीणां मृत्युयोगो भवेद्यदा || ११-१६१३ ||

	सैव देवी न संदेहस्तां पूज्य विजयी कलौ |
प्. १११६) ताम्बूलागुरुकस्तूरीदिव्याम्बरविभूषणैः || ११-१६१४ ||

	सूर्योदयं समारभ्य पुनः सुर्योदयान्तरम् |
	तावज्जप्त्वा निरातङ्कः सर्वसिद्धीश्वरो भवेत् || ११-१६१५ ||

	एकासनगतो भूत्वा नवरात्रं तु शाम्भवीम् |
	मुद्रामालम्बयेद्देवि नवनाथाधिपो भवेत् || ११-१६१६ ||

	गुहायां मठिकायां वा निर्जने पर्वतेऽपि वा |
	अधोमुखो वा देवेशि नवरात्रं निरम्बुभुक् || ११-१६१७ ||

	स्वमाच्छाद्य मृदा देवि तत्र संस्थापयेद्घटम् |
युवाङ्कुरान् समारोप्य शाम्भवीं मुद्रिकां चरेत् || ११-१६१८ ||

	दृढासनी वाऽशयनी यथोद्दिष्टं समाचरेत् |
	कापालिकावधूतानां व्रतमेतन्मयेरितम् || ११-१६१९ ||

शाम्भवी मुद्रा तु (त्रिपुरासारसमुच्चये)

	अथ पार्ष्णिनिरुद्धकम्बुनिर्ना ध्वजमूलस्थितसव्यपादपार्ष्णिः |
	ऋजुकायशिरोधरो यतात्मा विषयेभ्यो विनिवर्तितेन्द्रियश्च || ११-१६२० ||

	काकीचञ्च्वग्रकृष्टैर्मुहूरुदरदरीं पूरयित्वा समीरै �
	रङ्गुष्ठाभ्यामुभाभ्यां नररिपुविवरे तर्जनीभ्यां च नेत्रे |
	नासारन्धं निरुध्य स्थिरविमलमतिर्मध्यमाभ्यामथास्यं
	त्वन्याभिर्नातिगाढं कमलजनिलये स्थापयेन्मानसंस्वम् � इति || ११-१६२१ ||

तथा (शक्तिसङ्गमे)

	आज्ञा भवति देवेशि तदैवोपोषणं चरेत् |
	आज्ञा यदि न जायेत तदा ग्रामाधिपस्य च || ११-१६२२ ||

	देशाधिपस्य विप्रस्य पूजकस्य स्त्रियस्तथा |
	आज्ञां गृहीत्वा देवेशि वरं प्रार्थ्य सुखी भवेत् || ११-१६२३ ||

	भक्तप्रीता च सा दुर्गा स्वयमाज्ञां प्रयच्छति |
प्. १११७) वीरशाक्तविधानेन चण्डदर्पव्रतं चरेत् || ११-१६२४ ||

	जिह्वां संत्रोट्य यत्नेन द्विवेदेषुरसाङ्गुलाम् |
	जिह्वा सा पुनरायाति तेन सिद्धीश्वरो भवेत् || ११-१६२५ ||

	नवरात्रं समासाद्य महाष्टम्यां निशामुखे |
	देवीं यत्नेन संपूज्य सङ्कल्पं कामनान्वितम् || ११-१६२६ ||

	शिरःपुष्पं कर्त्तयित्वा पूर्णं मध्यकनिष्ठतः |
	यन्त्रे देवे निवेद्याथ शिवतुल्यो भवेद्ध्रुवम् || ११-१६२७ ||

	पुनः शिरः समायाति महाचीनवरः स तु |
	अथ वाऽन्यप्रकारेण प्रयोगः कथ्यते शृणु || ११-१६२८ ||

	नवरात्रं निराहारः श्रद्धाभक्तिसमन्वितः |
	महाष्टम्यामर्धरात्रे अङ्गुष्ठान्मस्तकावधि || ११-१६२९ ||

	मासं संकर्त्त्य यत्नेन यथोक्तं कुण्डमाचरेत् |
	होमयेत् तत्र देवेशि देवीप्रत्यक्षतामियात् || ११-१६३० ||

	देवीदेहं भवेत् तद्धि नात्र कार्या विचारणा |
	अथ वाऽन्यप्रकारेण प्रयोगः कथ्यते शृणु || ११-१६३१ ||

	नवरात्रे निराहारो गुरुभक्तो महाव्रती |
	कुण्डं पुरुषमात्रं तु कृत्वा तत्र विशङ्कितः || ११-१६३२ ||

	पञ्चपल्लवकाष्ठानां वह्निं तत्र समाचरेत् |
	अङ्गुष्ठान्मस्तकं यावत् स्वदेहं होमयेद्व्रती || ११-१६३३ ||

	अग्निशययां च वा कृत्वा देवीं पश्यति निश्चितम् |
	अर्चापरः क्रमेणैव लतागेहप्रवेशनात् || ११-१६३४ ||

	भवेत् कल्पलतातुल्यः साधको नात्र संशयः |
	अथ वाऽन्यप्रकारेण प्रयोगः कथ्यते शृणु || ११-१६३५ ||

प्. १११८) नवरात्रं निर्विकल्पो निराहारो दृढव्रतः |
	यमुद्दिश्य क्रियां कुर्यात् तमेव वशमानयेत् || ११-१६३६ ||

	कामबीजं साध्यनाम वशीकुर्विति चोच्चरेत् |
	स्वाहामुच्चार्य देवेशि प्रदीप्ते जठरानले || ११-१६३७ ||

	होमयेद्यत्नतो देवि तद्गृहं वशमानयेत् |
	अथ वाऽन्यप्रकारेण प्रयोगः कथ्यते शृणु || ११-१६३८ ||

	नवरात्रं निराहारः सत्यवादी जितेन्द्रियः |
	सहदेवीरसं गृह्य नवम्यां परमेश्वरि || ११-१६३९ ||

	पूर्वोक्तमनुना देवि पत्राण्यापिण्डमाहरेत् |
	आजन्मान्तं वशीकुर्यात् तमेव सकुटुम्बकम् || ११-१६४० ||

	अथ वाऽन्यप्रकारेण प्रयोगः कथ्यते शृणु |
	नवरात्रं मौनयुक्तो वृक्षासनसमन्वितम् || ११-१६४१ ||

	पारणादिवसे प्राप्ते गोमुखं कारयेत् प्रिये |
	पूर्वोक्तमनुना देवि होमयेज्जठरानले || ११-१६४२ ||

	स्वगेहे तत्त्वरात्रेण तद्गेहे दिवसत्रयात् |
	आजन्मान्तं व�सं कुर्यान्महादेवाधिकं नरम् || ११-१६४३ ||

	अथ वाऽन्यप्रकारेण प्रयोगः कथ्यते शृणु |
	नवरात्रं निराहारो गुरुभक्तो महाव्रती || ११-१६४४ ||

	वामाङ्गुष्ठोपरि स्थित्वा वेदरात्रं महेश्वरि |
	दक्षाङ्गुष्ठोपरि तथा वेदरात्रं महेश्वरि || ११-१६४५ ||

	नवम्यां पारणं कुर्याद्विल्वे पिण्डं प्रदापयेत् |
	जगत्त्रयं वशीकुर्यान्नात्र कार्या विचारणा || ११-१६४६ ||

	अथ वाऽन्यप्रकारेण प्रयोगः कथ्यते शृणु |
प्. १११९) नवरात्रं पर्यटन् वैरोचनासनसंयुतः || ११-१६४७ ||

	होमं कुर्यान्महाष्टम्यां नवम्यां पारणं चरेत् |
	सर्वस्वदानं कृत्वा तु त्रैलोक्यविजयी भवेत् || ११-१६४८ ||

	अथ वाऽन्यप्रकारेण प्रयोगः कथ्यते शृणु |
	गोमूत्राशी महेशानि नवरात्रं महेश्वरि || ११-१६४९ ||

	यं कं चिद्वै जपेन्मन्त्रं नवम्यां होममाचरेत् |
	नवम्यां पारणं कुर्याद्गोमुखेन महेश्वरि || ११-१६५० ||

	देवतादर्शनं भूयाद्रात्रौ स्वप्ने महेश्वरि |
	अथवाऽन्यप्रकारेण प्रयोगं शृणु पार्वति || ११-१६५१ ||

	नवरात्रं जितग्रासो मौनव्रतधरः शुचिः |
	निर्द्वन्द्वो निरहङ्कारः सत्यवादी महामतिः || ११-१६५२ ||

	राजाकर्षणकामश्चेद्राज्ञः सदनदिङ्मुखः |
	पारणामिच्छया कुर्याद्रात्रिजापी सदा भवेत् || ११-१६५३ ||

	त्रैलोक्यं वशमायाति नात्र कार्या विचारण |

अथ दशमीकृत्यम् |

तत्रैव |

	ततो दशम्यां निर्वाह्य स्नातो नित्यक्रियां निजाम् || ११-१६५४ ||

	यावच्छक्त्युपचारैस्तु पूजयेन्न्यासमुज्जहन् |
	कृताञ्जलिः पठेत् पश्चाद्विसर्जनमनूनिमान् || ११-१६५५ ||

	विधिहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं यदर्चितम् |
	पूर्णं भवतु तत्सर्वं त्वत्प्रसादान्महेश्वरि || ११-१६५६ ||

	शक्नुवन्ति न ते पूजां कर्त्तुं ब्रह्मादयः सुराः |
	अहं किं वा करिष्यामि मृत्युधर्मा नरोऽल्पधीः || ११-१६५७ ||

	न जानेऽहं तेऽम्ब रूपं न शरीरं न वा गुणान् |
प्. ११२०) एकामेव हि जानामि भक्तिं त्वच्चरणाब्जयोः || ११-१६५८ ||

	तां भक्तिं हृदि सम्भाव्य शारद्यर्चां प्रगृह्य च |
	गच्छ देवि निजस्थानं मह्यं दत्वा वरान् बहून् || ११-१६५९ ||

	एतान्मन्त्रान् समुच्चार्य चरलग्ने चरांशके |
	प्रतिमां पत्रिकां वाऽपि चालयेत् पूजकः शनैः || ११-१६६० ||

	निर्माल्येन ततो देव्याः पूजयेत् कलशोपरि |
	निर्माल्यवासिनीं देवीं ङेन्तां नमः पदेन हि || ११-१६६१ ||

	प्रदर्श्य योनिमुद्रां च ऐशान्यां दिशि निःक्षिपेत् |
	निर्माल्यं भगवत्यास्तच्चण्डेश्वर्ये नमो वदन् || ११-१६६२ ||

	मृन्मूर्त्तिं पत्रिकां वाऽपि जलेऽगाधे विनिःक्षिपेत् |
	स्रोतस्यथो मज्जयित्वा नदीवेगेन हारयेत् || ११-१६६३ ||

	पीठमूर्ती स्वके स्थाने चालयित्वा निवेशयएत् |
	चालने यन्मनुद्वन्द्वं तदिदानीं निशामय || ११-१६६३ ||

	उत्तिष्ठ देवि चामुण्डे शुभां पूजां प्रगृह्य मे |
	कुरुष्व मम कल्याणमष्टाभिः शक्तिभिः सह || ११-१६६४ ||

	गच्छ गच्छ परं स्थानं स्वस्थानं देवि चण्डिके |
	यत् पूजितं मया देवि परिपूर्णं तदस्तु ते || ११-१६६५ ||

	गम्यतामर्थलाभाय क्षेमाय विजयाय च |
	शत्रोर्दर्पविनाशाय पुनरागमनाय च || ११-१६६६ ||

	व्रजत्वं स्रोतसि जले मद्गेहे तिष्ठ भूतये |
	आगामिवत्सरे च त्वं पुनरायास्यसि ध्रुवम् || ११-१६६७ ||

	इति देवीं चालयित्वा मनुना कथयिष्यता |
	महावाद्यरवं कुर्यान्नभोदिक्पूरि सर्वतः || ११-१६६८ ||

प्. ११२१) तारत्रपारुषश्चैव शाकिनी डाकिनी तथा |
	चामुण्डे चल युग्मं च चालय द्वितयं तथा || ११-१६६९ ||

	कूर्चास्रानलकान्ताभिर्मनुश्चालनकर्मणि |
	शङ्खतूर्यनिनादैश्च मृदङ्गैः पटहैस्तथा || ११-१६७० ||

	ढक्काभेरीझर्झरैश्च पणवानकगोमुखैः |
	तालवादित्रवीणाभिरातोद्यैर्डिण्डिमैरपि || ११-१६७१ ||

	मुरजैर्वेणुभिर्हिड्कैस्तालमानलयान्वितैः |
	धूलीकर्दमविक्षपैः क्रीडाकौतुकमङ्गलैः || ११-१६७२ ||

	वेशयुग्वेशनिचयैर्विविधैः शावरोत्सवैः |
	भगलिङ्गाभिधानैश्च भगलिङ्गप्रगीतकैः || ११-१६७३ ||

	भगलिङ्गक्रियाशब्दैर्वेशचेष्टाभिरुक्तिभिः |
	विसर्जनस्यावसरे क्रीडितव्यं निजेच्छया || ११-१६७४ ||

	कार्यं जरद्भिरप्येतद्देवीसन्तोषहेतवे |
परैर्वा क्षिप्यते यस्तु यः परान् नाक्षिपत्यपि || ११-१६७५ ||

	तस्य क्रुद्धा भगवती शापं दद्यात् सुदारुणम् |
	एतत्प्रासङ्गिकीं देव्या उक्तिं समवधारय || ११-१६७६ ||

	ममानन्दे सदानन्दः सदानन्दो भविष्यति |
	ममानन्दे निरानदो निरानन्दो भविष्यति || ११-१६७७ ||

	यथा यथा ममानन्दे भवत्युन्मत्तवज्जनः |
	तथा तथाऽहं तुष्यामि तत्कृतार्चासु वल्लभ || ११-१६७८ ||

	ख्यातं मम भगं चिह्नं लिङ्गं चिह्नं तव प्रभो |
	लिङ्गाङ्कत्वाद्भगाङ्कत्वादियं माहेश्वरी प्रजा || ११-१६७९ ||

	त्वां मां विहाय नैवान्यत् किञ्चित् त्रिभुवनोदरे |
प्. ११२२) तस्मान्मत्पूजनस्यान्ते त्वन्मच्चिह्नोक्तिभिर्जनः || ११-१६८० ||

	यः क्रीडति महाभाग स मे मनसि तिष्ठति |
	अकुर्वाणोऽपि सुरतं भगं भगमिति ब्रुवन् || ११-१६८१ ||

	लिङ्गं लिङ्गमिति प्रोच्य मां तोषयति तत्क्षणात् |
	रेतःसिक्तं भवेद्यादृक् तादृश्यत्र प्रजायते || ११-१६८२ ||

	भगं त्रिजगतां स्रष्ट्ट को वा निन्दितुमर्हति |
	इत्यादिवचनैर्देव्या यथेष्टं विहिरेज्जनः || ११-१६८३ ||

	उपस्थयोनिभजनशब्दैस्तत्तत्क्रियान्वितैः |
	ततो नित्योदकाभ्यासं स्वयमम्भः प्रविश्य च || ११-१६८४ ||

	पत्रिकां मृन्मयीं मूर्तिं तदन्तः स्थापयेच्छनैः |
	निमज्ज्याम्भसि सम्पूज्य पत्रिकां वर्जितां जले || ११-१६८५ ||

	मया देवि वरान् दत्वा ततो गच्छेन्निजालयम् |
	इत्यनेन तु मन्त्रेण देवीं संस्थापयेज्जले || ११-१६८६ ||

	पीठमूर्त्योरिदं कर्म न कार्यं त्रिदशेश्वरि |
	ततः सर्वैर्जनैः सार्धं जलक्रीडां समाचरेत् || ११-१६८७ ||

	निमज्जनोन्मज्जनैश्च तथा पिञ्जलताम्बुभिः |
	अन्यैर्जलविहारैश्च क्षणं कौतुकमाचरेत् || ११-१६८८ ||

	प्रदद्याद्दक्षिणां पूजां कारयित्वा स्वभक्तितः |
	हिरण्यं रजतं धेनुं भूमिं वासांसि मन्दिरम् || ११-१६८९ ||

	यावच्छक्यं च यच्छक्यं दातव्यं दक्षिणां ततः |
	यानि देव्यै प्रदत्तानि महोपकरणान्यपि || ११-१६९० ||

	विभज्य तानि सर्वेभ्यो दातव्यानीति निश्चयः |

पूजाफलान्याह |

	एवमुक्तप्रकारेण कृत्वा शारदपूजनम् || ११-१६९१ ||

प्. ११२३) यदाप्नोति फलं देवि तदिदानीं निशामय |
	सप्तलोकोपरि शिवे वैकुण्ठो लोक उच्यते || ११-१६९२ ||

	तदूर्ध्वं शिवलोको हि गोलोकस्तदनन्तरम् |
	तस्योपरि प्रियतमे देवीलोको विराजते || ११-१६९३ ||

	योजनानां कोटिशतं विस्तीर्णं तावदायतम् |
	विभवा वा गुणा यस्य मम वाचामगोचराः || ११-१६९४ ||

	कल्पकोटिशतं साग्रं तत्रायं वसति प्रिये |
	अव्याहतगतिर्भूत्वा षडानन इवापरः || ११-१६९५ ||

	त्रिलोकीं विचरत्येष द्वितीयो द्विरदाननः |
	यदीहावतरत्येष कदाचित् कालपर्ययात् || ११-१६९६ ||

	शतसंवत्सरायुः स्यात् समस्तपृथिवीपतिः |
	तेजसा सूर्यसदृशः कान्त्या चन्द्रमसा समः || ११-१६९७ ||

	कुवेरसन्निभो वित्ते क्षमया क्षमया समः |
	स्थैर्ये सुमेरुणा तुल्यो गाम्भीर्ये सागरोपमः || ११-१६९८ ||

	विद्यया वाक्पतिसमः सौन्दर्ये मन्मथोपमः |
	प्रियंवदो विनीतश्च दाताऽमितपराक्रमः || ११-१६९९ ||

	किं बहूक्तेन देवेशि यावन्तो हि गुणाः स्मृताः |
	तमेकं संश्रयन्ते हि समुद्रं सरितो यथा || ११-१७०० ||

	प्रत्येकमस्या बाहुल्यं वर्त्तते फलसम्भवे |
	न विस्तरभयाद्वच्मि डामरेषु तदीरितम् || ११-१७०१ ||

	न तादृशं फलं किंञ्चिद्यन्न स्याच्छारदार्चनात् |

ततोऽपराजितां संपूज्य यात्रां कुर्यात् | तदुक्तं (निर्णयामृते) पुराणान्तरे |

	दशम्यां पूजयित्वा तु मृन्मयीं वाऽपराजिताम् || ११-१७०२ ||

प्. ११२४) कलशं तोयसंपूर्णं जयन्तीपल्लवाननम् |
	चतुर्वर्णैस्तदा यात्रा कर्त्तव्या साधनेन च || ११-१७०३ ||

	दशम्यां च बली राजा पूजयित्वाऽपराजिताम् |
	दशदिक्षु मनोयोगाद्यात्रां कृत्वाऽथ वा नृपः || ११-१७०४ ||

	नीराजनं स्वस्य कृत्वा ततो नीराजयेद्बलम् |

नीराजनमन्त्रस्तत्रैव |

	चतुरङ्गबलं मह्यं सुस्थिरत्वं व्रजत्विह || ११-१७०५ ||

	विजयो मम सर्वत्र अस्तु मेऽग्निप्रसादतः- इति ||
	सर्वत्र विजयो मेऽस्तु त्वत्प्रसादात् सुरेश्वरि � इति (कृत्यरत्ने)

अपराजितापूजने संक्षिप्तप्रकारस्तु अपराह्णे ईशानोदिशमाश्रित्य सीमानमुल्लङ्घ्य �

अद्याश्विनशुक्लदशम्यां क्षेमसिद्ध्यर्थमपराजितापूजां करिष्ये �
इति सङ्कल्प्य कलशेऽष्टदलपद्मयन्त्रमध्ये � अपराजितायै नमः � इत्यपराजिताम् |
	तद्दक्षिणे � क्रियाशक्त्यै नमः � इति जयाम् |
वामे � उमायै नमः � इति विजयां चावाह्य |
ओं अपराजितायै नमः | ओं जयायै नमः | ओं विजयायै नमः |
इति मन्त्रैः सम्पूज्य प्रणम्य |

इमां पूजां मया देवि यथाशक्ति निवेदितम् |

रक्षार्थं तु समादाय व्रज स्वस्थानमुत्तमम् � इति विसर्जयेत् ||

(महाकालसंहितायाम्)

	अथ नीराजनं राजाऽपराह्णे विदधीत वै || ११-१७०६ ||

	विचित्रवेशवसनः सह स्वजनबान्धवैः |
	चूडामणि परिस्फूर्यत्कीरीटकुण्डलोज्ज्वलः || ११-१७०७ ||

	लसत्प्रालम्बिको मुक्तामाली कटकमण्डितः |
प्. ११२५) केयूरी शृङ्खली तद्वदङ्गुलीयकभूषितः || ११-१७०८ ||

	उष्णषी बद्धनिस्त्रिंशश्चर्चितो मलयद्रवैः |
	चन्द्रकुङ्कुमकस्तूरीविलेपनसुवासितः || ११-१७०९ ||

	नानाविषयजानश्वान् भूषाभिः परिबृंहयेत् |
	गान्धरजानुत्तरजान् पारसीकोद्भवानपि || ११-१७१० ||

	काम्बोजवानायुभवान् वाल्हीकमणिमन्थजान् |
	युक्ता/स्तदीयभूषाभिः कुथाभिरुपशोभितान् || ११-१७११ ||

	एवमेव गजेन्द्रा/श्च कुथघण्टाङ्कुशोज्ज्वलान् |
	कलिङ्गजङ्गलभवा/श्चेदितैलङ्गसम्भवान् || ११-१७१२ ||

	एवं रथानपि व्यूहे तदुपस्करसंयुतान् |
	पदाती/श्च भटा/श्चापि नानाप्रहरणान्वितान् || ११-१७१३ ||

	कोदण्डशरनिस्त्रिंशशूलपट्टीशतोमरान् |
	गदापरिघचक्रर्ष्टिभुशुण्डीपाशकौरजान् || ११-१७१४ ||

	भिन्दिपालहुताशक्तिपर्शुकुन्ताहिमुद्गरान् |
	खट्वाङ्गवज्रमुशलपाशायोगुडकर्त्तरीः || ११-१७१५ ||

	शतघ्नोशल्यकुद्दालक्रकचच्छुरिकास्तथा |
	एतान्यन्यानि चास्त्राणि दधतः स्फुरितौजसः || ११-१७१६ ||

	चतुरङ्गबलं चेत्थं कृत्वाऽग्रेसरमीश्वरि |
	नानाविधैर्वाहनैश्च पौरजानपदानपि || ११-१७१७ ||

	वादित्राणि च सर्वाणि वादयित्वा विशेषतः |
	महाकोलाहलं कृत्वा समराभिप्रयाणवत् || ११-१७१८ ||

	जय जीवेति निनदैः स्तूयमानो महीपतिः |
	विनिर्गच्छेत् पुरात् स्वीयादनुकूलां दिशं प्रति || ११-१७१९ ||

प्. ११२६) ब्राह्मणानग्रतः कृत्वा ताम्बूलं चर्वयन्मुहुः |
	नटान् मल्लान् वन्दिनश्च शिल्पिनो गणिकास्तथा || ११-१७२० ||

	दैवज्ञान् वणिजो दूतानन्यान् वै देशिकानपि |
	विलोकयन् हृष्टमना एतेभ्यः पारितोषिकम् || ११-१७२१ ||

	ददन्नुत्साहसंयुक्तो विजिगीषुरिव व्रजेत् |
	एतन्नीराजनं नाम घटनाया बलास्त्रयोः || ११-१७२२ ||

अथ खञ्जनादिदर्शनविधिस्तत्रैव |

	एतत् कृत्व महीपालो भूषितस्तेन चान्वितः |
	खञ्जनं सारसं चाषं प्रयत्नेन विलोकयेत् || ११-१७२३ ||

	अनूपकच्छगोष्ठानगोविडम्बुरुहादिषु |
	स्थितो रुवन् विधुन्वानः पक्षती खञ्जनः शुभः || ११-१७२४ ||

	मङ्गल्यं खञ्जनं दृष्ट्वा मध्यस्थाने मनोरमे |
	शुभं स्यादशुभं ज्ञेयं विपरीतेन संशयः || ११-१७२५ ||

वृक्षेषु गोषु गजवाजिमहोरगेषु
राज्यप्रदः कुशलदः शुचिशाद्वलेषु |
भस्मास्थिकाष्ठतुषलोमतृणेषु दृष्टो �
ऽरिष्टं ददाति बहुशः खलु खञ्जरीटः || ११-१७२६ ||

तस्मिन् निधिर्भवति मैथुनमेति यस्मिन्
यस्मिन् पुनर्वसति तत्र दिशन्ति काचम् |
अङ्गारमप्युपदिशन्ति पुरीषणेऽस्य
तत् कौतुकाय च शुभाय च खञ्जरीटः || ११-१७२७ ||

	दृष्ट्वा तु खञ्जनं राजा प्रणमेद्विहिताञ्जलिः |
	इमं मन्त्रं समुच्चार्य श्लोकरूपं वरानने || ११-१७२८ ||

	खञ्जनः खञ्जरीटश्च शङ्खमौलिः शुभप्रदः |
प्. ११२७) महापद्मो नीलगलश्चपलाङ्गो हरिद्विजः || ११-१७२९ ||

	यः खञ्जरीटं प्रणमेदेभिर्नामभिरष्टभिः |
	जायते मङ्गलं तस्य सतो गेहे यतः पथि || ११-१७३० ||

	नारायणशरीरोत्थ संवत्सरशुभप्रद |
	शालग्रामशिलाकण्ठ खञ्जरीट नमोऽस्तु ते || ११-१७३१ ||

	वासुदेवस्वरूपेण सर्वकामफलप्रद |
	पृथिव्यामवतीर्णोऽसि खञ्जरीट नमोऽस्तु ते || ११-१७३२ ||

त्वं योगयुक्तो मुनिपुत्रकस्त्वमदृश्यतामेषि हिमोद्गमेन |
त्वं दृश्यसे प्रावृषि निर्गतायां त्वं खञ्जनाश्चर्यमयो नमस्ते || ११-१७३३ ||

	अशुभं खञ्जनं दृष्ट्वा देवब्राह्मणपूजनम् |
	शान्तिं कुर्वीत कुर्याच्च स्नानं सर्वौषधीजलैः || ११-१७३४ ||

	अयं खगस्तु विज्ञेयो विष्णुरूपी सुरेश्वरि |
	संसूचयति वर्षोत्थं मङ्गलामङ्गलद्वयम् || ११-१७३५ ||

	देवीरूपस्तु विज्ञेयः सारसः पक्षिराडपि |
	तं दृष्ट्वा तोयतर्वद्रिसदूर्वोर्वीतलेषु हि || ११-१७३६ ||

	प्रणमेच्छुभदं केशगमस्थिगमभद्रदम् |
	तथा कुर्वाण आहारं चञ्च्वा कण्डुं तनावपि || ११-१७३७ ||

	तिष्ठन् कुलाये शावाय ददद्वा भोजनं शुभम् |
	सारसः सरसीवासः पुष्करः पुष्करालयः || ११-१७३८ ||

	विघ्नापहर्त्ता पक्षीन्द्रो देवीरूपो महाबलः |
	विघ्नं नाशय पक्षीन्द्र शुभं देहि महाबल || ११-१७३९ ||

	पुष्कराब्दफलं ब्रूहि जहि शत्रून् महाबल |
	पठित्वेदं पद्ययुगं प्रणमेत् सारसं बुधः || ११-१७४० ||

प्. ११२८) विपरीते तथैतस्य पूर्ववच्छान्तिकं चरेत् |
	अथ चाषं निरीक्ष्यापि महारुद्रस्वरूपिणम् || ११-१७४१ ||

	पूर्वोदितेषु स्थानेषु प्रणमेन्मङ्गलप्रदम् |
	अन्यत्राशुभदातारं विहगं शिवरूपिणम् || ११-१७४२ ||

	अशोकश्च विशोकश्च नन्दीशः पुष्टिवर्धनः |
	ताम्रचूडो मणिग्रीवः स्वस्तिकश्चापराजितः || ११-१७४४ ||

	अष्टावेतानि नामानि चाषं दृष्ट्वा तु यः पठेत् |
	अग्रतो धनलाभाय पार्श्वतो विजयाय च || ११-१७४५ ||

	पृष्ठतः क्षेमवित्ताभ्यां दिव्य चाष नमोऽस्तु ते |
	अशोकाय नमस्तुभ्यं सर्वाभीष्टप्रदाय च || ११-१७४६ ||

	नीलकण्ठाय भद्राय भद्ररूपाय ते नमः |
	भद्रत्वं देहि मे भद्रमाशां पूरय पूरक || ११-१७४७ ||

	स्वस्तिकोऽसि कुरु स्वस्ति त्वं मां नन्दीश नन्दय |
	अशोक कुर्वशोकं मां पुष्पत्वं पुष्टिवर्धन || ११-१७४८ ||

	एवं चाषं नमस्कृत्य प्रणमेच्च शमीतरुम् |
	अमङ्गलानां शमनीं शमनीं दुष्कृतस्य च || ११-१७४९ ||

	दुःस्वप्नशमनीं धन्यां प्रपद्येऽहं शमीं शुभाम् |
	शमी शमयते पापं शमी लोहितकण्टका || ११-१७५० ||

	धारिण्यर्जुनबाणानां रामस्य प्रियवादिनि |
	करिष्यमाणयात्राया यथाकालं सुखं मया || ११-१७५१ ||

	तत्र निर्विघ्नकर्त्त्री त्वं भव श्रीरामपूजिते |
	इति संप्रार्थ्य मूलस्थां गृहीत्वा पीतमृत्तिकाम् || ११-१७५२ ||

प्. ११२९) प्रदक्षिणीकृत्य तथा समीवृक्षं महीपतिः |
	नियुद्धं प्रेक्ष्य मल्लानां भटानां शस्त्रलाघवम् || ११-१७५३ ||

	भरतानां प्रेषणं च धावनं गजवाजिनाम् |
	अस्तं गते दिनमणौ दीपिकाशतसंवृतः || ११-१७५४ ||

	प्रविशेन्नगरं राजा कोलाहलपुरःसरम् |
	अनेन विधिना यस्तु कुरुते शारदं महम् || ११-१७५५ ||

	तस्य देवी सदा तुष्टा सदा नैव विमुञ्चति |
	फलं यच्छारदार्चाया वक्तुं तत् केन शक्यते || ११-१७५६ ||

	ईदृशेव च वासन्ती पूजा कार्या मधौ सिते || ११-१७५६एf ||

इति दुर्गोत्सवविधिः |

बिभ्रत्यद्भुतभूतिभूतपवचोवैवित्र्यचित्रामृत �
स्रोतःशालिनि सन्निबन्धसरितसंभेदमभ्यर्हितम् |
सन्मुक्तोपमयुक्तिशालिनि तरङ्गः प्रारदेकादशो
विज्ञश्रीनरदेवनिर्मितपुरश्चर्यार्णवेऽस्मिन् नवे || ११-१७५७ ||

इति श्रीमन्महाराजाधिराजप्रतापसिंहसाहविरचिते पुरश्चर्याणवे दुर्गामन्त्रपुरश्चरणदुर्गोत्सवविधिर्नामैकादशस्तरङ्गः || ११ ||

अथ ब्रह्माण्यादिमन्त्रास्तत्पुरश्चरणविशेषाश्च निरूप्यन्ते |

(मेरुतन्त्रे)
मुनय ऊचुः |

	देवदेव महादेव भक्तानुग्रहकारक |
	ब्राह्म्याद्यष्टौ भास्करस्य रथे तिष्ठन्ति शक्तयः || १२-१ ||

	रणे मृतानां योगेन मृतानां सहगामिनाम् |
	स्वर्गं याश्च प्रयच्छन्ति तन्मनून् ब्रूहि शङ्कर || १२-२ ||

शिव उवाच

	ब्रह्मशक्तिस्तु शक्तीनां नायिका परिकीर्तिता |
	योगिनां मुक्तिदत्री सा भोगिनां भोगदा मता || १२-३ ||

	ब्रामित्येकाक्षरं बीजं मुनिर्वास्पतिर्मतः |
	गायत्री छन्द उद्दिष्टं बः शक्तिः कीलकं वचः || १२-४ ||

अथ ध्यानम्

	ध्यायेद्ब्राह्मीं पलास्थां हंसारूढां चतुर्भुजाम् |
	अक्षमालावराभीतिकमण्डलुकरारुणाम् || १२-५ ||

	बीजेनैव षडङ्गानि � � � � � � � �इति |

अस्य पुरश्चरणं तत्रैव |

	लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं पलाशसमिधैर्हुनेत् |
	तत्पुष्पयुक्तसलिलैस्तर्पयेन्मार्जयेत् कुशैः || १२-६ ||

अथ माहेश्वरीमन्त्रः |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि सम्यङ्माहेश्वरीविधिम् |
प्. ११३१) ओं ह्री/ नमो भगवति माहेश्वर्यै हि संवदेत् || १२-७ ||

	परमे पदमुच्चार्येश्वर्यै स्वाहान्तको मनुः |
	तारादिरेकविंशार्णोऽश्वारुढा तत्परं मतम् || १२-८ ||

ध्यानम् |

	वृषारूढां भालचन्द्रां त्रिनेत्रां शशिसन्निभाम् |
	दधतीं शूलडमरुमहाहिवलयां भजे || १२-९ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं विल्वपत्रैर्घृतप्लुतैः |
	जुहुयात् तद्दशांशेन महदैश्वर्यवान् भवेत् || १२-१० ||

अथ कौमारीमन्त्रः |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि कौमार्या विधिमुत्तमम् |
	क्रौ/ कौमार्यै नम इति षडर्णो मन्त्र ईरितः || १२-११ ||

	मुनिर्ब्रह्मा च गायत्री छन्दः कौमारिका भवेत् |
	देवता कौमिदं बीजं कौमार्यै शक्तिरुच्यते || १२-१२ ||

	मन्त्रवर्णैः षडङ्गानि हृदि ध्यायेच्च देवताम् |

ध्यानं यथा |

	शक्त्यक्षस्रग्वराभीतिकरां बन्धूकसन्निभाम् || १२-१३ ||

	मयूरध्वजिनीं रक्तवस्त्रामौदुम्बरस्थिताम् |
	हरित्कञ्चुकिकां रम्यां नानालङ्कारभूषिताम् || १२-१४ ||

अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षषट्कं जपः प्रोक्तः पञ्चखाद्यैस्तथा हुनेत् |
	मधुरत्रयसंयुक्तः सिद्धमन्त्रस्तदा भवेत् || १२-१५ ||

	तर्पणं मार्जनं कृत्वा कुमारीणां च भोजनम् |

अथ वैष्णवीमन्त्रः |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि वैष्णवीमन्त्रमद्भुतम् || १२-१६ ||

प्. ११३२) अकचटतपयशा वैष्णव्या मन्त्र ईरितः |
	अष्टाक्षरो मनुश्चास्य नारदोऽनुष्टुवुच्यते || १२-१७ ||

	छन्दस्तु वैष्णवी देवी न्यासः प्रणवपूर्वकः |
	मूलमन्त्राक्षरैः कुर्यात् त्रिभिस्त्रिभिरनुक्रमात् || १२-१८ ||

	एकैकं च जपेत् पश्चादङ्गानि षडनुक्रमात् |

अथ ध्यानम् |

	शोणपद्मप्रतीकाशां मुक्तमूर्धजलम्बिनीम् || १२-१९ ||

	लसत्काञ्चनसम्भूतकुण्डलोज्ज्वलशालिनीम् |
	स्वर्णरत्नसमुन्नद्धकिरीटसूत्रधारिणीम् || १२-२० ||

	कृष्णशुक्लारुणैर्नेत्रैस्त्रिभिश्चारुविभूषिताम् |
	बन्धूकदन्तवसनां शिरीषप्रभनासिकाम् || १२-२१ ||

	कम्बुग्रीवां विशालाक्षीं सूर्यकोटिसमप्रभाम् |
	चतुर्भुजां सुवसनां पीनोन्नतपयोधराम् || १२-२२ ||

	दक्षिणाभ्यां कराभ्यां तु खड्गं च जपमालिकाम् |
	बिभ्रतीं वामहस्तभ्यामभयं च वरं तथा || १२-२३ ||

	अनल्पनागनासोरुं गुप्तगुल्फां सुपार्ष्णिकाम् |
	गात्रेण रत्नस्तम्भं च सम्यगालम्ब्य संस्थिताम् || १२-२४ ||

	किमिच्छसीति वचनं व्याहरन्तीं मुहुर्मुहुः |
	पञ्चाननं पुरः संस्थं निरीक्षन्तीं स्ववाहनम् || १२-२५ ||

ईदृशीं चण्डिकां ध्यायेदिति शेषः |
अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षद्वयं जपेदस्य पुरश्चरणकर्मसु |
	दशांशं होममाज्येन कर्त्तव्यं तर्पणादिकम् || १२-२६ ||

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	ओं नमोऽन्ते च वैष्णव्यै मन्त्रः प्रोक्तः षडक्षरः |
प्. ११३३) मन्त्रार्णैरत्र चाङ्गानि शेषं पूर्ववदाचरेत् || १२-२७ ||

अथापराजितावैष्णवीमन्त्रस्तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि वैष्णवीमपराजिताम् |
	तारमाकर्षिणिपदमावेशिनि ततो वदेत् || १२-२८ ||

	ज्वालामालिनि रमणि रामणि धरणीति च |
	धरणि तपनीत्युक्त्वा तापिनि मनोन्मादिनि || १२-२९ ||

	शोषिणीति पदं प्रोच्य ततः संमोहिनीति च |
	तथा नीलपताके च महानीले महाप्रिये || १२-३० ||

	महाग्नेयि महाचण्डे महारौद्रि महेति च |
	वज्रिणीति तथाऽदित्यरश्मिजाह्नवि संवदेत् || १२-३१ ||

	यमघण्टे किलिकिलिचिन्तामणिपदं वदेत् |
	सुरभिसुरोत्पन्ने च सरस्वतिपदं ततः || १२-३२ ||

	सर्वकामदुघे प्रोच्य यथा मम मनीषितम् |
	कार्यं तन्मे सिध्यत्विति स्वाहान्तोऽयं मनुर्मतः || १२-३३ ||

	षड्द्वादशार्णो मुन्यादिः प्राग्वत् सौख्यप्रदो मनुः |
	जपेद्वर्णशतं होमादिकं पूर्ववदाचरेत् || १२-३४ ||

अथ वाराहीमन्त्रः |

	अथ वार्त्तालिकां वक्ष्ये वाराहीं शत्रुघातिनीम् |
	ऐ/ लौ/ ठ/ ठ/ ठमिति हु/ स्वाहान्तोऽष्टाक्षरो मनुः || १२-३५ ||

	छन्दोऽनुष्टुप् च कपिलो मुनिर्वार्त्तालिका सुरी |
	वाराह्यत्र षडङ्गानि क्रमाद्द्विभ्विन्दुभूभूभिः || १२-३६ ||

	द्वाभ्यां ध्यायेत् ततो देवीं विद्युद्भासां कराम्बुजैः |
	दधानामङ्कुशं पाशं मुद्गरं शक्तिमेव च || १२-३७ ||

	विद्युद्भासां त्रिनेत्रां च नाशयन्तीं तथा रिपून् |

प्. ११३४) अथ पुरश्चरणम् |

	वसुलक्षं जपित्वाऽन्ते विल्वपत्रैर्हयारिजैः || १२-३८ ||

	धात्रीफलैर्भृङ्गराजैः कुशैश्चापि दशांशतः |
	होमः कार्यस्तर्पणादि कुर्याद्ब्राह्मणभोजनम् || १२-३९ ||

	एवं सिद्धमनुर्मन्त्री प्रयोगान् कर्त्तुमर्हति |

अथ श्यामलामन्त्रः |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि मालामन्त्रं सुसिद्धिदम् || १२-४० ||

	ओं ऐ/ ग्लौ/ ऐ/ नमः प्रोच्य ततो भगवतीति च |
	वार्तालिवाराहियुगं वाराहमुखिवाभवम् || १२-४१ ||

	ग्लौ/ अन्धे अन्धिनीति नमो रुन्धे च रुन्धिनि |
	नमो भञ्जे भञ्जिनीति नमो मोहेति मोहिनि || १२-४२ ||

	नमस्तम्भे स्तम्भिनीति नम ऐ/ ग्लौ/ च वाग्भवम् |
	सर्वदुष्टप्रदुष्टानां सर्वेषां सर्ववाग्वदेत् || १२-४३ ||

	चित्तचक्षुर्मुखगतिजिह्वास्तम्भं कुरुद्वयम् |
शीघ्रं वश्यं कुरु कुरु ऐ/ ग्लौ/ ऐ/ ठचतुष्टयम् || १२-४४ ||

	हू/ फट् स्वाहेति मन्त्रोऽयं वेदरुद्राक्षरः स्मृतः |
	मुनिः शिवोऽस्य जगती छन्दो वार्तालिका सुरी || १२-४५ ||

	वाराह्यस्य षडङ्गानि वार्त्ताली हृदयं स्मृतम् |
	वाराह्यस्य शिरः प्रोक्तं शिखा वाराहमुख्यपि || १२-४६ ||

अन्धे अन्धिनि वर्मोक्तं रुन्धे रुन्धिनि नेत्रकम् |
भञ्जे भञ्जिनि चास्त्रं स्यात् ततो ध्यायेच्च चण्डिकाम् || १२-४७ ||

अथ ध्यानम् |

रक्ताब्जकर्णिकायां तु शवासनसमास्थिताम् |
मुण्डमालालसत्कण्ठां नीलाभां दधतीं करैः || १२-४८ ||

प्. ११३५) अभयं मुशलं चापि हलं चापि वरं तथा |
वाराहास्यां तुङ्गकुचां त्रिनेत्रामरुणाम्बराम् || १२-४९ ||

अथ पुरश्चरणम् |

जपेन्मन्त्रं सहस्राणि बन्धूककुसुमैस्तिलैः |

जुहुयात् ----------------------------------------- इति ||

अथ स्वप्नवाराहीमन्त्रः |

अथातः संप्रवक्ष्यामि वाराहीं स्वप्नसंज्ञिकाम् || १२-५० ||

ओं ह्री/ नमश्च वाराहीघोरे स्वप्नं विसर्गयुक् |
ठद्वयं वह्निजायान्तो मन्त्रः पञ्चदशाक्षरः || १२-५१ ||

ईश्वरोऽस्य मुनिः प्रोक्तो जगती छन्द ईरितम् |
देवता स्वप्नवाराही बीजं तारः प्रकीर्त्तितः || १२-५२ ||

हृल्लेखा शक्तिरुद्दिष्टा ठद्वयं कीलकं मतम् |

अथ ध्यानम् |

ततो ध्यायेद्घनश्यामां त्रिनेत्रामुन्नतस्तनीम् || १२-५३ ||

कोलास्यां चन्द्रभालां च दंष्ट्रोद्धृतवसुन्धराम् |
खड्गाङ्कुशौ दक्षिणयोर्वामयोश्चर्मपाशकौ || १२-५४ ||

अश्वारूढां च कोलास्यां नानालङ्कारभूषिताम् |

अथ पुरश्चरणम् |

लक्षं जपेद्दशांशेन नीलपद्मैस्तिलैर्हुनेत् || १२-५५ ||

अथेन्द्राणीमन्त्रः |

अथातः संप्रवक्ष्यामि इन्द्राणीं नष्टराज्यदाम् |
इन्द्राणीं नम इति मन्त्रः प्रोक्तः षडक्षरः || १२-५६ ||

गुरुर्मुनिश्च गायत्री छन्दो देवीन्द्रवल्लभा |
इ/ बीजं शक्तिरिन्द्रणीं नमः कीलकमुच्यते || १२-५७ ||

अथ ध्यानम् |

	वज्रपाशवराभीतिहस्ता श्यामाम्बरावृता |
प्. ११३६) चतुर्दन्तगजाकल्पच्छायासंस्था हिरण्यभा || १२-५८ ||

अथ पुरश्चरणम् |

लक्षषट्कं जपेन्मन्त्रं मालतीकुसुमैर्हुनेत् |
त्रिमध्वक्तैस्तावदेव राज्यार्थं राजवृक्षकैः || १२-५९ ||

अथ चामुण्डामन्त्रस्तन्त्रान्तरे |

मायाबीजं समुच्चार्य चामुण्डा ङेयुता पुनः |
नमोऽन्तो नगवर्णोऽयं मन्त्रः सर्वार्थसाधकः || १२-६० ||

शिवो मुनिश्च गायत्री छन्दोऽमुष्य च देवता |
चामुण्डा मन्त्रवर्णैश्च द्विरावृत्त्या षडङ्गकम् || १२-६१ ||

अथ ध्यानम् |

	नीलोत्पलदलश्यामचतुर्बाहुसमन्विता |
खट्वाङ्गं चन्द्रहासं च बिभ्रती दक्षिणे करे || १२-६२ ||

वामे चर्म व पाशं च ऊर्ध्वतो भावतः पुनः |
दधती मुण्डमालां च व्याघ्रचर्माम्बराधरा || १२-६३ ||

कृशाङ्गी दीर्घदंष्ट्रा च अतिदीर्घाऽतिभीषणा |
लोलजिह्वा निम्नरक्तनयनाकारभीषणा || १२-६४ ||

कबन्धवाहनासीना विस्तारिश्रवणानना |

अथ पुरश्चरणम् |

वर्णलक्षं जपेन्मन्त्रं दशांशं मधुरप्लुतैः || १२-६५ ||

पायसैर्जुहुयान्मन्त्री ततः सिद्धो भवेन्मनुः |

अथ महालक्ष्मीमन्त्रस्तत्रैव |

मायाबीजं समुद्धृत्य स्वबीजं च समुद्धरेत् || १२-६६ ||

ततो ङेन्ता महालक्ष्मीर्नमोऽन्तोऽष्टाक्षरो मनुः |
मुनिरस्य शिवः प्रोक्तो गायत्री छन्द ईरितम् || १२-६७ ||

देवता तु महालक्ष्मीर्मन्त्रवर्णैः षडङ्गकम् |

प्. ११३७) अथ ध्यानम् |

सुवर्णवर्णदीप्ताङ्गी त्रिनेत्रा सिंहवाहिनी || १२-६८ ||

ईषत्प्रहसिता देवी नीलोत्पलदलेक्षणा |
भुजषोडशसम्पन्ना सर्वालङ्कारभूषिता || १२-६९ ||

	खड्गं घण्टां शरं सूत्रमङ्कुशं शूलपद्मकम् |
दधाना दक्षिणैर्हस्तैरनाथेभ्यो वरप्रदा || १२-७० ||

तथा वामैर्हस्तपद्मैः खेटकं डिण्डिमं धनुः |
कमण्डलुं नागपाशं कपालं पुस्तकाभयम् || १२-७१ ||

जाज्वल्यमाना तेजोभिरतीवाह्लादकारिणी |

अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षमेकं जपेन्मन्त्रं दशांशं मधुरप्लुतैः || १२-७२ ||

विदध्यात् पायसैर्होममेवं सिद्धो भवेन्मनुः |

इत्यष्टमातृकाप्रकरणम् |

अथ गोरक्षनाथमन्त्रः |

(कल्पद्रुमतन्त्रे)

गर्ग उवाच |

अथ मन्त्रं प्रवक्ष्यामि शृणु त्वं यदुनन्दन || १२-७३ ||

जपन्ति साधका वीरास्तन्मन्त्रान् श्रद्धयाऽन्विताः |
शीघ्रं भवति सिद्धिर्वै साधकानां शिवाज्ञया || १२-७४ ||

तथा |

गोरक्षस्य मनुं जप्त्वा योगीन्द्रो भविता नरः |
विना गोरक्षमन्त्रेण योगसिद्धिर्न जायते || १२-७५ ||

गोरक्षस्य प्रसादेन सर्वकार्याणि साधयेत् |

मन्त्रा यथा |

ओं ह्री/ श्री/ हु/ फट् स्वाहा |
प्. ११३८) ओं ह्री/ श्री/ गो/ गोरक्ष हु/ फट् स्वाहा |
ओं ह्री/ श्री/ गो/ गोरक्ष हु/ हु/ निरञ्जनात्मने हू/ फट् स्वाहा |
ओं श्री/ गो/ ह्री/ ह/ हा/ गोरक्षनाथाय निरञ्जनात्मने ह/ स/ फट् हसः |

इति चत्वारो मन्त्राः |
अथ गायत्री |

ओं ह्री/ श्री/ गो/ गोबीजाय विद्महे गोरक्षाय धीमहि तन्नो निरञ्जनः प्रचोदयात् |

अथ ऋष्यादिनासः |

गोरक्षनाथमन्त्रस्य बृहदारण्यको मुनिः || १२-७६ ||

छन्दोऽनुष्टुब्देवता च नाथो गोरक्षसंज्ञकः |

कराङ्गन्यासस्तु |

ओं ह्री/ श्री/ गो/ गोरक्षनाथाय अङ्गष्ठाभ्यां नमः- इत्यादि |

अथ ध्यानम् |

शुद्धस्फटिकसंकाशो जटाजूटी त्रिलोचनः || १२-७७ ||

निरञ्जनो निराकारो निर्विकल्पो निरामयः |

अथ पुरश्चरणम् |

लक्षं शताधिकं जप्त्वा साधकः शुद्धमानसः || १२-७८ ||

साधयेत् सर्वकार्याणि नात्र कार्या विचारणा |
धारयेद्यो नरो नित्यं मन्त्रमेनं विशेषतः || १२-७९ ||

स योगसिद्धिमाप्नोति गोरक्षस्य प्रसादतः |

अथ शीतलामन्त्रो (मेरुतन्त्रे)

अथ वक्ष्ये महेशस्य वस्त्रप्रक्षालिका तु या || १२-८० ||

शीतलेति च विख्याता मसूर्या चिपिटेश्वरी |
प्. ११३९) तारो माया रमा शीतलायै हृच्च नवाक्षरः || १२-८१ ||

(यामले तु) |

माया श्रीशीतला ङेन्ता हृदन्तोऽष्टाक्षरो मनुः - इत्युक्तम् |

(मेरौ)

उपमन्युर्मुनिश्छन्दो बृहती शीतला सुरी |
षड्दीर्घयुक्त्रपालक्ष्मीबीजाभ्यां स्यात् षडङ्गकम् || १२-८२ ||

अथ ध्यानं (यामलादौ)

नमामि शीतलां देवीं रासभस्थां दिगम्बराम् |
मार्जनीकलशोपतां सूर्पालङ्कृतमस्तकाम् || १२-८३ ||

(मेरौ)

ध्यायेच्च शीतलां देवीं रासभस्थां दिगम्बराम् |
मार्जनीसूर्पहस्तां च रक्तपुष्पहिमार्चिताम् || १२-८४ ||

तैलादिमलसंयुक्तवस्त्रपोटलिशीर्षकाम् |
त्रिकोणान्तर्यजेद्देवीं कोद्रवां च मसूरिकाम् || १२-८५ ||

शराविकां च कोणेषु भूपुरे त्वष्टभैरवान् |

अथ पुरश्चरणम् |

अयुतं प्रजपेन्मन्त्रं पायसेन दशांशतः || १२-८६ ||

हुत्वा कृत्वा तर्पणादि मन्त्रसिद्धिः प्रजायते |
नाभिमात्रे जले स्थित्वा यः सहस्रं जपेन्मनुम् || १२-८७ ||

तेन संमार्जितास्तीव्राः स्फोटा नश्यन्ति तत्क्षणात् |
साधितो येन मन्त्रोऽयं तस्य वंशे न शीतला || १२-८८ ||

तेनाभिमन्त्रितं भस्म यद्गेहे तत्र सा न हि |

एतत्पुरुषस्यापि मन्त्रस्तत्रैवोक्तः |

अथातः संप्रवक्ष्यामि भर्त्तुरस्याः परं मनुम् || १२-८९ ||

प्. ११४०) तारः प्रासादबीजं य/ व/ व्योमव्यापिने द्विठः |
एकादशार्णमन्त्रोऽयं न्यासध्यानार्चनादिकम् || १२-९० ||

प्रासादमन्त्रवज्ज्ञेयमर्धलक्षं पुरस्कृतिः |
दशांशं जुहुयादाज्यैस्तर्पणादि ततश्चरेत् || १२-९१ ||

इति शीतलाप्रकरणम् |

अथोक्तदेवतानां पूजायन्त्राणि प्रदर्श्यन्ते |
तत्रादौ विघ्नराजयन्त्रं (मेरुतन्त्रे)

श्रीपर्ण्यादिकृते पीठे रचयेत् कुङ्कुमादिना |
चतुर्द्वारयुतं कुर्याच्चतुरस्रत्रयं शुभम् || १२-९२ ||

तन्मध्येऽष्टदलं कार्यं पूजापीठं गणेशितुः |

अथ लक्ष्मीगणेशयन्त्रं तत्रैव |

अष्टपत्राम्बुजद्वन्द्वं कर्णिकाकेशरोज्ज्वलम् || १२-९३ ||

चतुर्द्वारसमायुक्तं चतुरस्रत्रयावृतम् |

शक्तिगणेशक्षिप्रसादहरेम्बहरिद्रा गणेशयन्त्रं विघ्नराजयन्त्रवत् |
अथ महागणपतियन्त्रं तत्रैव |

धर्मादिकॢप्ते पूर्वोक्ते तीव्रादिनवशक्तिके || १२-९४ ||

पूजायन्त्रं गणेशस्य मातृकापद्म उच्यते |
चतुर्द्वारसमायुक्तं चतुरस्रत्रायवृतम् || १२-९५ ||

तत्कर्णिकायां षट्कोणं तदन्तश्च त्रिकोणकम् |

विरञ्चिगणनायकयन्त्रं विघ्नराजयन्त्रवत् | वक्रतुण्डयन्त्रं लक्ष्मीगणेशयन्त्रवत् | एवमग्रिमयोरपि विघ्नराजसमानम् |
अथ सूर्ययन्त्रं (सौरपद्धतौ)

लिखेदष्टदलं पद्मं तद्बाह्येऽष्टदलं लिखेत् || १२-९६ ||

चतुरस्रं ततो बाह्ये सूर्ययन्त्रमिदं स्मृतम् |

प्. ११४१) (महाक्रमार्चनपद्धतौ तु)

मध्येऽष्टदलपद्मं च अष्टशृङ्गं ततः परम् || १२-९७ ||

द्वादशारं च कमलं वेदास्रद्वारमेव हि- इत्युक्तम् |
क्वचित् तु चतुरस्रावृतमष्टदलमात्रमुक्तम् |
अन्यत्र तु द्वादशदलपद्ममुक्तम् |
अथ विष्णुयन्त्रं तत्रैव |

अष्टपत्रं लिखेत् पद्मं कर्णिकाकेशरोज्ज्वलम् |
चतुरस्रावृतं बाह्ये पूजापीठं मधुद्विषः || १२-९८ ||

अथ मत्स्ययन्त्रम् |

षट्पत्रं विलिखेत् पद्मं तद्बाह्ये च चतुर्दलम् |
सप्तपत्रं तु तद्बाह्ये तद्बाह्येऽष्टदलं लिखेत् || १२-९९ ||

ततश्चतुर्दशदलं तद्बहिः षोडशच्छदम् |
वसुच्छदं तु तद्बाह्ये चतुरस्रं ततो बहिः || १२-१०० ||

कूर्मयन्त्रं तु भूपुरावृतमष्टदलपद्ममेव |
अथ वराहयन्त्रं (प्रपञ्चसारे)

अष्टपत्रमथ पद्ममुल्लसत्कर्णिकं विधिवदारचयय च |
मण्डलं रविसहस्रसन्निभं शूकरं यजत तत्र सिद्धये || १२-१०१ ||

अथ नृसिंहयन्त्रम् (विष्वक्सेनसंहितायाम्)

अष्टपत्रं लिखेत् पद्मं कर्णिकाकेशरान्वितम् |
तद्बाह्येऽष्टदलं लेख्यं तद्बाह्येऽपि वसुच्छदम् || १२-१०२ ||

चतुरस्रं ततो बाह्ये यन्त्रं श्रीनारसिंहकम् |

अन्यत्र तु पूर्वोक्तविष्णुयन्त्रमेव श्रीनृसिंहयन्त्रमुक्तम् |
अथ वामनयन्त्रम् |

षड्दलं पद्ममालिख्य तद्बाह्ये षोडशच्छदम् || १२-१०३ ||

तद्बहिर्वसुपत्रं च तद्बाह्ये द्वादशच्छदम् |
अष्टपत्रं ततो बाह्ये तद्बहिर्भूपुरत्रयम् || १२-१०४ ||

प्. ११४२) अथ परशुरामयन्त्रम् |

आदौ चतुर्दलं पद्मं तद्बाह्येऽष्टदलं लिखेत् |
अष्टपत्रं ततो बाह्ये तद्बहिर्दशपत्रकम् || १२-१०५ ||

तद्बहिर्द्वादशारं च षोडशारं च तद्बहिः |
तद्बहिर्भूपुरद्वन्द्वं चतुर्द्वारोपशोभितम् || १२-१०६ ||

अथ रघुनाथयन्त्रम् |

अष्टपत्रं लिखेत् पद्मं षट्कोणोज्ज्वलकर्णिकम् |
	पुनरष्टदलं बाह्ये लिखेद्वृत्तत्रयाद्बहिः || १२-१०७ ||

तद्बहिर्द्वादशदलं तद्बाह्ये षोडशच्छदम् |
दन्तपत्रं च तद्बाह्ये भूपुरत्रितयावृतम् || १२-१०८ ||

अत्र केचित् |

देहात्मनोर्यथा भेदो मन्त्रदैवतयोस्तथा |

तस्मात् पीठे महामन्त्रं लिखित्वा तत्र पूजयेत्- इति ||

वशिष्ठवचनादस्मिन् सपर्यायन्त्रेऽपि साधारणयन्त्रोक्तमन्त्रवर्णान् यथास्थानं लिखित्वा श्रीरामः पूज्य इति वदन्ति |
धारणयत्रे मन्त्रलिखिनप्रकारस्तु (रामतापिन्या-) मुक्तः |

यथा |

त्रिरेखापुटमालिख्य मध्ये तारद्वयं लिखेत् || १२-१०९ ||

तन्मध्ये बीजमालिख्य तदधः साध्यमालिखेत् |
द्वितीयान्तं च तस्योर्ध्वे षष्ठ्यन्तं साधकं तथा || १२-११० ||

कुरुद्वयं च तत्पार्श्वे लिखेद्बीजान्तरे रमाम् |
तत्सर्वं प्रणवाभ्यां च वेष्टयेद्बुद्धिः- ऋद्धिमान् || १२-१११ ||

दीर्घभाजि षडस्रेषु लिखेद्बीजं हृदादिभिः |
कोणपार्श्वे रमामाये तदग्रेऽनङ्गमालिखेत् || १२-११२ ||

क्रोधं कोणाग्रान्तरेषु लिखेन्मन्त्र्यभितो गिरम् |
प्. ११४३) वृत्तत्रयं साष्टपत्रं सरोजे विलिखेत् स्वरान् || १२-११३ ||

केशरे चाष्टपत्रे च वगस्तिकमथो लिखेत् |
तेषु मालामनोर्वर्णान् विलिखेर्दूर्मि-(४५)संख्यया || १२-११४ ||

अन्ते पञ्चाक्षरानेवं पुनरष्टदलं लिखेत् |
तेषु नारायणाष्टार्णं लिखेत् तत्केशरे रमाम् || १२-११५ ||

तद्बहिर्द्वादशदलं विलिखेद्द्वादशाक्षरम् |
तथोन्नमो भगवते वासुदेवायेत्यव्ययम् || १२-११६ ||

आदिक्षान्तान् केशरेषु वृत्ताकारेण संलिखेत् |
तद्बहिः षोडशदलं लिखेत् तत्केशरे ह्रियम् || १२-११७ ||

वर्मास्त्ररतिसंयुक्तं दलेषु द्वादशाक्षरम् |
तत्सन्धिश्रीरजादीनां मन्त्रान् मन्त्री समालिखेत् || १२-११८ ||

	हृ/ सृ/ भृ/ वृ/ ऌ/ षृ/ जृ/ च लिखेत् सम्यगतो बहिः |
द्वादशारे महापद्मं नादविन्दुसमायुतम् || १२-११९ ||

विलिखेन्मन्त्रराजार्णं तेषु पत्रेषु यत्नतः |
ध्यायेदष्ट वसूनेकादश रुद्रा/स्तथैव च || १२-१२० ||

द्वादशेना/श्च धातारं वषट्कारं ततो बहिः |
भूगृहं वज्रशूलाढ्यं रेखात्रयसमन्वितम् || १२-१२१ ||

	द्वारोपेतं च राश्यादिभूषितं फणिसंयुतम् |
एवं मण्डलमालिख्य तस्य दिक्षु विदिक्षु च || १२-१२२ ||

नारसिंहं च वाराहं लिखेन्मन्त्रद्वयं तथा |
कूटरेफानुग्रहेन्दुनादशक्त्यादिभिर्युतः || १२-१२३ ||

यो नृसिंहः समाख्यातो ग्रहमारणकर्मणि |
प्. ११४४) अन्त्यार्घीशवियद्विन्दुनादैर्बीजं च शौकरम् || १२-१२४ ||

हू/कारं चात्र रामस्य मालामन्त्रोऽधुनेरितः |
तारो नतिश्च निद्रायाः स्मृतिर्वेदश्च कामिका || १२-१२५ ||

रुद्रेण सहिता वह्निमेधामरविभूषिताः |
दीर्घा क्रूरयुताह्लादिन्यथो दीर्घा समानदा || १२-१२६ ||

क्षुधा क्रोधिन्यमोघा च विश्वमप्यथ मेधया |
युक्ता दीर्घा ज्वालिनी च ससूक्ष्मा मृत्युरूपिणी || १२-१२७ ||

सप्रतिष्ठाऽह्लादिनी त्वक् क्ष्वेडं प्रीतिश्च सामरा |
ज्योतिस्तीक्ष्णाऽग्निसंयुक्ता श्वेताऽनुस्वारसंयुता || १२-१२८ ||

कामिका पञ्चमोलान्ता स्तान्तान्तो धान्त इत्यथ |
ससानन्तो दीर्घयुक्तो वायुः सूक्ष्मयुतो विषा || १२-१२९ ||

कामिका कामिका रुद्रयुक्ताऽथोपिस्थिराससे |
तापिनी दीर्घयुक्ता भूरनीलोऽनन्तगोऽनलः || १२-१३० ||

नारायणात्मकः कालः प्राणोऽम्भो विद्यया युतम् |
पीता रतिस्तथा लान्तो युक्तो योन्या तथा नतिः || १२-१३१ ||

सप्तचत्वारिंशदर्णो गुणान्तस्त्वगुणः स्वयम् |
अयं राज्याभिषिक्तस्य रामस्योक्तक्रमाल्लिखेत् || १२-१३२ ||

इदं सर्वात्मकं यन्त्रं प्रागुक्तमृषिसेवितम् |
सेवकानां मोक्षकरमायुरारोग्यवर्धनम् || १२-१३३ ||

अपुत्राणां पुत्रदं च बहुना किमनेन वै |
प्राप्नुवन्ति क्षणात् सम्यगत्र धर्मादिकानपि || १२-१३४ ||

इदं रहस्यं परममीश्वरेणापि दुर्गमम् |
इदं यन्त्रं समाख्यातं न देयं प्रकृते जने || १२-१३५ ||

प्. ११४५) श्रीकृष्णबलरामयोर्यन्त्रं तु पूर्वाक्तविष्णुयन्त्रमेव |
बुद्धयन्त्रं तु भूपुरावृतद्वात्रिंशद्दलं पद्मम् |

एवं ध्यात्वा यजेत् पद्मे द्वात्रिंशत्पत्रसंमिते |

इति (मेरुतन्त्र-) वचनात् |
विष्णुयन्त्रमेव कल्कियन्त्रम् |
हयग्रीवादियन्त्रमपि विष्णुयन्त्रमेव |
गोपालसुन्दरीयन्त्रं श्रीचक्रं तच्चाग्रे वक्ष्यते |
अथ शिवयन्त्रं (प्रपञ्चसारे)

अष्टपत्रगुणवृत्तराशिभिर्वीथिकल्पतरुभिः समावृतम् || १२-१३६ ||

मण्डलं प्रतिविधाय शूलिनः पीठमन्त्रनवशक्तिभिर्यजेत् |

क्वचित् तु भूपुरत्रयावृताष्टदलपद्मत्रयात्मकं शैवयन्त्रमुक्तम् |

कर्णिकाकेशरभ्राजद्वसुपत्रत्रयं लिखेत् || १२-१३७ ||

चतुर्द्वारसमायुक्तं चतुरस्रत्रयावृतम् - इति ||

(सिद्धान्तसंग्रहे)

भूपुरत्रयमध्ये तु लिखेदष्टदलत्रयम् |
केशरानाद्यपत्रेषु मध्ये विन्दुं प्रकल्पयेत् || १२-१३८ ||

अथ दक्षिणामूर्तियन्त्रं (मेरुतन्त्रे)

पद्मत्रयसमोपेते भूगृहत्रितयान्विते |

चतुर्द्वारयुते----------------------------इति ||

अथ पाशुपतास्त्रमन्त्रयन्त्रं तत्रैव |

पद्ममष्टदलं कृत्वा कर्णिकाकेशरान्वितम् || १२-१३९ ||

चतुर्द्वारसमायुक्तं चतुरस्रत्रयावृतम् |

अथ वटुकयन्त्रं तत्रैव |

शैवे पीठे यजेद्देवमन्तर्व्योमाष्टपत्रकम् || १२-१४० ||

ऊर्ध्वत्रिकोणषट्कोणमष्टपत्रं गृहावृतम् |

प्. ११४६) अथ क्षेत्रपालयन्त्रं तत्रैव |

	शैवे पीठे यजेदष्टपत्रे दिक्स्वरभूषिते || १२-१४१ ||

अथ भवानीयन्त्रं तन्त्रान्तरे |

आदौ त्रिकोणमालिख्य तद्बाह्येऽष्टदलाम्बुजम् |
भूपुरं चापि तद्बाह्ये भवानीमन्त्र पूजयेत् || १२-१४२ ||

एतदेव त्रिकोण शून्यं यन्त्रान्तरम् |
गरुडयन्त्रं तु वक्ष्यमाणमातृकायन्त्रमेव |
पूजयेन्मातृकापद्मे गरुडं वेदविग्रहम् - इति (मेरुतन्त्र-) वचनात् |
कार्त्तवीर्ययन्त्रं तु पूर्वोक्तविष्णुयन्त्रमेव |
काम्यपूजायां तु विशेष उक्तो (मेरुतन्त्रे)

अथातो दक्षिणे मार्गे वक्ष्यते काम्यपूजनम् |
शुद्धभूमावष्टगन्धैर्लिखेद्यन्त्रं तदुच्यते || १२-१४३ ||

लिखेद्दशदलं पद्मे कर्णिकायां समालिखेत् |
प्लौ/ क्लीमोमैश्च पत्रेषु प्रणवाद्यानि संलिखेत् || १२-१४४ ||

मन्त्रस्य नवबीजानि ततो यन्त्रान्तरेषु च |
फडादिदशवर्णा/श्च मन्त्रस्यैव समालिखेत् || १२-१४५ ||

शषसहान् स्वरा/श्चापि केशरेषु द्विशो लिखेत् |
वेष्टयेत् कादिभिर्वर्णैः शषसहविवर्जितैः || १२-१४६ ||

तद्बाह्ये चतुरस्रं तु वेष्टयेद्भूतवर्णिकैः |
कामनाभेदतस्तानि वायवग्निक्ष्मा जलं नभः || १२-१४७ ||

पञ्च ह्रस्वाः पञ्च दीर्घा एकाराद्याश्च पञ्च च |
पञ्चवर्णा पञ्च याद्याः षक्षराश्च सहौ क्रमात् || १२-१४८ ||

स्तम्भने पार्थिवैराप्यैः शान्तौ वश्ये च तैजसैः |
उच्चाटने वायवीयैर्विद्वेर्षे चापि नाभसैः || १२-१४९ ||

प्. ११४७) मारणे तैजसैः शान्तौ चाप्यैः पुष्टौ च पार्थिवैः |
अस्मिन् यन्त्रे तोयपूर्णघटे भूपं प्रपूजयेत् || १२-१५० ||

कुम्भं स्पृष्ट्वा जपेन्मन्त्रं सहस्रं तेन सेचयेत् |
सम्यक् साध्यं तदा स स्यात् पुत्रवान् रोगवर्जितः || १२-१५१ ||

यशस्वी दीर्घजीवी च सत्कलत्रोऽनुरञ्जकः |
वाक्सिद्धश्चापि तेजस्वी प्रतापी विजितेन्द्रियः || १२-१५३ ||

शत्रूपद्रवमापन्नो ग्रामे वा मण्डपे पुरे |
संस्थापयेदिदं यन्त्रमरिभीतिनिवृत्तये || १२-१५४ ||

अथ वक्ष्ये वामगानां यन्त्रभेदं शृणुष्व तत् |
लिखेदष्टदलं पद्मं ससाध्यं फ्रो/ च मध्यतः || १२-१५५ ||

यौ/ यैमाद्यन्तयोस्तस्य लिखेत् पत्रेषु च क्रमात् |
मन्त्रबीजाष्टकं चान्ते दले लेख्यं पुनश्च फट् || १२-१५६ ||

पत्रान्तरे शेषवर्णानन्ते वर्णद्वयं लिखेत् |
द्विशः स्वरान् केशरेषु द्विधोष्मार्णसमन्वितान् || १२-१५७ ||

वृत्तद्वयं च तद्बाह्ये तयोर्वीथ्यां च कादिकान् |
उष्मोना/श्चतुरस्रं तु वज्राष्टकसमन्वितम् || १२-१५८ ||

तद्बाह्ये विलिखेत् तत्र पूर्ववद्भूतवर्णिकान् |
स्नानार्थं घटमानीयमन्यत् पूर्ववदीरितम् || १२-१५९ ||

अथ हनुमद्यन्त्रं तन्त्रान्तरे |

अष्टपत्रं लिखेत् पद्मं कर्णिकाकेशरोज्ज्वलम् |
भूपुरं च ततो बाह्ये लिखित्वा तत्र पूजयेत् || १२-१६० ||

अथ स्मरयन्त्रं तत्रैव |

यन्त्रं लिखेत् ततो विद्वान् वसुपत्राम्बुजं शुभम् |
तद्बहिः षोडशदलं चतुरस्रेण संयुतम् || १२-१६१ ||

प्. ११४८) अथ मातृकायन्त्रं (शारदायाम्)

व्योमेन्दौ रसनार्णकर्णिकमचां द्वन्द्वैः स्फुरत्कशरं
यन्त्रान्तर्गतपञ्चवर्गयशलार्णादित्रिवर्गं क्रमात् |
आशास्वस्त्रिषु लान्तलाङ्गलियुजा क्षोणीपुरेणावृतं 
पद्मं कल्पितमत्र पूजयत तां वर्णात्मिकां देवताम् || १२-१६२ ||

व्योम हकरः | इन्दुः सकारः | औ इति स्वरूपम् | रसनार्णो विसर्गः | तेन ह्सौरिति | आशास्वित्यादि | आशासु दिक्षु | अस्रिषु कोणेषु | लान्तो वकारः | लाङ्गली ठकारः | तथा चतुर्दिक्षु वकारयुक्तेषु कोणेषु ठकार युक्तेनेत्यर्थः | शेषं स्पष्टम् |
भूतलिपियन्त्रं तु अष्टदलोपरि षोडशदलं तदुपरि चतुर्द्वारयुक्तं चतुरस्रमिति (शारदा-)टीकायामुक्तम् |

अथ श्यामासपर्यायन्त्रं (कालीतन्त्रे)

आदौ त्रिकोणं विन्यस्य त्रिकोणं च बहिर्न्यसेत् |
ततो वै विलिखेन्मन्त्री त्रिकोणत्रयमुत्तमम् || १२-१६३ ||

ततो वृत्तं समालिख्य लिखेदष्टदलं ततः |
वृत्तं विलिख्य विधिवल्लिखेद्भूपुरमेककम् || १२-१६४ ||

यन्त्रान्तरमुक्तं (कुमारीकल्पे)

आदौ त्रिकोणं विन्यस्य त्रिकोणं तद्बहिर्न्यसेत् |
बहिस्त्रिकोणमालिख्य षट्कोणं च बहिर्न्यसेत् || १२-१६५ ||

मध्ये तु वैन्दवं चक्रं बीजेनापि विभूषितम् |
षट्कोणात् तु बहिः पद्मं भूपुरैकेण संयुतम् || १२-१६६ ||

ज्ञात्वैवं मुक्तिमाप्नोति यन्त्रमेतन्न संशयः |
पद्ममष्टदलं | भूपुरं च चतुर्द्वारयुक्तम् |
तदुक्तं (भैरवतन्त्रे)

शक्त्यग्निभ्यां च षट्कोणं तत्र शक्तित्रयं लिखेत् |
	पद्ममष्टदलं भूमिपूश्चतुर्द्वारसंयुतम् || १२-१६७ ||

प्. ११४९) शक्त्यग्निभ्यामिति | शक्तिरधोमुखत्रिकोणम् | अग्निरूर्ध्वमुखं त्रिकोम् | ताभ्यां षट्कोणे सिद्धे तन्मध्ये वाऽधोमुखत्रिकोणत्रयं लिखेदित्यर्थः |

तथा |
स्वर्णादिरचिते पात्रे रक्तचन्दनचर्चिते |
स्वयम्भुकुसुमाक्ते वा रक्ताक्ते चान्यथा शुचि || १२-१६८ ||

रक्तचन्दनलेखन्याऽथ वा स्वर्णशलाकया |

रक्तचन्दनचर्चिते पशुना स्वयम्भुकुसुमाद्यक्ते वीरेण यन्त्रं लेखनीयमित्यर्थः |
(कुमारीकल्पे)

	एतत् तु विलिखेत् ताम्रे कुण्डगोलविलेपिते || १२-१६९ ||

स्वयम्भुकुसुमैर्युक्ते कुङ्कुमारुणसेविते |

(स्वतन्त्रतन्त्रे)

	स्वयम्भुकुसुमं कुण्डगोलोत्थं रोचनाऽगुरुः || १२-१७० ||

	काश्मीरमृगनाभी च मद्यं मलयजोद्भवम् |
	एष गन्धः समाख्यातः सर्वदा चण्डिकाप्रियः || १२-१७१ ||

	एतेन गन्धयोगेन योनिचक्रक्रमं लिखेत् |

(मुण्डमालायाम्)

	ताम्रपात्रे कपाले वा श्मशाने काष्ठनिर्मिते || १२-१७२ ||

	शनिभौमदिने वाऽपि वीरमृतकसम्भवे |
	स्वर्णे रौप्ये तथा लौहे चक्रमर्च्यं विधानतः || १२-१७३ ||

अत्रापि कपालादिविधेवीरेपरत्वं वेदितव्यम् |
अथ गुह्यकालीयन्त्रं (महाकालसंहितायाम्)

	सविन्दुत्र्यारपञ्चारविभिन्ननवकोणयुक् |
	वृत्तयोरन्तरेऽष्टारयुतं तदनु भाविनि || १२-१७४ ||

	वस्वर्कभूपच्छदनाम्भोजवृत्तान्वितं ततः |
	अष्टाशनिसमायुक्तमन्तर्बहिरथापि च || १२-१७५ ||

	अष्टशूलाष्टमुण्डाढ्यं वह्निज्वालायुतेन हि |
प्. ११५०) श्मशानेनावृतं शेषे शोणितोदेन वेष्टितम् || १२-१७६ ||

	यन्त्रराजमिदं देवि पूजनाय प्रकल्पितम् |
	भरतश्च्यवनश्चापि हारीतश्च जवालकः || १२-१७७ ||

	दक्षश्चैते जनाः पञ्च पूजयन्त्यमुनाऽम्बिकाम् |
	विन्दुः पञ्चारषट्कोणत्रिकोणनवकोणगः || १२-१७८ ||

	अष्टारवृत्तसहितषोडशच्छदपद्मयुक् |
	पुनर्वृत्तान्वितः शेषे पूर्ववत् सकलं प्रिये || १२-१७९ ||

	पूज्योऽयं रामयक्षेशनाहुषाणां वरानने |

अथ कामकलायन्त्रं तत्रैव |

	यन्त्रमस्याः प्रवक्ष्यामि तत्र धेहि मनः प्रिये || १२-१८० ||

	भूपुरे वसुपत्राढ्ये पद्ममष्टदलान्वितम् |
	केशराणि प्रकल्प्यानि तदन्तश्चापि कर्णिकाम् || १२-१८१ ||

	कर्णिकान्तस्त्रिकोणस्य त्रितयं पृथगेव हि |
	बहिस्त्रिकोणकोणेषु लिखेद्बीजत्रयं शुभम् || १२-१८२ ||

	मायाबीजं तु वामे स्यात् क्रोधबीजं तु दक्षिणे |
	अधः पाशं विनिर्दिश्य कन्दर्पार्णं तु मध्यतः || १२-१८३ ||

	तदन्तःस्थायिनी देवी तत्र सर्वं प्रतिष्ठितम् |
	एतद्यन्त्रं महादेवि सर्वकामफलप्रदम् || १२-१८४ ||

	एतस्य सर्वयन्त्राणि कलां नार्हन्ति षोडशीम् |

अथ श्मशानकालीयन्त्रं (स्वतन्त्रतन्त्रे)

	पद्मं चाष्टदलं वृत्तं तद्बाह्येऽष्टकवर्गकम् || १२-१८५ ||

	धरण्यां विलिखेदाद्यं चतुष्कं च चतुष्ककम् |
	पर्वादि उतरान्तं च मध्ये देवीं प्रपूजयेत् || १२-१८० ||

प्. ११५१) अथ सिद्धिलक्ष्मीयन्त्रं कालानलतन्त्रे |

	यन्त्रोद्धारमहं वक्ष्ये सिद्धिलक्ष्म्या द्विज शृणु |
	चतुरस्रं चतुर्द्वारं वृत्तत्रयेण वेष्टितम् || १२-१८१ ||

	अष्टारं च रविदलं पुनरष्टदलं लिखेत् |
	षट्कोणमध्ये कोणं च तत्र विन्दुं विचिन्तयेत् || १२-१८२ ||

अथ तारायन्त्रं (फेरवीये)

	अष्टपत्रं लिखेत् पद्मं त्रिकोणोज्ज्वलकर्णिकम् |
	मायां पूर्वदले न्यस्य याम्ये बीजं द्वितीयकम् || १२-१८३ ||

	तथोत्तरे पश्चिमे च फट्कारं विलिखेत् ततः |

	मध्ये बीजं लिखित्वा� � � � � � � � � � � � � � इति ||

(फेत्कारिणीतन्त्रे)

	सयोनि गोमयेनाष्टपत्रमब्जं सुशोभनम् || १२-१८४ ||

	भूपुरं वसुवज्राढ्यं यन्त्रमेकजटात्मकम् |

(मेरुतन्त्रे)

	ततस्तां पूजयेत् पीठे पद्मे षट्कोणकर्णिके || १२-१८५ ||

	धरागृहावृते पीठमादावर्च्यं सशक्तिकम् || १२-१८५एf ||

एतयोर्भूपुरमधिकमुक्तम् |
तथा त्रिकोणषट्कोणयोर्विकल्पः (नीलतन्त्रे)

व्योमेन्दौ रसनार्णकर्णिकमचां द्वन्द्वैः स्फुरत्केशरं
वर्गोल्लासिवसुच्छदं वसुमतीगेहेन संवेष्टितम् |
ताराधीश्वरवारिवर्णविलसद्दिक्कोणसंशोभितं
यन्त्रं नीलतनोः परं निगदितं सर्वार्थसिद्धिप्रदम् || १२-१८६ ||

इदं च नीलसरस्वतीयन्त्रं नीलतनोरित्यभिधानात् |
(फेत्कारिणीतन्त्रो-)क्तयन्त्रमेकजटायाः | (फेरवीयमेरुतन्त्रोक्तं) च ताराया इति सम्प्रदायविदः |

प्. ११५२) केचित् तु व्योमेन्दावित्यादिना धारणयन्त्रमुक्तम् | पूर्वोक्तानि यन्त्राणि तारैकजटानीलसरस्वतीसाधारणानीति वदन्ति |
(मत्स्यसूक्ते)

	अनुक्तकल्पे यन्त्रं तु लिखेत् पद्मं दलाष्टकम् |
	षट्कोणकर्णिकं वृत्तं वेदद्वारोपशोभितम् || १२-१८७ ||

अथ श्रीयन्त्रं (यामले)

विन्दुत्रिकोणवसुकोणदशारयुग्मं
मन्वस्रनागदलसंयुतषोडशारम् |
वृत्तत्रयं च धरणीसदनत्रयं च
श्रीचक्रराजमुदितं परदेवतायाः || १२-१८८ ||

अस्मिन् यन्त्रे केशरा न कर्त्तव्याः |

	योऽस्मिन् यन्त्रे महेशानि केशराणि प्रकल्पयेत् |
	योगिनीसहितास्तस्य हिंसां कुर्वन्ति भैरवाः || १२-१८९ ||

इति (भूतभैरवोक्तेः)
एतद्दर्शनफलमुक्तं (यामले)

	सम्यक् शतक्रतून् कृत्वा यत् फलं समवाप्नुयात् |
	तत् फलं लभते भक्त्या कृत्वा श्रीचक्रदर्शनम् || १२-१९० ||

	महाषोडशदानादि कृत्वा यल्लभते फलम् |
	तत् फलं समवाप्नोति कृत्वा श्रीचक्रदर्शनम् || १२-१९१ ||

	सार्धत्रिकोटितीर्थेषु स्नात्वा यत् फलमश्नुते |
	लभते तत् फलं भक्त्या कृत्वा श्रीचक्रदर्शनम् || १२-१९२ ||

अथ पूजाफलम् |

	कोटिलिङ्गप्रतिष्ठायां यत् फलं समुदाहृतम् |
	तत्फलं लभते नूनं श्रीचक्रस्य च पूजनात् || १२-१९३ ||

अथ दानफलम् |

	श्रीचक्रं कारयित्वा तु यो दद्यात् साधकाय च |
प्. ११५३) भूचक्रं तेन दत्तं हि सशैलवनसागरम् || १२-१९४ ||

अथैतत्पादोदकमाहात्म्यम् |

गङ्गापुष्करनर्मदासयमुनागोदावरीगोमती �
गङ्गाद्वारगयाप्रयागवदरीवाराणसीसिन्धुषु |
रेवासेतुसरस्वतीप्रभृतिषु ब्रह्माण्डभाण्डोदरे
तीर्थस्नानसहस्रकोटिगुणितं श्रीचक्रपादोदकम् || १२-१९५ ||

अथैतच्चक्रोद्धारप्रकारस्तन्त्रान्तरोक्तः प्रदर्श्यते |

	वृत्तं कृत्वेष्टमानेन मध्ये सूत्रं तु पातयेत् |
	पूर्वपश्चिमलग्नाग्रं द्विचत्वरिंशवद्भवेत् || १२-१९६ ||

	पूर्वदिग्भागतः कार्या रेखा दोषापनुपत्तये |
	त्यक्त्वा षड्भागमाद्या स्याद्रेखा याम्योत्तराश्रिता || १२-१९७ ||

	पञ्चभागा/स्ततस्त्यक्त्वा द्वितीयाऽपि तथा भवेत् |
	ततो भागचतुष्कोण दूरतस्त्रितया भवेत् || १२-१९८ ||

	ततो भागत्रयं त्यक्त्वा रेखा स्यात् तु चतुर्थिका |
	भागद्वयं ततस्त्यक्त्वा रेखा कार्याऽथ पञ्चमी || १२-१९९ ||

	ततो भागचतुष्केण षष्ठी रेखा तथा भवेत् |
	सप्तमी स्यात् त्रिभिर्भागैश्चतुर्भागैस्तथाऽष्टमी || १२-२०० ||

	नवमी पञ्चभिर्भागैरेवं रेखा विधाय तु |
	अन्तरं वृत्ततः षद्भिरंशैराद्यन्तरेखयोः || १२-२०१ ||

	सूर्यादिग्रहनामानि नवानां धारयेत् क्रमात् |
	पार्श्वद्वयेऽपि कर्त्तव्यं रेखाग्राणां विमार्जनम् || १२-२०२ ||

	अग्रयोरुभयोर्लुप्येत् सूर्ये भागत्रयं त्रयम् |
	पञ्चभागान् प्रलुप्येत द्वितीया पार्श्वयोर्द्वयोः || १२-२०३ ||

	मार्जनं च भवेदेवमग्रयोः शनिभौमयोः |
प्. ११५४) बुधरेखाग्रयोर्लुप्याद्भागान् षोडश यत्नतः || १२-२०४ ||

	अष्टादश विलुप्येत भागान् गुर्वग्रयोर्द्वयोः |
	षोडशोभयतो लुप्येद्भागान् भृग्वग्रयोस्तथा || १२-२०५ ||

	राहुकेत्वोः क्रमेण स्यादष्टषड्भागमार्जनम् |
	सूर्याग्रे चुम्बतः शुक्रे मध्यं सोमाग्रके पुनः || १२-२०६ ||

	चुम्बतः केतुमध्यं तु भौमाग्रे वृत्तचुम्बके |
	बुधाग्रे राहुमध्यं तु चुम्बतस्तद्वदेव हि || १२-२०७ ||

	चुम्बतः शनिमध्यं तु अग्रभागौ बृहस्पतेः |
	पूर्वस्यां वृत्तमध्यं चुम्बतोऽग्रे शनेरपि || १२-२०८ ||

	राह्वग्रे सूर्यमध्यं तु चुम्बतस्तद्वदेव हि |
	केत्वग्रे चुम्बतो भौमं भृग्वग्रे सोमचुम्बके || १२-२०९ ||

	एवं चक्रं लिखित्वा तु भवेदतिमनोरमम् � इति |

बालायन्त्रं तु वक्ष्यमाणत्रिपुरभैरवीयन्त्रवत् |
(त्रिपुरासारसमुच्चये) यन्त्रान्तरमुक्तम् |
	
त्रिकोणं विलिख्यानु वृत्तं दलानां
ततः पञ्चकं तद्बहिश्चापि वृत्तम् |
पुनः षड्दलं बाह्यतश्चापि वृत्तं
लिखेदष्टपत्राणि तद्बाह्यतोऽपि || १२-२१० ||

अथ भुवनेश्वरीयन्त्रम् (शारदायाम्)

	पद्ममष्टदलं बाह्ये वृत्तं षोडशभिर्दलैः |
	विलिखेत् कर्णिकामध्ये षट्कोणमतिसुन्दरम् || १२-२११ ||

	चतुरस्रं चतुर्द्वारमेव मण्डलमालिखेत् |

अथ त्रिपुरभैरवीयन्त्रं (शारदायाम्)

	पद्ममष्टदलोपेतं नवयोन्याढ्यकर्णिकम् || १२-२१२ ||

प्. ११५५) चतुर्द्वारसमायुक्तं भूगृहं विलिखेत् ततः |

अथ चैतन्यभैरवीयन्त्रं (ज्ञानार्णवे)

	त्रिकोणं चैव षट्कोणं वसुपत्रं वरानने || १२-२१३ ||

	चतुरस्रं चतुर्द्वारमेवं मण्डलमालिखेत् |

भुवनेश्वरीभैरवीकमलेश्वरभैरव्योरपि तदेव यन्त्रम् | सम्पत्प्रदाभैरवीयन्त्रं त्रिपुरभैरवीयन्त्रवत् | कामेश्वरभैरवीयन्त्रं चैतन्यभरवीयन्त्रवत् |
अथ षट्कूटाभैरवीयन्त्रं (ज्ञानार्णवे)

	यन्त्रमस्या वरारोहे त्रिकोणं संपुटं लिखेत् || १२-२१४ ||

	बहिरष्टदलं पद्मं रविपत्रं ततो लिखेत् |
	चतुरस्रं चतुर्द्वारमेवं मण्डलमालिखेत् || १२-२१५ ||

अथ रुद्रभरवीयन्त्रं तत्रैव |

	त्रिकोणं चैव वृत्तं च वृत्ताष्टदलपङ्कजम् |

	वृत्तं भूमण्डलं च � � � � � � � � � � � � � इति ||

अथ छिन्नमस्तायन्त्रं (यामले)

	त्रिकोणं विन्यसेदादौ तन्मध्ये मण्डलत्रयम् || १२-२१६ ||

	तन्मध्ये विलिखेद्योनिं द्वारत्रयसमन्वितम् |
	बहिरष्टदलं पद्मं भूविम्बत्रितयं पुनः || १२-२१७ ||

	कूर्मबीजं लिखेन्मध्ये त्रिकोणे हसमन्वितम् |

(तन्त्रान्तरे)

	अथोच्यते यन्त्रराजं वैरोचन्या महेश्वरि || १२-२१८ ||

	षट्कोणं प्रथमं लेख्यं मध्यदेशे त्रिकोणकम् |
	सूर्यविम्बं ततो दद्याच्चतुरस्रं ततः परम् || १२-२१९ ||

	भूगोलं च ततो दद्याच्चतुरस्रं ततः परम् |
	अष्टपत्रं ततो दद्याद्यथास्थानं च देशिकः || १२-२२० ||

	चन्द्रबिम्बं ततो दद्याद्वह्निविम्बं ततः परम् |
प्. ११५६) भूगोलं च ततो दद्याद्भूपुरत्रितयं ततः || १२-२२१ ||

	वज्रशूलसमायुक्तं कोणे टङ्कं नियोजयेत् |
	किञ्जल्के केशरे दद्यान्मत्रवर्णा/स्त्रिकोणके || १२-२२२ ||

	इति कामोपरि ध्यायेद्देवीं वैरोचनीं शुभाम् |

(तन्त्रान्तरे)

	भैरवोक्तमहं वक्ष्ये यन्त्रं सर्वसमृद्धिदम् || १२-२२३ ||

	त्रिकोणं प्रथमं लेख्यं षट्कोणैर्वेष्टयेच्च तत् |
	त्रिविम्बं च ततो दद्याद्गुणानां परिणामकम् || १२-२२४ ||

	भूपुरत्रितयं कुर्याद्वज्रशूलसमन्वितम् |
	कोणदेशे ततो दद्याट्टङ्कास्त्रं सुमनोहरम् || १२-२२५ ||

	यथास्थाने लिखेद्धीमान् कर्त्तृखर्परकं शुभम् |
	रतिकामोपरि ध्यायेद्देवीं वैरोचनीं शुभाम् || १२-२२६ ||

(मेरुतन्त्रे)

	त्रिकोणं रसकोणं वाऽष्टदलं भूपुरं ततः |

अथ धूमावतीयन्त्रं तन्त्रान्तरे |

	लिखेदष्टदलं पद्मं भूपुरेण च वेष्टितम् || १२-२२७ ||

अथ वगलामुखीयन्त्रं (मेरुतन्त्रे)

	सौवर्णे वाऽथ वा रौप्ये पैत्तले वाऽथ भूर्जके |
	कर्पूरागुरुकस्तूरीश्रीखण्डकुङ्कुमैरपि || १२-२२८ ||

	लिखेद्यन्त्रं प्रयत्नेन लेखन्या हेमतारयोः |
	मध्ये योनिं समालेख्य तद्बाह्ये तु षडस्रकम् || १२-२२९ ||

	तद्बाह्येऽष्तदलं पद्मं तद्बाह्ये षोडशच्छदम् |
	चतुरस्रत्रयं बाह्ये चतुर्द्वारोपशोभितम् || १२-२३० ||

अथ मातङ्गीयन्त्रं तन्त्रान्तरे |

	षट्कोणाष्टदलं पद्मं लिखेद्यन्त्रं मनोरमम् |
प्. ११५७) एतस्मिन् पूजयेत् पीठे नवशक्तीः क्रमादिमाः || १२-२३१ ||

अथ यन्त्रान्तरं (मेरुतत्रे)

	त्रिकोणं पञ्चकोणं च बहिरष्टदलद्वयम् |
	षोडशारं चाष्टदलं भूपुत्रितयं लिखेत् || १२-२३२ ||

एतद्द्वयमप्युच्छिष्टचाण्डालिन्याः | राजमातङ्गीयन्त्रं तु तद्ध्यानात् प्रागेवोक्तम् | वश्यमातङ्ग्यादिभेदानामपि तदेव यन्त्रमाकलनीयम् |

अथ सुमुखीयन्त्रम् |

	त्रिकोणं पञ्चकोणं च वृत्तमष्टदलावृतम् |
	चतुरस्रं च तद्बाह्ये सुमुखीयन्त्रमीरितम् || १२-२३३ ||

अथ लक्ष्मीयन्त्रं (मेरुतन्त्रे)

	धर्मादिकल्पिते पीठे भूपुरद्वारशोभिते |
	दलादष्टके केशराख्ये कर्णिकायां यजेदिमाम् || १२-२३४ ||

भूपुरावेष्टितमष्टदलपद्मत्रयात्मकं यन्त्रमन्यत्रोक्तम् |
अथ सरस्वतीयन्त्रं तन्त्रान्तरे |

	पद्ममष्टदले लेख्यं चतुरस्रावृतं शुभम् |
	यन्त्रमेतद्वरारोहे वाग्देव्याः परिकीर्त्तितम् || १२-२३५ ||

त्वरिताया नित्यक्लिन्नायाश्च यन्त्रं पूर्वोक्तभुवनेश्वरीयन्त्रवत् |
अथान्नपूर्णायन्त्रं (मेरुतन्त्रे)

	त्रिकोणं च चतुःपत्रं वसुपत्रं ततः परम् |
	कलापत्रं च भूविम्बं चतुरस्रत्रयावृतम् || १२-२३६ ||

प्रत्यङ्गिरायन्त्रमन्नपूर्णायन्त्रवत् |
अथ कुब्जिकायन्त्रम् |

	विन्दुत्रिकोणषट्कोणमष्टपत्रं सकेशरम् |
	श्रीमत्कुब्जेश्वरीयन्त्रं सद्वारं भूपुरत्रयम् || १२-२३७ ||

तन्त्रान्तरे |

	विन्दुत्रिकोणषट्कोणमष्टपत्राम्बुजं तथा |
	समातृबीजाष्टदलमष्टशृङ्गं सभूपुरम् || १२-२३८ ||

प्. ११५८) गङ्गायन्त्रं तु सरस्वतीयन्त्रवत् | भूपुरावृतषडस्रं वाग्मतीयन्त्रम् |
अष्टदलकमलद्वयात्मकं चन्द्रयन्त्रम् |
अथ भौमयन्त्रं (मेरुतन्त्रे)

	त्रिकोणं पूर्वमुद्धृत्य पञ्चधा विभजेत् ततः |
	तृतीयरेखां चिह्नाभ्यां लाञ्छयेत् समभागतः || १२-२३९ ||

	आद्यरेखाग्रयुगलं तृतीयाचिह्नयोर्न्यसेत् |
	द्वितीयाग्रे समाकृष्य तृतीयाचिह्नयोर्न्यसेन् || १२-२४० ||

	युता रेखा तृतीया तु समा भाज्या समं ततः |
	तुर्या चिह्नद्वयेनाथ त्रिभिश्चिह्नैश्च पञ्चमी || १२-२४१ ||

	तृतीयाग्रे प्रकुर्वीत पञ्चम्या मध्यचिह्नजे |
	तुर्याग्रे योजयेत् सम्यक् पञ्चम्या चिह्नयोर्द्वयोः || १२-२४२ ||

	अथ मीनद्वये दद्यात् सूत्रयुग्मं विचक्षणः |
	एवमेकाधिका सम्यक् कोष्ठानां विंशतिर्भवेत् || १२-२४३ ||

बुधादीनां यन्त्रं तु भूपुरावृताष्टदलकमलम् | तेषां यन्त्रान्तराणि विस्तरभयान्न लिख्यन्ते |
	पिङ्गलादिग्रहमातृयन्त्रं तु त्रिकोणपञ्चकोणाष्टदलभूपुररूपम् | षड्दलाद्बहिरष्टदलमिन्द्रयन्त्रम् | अग्नियन्त्रमपि तदेव | अष्टदलमात्रमग्नेर्यन्त्रान्तरम् | यमयन्त्रमिन्द्रयन्त्रवत् | नैर्-ऋतयन्त्रं तु पञ्चकोणगर्भाष्टदलपद्मम् | षड्दलाद्बहिरष्टदलवरुणयन्त्रम् | षड्दलाद्बहिरष्टदलत्रयं वायुयन्त्रम् | कुवेरयन्त्रमष्टदलमात्रम् | ईशानयन्त्रं शिवयन्त्रवत् | ब्रह्मयन्त्रं तु दशदलपद्मम् | विष्णुयन्त्रमेवानन्तयन्त्रम् | षट्कोणकर्णिकषोडशदलपद्मं ब्राह्मीयन्त्रम् | पञ्चकोणगर्भाष्टदलकमलं कौमारीयन्त्रम् | वैष्णवीयन्त्रमष्टदलपद्मम् | तदेव वाराहीयन्त्रमपि |

   मालामन्त्रं तु यन्त्रान्तरमुक्तं (मेरुतन्त्रे)

	योनिपञ्चास्रषट्कोणाष्टपत्रशतपत्रकम् |
	सहस्रदलभूविम्बसंवीतं द्वारशोभितम् || १२-२४४ ||

	कैलाशाचलमध्यस्थं पीठमेतद्विचिन्तयेत् |

त्रिकोणषोडशदलाष्टदलदशदलद्वयात्मकं स्वप्नवाराहीयन्त्रं तत्रैवोक्तम् | षट्कोणगर्भाष्टदलपद्ममैन्द्रीचामुण्डामहालक्ष्मीयन्त्रम् |

प्. ११५९) नवदुर्गात्मकचामुण्डामन्त्रयन्त्रं तु तत्रान्तरे |

	एतन्मन्त्रावृतत्र्यस्रषट्कोणाष्टदलं लिखेत् || १२-२४५ ||

	पञ्चविंशद्दलं बाह्ये चतुरस्रावृतं शुभम् |

अथ दुर्गायन्त्रं (मेरुतन्त्रे)

	अष्टपत्राम्बुजद्वन्द्वं चतुरस्रत्रयावृतम् || १२-२४६ ||

	चतुर्द्वारसमायुक्तं कुङ्कुमादिभिरुद्धरेत् |

अथ यन्त्रपुरश्चरणं तत्रान्तरे |

	आदौ यन्त्रस्य सिद्ध्यर्थे तन्मन्त्रस्य पुरस्क्रियाम् || १२-२४७ ||

	कृत्वाऽयुतप्रमाणेन पश्चाद्यन्त्रस्य वाऽचरेत् |
	यथाऽधारे यथाद्रव्यैर्यन्त्रं संलिख्य यत्नतः || १२-२४८ ||

	तत्रावाह्यैव तद्देवं संपूज्य विधिपूर्वकम् |
	ध्यात्वा बलिं जपं होमं कृत्वा देवं विसर्जयेत् || १२-२४९ ||

	एकैकवारमावर्त्त्य तन्मन्त्रं संस्मरन् बुधः |
	इत्थं जपादिभिः सिद्धे यन्त्रे नासाध्यता क्वचित् || १२-२५० ||

	दिक्सहस्रप्रमाणेन यन्त्रे कार्या पुरस्क्रिया |

अथ धारणयन्त्रसाधनमुक्तं (मेरुतन्त्रे)

	अथ यन्त्रविधिं वक्ष्ये सर्वतन्त्रेषु गोपितम् || १२-२५१ ||

	सिद्धस्य लिखनादेव यन्त्रसिद्धिः प्रजायते |
	न भावि यत्र कार्यं तु सिद्धस्यापि तदा भवेत् || १२-२५२ ||

	दुःस्वप्नदर्शनं पूर्वं तदा यन्त्रं न कारयेत् |
	साधकस्य शुभे घस्रे समाराध्येष्टदेवताम् || १२-२५२ ||

	स्वप्यात् त्रिदिवसं भूमौ हविष्याशी जपे रतः |
	एतद्यन्त्रं करिष्यामि मम तत् कीदृशं प्रभो || १२-२५२ ||

	स्वप्ने वदैतद्देवेशि तदङ्गत्वेन पूजनम् |
प्. ११६०) प्रदोषसमये कृत्वा लिखेत् त्रिदिवसं भुवि || १२-२५३ ||

	तृतीयदिवसे रात्रौ यथा स्वप्नः प्रजायते |
	तथैवाज्ञां गृहीत्वा तु सत्स्वप्ने चालिखेद्भुवि || १२-२५४ ||

	अस्वप्ने वाऽथ दुःस्वप्ने नैव कुर्याल्लिखेद्धि तत् |
	जीवसंस्थापनं यन्त्रे कुर्याद्येन फलं लभेत् || १२-२५५ ||

	षष्ठ्यन्तं साधकपदं मध्यबीजोर्ध्वतो लिखेत् |
	द्वितीयान्तं साध्यमधः कुरुद्वन्द्वं च पार्स्वयोः || १२-२५६ ||

	हसौर्यन्त्रस्य जीवः स्यान्मध्यभागादधो लिखेत् |
	हंसः सोऽहं मनोरस्य लिखेदेकैकमक्षरम् || १२-२५७ ||

	ईशानादिषु कोणेषु दक्षपार्श्वे च इद्वयम् |
	उद्वयं वामपार्श्वे च पूर्वाशादौ लिखेत् क्रमात् || १२-२५८ ||

	ल/ र/ म/ क्ष/ तथा व/ य/ स/ ह/ पूर्वादिके लिखेत् |
	ईशानपूर्वयोर्मध्ये आ/ ह्री/ वायव्यसौम्ययोः || १२-२५९ ||

	एवं दिक्पालबीजानि दशदिक्षु न्यसेत् क्रमात् |

यन्त्रराजाय विद्महे वरप्रदाय धीमहि तन्नो यन्त्रः प्रचोदयात् |

	एतस्याः प्रतिकाष्ठायां लिखेद्वर्णत्रयं त्रयम् || १२-२६० ||

	बहिः प्राणप्रतिष्ठाया मन्त्रं सर्वत्र वेष्टयेत् |
	एवं तु लिखितं यन्त्रं भवेत् सिद्धिप्रदायकम् || १२-२६१ ||

	स्थलानुक्तौ भूर्जपत्रे क्षौमे वा ताम्रपत्रके |
	यन्त्रं विलिख्य गुटिकां बद्ध्वा सूत्रेण वेष्टयेत् || १२-२६२ ||

	लाक्षयाऽच्छादितं स्वर्णे रुप्ये ताम्रऽथ वा क्षिपेत् |
	यद्देवतार्क यन्त्रं स्यात् तद्बीजेन च पूजयेत् || १२-२६३ ||

	तदभावे मातृकार्णैर्यन्त्रपूजां समाचरेत् |
प्. ११६१) अष्टोत्तरसहस्रं तु मूलं जप्त्वा हुनेद्घृतम् || १२-२६४ ||

	तत्संपातेन संसिक्तं कृत्वा यन्त्रं नियोजयेत् |
	मूर्ध्नि बाहौ गले वाऽपि तत्तदिष्टार्थसिद्धये || १२-२६५ ||

(मेरुतन्त्रे)

	उपास्या वा भूतलिपिर्यन्त्रसिद्धिविधायिनी |
	अक्लेशेनैव सर्वेषां यन्त्राणां सिद्धिमाप्नुयात् || १२-२६६ ||

अथ भूतलिपिनिर्णयः (शारदायाम्)

	अथ भूतलिपिं वक्ष्ये सुगोप्यामपि दुर्लभाम् |
	यां प्राप्य शम्भोर्मुनयः सर्वान् कामान् प्रपेदिरे || १२-२६७ ||

	पञ्च ह्रस्वाः सन्धिवर्णा व्योमेराग्निर्जलंधरा |
	अन्तमाद्यं द्वितीयं च चतुर्थं मध्यमं क्रमात् || १२-२६८ ||

	पञ्चवर्गाक्षराणि स्युर्वान्तः श्वेतेन्दुभिः सह |
	एषा भूतलिपिः प्रोक्ता द्विचत्वारिंशदक्षरैः || १२-२६९ ||

पञ्च ह्रस्वा इति अकारादयः | सन्धिवर्णा एकारादयश्चत्वारः | व्योम हकारः | इरो यकारः अग्नी रेफः | जलं वकारः | धरा पृथ्वी तद्बीजं लकारः | अन्तमित्यादि वर्गस्येति शेषः | वान्तः शकारः | श्वेतः षकारः | इन्दु सकारः |
तथा |

	आयंवरार्णाः वर्गाणां पञ्चमाः शार्णसंयुताः |
	वर्गाद्या इति विज्ञेया नव दुर्गाः स्मृता अमी || १२-२६९ ||

आयंवरार्णा इति | अश्च ए च अंवरार्णश्च ते | आयंवरार्णा अकारैकारहकारा इत्यर्थः | वर्गाणां पञ्चमा ङञणनमाः | शार्णः शकारः | एते वर्णा नवानां वर्गाणामाद्या इत्यर्थः |
      भूतलिपित्वं दर्शयति |

	व्योमेराग्निजलक्षोणीवर्गवर्णान् पृथग्विदुः |
	द्वितीयवर्गे भूर्न स्यान्नवमे सजलंधरा || १२-२७० ||

भूर्न स्यादिति | द्वितीयवर्णस्य वर्णचतुष्टयात्मकत्वादिति भावः | एवमग्रेऽपि बोध्यम् |

प्. ११६२) तथा |

	विरिञ्चिविष्णुरुद्राश्विप्रजापतिदिगीश्वराः |
	क्रियादिशक्तिसहिता नवदुर्गेश्वराः स्मृताः || १२-२७१ ||

	ऋषिः स्याद्दक्षिणामूर्तिर्गायत्री छन्द ईरितम् |
	देवता कथिता सद्भिः साक्षाद्वर्णेश्वरी परा || १२-२७२ ||

	हादिषड्वर्णकैः कुर्यात् षडङ्गानि सजातिभिः |

(मेरुतन्त्रे)

	स्वरहीनैर्हयाद्यैश्च मन्त्रार्णैः पञ्चपञ्चभिः || १२-२७३ ||

अथ ध्यानं (शारदायाम्)

	ध्यायैल्लिपितरोर्मूले देवीं तन्मयपङ्कजे |
	वदन्ति सुधियो वृक्षं नित्यं वर्णमयं शुभम् || १२-२७४ ||

	परसंविन्महाबीजं विन्दुनादमहाशिफम् |
	पृथिव्यक्षरशाखाभिः सर्वाशासु विजृम्भितम् || १२-२७५ ||

	सलिलाक्षरपत्रैः स्वैः संछादितयुगत्रयम् |
	वह्निवर्णाङ्कुरैर्दीप्तं रत्नैरिव सुरद्रुमम् || १२-२७६ ||

	मरुद्वर्णलसत्पुष्पैर्द्योतयन्तं वपुःश्रियम् |
	आकाशार्णफलैर्नम्रं सर्वभूताश्रयं परम् || १२-२७७ ||

	परामृताख्यमधुभिः सिञ्चन्तं परमेश्वरीम् |
	वेदागमादिभिः कॢप्तसमुन्नतिमनोहरम् || १२-२७८ ||

	शिवशक्तिमयं साक्षाच्छायाश्रितजगत्त्रयम् |
	एतामाश्रित्य सुधियः सर्वान् कामान् प्रपेदिरे || १२-२७९ ||

अङ्कोन्मुक्तशशाङ्ककोटिसदृशीमापीनतुङ्गस्तनीं
चन्द्रार्धान्वितमस्तकां मधुमदादालोलनेत्रत्रयाम् |
बिभ्राणामनिशं वरं जपवटीं विद्यां कपालं करै �
प्. ११६३) राद्यां यौवनगर्वितां लिपितनुं वागीश्वरीमाश्रये || १२-२८० ||

अथ पुरश्चरणम् |

	लक्षं न्यसेज्जपेत् तावज्जुहुयादयुतं तिलैः |
	पूजयेदन्वहं देवीं पीठे प्रागीरिते सुधीः || १२-२८१ ||

(मेरुतन्त्रेऽपि)

	लक्षं प्रजप्यादयुतं तिलैर्हुत्वा च तर्पयेत् |
	एवं भूतलिपिः सेव्या यन्त्रसिद्धिः प्रजायते || १२-२८२ ||

	श्रीविद्याराधने वाऽपि समर्थो जायते नरः |

इति भूतलिपिपुरश्चरणम् |

अथ मातृकान्यासपुरश्चरणम् (शारदायाम्)

	दीक्षितः प्रोक्तमार्गेण न्यसेल्लक्षं समाहितः || १२-२८२ ||

	जपेत् तत्संख्यया विद्वानयुतं मधुराप्लुतैः |
	विदधीत तिलैर्होमं मातृकामन्वहं जपेत् || १२-२८३ ||

इति मातृकान्यासपुरश्चरणम् |
अथ त्रिलोहीमुद्रा तत्रैव |

	सोमसूर्याग्निरूपाः स्युर्वर्णा लोहत्रयं तथा |
	रौप्यमिन्दुः स्मृतो हेम सूर्यस्ताम्रं हुताशनः || १२-२८४ ||

	लोहभागाः समुद्दिष्टाः स्वराद्यक्षरसंख्यया |
	तैर्लोहैः कारयेन्मुद्रामसङ्कलितसङ्गताम् || १२-२८५ ||

	साग्रं सहस्रं संजप्य स्पृष्ट्वा तां जुहुयात् ततः |
	तस्यां संपातयेन्मन्त्री सर्पिषा पूर्वसंख्यया || १२-२८६ ||

	निःक्षिप्य कुम्भे तां मुद्रामभिषेकोक्तवर्त्मना |
	आवाह्य पूजयेद्देवीमुपचारैः समाहितः || १२-२८७ ||

	अभिषिञ्च्य विनीताय दद्यात् तां मुद्रिकां गुरुः |
प्. ११६४) इयं रक्षा क्षुद्ररोगविषज्वरविनाशिनी || १२-२८८ ||

	व्यालचौरमृगादिभ्यो रक्षां कुर्याद्विशेषतः |
	युद्धे विजयमाप्नोति धारयेन्मनुजेश्वरः || १२-२८९ ||

सोमसूर्याग्निरूपा इति | अकारादयः स्वराः सोमरूपाः | कादयो मान्ताः स्पर्शवर्णाः सूर्यरूपाः | यकारादयो व्यापकवर्णा अग्निरूपा इत्यर्थः |
तथेति | तथैव लोहत्रयमपि सोमसूर्याग्निरूपमित्यर्थः |
एतदेव स्फुटयति रौप्यमित्यादिना | भागा अंशाः |
स्वराद्यक्षरसंख्ययेति | रौप्यस्य षोडश | हेम्नः पञ्चविंशतिः | ताम्रस्य दशभागा इत्यर्थः |
असङ्कलितसङ्गतामिति | असङ्कलितामेकरूपतामनापन्नाम् | सङ्गतां परस्परसम्बद्धाम् |
संजप्येति | जपश्चात्र मातृकावर्णानामेव |
तस्यां संपादयेदिति | वाहेति दुत्वा तस्यां मुद्रायां संपाताज्यं निःक्षिपेदित्यर्थः |
अभिषिकोक्तवर्त्मनेति | काम्याभिषेकोक्तरीत्यत्येर्थः |
काम्याभिषेकस्तु तत्रैव |

	पूर्वोक्तं पङ्कजं कृत्वा कुम्भं संस्थाप्य पूर्ववत् |
	क्वाथेन पूरयेन्मन्त्री यथावत् क्षीरशाखिनाम् || १२-२९० ||

	अष्टगन्धं विलोड्यास्मिन् नवरत्नसमन्विते |
	आवाह्य पूजयेद्देवीं मातृकामुक्तमार्गतः || १२-२९१ ||

	सहस्रं साधितैस्तोयैरभिषिञ्चेत् प्रियं नरम् |
	भानुवारे शुभे लग्ने ब्राह्मणानपि भोजयेत् || १२-२९२ ||

	गुरवे दक्षिणां दद्याद्भक्तियुक्तः स्वशक्तितः |
	रक्षाकरं विशेषेण कृत्वा द्रोहोपशान्तिदम् || १२-२९३ ||

	ऐश्वर्यजननं पुंसां सर्वसौभाग्यसिद्धिदम् |

	अभिषेकमिमं प्राहुर्विश्वसंमोहनं परम् � इति ||

देवीं मातृकासरस्वतीम् |
अभिषिञ्च्येति | अभिषेकस्तु विलीममातृकावर्णैः कार्यः |

प्. ११६५) अभिषिञ्चेद्विलोमेन साध्यन्तं दत्तदक्षिणम् || १२-२९४ ||

इत्यभिषेकान्तरे तत्रैवोक्तत्वात् |
अथ नवरत्नमुद्रा तत्रैव |

	विभजेन्मातृकां मन्त्री नववर्गान् यथाक्रमात् |
	अष्टावष्टौ स्वराः स्पर्शाः पञ्चशो व्यापका अपि || १२-२९५ ||

	नववर्गा.ः समुत्पन्नाः नवरत्नेश्वरग्रहाः |
	अर्केन्दरक्तज्ञगुरुभृगुमन्दाहिकेतवः || १२-२९६ ||

	माणिक्यं मौक्तिकं चारु विद्रुमं गारुडं पुनः |
	पुष्परागं लसद्वज्रं नीलं गोमेदकं शुभम् || १२-२९७ ||

	वैदूर्यं नवरत्नानि मुद्रां तैः कल्पयेच्छुभाम् |
	जपहोमादिकं सर्वं कुर्यात् पूर्वोक्तवर्त्मना || १२-२९८ ||

	यो मुद्रां धारयेदेनां तस्य स्युर्वशगा ग्रहाः |
	वहते तस्य सौभाग्यं लक्ष्मीरप्यहता भवेत् || १२-२९९ ||

	कृत्या द्रोहा विनश्यन्ति नश्यन्ति सकलापदः |
	रक्षोभूतपिशाचाद्या नेक्षन्ते तं भयाकुलाः || १२-३०० ||

	उपर्युपरि वर्धन्ते धनरत्नादिसम्पदः |

इति नवरत्नमुद्रा |
अथ षोढान्यासपुरश्चरणं तन्त्रान्तरे |

	देवीभावसमायुक्तः षोढान्यासपरो भवेत् || १२-३०१ ||

	दशविद्याविधौ सा च दशधा भिन्नभिन्नतः |
	प्रत्येकं षडृषिं तं तं तद्ध्यानं च समाचरेत् || १२-३०२ ||

	ऋषिच्छन्दादिकं यत्र कीर्तितं परमेश्वरि |
	तदेव तत्र गदितमनुक्ते मूलदेववत् || १२-३०३ ||

	ध्यानं छन्दादिकं स्तोत्रं देवीवत् सर्वमेव तु |
प्. ११६६) अयुतं च पुरश्चर्या न्यासस्तत्क्रमयोगतः || १२-३०३ ||

इति षोढान्यासपुरश्चरणम् |
अथ सहस्रनामस्तवकवचानां पुरश्चरणं तत्रैव |

ईश्वर उवाच |

	सहस्रनामस्तोत्रेषु कवचेष्वपि पार्वति |
	कवचादौ तु या प्रोक्ता सा वै कार्या पुरस्क्रिया || १२-३०४ ||

	यत्रानुक्ता पुरश्चर्या तत्र किं वा विधीयते |
	अयुतं तु पुरश्चर्या स्तोत्रमात्रे प्रकीर्तिता || १२-३०५ ||

	सहस्रनामकवचे पुरश्चर्या त्वियं मता |
	एवं पुरस्क्रियां कृत्वा दशांशं हवनादिकम् || १२-३०६ ||

	तर्पणं मार्जनं देवि कुत्रचित् परिकीर्त्तितम् |
	महाकालमते प्रोक्तं तत्रस्थं चेत् समाचरेत् || १२-३०७ ||

	विप्रसंतोषणेनैव सर्वं सिद्ध्यति पार्वति |
	हवनं तु तथा कार्यं पुरश्चर्यादिकं भवेत् || १२-३०८ ||

	सहस्रनामरूपं वै कीदृशं परमेश्वरि |
	तथा च कवचं देवि किंरूपं परिकीर्त्तितम् || १२-३०९ ||

	शिवदेव्योस्तु संवादो ब्रह्मरन्ध्रं प्रकीर्त्तितम् |
	अन्ये श्लोकाः केशतुल्या ऋषिः शिर उदीरितम् || १२-३१० ||

	छन्दो मुखं भवेद्देवि देवता हृदयं भवेत् |
	बीजं गुह्यमिति प्रोक्तं शक्तिं तु पदगां विदुः || १२-३११ ||

	सर्वाङ्गं कीलकं देवि ह्यर्थवादः प्रकीर्त्तितः |
	स्तोत्रमध्ये स्थितं यद्यत् तत् सर्वं स्तोत्ररूपकम् || १२-३१२ ||

	एवं च देवदेवेशि स्तोत्ररूपं प्रकीर्त्तितम् |
	तथैव कवचं देवि ज्ञात्वा पाठं पठेत् प्रिये || १२-३१३ ||

प्. ११६७) अङ्गहीने भवेन्नाशः सर्वथा परमेश्वरि |
	फलस्तुत्यादिकं देवि अङ्गमित्यभिधीयते || १२-३१४ ||

	आद्योपान्तं विना देवि फलमर्धं प्रकीर्त्तितम् |
	अत्रार्थे प्रत्ययो देवि षडङ्गाद्या यथा स्मृताः || १२-३१५ ||

	हवनं कवचादीनां श्लोकान्ते विहितं च वा |
	आद्योपान्तं पठित्वा तु पश्चात् तु हवनं मतम् || १२-३१६ ||

	आदौ पूर्णं तु संपठ्य तथैवान्ते महेश्वरि |
	मध्ये नामानि पाद्यानि पुरश्चर्या प्रकीर्त्तिता || १२-३१७ ||

	श्लोकान्ते हवनं प्रोक्तं श्लोकान्ते मार्जनादिकम् |
	तत्र स्तोत्रोक्तविधिना पुरश्चर्यादिकं चरेत् || १२-३१८ ||

	स्तोत्रमावर्त्त्य संपूर्णं तदन्ते गणानां चरेत् |
	संपूर्णहोमयोगोऽयं कथितस्ते प्रियंवदे || १२-३१९ ||

	सारूप्यं कवचाख्यं च सायुज्यं स्तोत्रमीरितम् |
	सान्निध्यं नामसाहस्रं त्रितयं परिकीर्त्तितम् || १२-३२० ||

	कवचं कवचरूपं स्यात् स्तोत्रं सहचरो भवेत् |
	सहस्रनामस्तोत्रं तु पूजास्थाने प्रकीर्त्तितम् || १२-३२१ ||

	पूजा दुर्गास्वरूपा स्याद्बलिदानं तु मारणम् |
	मन्त्रो राजा पुरश्चर्या राज्यसंपत्तिरीरिता || १२-३२२ ||

	संपत्त्या तु विना राजा न शोभति महेश्वरि |
	संपत्तिमूलमेतद्धि सर्वमेव प्रकीर्त्तितम् || १२-३२३ ||

	होमो मन्त्रः इति प्रोक्तः पर्जन्यास्त्रं तु तर्पणम् |
	जलं दुर्गस्वरूपं वै त्वभिषेकः प्रकीर्त्तितः || १२-३२४ ||

	ब्राह्मणानां भोजनं तु दुष्टसैन्यप्रभक्षणम् |
प्. ११६८) देवतागुरुविद्यैक्यं त्वात्मैक्यं परिभाव्य च || १२-३२५ ||

	सर्वसिद्धिश्वरो भूत्वा त्रैलोक्याधिपतिर्भवेत् |
	यथा च राजराज्यादौ शत्रुसैन्यभयं भवेत् || १२-३२६ ||

	सिद्धिराज्ये महादेवि तथैव परिकीर्त्तितम् |
	दुर्गयन्त्रादिकं देवि देशराज्ये यथा मतम् || १२-३२७ ||

	तथैव सिद्धिराज्यस्य पुरश्चर्यादिकं मतम् |
	मन्त्रो राजा गुरुर्मन्त्री गणेशा द्वारपालकाः || १२-३२८ ||

	साधनं शवमुण्डस्य सिंहासनमितीरितम् |
	साधकेन तथा कार्यं येन सर्वं तु सिध्यति || १२-३२९ ||

	नैमित्तिकं च काम्यं च हयद्विरदकौ मतौ |
	होमधूपः पताकाः स्याज्जयस्तु सिद्धभूमिका || १२-३३० ||

	सिद्धिराजाधिपे देवि किं न सिद्ध्यति भूतले |
	षोढान्यासादिकं सेना देवता राज्यदायिका || १२-३३१ ||

	यन्त्रं तु वज्रदुर्गं तु जीवचक्रं त्वभेदकम् |
	कवचादि पुरश्चर्या प्रोक्ता किं श्रोतुमिच्छसि || १२-३३२ ||

इति स्तवकवचसहस्रनामपुरश्चरणम् |
अनुक्तपुरश्चरणानां स्तवकवचादीनां पुरश्चरणमेतत् | उक्तपुरश्चरणानां तु तेषां कल्पोक्तमेव तत् कार्यम् |
अथ कर्पूरस्तवपुरश्चरणं (वीरतन्त्रे)

देव्युवाच |

	कर्पूराख्यमिदं स्तोत्रं यदुक्तं भवता पुरा |
	षट्कर्मसाधनं तस्य प्रयोगं वद शङ्कर || १२-३३३ ||

श्रीशिव उवाच |

	शृणु देवि प्रवक्ष्यामि कर्पूरस्तवसाधनम् |
प्. ११६९) सकृत् कृतेऽपि देवेशि काली तुष्टा भवेत् सदा || १२-३३४ ||

	शनिभौमदिने देवि स्नात्वा प्रयतमानसः |
	संपूज्य कालिकां देवीं सङ्कल्पं सम्यगाचरेत् || १२-३३५ ||

	कृत्वा षोढादिकं देवि पठेत् स्तोत्रमनुत्तमम् |
	अयुतैकप्रमाणेन तद्दशाशं हुनेत् सुधीः || १२-३३६ ||

	तर्पणं चाभिषेकं च ब्राह्मणान् भोजयेत् ततः |
	पश्चात् स्वकार्यसिद्ध्यर्थं प्रयोगानाचरेत् तथा || १२-३३७ ||

	राज्ञो भये समुत्पन्ने दुर्भिक्षे शत्रुसंकटे |
	त्रासोत्पन्ने महेशानि रोगशोकभये तथा || १२-३३८ ||

	पठेत् स्तोत्रं महाकाल्याः सर्वशान्तिं प्रयच्छति |
	कुमारीपूजनं चान्ते कर्त्तव्यं सुसमाहितः || १२-३३९ ||

	एवं कृते महेशानि सम्यक् सिद्धिर्भवेद्ध्रुवम् |

इति कर्पूरस्तवपुरश्चरणम् |

अथ सप्तशतीस्तवविधानम् |

(मुक्तावल्याम्)

	सप्तशत्या विधानं तु शृणु वक्ष्यामि यत्नतः || १२-३४० ||

	यज्ज्ञात्वा साधकश्रेष्ठः सर्वसिद्धिमवाप्नुयात् |

(मेरुतन्त्रे)

	सप्तशत्यास्तु सकलं तत्त्वं वेद्म्यहमेव हि || १२-३४१ ||

	पादोनं श्रीहरिर्वेत्ति वेत्त्यर्धं तु प्रजापतिः |
	व्यासस्तुर्यांशकं वेत्ति कोट्यंशमितरे जनाः || १२-३४२ ||

(वाराहीतन्त्रे)

	ऋषिच्छन्दादिकं न्यस्य पठेत् स्तोत्रं विचक्षणः |

ऋष्यादिन्यास उक्तो (मेरुतन्त्रे)

	सप्तशत्याश्चरित्रे तु प्रथमे पद्मभूर्मुनिः || १२-३४३ ||

प्. ११७०) छन्दो गायत्रमुदितं महाकाली तु देवता |
	वाग्बीजं पावकस्तत्त्वं धर्मार्थे विनियोजनम् || १२-३४४ ||

	मध्यमस्य चरित्रस्य मुनिर्विष्णुरुदाहृतः |
	उष्णिक्छन्दो महालक्ष्मीर्देवता बीजमद्रिजा || १२-३४५ ||

	वायुस्तत्त्वं धनप्राप्त्यै विनियोग उदाहृतः |
	उत्तरस्य चरित्रस्य मुनिः शङ्कर उच्यते || १२-३४६ ||

	महासरस्वती देवी त्रिष्टूप् छन्द उदाहृतम् |
	कामो बीजं रविस्तत्त्वं कामाप्त्यै विनियोजनम् || १२-३४६ ||

तन्त्रान्तरे |

	नवार्णमन्त्रवर्णैस्तु षडङ्गन्यासमाचरेत् |

देवतात्रयध्यानानि (दुर्गाप्रकरणे) प्रोक्तानि |
अथ पाठक्रमो (वाराहीतन्त्रे)

	आधारे स्थापयित्वा तु पुस्तकं वाचयेत् ततः || १२-३४७ ||

	हस्तसंस्थापनाद्देवि भवेदर्धफलं यतः |
	यावन्न पूर्यतेऽध्यायस्तावन्न विरमेत् पठन् || १२-३४८ ||

	यदि प्रमादादध्याये विरामो भवति प्रिये |
	पुनरध्यायमारभ्य पठेत् सर्वं मुहुर्मुहुः || १२-३४९ ||

	अनुक्रमात् पठेद्देवि शिरःकम्पादिकं त्यजेत् |

(महाकालसंहितायाम्)

	ब्राह्मणान् वरयित्वैवं वस्त्रालङ्करणासनैः || १२-३५० ||

	विदध्यात् कामनोल्लेखं पूजां शक्त्या च पुस्तके |
	शनैः पठेत् पाठकोऽपि वर्णोच्चारणपूर्वकम् || १२-३५१ ||

	सुव्यक्तं नापि विश्लिष्टं न शिरश्चारगीवत् |
	तनुमान्दोलयन्नापि न हसन्न रुदन् व्रजन् || १२-३५२ ||

प्. ११७१) नाश्नन्नान्यैरालप/श्च न मध्ये छिन्नवत् तथा |
	आचान्तः कृतशौचश्च पदोरुद्गमनीयवान् || १२-३५३ ||

	एतेन विधिनाऽधीते तुष्यते जगदम्बिका |
	यथोक्तफलदात्री च भवति प्राणवल्लभे || १२-३५४ ||

(वाराहीतन्त्रे)

	प्रणवं चादितो दत्वा स्तोत्रं वा संहितां पठेत् |
	अन्ते च प्रणवं दद्यादित्युवाचादिपुरुषः || १२-३५५ ||

तथा |

	स्वयं च लिखितं यच्च शूद्रेण लिखितं भवेत् |
	अब्राह्मणेन लिखितं तच्चापि विफलं भवेत् || १२-३५६ ||

	स्तोत्रे न दृश्यते यत्र प्रणवं तत्र विन्यसेत् |
	सर्वत्र पाठे विज्ञेयस्त्वन्यथा विफलं भवेत् || १२-३५७ ||

(देवीपुराणे)

	वाचकं पूजयित्वा तु यथाविभवविस्तरैः |
	वाचयीत ततो राजन् देवीमाहात्म्यमुत्तमम् || १२-३५८ ||

	तदन्ते शान्तिशब्दस्तु जनस्य सनृपस्य च |
	अनेन विधिना राजन् यः पठेच्छृणुयादपि || १२-३५९ ||

	चिन्तयेद्वाचयेद्वाऽपि तस्य पुण्यफलं शृणु |
	वाजपेयसहस्रस्य अश्वमेधशतस्य च || १२-३६० ||

	यत् फलं लभते तात तत् फलं शतधा भवेत् � इत्यादि ||

(मरीचिकल्पे)

	रात्रिसूक्तं जपेदादौ मध्ये सप्तशतीस्तवम् |
	प्रान्ते तु जपनीयं वै देवीसूक्तमिति क्रमः || १२-३६१ ||

	एवं संपूटितं स्तोत्रं सर्वकामार्थसिद्धये |

प्. ११७२) अत्र रात्रिसूक्तं च |

	त्वं स्वाहा त्वं स्वधा � इत्यादि प्रथमचरित्रस्थस्तुतिरूपं देवीसूक्तम् |
नमो देव्यै � इत्यादि तृतीयचरित्रस्थस्तुतिरूपमिति नागोजिभट्टादयः |
अन्ये तु सूक्तद्वयं वैदिकमेवेत्याहुः |

(मेरुतन्त्रे)

	मार्कण्डेयपुराणोक्तं नित्यं चण्डीस्तवं पठेत् || १२-३६२ ||

	पुटितं मूलमन्त्रेण जपन्नाप्नोति वाञ्छितम् |

मूलमन्त्रस्तु दुर्गाप्रकरणोक्तो नवार्णः |
अथ पुरश्चरणं (मरीचिकल्पे)

	कृष्णाष्टमीं समारभ्य यावत् कृष्णचतुर्दशीम् || १२-३६३ ||

	वृद्ध्यैकोत्तरया जाप्यं पूर्वसंपुटितं तु तत् |
	एवं देवि मया प्रोक्तः पौरश्चरणिकः क्रमः || १२-३६४ ||

	तदन्ते हवनं कुर्यात् प्रतिश्लोकेन पायसैः |
	रात्रिसूक्तं प्रति - ऋचं तथा देव्यास्तु सूक्तकम् || १२-३६५ ||

प्रतिश्लोकेनेति | तस्य (कात्यायनीतन्त्रो-)क्तमन्त्रविभागेन | तदज्ञाने तु श्लोकेनैव होमः कार्य इति साम्प्रदायिकाः |
नवरात्रे प्रकारान्तरेण पुरश्चरमुक्तं तत्रैव |

	अथातः संप्रवक्ष्यामि नवरात्रविधानकम् |
	जपेदेकोत्तरां वृद्धिं दिनानि नवसंख्यया || १२-३६६ ||

	नवाक्षरीविधानेन संपूज्याथ विचक्षणः |
	सहस्रं प्रजपेन्मन्त्रं प्रत्येकं च यथाविधि || १२-३६७ ||

	हुत्वा दशांशतो होमं तत्र सिद्धिमवाप्नुयात् |

इति पुरश्चरणम् |
अथ प्रसङ्गाच्छतचण्डोविधिर्लिख्यते |
तथा च (मेरुतन्त्रे)

	शतचण्डीविधानं तु प्रवक्ष्ये प्रीतये नृणाम् || १२-३६८ ||

प्. ११७३) नृपोपद्रवमापन्ने दुर्भिक्षे भूमिकम्पने |
	अतिवृष्ट्यामनावृष्टौ परचक्रभये क्षये || १२-३६९ ||

	सर्वे विघ्ना विनश्यन्ति शतचण्डीविधौ कृते |
	रोगाणां वैरिणां नाशो धनपुत्रसमृद्धयः || १२-३७० ||

	शङ्करस्य भवान्या वा प्रसादनिकटे शुभम् |
	मण्डपं द्वारवेद्याढ्यं कुर्यात् सध्वजतोरणम् || १२-३७१ ||

	तत्र कुण्डं प्रकुर्वीत प्रतीच्यां मध्यतोऽपि वा |
	स्नात्वा नित्यकृतिं कृत्वा योजयेद्दशवाडवान् || १२-३७२ ||

	जितेन्द्रियान् सदाचारान् कुलीनान् सत्यवादिनः |
	व्युत्पन्ना/श्चण्डिकापाठे रतान् लज्जादयावतः || १२-३७३ ||

	मधुपर्कविधानेन वस्त्रस्वर्णादिदानतः |
	जपार्थमासनं मालां दद्यात् तेभ्योऽपि भोजनम् || १२-३७४ ||

	ते हविष्यान्नमश्नन्तो मन्त्रार्थगतमानसाः |
	भूमौ शयानाः प्रत्येकं जपेयुश्चण्डिकास्तवम् || १२-३७५ ||

	मार्कण्डेयपुराणोक्तं दशकृत्वः सचेतसः |
	नवार्णं चण्डिकामन्त्रं जपेयुश्चायुतं क्वचित् || १२-३७६ ||

वाडवा विप्राः |
अत्र च |
	पञ्चभिः सप्तभिर्वाऽपि नवैकादशभिस्तथा |
	अदीर्घदिवसे क्षिप्रं विदध्याच्चण्डिकामखम् || १२-३७७ ||

	अयुग्मब्राह्मणैः कार्यं शतावृत्तं सुसिद्धये |
	त्रिपञ्चसप्तनवभिर्दिनैः पक्षेण वा पुनः || १२-३७८ ||

	देवीमाहात्म्यपाठं तु युगैर्विप्रैः कृतं च यत् |
प्. ११७४) निष्फलं च भवेत् सर्वं भूतिनाशं च प्राप्नुयात् || १२-३७९ ||

इति यद्वचनत्रयं क्रोडतन्त्रनाम्ना पठ्यते तत् तु निर्मूलम् | तन्त्रानुपलम्भादनेकतन्त्रविरोधाच्च |

तथा |

	यजमानः पूजयेच्च कन्यानां दशकं शुभम् |
	द्विवर्षाद्या दशाब्दान्ताः कुमारीः परिपूजयेत् || १२-३८० ||

तथा |

	विप्रां सर्वेष्टसंसिद्ध्यैः यशसे क्षत्रियोद्भवाम् |
वैश्यजां धनलाभाय पुत्राप्त्यै शूद्रजां यजेत् || १२-३८० ||

द्विवर्षादीनां प्रत्येकं नामानि |

	द्विवर्षा सा कुमार्युक्ता त्रिमूर्तिर्हायनत्रिका |
	चतुरब्दा तु कल्याणी पञ्चवर्षा तु रोहिणी || १२-३८१ ||

	षडब्दा कालिका प्रोक्ता चण्डिका सप्तहायना |
	अष्टवर्षा शाम्भवी स्याद्दुर्गा तु नवहायना || १२-३८२ ||

	शुभदा दशवर्षोक्ता ता मन्त्रैः परिपूजयेत् |
	एकाब्दायाः प्रीत्यभावो रुद्राब्दा तु विवर्जिता || १२-३८३ ||

	मन्त्राक्षरमयीं लक्ष्मीं मातॄणां रूपधारिणीम् |
	नवदुर्गात्मिकां साक्षात् कन्यामावाहयाम्यहम् || १२-३८४ ||

	कुमारिकादिकन्यानां पूजामन्त्रान् ब्रुवेऽधुना |
	जगत्पूज्ये जवद्वन्द्ये सर्वशक्तिस्वरूपिणि || १२-३८५ ||

	पूजां गृहाण कौमारि जगन्मात्रे नमोऽस्तु ते |
	त्रिपुरां त्रिपुराधारां त्रिवर्गज्ञानरूपिणीम् || १२-३८६ ||

	त्रैलोक्यवन्दितां देवीं त्रिमूर्तिं पूजयाम्यहम् |
	कलात्मिकां कलातीतां कारुण्यहृदयां शिवाम् || १२-३८७ ||

प्. ११७५) कल्याणजननीं नित्यां कल्याणीं पूजयाम्यहम् |
	अणिमादिगुणाधारामकाराद्यक्षरात्मिकाम् || १२-३८८ ||

	अनन्तशक्तिकां लक्ष्मीं रोहिणीं पूजयाम्यहम् |
	कामचारीं शुभां कान्तां कालचक्रस्वरूपिणीम् || १२-३८९ ||

	कामदां करुणोदारां कालिकां पूजयाम्यहम् |
	चण्डबीजां चण्डमयीं चण्डमुण्डप्रभञ्जनीम् || १२-३९० ||

	पूजयामि सदा देवीं चण्डिकां चण्डविक्रमाम् |
	सदानन्दकरीं शान्तां सर्वदेवनमस्कृताम् || १२-३९१ ||

	सर्वभूतात्मिकां लक्ष्मीं शाम्भवीं पूजयाम्यहम् |
	दुर्गमे दुस्तरे कार्ये भवदुःखविनाशिनीम् || १२-३९२ ||

	पूजयामि सदा भक्त्या दुर्गां दुर्गतिनाशिनीम् |
	सुन्दरीं स्वर्णवर्णाभां सुखसौभाग्यदायिनीम् || १२-३९३ ||

	सुभद्रजननीं देवीं सुभद्रां पूजयाम्यहम् |
	एतैर्मन्त्रैर्लक्षणाढ्यां तां तां कन्यां समर्चयेत् || १२-३९४ ||

गन्धैः पुष्पैर्भक्ष्यभोज्यैर्वस्त्रैराभरणैरपि |
	वेद्यां विरचिते रम्ये सर्वतोभद्रमण्डले || १२-३९५ ||

	घटं संस्थाप्य विधिवत् तत्रावाह्यार्चयेच्छिवाम् |
	तदग्रे कन्यकाश्चापि भोजयेद्ब्राह्मणानपि || १२-३९६ ||

	उपचारैश्च विविधैः पूर्वोक्तावरणान्यपि |
	एवं चतुर्दिनं कृत्वा पञ्चहोमान् समाचरेत् || १२-३९७ ||

एतेन प्रथमेऽह्नि प्रत्येकमेकैकावृत्तिः | द्वितीये द्वे द्वे | तृतीये तिस्रस्तिस्रः | चतुर्थे चतस्रश्चतस्र इत्युक्तं भवति |
तदुक्तं (रुद्रयामले)

	एकं द्वे त्रीणि चत्वारि जपेद्दिनचतुष्टये |

प्. ११७६) पञ्चमे दिवसे प्रातर्होमं कुर्याद्विधानतः � इति ||

अथ ब्राह्मणहोमद्रव्याप्युक्तानि (मेरुतन्त्रे)

	पायसान्नैस्तु मध्वक्तैर्द्राक्षारम्भाफलैरपि || १२-३९८ ||

	मातुलुङ्गैरिक्षुखण्डैर्नारिकेलैः पुरैस्तिलैः |
	जातीफलैराम्रफलै रम्यैर्मधुरवस्तुभिः || १२-३९९ ||

	सप्तशत्या दशावृत्त्या प्रतिश्लोकं हुतं चरेत् |
	अयुतं च नवार्णेन स्थापितेऽग्नौ विधानतः || १२-४०० ||

	होमविधौ यो विशेषः स चाग्रे वक्ष्यन्ते मया |
	कृत्वाऽवरणदेवानां होमं तन्नाममन्त्रतः || १२-४०१ ||

कृत्वा पुर्णाहुतिं सम्यग्देवमग्निं विसृज्य च |
अभिषिञ्चेच्च यष्टारं विप्रौघः कलशोदकैः || १२-४०२ ||

अभिषेकमन्त्रास्तु |

	विश्वेश्वरीं जगद्धात्रीम् � इत्यादि |
	देव्या यया ततमिदम् � इत्यादि |
	नमो देव्यै महादेव्यै � इत्यादि |
	देवि प्रपन्नार्त्तिहरे प्रसीद � इति चत्वारः श्लोकाः |
	निष्कं सुवर्णमथ वा प्रत्येकं दक्षिणां दिशेत् |

(मारीचिकल्पे तु)

	पञ्चस्वर्णाः शतावृत्ते पक्षावृत्ते तु तत्त्रयम् |
	पञ्चावृत्ते स्वर्णमेकं त्रिरावृत्ते तदर्धकम् || १२-४०३ ||

	एकावृत्ते पादमेकं दद्याद्वा शक्तितो बुधः � इत्युक्तम् |

(कात्यायनीतन्त्रे)

	एकैकं दशविप्रेभ्यो दद्याद्गोमिथुनं समम् |
	निष्कत्रयसमायुक्तं वस्त्रालङ्कारभूषितम् || १२-४०४ ||

प्. ११७७) (मेउतन्त्रे)

	भोजयेच्च पृथग्विप्रान् भक्ष्यभोज्यैः पृथग्विधैः |
	तेभ्योऽपि दक्षिणां दत्वा गृह्णीयादाशिषस्तथा || १२-४०५ ||

	एवं कृते जगद्वश्यं सर्वे नश्यन्त्युपद्रवाः |
	राज्यं धनं यशः पुत्रानिष्टमन्नं लभेत च || १२-४०६ ||

(कात्यायनीतन्त्रे)

	यद्यत् कार्यं समुद्दिश्य क्रियते शतचण्डिका |
	तत् तत् तस्य महालक्ष्मीः सत्यमाशु प्रयच्छति || १२-४०७ ||

अथ सहस्रचण्डीविधानमुक्तं (मेरौ)

	एतद्दशगुणं कुर्याच्चण्डीसाहस्रजं विधिम् |
	विद्यावतः सदाचारान् ब्राह्मणान् वृणुयाच्छतम् || १२-४०८ ||

	प्रत्यहं चण्डिकापाठान् विदध्युस्ते दशामितान् |
	अयुतं प्रजपेयुस्ते प्रत्येकं नववर्णकम् || १२-४०९ ||

	पूर्वोक्ताः कन्यकाः पूज्याः पूर्वमन्त्रैः शतं शुभाः |
	एवं दशाहं संपाद्य होमं कुर्युः प्रयत्नतः || १२-४१० ||

	सप्तशत्याः शतावृत्त्यां प्रतिश्लोकं विधानतः |
	लक्षसंख्यं नवार्णं च पूर्वोक्तैर्द्रव्यसंचयैः || १२-४११ ||

	होतृभ्यो दक्षिणां दत्वा पूर्वोक्तान् भोजयेद्द्विजान् |
	सहस्रसंमितान् साधून् देव्याराधनतत्परान् || १२-४१२ ||

	एवं सहस्रसंख्याते कृते चण्डीविधौ नृणाम् |
	सिद्ध्यत्यभीप्सितं सर्वं दुःखौघश्च विनश्यति || १२-४१३ ||

	मारीदुर्भगरोगाद्या नश्यन्ति व्यसनोच्चयाः |

(रुद्रयामले)

	राज्यभ्रंशे महोत्पाते जनमारे महाभये || १२-४१४ ||

प्. ११७८) गजमारेऽश्वमारे च परचक्रभये तथा |
	इत्यादिविविधे दुःखे क्षयरोगादिजे भये || १२-४१५ ||

	सहस्रचण्डिकापाठं कुर्याद्वा कारयेत् तथा |

(मेरुतन्त्रे)

	नेमं विधिं वदेद्दुष्टे खले चौरे गुरुद्रुहि || १२-४१६ ||

	साधौ जितेन्दिये दान्ते वदेद्विधिमिमं परम् |
	एवं सा चण्डिका तुष्टा वक्तॄन् श्रोतॄन् प्ररक्षति || १२-४१७ ||

अथ होमविधिः |

	चतुरस्रे समे कुण्डे समन्ताद्धस्तमात्रके |
	एकावरणसंयुक्ते योनिमण्डलमण्डिते || १२-४१८ ||

	दशांशविधिना होममुक्तहव्येन साधयेत् |
	नित्यचण्ड्यां नवचण्ड्यां कुण्डमेवंविधं स्मृतम् || १२-४१९ ||

	एतद्द्विगुणितं कुण्डं शतचण्ड्यां प्रकीर्त्तितम् |
	संस्कारैरष्टभिः कुण्डं संस्कृत्याग्निं निधापयेत् || १२-४२० ||

	कुण्डमध्ये भुवं दर्भैः परिमार्ज्य प्रलेपयेत् |
	प्रागग्राः स्रुवमूलेन रेखास्तिस्रः समुल्लिखेत् || १२-४२१ ||

	पांशुमुद्धृत्य रेखाणामभ्युक्षणमतः परम् |
	कुण्डस्य पूजनं षष्ठः सप्तमः सप्तमुद्रया || १२-४२२ ||

	अस्त्रावगुण्ठितं कुण्डे संस्कारश्चाष्टमः स्मृतः |
	अष्टमङ्गलनामानं कुण्डेऽग्निं सन्निधापयेत् || १२-४२३ ||

अत्र सर्वत्र मायाबीजमन्त्रः |

	चण्डिकापाठसंपूर्णे ब्रह्माणं दक्षिणे द्विजम् |
	ततस्तदग्निमत् कुण्डं नववस्त्रेण भूषयेत् || १२-४२४ ||

	कुण्डस्योत्तरतः स्थाप्या प्रणीता वारिपूरिता |
प्. ११७९) प्रणीतापात्रतः सर्वे स्थाप्याः पात्रगणाः क्रमात् || १२-४२५ ||

	आज्यस्थाली चरुस्थाली गव्यक्षीरसमन्विता |
	स्रुक्स्रुवौ च घृतं गव्यं तण्डुलाः कुशमूलकाः || १२-४२६ ||

	पालाशाः समिधस्तिस्रः पूर्णपात्रमतः परम् |
	सप्तद्वीपेश्वरीं ध्यात्वा गृहीत्वा कुशमूलकम् || १२-४२७ ||

	निःक्षिपेत् प्रोक्षणीपात्रे वारुणं बीजमुच्चरेत् |
	तेन दर्भसमूहेन शतसंख्येन चेश्वरि || १२-४२८ ||

	क्रमात् पात्राणि संप्रोक्षन् प्रोक्षणीपात्रवारिणा |
	आज्यपात्रे चरुस्थाल्यां निःक्षिपेद्घृततण्डुलम् || १२-४२९ ||

	यथाक्रमेण कर्त्तव्यं ततोऽधिश्रयणं तयोः |
	आदौ वै पायसं कार्यं पर्यग्निकरणं तयोः || १२-४३० ||

	सव्यं पालाशकाष्ठेन त्रिभिर्दर्भैश्च सोज्ज्वलम् |
	स्रुवयोः स्थापनं कृत्वा दक्षिणे स्थापनं कृतम् || १२-४३१ ||

	उद्वास्य प्रथमं पूर्वादानीयाग्नेः प्रदक्षिणम् |
	कुण्डाचार्यान्तरे स्थाप्यं स्वबीजजपगौरवात् || १२-४३२ ||

स्वबीजं त्वमृतबीजम् |

	अभिघार्य स्वबीजेन वायव्ये स्थापयेच्चरुन् |
	तिष्ठन् पालाशसमिधो मौनी वैश्वानरे क्षिपेत् || १२-४३३ ||

	कुशमुलकयुक्ताभिः प्रोक्षिण्यद्भिः प्रदक्षिणम् |
	पर्युक्ष्याग्निं प्रणीतायां निःक्षिपेत् कुशमूलकम् || १२-४३४ ||

	निधाय दक्षिणं जानु भूमावग्निमुखं हुनेत् |
	अन्वारब्धस्रुवेणाज्यं निर्धूमे हव्यवाहने || १२-४३५ ||

	प्रजापतिं महाकालीं महालक्ष्मीं सरस्वतीम् |
प्. ११८०) एतदग्निमुखं प्रोक्तं मायाबीजपुरस्सरम् || १२-४३६ ||

	संश्रवान् प्रोक्षणीपात्रे निःक्षिपेद्यज्ञसाधनान् |
	विदद्यात् कल्पितं होममुक्तेन हविषा शमी || १२-४३७ ||

कल्पितं सङ्कल्पितमित्यर्थः |

	ततः स्विष्टकृतं दद्याद्धविषा स्वोज्ज्वलेऽनले |

मायाबीजं ब्रह्माणीमाहेश्वरीकौमारीवैष्णवीनारसिंही � ऐन्द्रीचामुण्डायै विच्चे विष्टेते स्वाहा |

	एष प्रोक्तो महादेवीमन्त्रः स्विष्टकृदाहुतौ || १२-४३८ ||

	आज्येन नवाहुतिकं मायाबीजादिनामभिः |

नन्दारक्तदन्तिकाशाकम्भरीदुर्गाभीमाभ्रामरीकालीशिवदूतीचामुण्डायै प्रजापतिभ्यः |

	गन्धपुष्पफलोपेतां कृत्वा यज्ञात्मिकां श्रुचम् || १२-४३९ ||

	ततः पूर्णाहुतिं दद्याद्घृतेनाच्छिन्नधारया |
	नवाक्षरेण मन्त्रेण महालक्ष्मीपरायणः || १२-४४० ||

	ध्यात्वा यज्ञपुरोडाशममृतं देवदुर्लभम् |
	प्रोक्षणीपात्रमध्यस्थान्मन्त्रेणाश्नाति संस्रवात् || १२-४४१ ||

यस्मात् प्राशस्तं संस्रवपुरोडाशं प्राश्नामि सुखपुण्यदम् � इति 
मन्त्रः |

	सलिलेन प्रणीतायास्तीर्थध्यानपरायणः |
	करोति मार्जनं दर्भैः शतेन श्लोकपाठतः || १२-४४२ ||

	याः शिवाः शक्तयो याश्च ताभिश्च सविता सह |

	याश्च याः सन्निधानस्थास्तास्ते कृण्वन्तु भेषजम् � इति ||

	संसृक्षोर्निखिलं विश्वं मुहुः शुक्रं प्रजापतेः |
	मातरः सर्वभूतानामापो देव्यः पुनन्तु माम् || १२-४४३ ||

प्. ११८१) अलक्ष्मीं मलरूपां याः सर्वभूतेषु संस्थितम् |

	क्षालयन्ति जलस्पर्शादापो देव्यः पुनन्तु माम् � इति मन्त्र ||

	अभिषिञ्चेदथात्मानं चतुर्भिश्चण्डिकास्तवैः || १२-४४४ ||

	शूलेन पाहि नो देवीत्यादिश्लोकचतुष्टयम् |

ऋत्विक्ककर्त्तृयजमानाभिषेके तु पूर्वोक्तश्लोकचतुष्टयमेव |

	दानं दद्याद्विधानेन हेमधेन्वम्बरादिकम् || १२-४४५ ||

	सजपं होममावेद्य महालक्ष्मीं प्रणम्य च |
	शूलेन पाहि नो देवीत्येतैः श्लोकैः प्रक्षिणम् || १२-४४६ ||

	विदध्यात् सुस्थिरो भूत्वा चण्डिकाध्यानतत्परः |

इत्येतैः � शूलेन � इत्यादिभिः तैरस्मान्रक्ष सर्वतः � इत्यन्तैरित्यर्थः |

	नमो देव्या इति श्लोकैः पञ्चभिर्ध्यानतत्परः || १२-४४७ ||

	कृत्वा पञ्चनमस्कारानुपविश्यासने शुभे |
	सर्वस्वरूपे इत्यादिषड्भिः श्लोकैः कृताञ्जलिः || १२-४४८ ||

	प्रार्थयेज्जगतां धात्रीं प्रणतः सन् हृदीप्सितम् |

	स्वशरीरे समारोप्य दद्यादस्यै विसर्जनम् � इति |

	अनेन विधिना यस्तु प्रकुर्याच्चण्डिकार्चनम् || १२-४४९ ||

	तस्य तुष्टा महालक्ष्मीः सर्वान् कामान् प्रयच्छति |

इति होमविधिः |
(प्रयोगसारे)

	चण्डीपाठफलं राजन् शृणुष्व गदतो मम || १२-४५० ||

	एकावृत्त्यादिपाठानां प्रत्यहं पठतां नृणाम् |
	सङ्कल्पपूर्वं सम्पूज्य न्यस्याङ्गेषु मनून् सकृत् || १२-४५१ ||

	पश्चाद्बलिप्रदानेन फलमाप्नोति मानवः |
	उपसर्गोपशान्त्यर्थं त्रिरावृत्तं पठेन्नरः || १२-४५२ ||

प्. ११८२) ग्रहदोषोपशान्त्यर्थं पञ्चावृत्तं वरानने |
	महाभये समुत्पन्ने सप्तावृत्तमुदीरयेत् || १२-४५३ ||

	नवावृत्त्याभवेच्छान्तिर्मुच्येत् प्राणार्त्तिजाद्भयात् |
	राजवश्याय भूत्यै च रुद्रावृत्तमुदीरयेत् || १२-४५४ ||

	अर्कावृत्त्या कामसिद्धिर्वैरिनाशश्च जायते |
	मन्वावृत्त्या रिपुर्वश्यस्तथा स्त्रीवश्यतामियात् || १२-४५५ ||

	सौख्यं पञ्चदशावृत्त्या श्रियं प्राप्नोति मानवः |
	कलावृत्त्या पुत्रपौत्रधनधान्यागमं विदुः || १२-४५६ ||

	राजभीतिविनाशाय वैरस्योच्चटनाय च |
	कुर्यात् सप्तदशावृत्तं तथाऽष्टादशकं प्रिये || १२-४५७ ||

	महार्णवविमोक्षाय विंशावृत्तं पठेन्नरः |
	पञ्चविंशावर्त्तनाच्च भवेद्बन्धविमोक्षणम् || १२-४६० ||

	सङ्कटे समनुप्राप्ते दुश्चिकित्सामये तदा |
	जातिध्वंसे कुलच्छेदे आयुषो नाश आगते || १२-४६१ ||

	वैरिवृद्धौ व्याधिवृद्धौ धननाशे तथा क्षये |
	तथैव त्रिविधोत्पाते तथा चैवातिपातके || १२-४६२ ||

	कुर्याद्यत्नाच्छतावृत्तं ततः सम्पद्यते शुभम् |
	विपदस्तस्य नश्यन्ति अन्ते याति परां गतिम् || १२-४६३ ||

	श्रियो वृद्धिः शतावृत्त्या राज्यवृद्धिस्तथा परा |
	मनसा चिन्तितं देवि सिद्ध्येदष्टोत्तराच्छतात् || १२-४६४ ||

	शताश्वमेधयज्ञानां फलं प्राप्नोति सुव्रते |
	सहस्रावर्त्तन्यल्लक्ष्मीरावृणोति स्वयं स्थिरा || १२-४६५ ||

	भुक्त्वा मनोगतान् कामान् नरो मोक्षमवाप्नुयात् |
प्. ११८३) यथाऽश्वमेधः क्रतुषु देवानां च यथा हरिः || १२-४६६ ||

	स्तवानामपि सर्वेषां तथा सप्तशतीस्तवः |
	नातः परतरं स्तोत्रं किञ्चिदस्ति वरानने || १२-४६७ ||

	भुक्तिमुक्तिप्रदं पुण्यं पावनानां च पावनम् |
	अथवा बहुनोक्तेन किमेतेन वरानने || १२-४६८ ||

	चण्डिकायाः शतावृत्त्याः सर्वाः सिद्ध्यन्ति सिद्धयः |

(मेरुतन्त्रे)

	कलौ न चण्डीसदृशी सिद्धदा भुवनत्रये || १२-४६९ ||

	वामदक्षिणमार्गाभ्यामधिकारिफलप्रदा |
	तत्रादिमं चरित्रं तु रोगनाशाय योजयेत् || १२-४७० ||

	उपसर्गविनाशाय मध्यमं योजयेद्बुधः |
	अन्त्यं विषमकामस्तु चरित्रं परिशीलयेत् || १२-४७१ ||

	चरित्रद्वयशीलस्य न वंशश्छिद्येते क्वचित् |
	पठेदाद्यन्तचरितं विपत्तिस्तस्य नश्यति || १२-४७२ ||

	अनाद्यं पठते यस्तु मारयेदचिराद्रिपून् |
	स्वार्थानुसारपद्यं च सप्तशत्यास्तु योजयेत् || १२-४७३ ||

	यस्तन्मत्रेण पुटितं तत्प्रस्ताराङ्कसंख्या |
	पठेच्चण्डीं तथाऽद्यन्ते स कामस्तस्य सिद्ध्यति || १२-४७४ ||

	स्वशत्रून् दैत्यभावेन स्वमित्रान् देवताधिया |
भावयन् योजयेच्चण्डीं त्रिसन्ध्यं मासमात्रकम् || १२-४७५ ||

मृता वा मृतकल्पा वा शत्रवः स्युर्न संशयः |
	सितपक्षतिमारभ्य चाष्टम्यन्तमिषस्य यः || १२-४७६ ||

	जपेल्लक्षं मनुं खाद्यैस्त्रिमधुराप्लुतैः |
प्. ११८४) प्रत्यहं पूजयेद्देवीं चण्डीमाद्यन्तयोः पठेत् || १२-४७७ ||

	विप्रान् गुरुं समाराध्य वाञ्छितं लभते द्रुतम् |

अथ (कात्यायनीतन्त्रो-)क्ताः कति चित् प्रयोगा लिख्यन्ते |
प्रतिमन्त्रमाद्यन्तयोः प्रणवं � जपेन्मन्त्रसिद्धिः |
संप्रणवव्याहृतित्रयमादावन्ते तु विलोमं तदित्येवं प्रतिश्लोकं कृत्वा शतावृत्तपाठेऽतिशीघ्रं सिद्धिः |
प्रतिश्लोकमादौ जातवेदसे इति ऋचं पठेत् सर्वकामसिद्धिः |
अपमृत्युवारणायादावन्ते च शतं त्र्यम्बकं जपेत् |
प्रतिश्लोकं शरणागतदीनार्त्त � इति श्लोकं पठेत् सर्वकार्यसिद्धिः |
प्रतिश्लोकं करोतु सा नः शुभ � इत्यर्धं पठेत् सर्वकामाप्तिः |
स्वाभीष्टवरप्राप्त्यै एवं देव्या वरं लब्ध्वा � इति श्लोकं पठेत् |
सर्वापन्निवरणाय प्रतिश्लोकं � दुर्गे स्मृता � इति पठेत् |
अस्य केवलस्यापि श्लोकस्यापि कामानुसारेण लक्षमयुतं सहस्रं शतं वा जपः |
	सर्ववाधा � इत्यस्य लक्षजपे श्लोकोक्तं फलम् |
	इत्थं यदा यदा � इति श्लोकस्य लक्षजपे महामारीशान्तिः |
	ततो वव्रे नृपो राज्य � इति मन्त्रस्य लक्षजपे पुनः स्वराज्यलाभः |
	हीनस्ति दैत्यतेजांसि � इत्यनेन सदीपबलिदाने घण्टाबन्धने च बालग्रहशान्तिः |
आद्यावृत्तिमनुलोमेन पठित्वा ततो विपरीतक्रमेण पुनरनुलोमेन वामावृत्तित्रय उक्तप्रकारेषु शीघ्रं सिद्धिर्भवति |
	सर्वापन्निवारणाय � दुर्गे स्मृता � इत्यर्धम् |
ततो यदन्तिके यच्च दूरके � इत्यृचं तदन्ते � दारिद्र्यदुःख � इत्यर्धमेव कार्यानुसारेण लक्षमयुतं सहस्रं शतं वा जपः |
	मारणार्थम् एवमुक्त्वा समुत्पन्ना � इति प्रतिश्लोकं पठेत् | मारणोक्तावृत्तिभिः फलसिद्धिः |

प्. ११८५) ज्ञानिनामपि चेतांसि � इति श्लोकत्रयमात्रेण सद्यो मोहनमित्यनुभव सिद्धम् |
प्रतिमन्त्रं तच्छ्लोकपाठे त्ववश्यम् |
	रोगानशेषा � इति श्लोकस्य प्रतिश्लोकपाठे सकलरोगनाशः तन्मात्रजपेऽपि समं फलम् |
	इत्युक्त्वा सा तदा देवी गम्भीरा � इति श्लोकस्य प्रतिश्लोकपाठे यथा जपे वा विद्याप्राप्तिः वाग्वैकृतेर्नाशश्च |
	भगवत्या कृतं सर्वम् � इत्यादिद्वादशोत्तरशताक्षरो मन्त्रः सर्वकामदः सर्वापन्निवारणश्च |
	देवि प्रपन्नार्त्तिहरे � इति श्लोकस्य यथाकार्यं लक्षायुतसहस्रशतान्यमे जपे प्रतिश्लोकपाठे वा सर्वापन्निवृत्तिः सर्वकामाप्तिश्च |
	एषु प्रयोगेषु प्रतिश्लोकं दीपाग्रे केवलमेव वा नमस्कारकरणेऽतिशीघ्रं सिद्धिः |
अत्र सर्वत्र प्रयोगे त्रयोदशपात्रेषु एकस्मिन्नेव पात्रे वा त्रयोदशदीपाः प्रदेयाः |
	प्रतिश्लोकं कामबीज � संपुटितस्यैकचत्वारिंशद्दिनं त्रिरावृत्तौ सर्वकामसिद्धिः |
	एकविंशतिदिनपर्यन्तमुक्तरीत्या प्रत्यहं दशावृत्तौ वशीकरणम् |
	मायाबीज � पुटितस्य फट्पल्लव � सहितस्य सप्तदिनपर्यन्तं त्रयोदशावृत्तपठने उच्चाटनसिद्धिः |
	तादृशस्यैव दिनचतुष्टयमेकादशावृत्तौ सर्वोपद्रवनाशः |
	एकोनपञ्चाशद्दिनपर्यन्तं प्रतिश्लोकं श्रीबीज � संपुटितस्य पञ्चदशावृत्तौ लक्ष्मी प्राप्तिः |
	प्रतिश्लोकं वाग्भवबीज � संपुटितस्य शतावृत्त्या विद्याप्राप्तिः |
अथ परार्थे प्रयोगे �
	ओं पुनस्त्वादित्या रुद्रा वसवः समिन्धतां पुनर्ब्रमाणो वसुनीथ यज्ञैः | घृतेन त्वं तन्ववर्धयस्व सत्याः सन्तु यजमानस्य कामाः |
	इति वैदिकमन्त्रं प्रत्यध्यायं प्रत्यावृत्ति वा पठेत् |
	नवार्णमन्त्रपुटितप्रयोगस्तु कमानामात्रे कर्त्तव्यः |
	तदुक्तं (वाराहीतन्त्रादौ)

	शतमादौ शतं चान्ते जपेन्मन्त्रं नवाक्षरम् || १२-४७८ ||

प्. ११८६) चण्डीसप्तशतीमध्ये संपुटोऽयमुदाहृतः |
	सकामैः संपुटो जाप्यो निष्कामैः संपुटं विना || १२-४७९ ||

	सर्वकामप्रसिद्ध्यर्थं नवार्णपुटितं जपेत् � इति ||

अत्र नवार्णमन्त्रौ प्रसिद्धौ | तत्रैको दुर्गाप्रकरणे उक्तः |
अन्यस्तु (वाराहीतन्त्रे)

	वेदादिर्वाग्भवं चैव माया कामस्तथैव च |
	पृथ्वी रेफो वामनेत्रं नादविन्दुविभूषितम् || १२-४८० ||

	माया कामो नमः पश्चान्मूलमन्त्र उदाहृतः |

अस्य पुरश्चरणमपि तत्रैवोक्तम् |

	लक्षं जपेन्मूलमन्त्रं सर्वकामार्थसिद्धये � इति |

(कात्यायनीतन्त्रे)

	स्थितिक्रमो भुक्तिकामे मुक्तिकामे च संहृतिः || १२-४८१ ||

	श्रीकामे पुष्टिकामे च सृष्टिक्रम उदाहृतः |

सृष्टिक्रमादयश्च तत्रैवोक्ताः |

	आदिमारभ्य प्रजपेत् सृष्टिक्रम इहोच्यते || १२-४८२ ||

	जपेच्छक्रादिमारभ्य शुम्भदैत्यबधावधि |
	आद्याच्छक्रादिपर्यन्तं स्थितिक्रम उदाहृतः || १२-४८३ ||

	शेषमारभ्य आद्यन्तं संहारोऽयं क्रमो भवेत् |

(मेरुतन्त्रे) चरित्रत्रयप्रयोगसंख्यां यथाक्रममुक्त्वा �

	एवं सप्तशतं चात्र प्रयोगाः परिकीर्त्तिताः || १२-४८४ ||

	तस्मात् सप्तशतीत्येतत् प्रोक्तं व्यासेन धीमता |

(कात्यायनीतन्त्रे) तु सप्तशतहोममन्त्रा एवास्य सप्तशतीत्वव्यवहारप्रयोजका इत्युक्तम् |
	ते च मन्त्रास्तत्रैव |

		मार्कण्डेय ऋषिप्रोक्तप्रथमश्लोकतः प्रिये || १२-४८५ ||

		व्योमादिवर्णसम्भूतो द्वितीयस्वरसंयुतः |

प्. ११८७) व्योम हकारस्तस्यादिः सकारः | द्वितीयस्वर आकारः | तेन सा इति |
तथा |

	नृपान्तं प्रवदेन्मन्त्राः सर्वे चाष्टादश प्रिये || १२-४८६ ||

	वैश्योवाच ततः श्लोका व्योमाद्याः पञ्च मन्त्रकाः |

व्योमाद्य आद्यो येषामिति मृगनयनावत् समासः |

	नृपस्योक्तिर्मान्तवर्णो द्वादशस्वरसंयुतः || १२-४८७ ||

मान्तवर्णो यकारः | स च द्वादशस्वरेण ऐकारेण युक्तः |

	सकारो विन्दुसंयुक्तश्चान्ते स मनुरीदृशः |
	वैश्योवाच पुनर्देवि स्वरैकादश आदितः || १२-४८८ ||

स्वरैकादश एकारः |

	वह्निबीजं विन्दुयुक्तमन्ते स्यान्मनुपञ्चकम् |

वह्निबीजं रमिति |

	मार्कण्डेय - ऋषिप्रोक्तं मन्त्रत्रयमुदाहृतम् || १२-४८९ ||

	तादिवर्णं च भुवनस्वरयुग्वाहनं परम् |

भुवनस्वर औ | तद्युक्तं वाहनं वौ इति |

	राजोवाचेति षण्मन्त्रा भादितान्ताः शुभानने || १२-४९० ||

	अथोवाच ऋषिर्ज्ञानमस्तीत्यादि सुरेश्वरि |
	सर्वेश्वरेश्वरी चान्ते मन्त्रा वै द्वादश स्फुटाः || १२-४९१ ||

	राजोवाचेति भगवन्नादिरन्ते विदां वरम् |
	मन्त्रत्रयमिदं ख्यातं तत ऋषिरुवाच ह || १२-४९२ ||

	नित्यैव सा पदं चादौ प्रभुरन्तेऽष्टमन्त्रकाः |
	ब्रह्मोवाच ततश्च त्वं स्वाहादिश्च महासुरौ || १२-४९३ ||

	अन्ते पञ्चदशैते स्युर्मन्त्राः स्युः परमेश्वरि |
	एवं स्तुतादि - ऋष्युक्तिवान्तमन्त्राश्च सप्त वै || १२-४९४ ||

प्. ११८८) ततो भगवदुक्तिश्च भवेतादिमनुद्वयम् |
	वञ्चितेति च ऋष्युक्तिर्मन्त्रौ द्वौ परमेश्वरि || १२-४९५ ||

	ऋष्युक्तिश्च तथेत्यादि मन्त्रद्वयमुदाहृतम् |
	सर्वे श्लोकास्त्विहाध्याये अष्टयुक् सप्ततिः क्रमात् || १२-४९६ ||

	मध्ये चतुर्विंशतिका अर्धमन्त्राः प्रकीर्त्तिताः |
	सर्वाश्चाहुतयो ज्ञेयाश्चतुरुत्तरकं शतम् || १२-४९७ ||

	उवाचान्तास्तत्र बोध्याः मन्त्रा भुवनसंख्यकाः |

इति प्रथमचरित्रमन्त्रनिर्णयः |

ईश्वर उवाच |

	द्वितीये ऋषिरुवाचेति नवषष्ट्याहुतिः क्रमात् || १२-४९८ ||

	ततस्तृतीयेऽध्याये तु ऋषिरुवाचेति देशिकैः |
षट्त्रिंशच्च तथा मन्त्राः श्लोका ज्ञेया वरानने || १२-४९९ ||

	देव्युवाचेति मन्त्रान्ते मन्त्रः श्लोको मतः प्रिये |
	ऋषेरुक्तिः पुनः श्लोकाः पञ्च मन्त्राः सनातनाः || १२-५०० ||

	एवमाहुतयस्तत्र चत्वारिंशच्चतुर्युतम् |
	चतुर्थे क्रमतो देवि ऋष्युक्तिः षट् च विंशतिः || १२-५०१ ||

	पुनस्तथैव ऋष्युक्तिः श्लोकौ द्वौ मन्त्ररूपिणौ |
	एवं स्तुतेति मन्त्रोऽयमतिगुह्यः शुभानने || १२-५०२ ||

	देव्युवाचेति व्रियतां मत्रोऽयं षोडशाक्षरः |
	देवा ऊचुस्ततश्चोक्त्वा भगवत्या कृतं वदेत् ||

	मन्त्रोऽयं शतवर्णाढ्यो द्वादशोत्तरयुक् पुनः |

	ततो - ऋषिरुवाचेति इति प्रसादितेति च |

	चतुःसंख्यास्तु ते श्लोका मन्त्रास्तावन्त एव हि || १२-५०३ ||

प्. ११८९) श्लोकाश्चतुर्थेऽध्याये तु षट्त्रिंशत् परमेश्वरि |
	अर्धमन्त्रद्वयेनैव चत्वारिंशद्द्वियुक् पुनः || १२-५०४ ||

	एवं मध्यचरित्रस्य पञ्चाशच्च शतोत्तरम् |
	तथा पञ्चशतं मन्त्रा महालक्ष्म्या विभेदतः || १२-५०५ ||

इति मध्यमचरित्रमन्त्रनिर्णयः |

	ऋषिरुवाच त्रिपुरा विष्णुमायां प्रतुष्टुवुः |
	षण्मन्त्राः श्लोकरूपास्ते देवा ऊचुस्ततः परम् || १२-५०६ ||

	नमो देव्यादितः श्लोकास्त्रिंशद्विनम्रमूर्तिभिः |
	विष्णुमायादितो भ्रान्तिरूपान्ते त्रीणि षष्टियुक् || १२-५०७ ||

	अवतारपृथङ्मन्त्रास्तेषां त्रिषष्टिराहुतीः |
	चितिरूपेण मन्त्रेण आहुतित्रयमाचरेत् || १२-५०८ ||

	एवं मन्त्रा अशीतिस्ते ऋषिरुवाच इत्यथ |
	एवं स्तवादियुक्तानां त्वया कस्मान्न गृह्यते || १२-५०९ ||

	मन्त्राः सप्तदशैते तु ऋष्युक्तिर्निशम्येति वै |
	इत्यादित्रितयैर्मन्त्रैः शुद्धभेदाः प्रकीर्त्तिताः || १२-५१० ||

	अथ दूत उवाचेति देवि दैत्येश्वरः परम् |
	इत्यादिनवमन्त्राश्च पुना ऋषिरुवाच ह || १२-५११ ||

	इत्युक्तेत्यादिमन्त्रेण एकेन च सरस्वती |
	देव्युवाचेति श्लोकास्तु चत्वारो मन्त्रभेदतः || १२-५१२ ||

	दूत उवाचेति पुनरवलिप्ताऽसि इत्यथ |
	मन्त्राश्चत्वारो विज्ञेया देव्युवाच ततः परम् || १२-५१३ ||

	एवमेतद्बली शुम्भो � स च युक्तं करोतु यत् |
	इति मन्त्रद्वयं श्लोका अर्धमन्त्राश्च ते नव || १२-५१४ ||

प्. ११९०) एकोनत्रिंशच्च शतादधिका मन्त्ररूपकाः |

इति पञ्चमोऽध्यायः |

ऋषिरुवाचेत्याकर्णेति श्लोकाश्चत्वार ईरिताः || १२-५१५ ||

	पुना ऋषिरुवाचेति तेनाज्ञप्तस्ततः परम् |
	मन्त्रत्रयमिदं प्रोक्तं देव्युवाचेति वै तथा || १२-५१६ ||

	दैत्येश्वरेण प्रहितो � एको मन्त्रः प्रकीर्त्तितः |
	ततश्च ऋषिरुवाच इत्यक्तः सोऽभ्यधावत || १२-५१७ ||

	इत्यादिद्वादशश्लोकाः षष्ठेऽध्याये प्रकीर्त्तिताः |
	चतुर्विंशतिभेदास्ता देवताहुतयः क्रमात् || १२-५१८ ||


इति षष्ठोऽध्यायः |

	ऋष्युक्तिराज्ञ � इत्यादित्रयोविंशतिमातरः |
	ऋषिरुवाच तावानीतौ मातृभेदद्वयं क्रमात् || १२-५१९ ||

	सप्तविंशत्यत्र देवि भवन्त्याहुतयः क्रमात् |
	अत्राध्यायद्वये देवि धूम्राक्षी तु प्रकीर्त्तिता || १२-५२० ||

इति सप्तमोऽध्यायः |

	ऋषिश्चण्डे च निहते इत्याध्यायावसानकम् |
	त्रिषष्ठ्याहुतयः प्रोक्ता एका त्वर्धाहुतिर्मता || १२-५२१ ||

	रक्ताक्षी देवता अष्टौ महाशक्त्यः प्रकीर्त्तिताः |

इत्यष्टमोऽध्यायः |

	राजा विचित्रमित्यादि श्लोकद्वयमुदाहृतम् || १२-५२२ ||

	ऋषिश्चकार कोपं हि इत्यादिश्लोकरूपतः |
	एकचत्वारिंशदिह आहुतिर्नवमे शुभे || १२-५२३ ||

	देवता भैरवी तावच्छृणु गोप्यं वरानने |

इति नवमोऽध्यायः |

प्. ११९१) ऋषिर्निशुम्भनिहतमित्यादिद्वयमन्त्रकम् || १२-५२४ ||

	ततो देवीति मन्त्रो द्वौ एकैवाहं मनूत्तमौ |
	पुनर्देव्येकमन्त्रेण व्यक्तमन्त्रा उदीरिताः || १२-५२५ ||

	ऋषिस्ततः प्रववृते सार्धद्वाविंशतिस्त्वयम् |
द्वात्रिंशन्मनवस्तत्र एको ह्यर्धमनुर्मतः || १२-५२६ ||

	प्रथमं सिंहमासीना शूलपाशविधारिणी |
	मुख्या चतुर्भुजा बाणचापहस्ता शुभेक्षणा || १२-५२७ ||

इति दशमोऽध्यायः |

	ऋषिः सुमेधा विख्यातः प्रोक्तो देव्या हते शुभे |
	चतुस्त्रिंशत् तथा श्लोका मन्त्रास्तत्संख्यकाश्च ते || १२-५२८ ||

	ततो देव्येकमन्त्रेण वरदाऽहं सुरेश्वरि |
	देवा ऊचुस्तथा सर्ववाधाप्रशमनं तथा || १२-५२९ ||

	श्लोकेनैकेन देवेशि देव्युवाच ततः परम् |
	वैवस्वतेऽन्तरे प्राप्तेत्यादिश्लोकाश्चतुर्दश || १२-५३० ||

	सार्धसर्वाहुतिर्देवि पञ्चाशत् पञ्चसंयुताः |
	वैष्णवी देवता ह्यत्र महागरुडवाहिनी || १२-५३१ ||

इत्येकादशोऽध्यायः |

	देव्युवाचेति च तत एभिः स्तवैश्च मां सदा |
	दूरेत्यर्धेन सहिता अष्टाविंशतिरूपकाः || १२-५३२ ||

	ततश्च ऋषिरुवाच इत्युक्त्वा श्लोकमादितः |
	ऊर्धयुग्दशभिः श्लोकैर्मन्त्रास्तत्संख्यका मताः || १२-५३३ ||

	एवं तु द्वादशाध्याये एकचत्वारिंशदाहुतीः |

इति द्वादशोऽध्यायः |

प्. ११९२) ततस्त्रयोदशेऽध्याये ऋषिरुवाच इत्यथ || १२-५३३ ||

	एतत् ते कथितं भूपेत्यादिसार्धत्रयं मनुः |

मनुचतुष्टयमित्यर्थः |

	मार्कण्डेय उवाचेति ततो वव्रे मनुद्वयम् || १२-५३४ ||

	देव्युवाच पुनश्चैव स्वल्पश्लोकत्रयेण वै |
	अर्धानामेव मन्त्रत्वाद्भवत्यत्र षडाहुतिः || १२-५३६ ||

षट्संख्याहुतिरित्यर्थः |

	ततो मार्कण्डेय उवाचेति दत्वा तयोरिति |
द्वौ मन्त्रौ पुनरुच्चार्य सावर्णिर्भविता मनुः || १२-५३७ ||

	एकोनत्रिंशत्संख्याकाऽहुतिरत्र विधीयते |
	एवं त्रयोदशाध्याये होमे तर्पणकर्मणि || १२-५३८ ||

	शतानि सप्तसंख्यानि तव प्रोक्तानि शैलजे |
	सकारादिनकारान्तो मनुः परमदुर्लभः || १२-५३९ ||

	स संप्रदायविधिना ज्ञातव्यो मम वल्लभे |
	अन्यथा विफलो मन्त्रः सत्यं सत्यं मयोदितः || १२-५४० ||

विधिनेति | अष्टम्यां वा चतुर्दश्यामिति कीलकेनेत्यर्थः | तत्र होमे स्वाहान्ता एते मन्त्राः पूजायां नमोऽन्ताः | तर्पणे तर्पयाम्यन्ताः |
	केचित् तन्मन्त्रं पठित्वा तत्तदध्यायदेवतायै स्वाहा � इत्येवम् |
तत्तदध्यायहोमे तत्तदध्यादेवतां तर्पयामि � इति तर्पणे |
	तत्तदध्यायदेवतायै नमः � इति पूजने इत्याहुः |
एवं होमाशक्तौ |
जयन्ती � मन्त्रेण नमो देव्या इति मन्त्रेण सर्वमङ्गल � इति मन्त्रेण वा होमपूजातर्पणानि |
	जुहुयात् स्तोत्रमन्त्रैर्वा चण्डिकायै शुभं हविः � इत्यपि (रहस्ये) |
	आदौ तु कवचं कृत्वा पश्चात् सप्तशतीं जयेत् � इत्यादिवचनात् |

प्. ११९३) कवचपाठे क्रियमाणे तच्छ्लोकैराहुतयो न देयाः |

	अन्धकश्च पुरा दैत्यो दुर्गाहोमपरायणः |

	कवचाहुतिमन्त्रेण महेशेन निपातितः � इति तन्त्रान्तरवचनात् |
	कवचं चात्रशूलेन पाहिनो देवि � इत्यादिश्लोकचतुष्टयरूपमिति केचित् | तत्र (कात्यायनीतन्त्र-) विरुद्धे (कात्यायनीतन्रो-)क्तमन्त्रविभाग एवाभियुक्तैः स्पष्टीकृत्याभिदर्शितः |
तथा हि |

	अष्टसप्तत्युत्तरं तु श्लोकानां शतपञ्चकम् || १२-५४१ ||

	प्रोक्तं सप्तशतीस्तोत्रे तत्सप्तशतसंख्यया |
	विभज्य जुहुयान्मन्त्रमिति कात्यायनीमतम् || १२-५४२ ||

	मार्कण्डेय उवाचैकः सावर्ण्याद्यास्ततः परम् |
	श्लोकमन्त्राः सप्तदश अर्धश्लोकात्मकस्ततः || १२-५४३ ||

	एकोनविंशदेवं स्युर्वैश्योक्तिर्विंशतिस्तथा |
	पुनरर्धं पुनः श्लोकं त्रयमर्धं पुनर्भवेत् || १२-५४४ ||

	पञ्चविंशतिसंख्या स्याद्राजा षड्विंशतिस्तथा |
	अर्धश्लोकात्मकं मन्त्रद्वयमर्धं पुनर्भवेत् || १२-५४५ ||

	एकोनत्रिंशदेवं तु मन्त्रसंख्याः प्रकीर्त्तिताः |
	पुनरर्धं पुनः श्लोकत्रयमर्धं पुनर्भवेत् || १२-५४६ ||

	मार्कण्डेयः पुनश्चार्धश्लोकः श्लोकात्मकः पुनः |
	अर्धश्लोकात्मको मन्त्रो राजार्धश्लोकमन्त्रकः || १२-५४७ ||

	मन्त्राश्चत्वारिंशदेव श्लोकमन्त्रचतुष्टयम् |
	पुनरर्धमृषिश्चार्धश्लोकमन्त्राः पुनर्दश || १२-५४८ ||

	पुनरर्धं पुना राजा एकोना षष्टिरुच्यते |
	पुनरर्धं पुनः श्लोकः पुनरर्धं पुना ऋषिः || १२-५४९ ||

प्. ११९४) पुनरर्धं पुनः श्लोकाः षण्मन्त्राः पुनरर्धकाः |
	निद्रां भगवतीं विष्णोरतुलां तेजसः प्रभुः || १२-५५० ||

	इत्येव पाठो मन्त्राणामेकसप्ततिरुच्यते |
	ब्रह्मार्धश्लोकमन्त्रोऽथ श्लोकमन्त्रास्त्रयोदश || १२-५५१ ||

	अर्धश्लोकः पुनः श्लोक ऋषिः श्लोकास्तु पञ्च वै |
	पुनरर्धं तु मन्त्राणां सपञ्चनवतिः स्मृताः || १२-५५२ ||

	भगवानर्धमन्त्रौ द्वौ ऋषिः श्लोकार्धकं पुनः |
	श्लोकः पुना ऋषिः श्लोकद्वयं मन्त्रद्वयं भवेत् || १२-५५३ ||

	श्लोकानामष्टसप्तत्या चतुर्भिरधिकं शतम् |
	अध्यायादावेव ऋषिरुवाचेति सकृन्मनुः || १२-५५४ ||

	अष्टषष्टिमिताः श्लोकास्तावन्तो मनवो मताः |
	एकोनसप्ततिः सर्वेऽध्याये मन्त्रा द्वितीयके || १२-५५५ ||

	आदावृषिरुवाचैकं पञ्चविंशत् ततः परम् |
	निहन्यमानाद्याः श्लोका मुखरागाकुलाक्षराः || १२-५५६ ||

	इत्यन्ता देव्युवाचैको गर्ज गर्जेति चापरः |
	श्लोको - ऋषिरुवाचेति पुनश्च श्लोकपञ्चकम् || १२-५५७ ||

	चतुश्चत्वारिंशदैवं सर्वे मन्त्रास्तृतीयके |
	आदावृषिरुवाचेति शक्राद्याः श्लोकमन्त्रकाः || १२-५५८ ||

	षड्विंशास्तु ऋषिः श्लोकद्वयं देवी ततः परम् |
	व्रियतां त्रदशाः सर्वे यदस्मत्तोऽभिवाञ्छितम् || १२-५५९ ||

	इत्यर्धश्लोकमन्त्रोऽथ देवा उचुस्ततः परम् |
	भगवत्या कृतं सर्वमित्यर्धश्लोकमन्त्रकः || १२-५६० ||

	यदयं नियताद्यं च श्लोकमन्त्रत्रयं भवेत् |
प्. ११९५) ऋषिश्लोकास्तु चत्वारो मनवः परिकीर्त्तिताः || १२-५६१ ||

	षट्त्रिंशच्छ्लोककेऽध्याये चत्वारिंशद्द्वयाधिकम् |
	षट्सप्ततिश्लोकयुक्तेऽध्याये मन्त्रास्तु पञ्चमे || १२-५६२ ||

	एकोनत्रिंशदधिकं शतं कात्यायनीमते |
	आदौ ऋषिरुवाचेति पुरा शुम्भादयश्च षट् || १२-५६३ ||

	श्लोकमन्त्रास्ततो देवा ऊचुश्चैवाष्टमो मनुः |
	नमो देव्यादिकाः श्लोकाः पञ्च मन्त्राः प्रकीर्त्तिताः || १२-५६४ ||

	त्रयोदशैव मन्त्रास्तु या देवीत्यादयोऽपि च |
	एकविंशतिकाः श्लोका भ्रान्त्यन्तास्तेषु मन्त्रकाः || १२-५६५ ||

	प्रतिश्लोके त्रयो मन्त्रा ज्ञेयास्ते च त्रिषष्टिकाः |
	या देवी सर्वभूतेषु विष्णुमायेति शब्दिता || १२-५६६ ||

	नमस्तस्यै इति प्रोक्तो विंशत्यक्षरको मनुः |
	नमस्तस्यै इति प्रोको द्वितीयश्चतुरक्षरः || १२-५६७ ||

	अष्टाक्षरस्तृतीयोऽपि नमतस्यैव नमो नमः |
	एवं द्वांविंशतिश्लोके ज्ञेयं मन्त्रत्रयं बुधैः || १२-५६८ ||

	पुनः श्लोकात्मको मन्त्रस्त्रिमन्त्रः श्लोककः पुनः |
	त्रयोविंशच्छ्लोककेषु मन्त्रा वै सप्तषष्टिकाः || १२-५६९ ||

	पूर्वैस्त्रयोदशैर्मन्त्रैः सहाशीतिरुदाहृता |
	स्तुता सुरैरिति श्लोकद्वयं चैव पुना ऋषिः || १२-५७० ||

	पुनः सप्तदशश्लोका ऋषिः श्लोकत्रयं ततः |
	दूतश्चैव नव श्लोका ऋषिरेकोऽम्बिका ततः || १२-५७१ ||

एक इत्यस्यैकश्लोकः इत्यर्थः |

	चतुःश्लोकी पुनर्दूतश्चतुःश्लोकी पुनः शिवा |
प्. ११९६) श्लोकद्वयं मिलित्वा तु चत्वारिंशन्नवाधिकम् || १२-५७२ ||

	अशीत्याऽपि च संयोग एकोनत्रिंशताऽधिकम् |
	शतमेवं तु विज्ञेयमाहुतीनां च पञ्चमे || १२-५७३ ||

	विंशतिश्लोकसंयुक्ते षष्ठेऽध्याये प्रकीर्त्तिता |
	सर्वे श्लोका मन्त्ररूपा देव्ये काऽथ ऋषित्रयम् || १२-५७४ ||

	चतुर्विंशतिमन्त्राणामित्येवं परिकीर्त्तितम् |
	पञ्चविंशच्छ्लोकयुक्तेऽध्याये मन्त्रास्तु सप्तमे || १२-५७५ ||

	सर्वे मन्त्राः श्लोकरूपा ऋष्युवाचद्वयं ततः |
	सप्तविंशतिरेवं तु मन्त्रसंख्या प्रकीर्त्तिता || १२-५७६ ||

	सार्धैकषष्टिश्लोकाद्येष्टमेऽध्याये प्रकीर्त्तिताः |
	एकषष्टिश्लोकमन्त्रा अन्तेऽर्धश्लोकमन्त्रकः || १२-५७७ ||

	आदावेक ऋषिश्चैव त्रिषष्टिर्मन्त्रसंततिः |
	एकोनचत्वारिंशद्भिः श्लोकैर्युक्ते समीरिताः || १२-५७८ ||

	अध्याये नवमे मन्त्रास्तावन्तोऽथ मनुद्वयम् |
	राजा ऋषिश्चेति चैकचत्वारिंशन्मनुस्त्वयम् || १२-५७९ ||

	सार्धसप्तान्वितैर्विंशच्छ्लोकैस्तु दशमेऽन्विते |
	सप्तविंशतिमन्त्रास्तु श्लोकरूपास्ततोऽन्तिमः || १२-५८० ||

	अर्धश्लोकात्मको मन्त्र ऋष्युवाचद्वयं तथा |
	देव्युवाचद्वयं चैव द्वात्रिंशन्मन्त्रसंग्रहः || १२-५८१ ||

	श्लोकानां सार्धपञ्चाशज्ज्ञेयमेकादशे स्फुटम् |
	पञ्चाशच्छ्लोकमन्त्रास्तदन्तेऽर्धश्लोकमन्त्रकः || १२-५८२ ||

	शाकम्भरीति विख्यातिं तदा यास्याम्यहं भुवि |
	एषोऽर्धमन्त्र इत्याहुः केचिदत्र विचक्षणाः || १२-५८३ ||

प्. ११९७) देवीद्वयमृषिश्चैको देवा एकमितीरितम् |
	पञ्चाधिकं तु पञ्चाशन्मन्त्रा ज्ञेयाः परिस्फुटम् || १२-५८४ ||

	अष्टत्रिंशच्छ्लोकयुक्तेऽप्यध्याये द्वादशात्मके |
	चत्वारिंशच्च एकश्च मन्त्रास्तत्राहुतिद्वयम् || १२-५८५ ||

	अर्धश्लोकात्मकं श्लोकाः सप्तत्रिंशन्मिता ऋषिः |
	देव्युवाचेति चैवैकमेवं संख्या स्फुटोदिता || १२-५८६ ||

	त्रयोदशे सार्धसप्तदशश्लोकाः प्रकीर्त्तिताः |
	ऋषिरुवाचेत्यारभ्य भोगस्वर्गापवर्गदाः || १२-५८७ ||

	इत्यन्ताः पञ्चमन्त्रास्ते मार्कण्डेयस्ततः परम् |
	इति तस्य वचः श्रुत्वेत्यर्धमन्त्रः प्रकीर्त्तितः || १२-५८८ ||

	श्लोकमन्त्रास्ततो ज्ञेयाः पञ्चैवाथार्धमन्त्रकम् |
	देव्युवाचेति मन्त्रोऽयं ततः श्लोकस्तु मन्त्रकः || १२-५८९ ||

मार्कण्डेयस्ततो मन्त्रः श्लोकौ मन्त्रद्वयं ततः |
ततो देवीषडर्धानि सप्त मन्त्राः प्रकीर्त्तिताः || १२-५९० ||

	मार्कण्डेयस्ततः पश्चाद्द्वयं मन्त्रद्वयं स्मृतम् |
	आवृत्त्या त्वधिको मन्त्रः सावर्णिर्भविता मनुः || १२-५९१ ||

	एकोनत्रिंशत्संख्याका मन्त्रा अत्र स्मृता बुधैः � इति |
अथ प्रसङ्गात् प्रश्नविधिरुच्यते (तन्त्रविधानमुक्तावली-)धृतवचनानि |

	त्रयोदशदलं पद्मं लिखित्वा सुमनोहरम् |
	एकाङ्कादिक्रमेणाङ्कैर्दलानि परिपूरयेत् || १२-५९२ ||

	प्रत्यध्याये श्लोकसंख्याः पृथग्लेख्याश्च पङ्क्तिशः |
	पूजयेत् पुस्तके दुर्गां नवर्णेन विधानवित् || १२-५९३ ||

	देवि दुर्गे नमस्तुभ्यं सर्वज्ञे सर्वदर्शिनि |
प्. ११९८) सिद्धिकार्यस्य वा सिद्धिं सत्यं मन्त्रं प्रदर्शय || १२-५९४ ||

	एवं संप्रार्थ्य वा फलं वाऽक्षतमेव वा |
	कुमार्या वा शिशोर्हस्तादध्यायाङ्के निधाययेत् || १२-५९५ ||

	विदित्वा चैवमध्यायं तत्पद्याङ्के निधापयेत् |
	श्लोकं ज्ञात्वा ततो मन्त्री वाचयीत स्फुटाक्षरम् || १२-५९६ ||

	श्लोकस्यार्थानुसारेण ज्ञेयं विज्ञैः शुभाशुभम् |
	वरदानार्थकाः श्लोका देवीतुष्ट्यर्थकाश्च ये || १२-५९७ ||

	त्राणाभ्युपगमार्थाश्च भाविभव्यार्थकाश्च ये |
	देवोत्सवाभिधेया ये श्लोकास्ते सिद्धिसूचकाः || १२-५९८ ||

	दैत्यानां संख्ययो यत्र देवीविक्रमवर्णनम् |
	अमर्षवर्णनं देव्या असुरेषु रणाजिरे || १२-५९९ ||

	एवं विधाश्च ये श्लोकाः संग्रामविजयप्रदाः |
	प्रार्थनार्थाश्च ये श्लोकाः स्तोत्ररूपास्तथैव च || १२-६०० ||

	सूचयन्ति च ते सिद्धिं दीर्घकालविलम्बिनीम् |
	यदि स्यादुत्तरश्लोको वरदानार्थकस्तथा || १२-६०१ ||

	सिद्धिमीदृगपि श्लोकस्तुर्णमेवाभिशंसति |
	आपदो वर्णनं तस्या वेदनं च सुपर्वणाम् || १२-६०२ ||

	भूभृद्विशोश्च संवादो वर्णनं विपदस्तयोः |
	दूतवाक्यं च दैत्यानां विक्रमस्य च वर्णनम् || १२-६०३ ||

	प्रयाणवर्णनं तेषां कार्यनाशस्य सूचकम् |

आपद इति सुपर्वणामापदो वर्णनमित्यन्वयः | तस्या आपदो वेदनं ज्ञानं कथनमिति यावत् |
	स्वर्गान्निराकृताः सर्वे तेन देवगणा भुवि || १२-६०४ ||

	विचरन्ति � इत्यदिरूपमित्यर्थः |

प्. ११९९) केचिदिष्टमनिष्टं वा श्लोकानावेदयन्ति च |
	तादृशश्लोकलाभे तु पुनः प्रश्नं समाचरेत् || १२-६०५ ||

इति सप्तशतीप्रकरणम् |

अथ प्राणायामपुरश्चरणं तदुक्तं (सिद्धान्तसंग्रहे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि प्राणायामपुरस्क्रियाम् |
	बद्धपद्मासनो मन्त्री समकायशिरोऽधरः || १२-६०६ ||

	वशीकृतेन्द्रियग्रामो नाकुलः कम्पवर्जितः |
	मूलाधारेऽनाहते वा भ्रूमध्ये वा स्वपङ्कजे || १२-६०७ ||

	मन्त्रं ज्योतिर्मयं ध्यायेद्येनासौ प्राणसंयमः |

प्राणसंयमः प्राणायामो येन मन्त्रेण कर्त्तव्य इत्यर्थः |
तथा |
	तत्स्वरूपं शिवं ध्यायेत् पूर्वोक्तेनैव वर्त्मना || १२-६०८ ||

	प्राणायामं चरेद्धीमान् पूरकादिकलक्षणम् |

शिवमिति प्रकृतदेवताभिप्रायेण |
तथा |

	प्रातःकालं समारभ्य यावद्यामद्वयं भवेत् || १२-६०९ ||

	हविष्यान्नैस्तथा नक्तं प्रकुर्याद्भोजनं मितम् |
	न कुर्याद्योषितां स्पर्शं न पश्येत् पामरं जनम् || १२-६१० ||

	शुद्धभूमौ कुशास्तीर्णे शयीत विजितेन्द्रियः |
	एवं लक्षमितं कुर्यात् प्राणायामं विचक्षणः || १२-६११ ||

	ततो होमादिकं कुर्यात् पुरश्चर्योक्तवर्त्मना |
	भोजनं कारयेद्विप्रान् गुरुं संतोषयेत् तथा || १२-६१२ ||

	एवं कृत्वा सर्वपापनिर्मुक्तः शुद्धविग्रहः |
	मन्त्रसिद्धिमवाप्नोति योगसिद्धिं विशेषतः || १२-६१३ ||

	अणिमाद्यष्टसिद्धीनामपि स्यादाश्रयस्तु सः |
प्. १२००) यन्मन्त्रं साधयेन्मन्त्री स मन्त्रस्तस्य सिध्यति || १२-६१४ ||

इति प्राणायामपुरश्चरणम् |
अथ पुरश्चरणव्यतिरिक्तेन मन्त्रसिद्धिप्रकारो (वीरतन्त्रे)

	अथ सम्यक् प्रवक्ष्यामि गुरुसिद्धिपरम्पराम् |
	एवं ज्ञात्वा विशेषज्ञो गोपयेत् प्रीतये मम || १२-६१५ ||

	एतत्प्रकाशनाल्लोके महाहानिः पदे पदे || १२-६१५एf ||

शिवशिखिशीतभानुं पञ्चमान्त्यस्वराढ्यं
द्वितयमिदमपूर्वं बीजमुग्रप्रभायाः |
क्षणमपि रमणीनां मण्डलान्तर्विभाव्य
क्षपयति दुरदृष्टं वादिराड्जायते सः || १२-६१६ ||

शिवो हकारः | शिखी वह्निस्तद्बीजं रेफः | सितभानुरनुस्वारः | पञ्चमान्त्यस्वर उकारस्तेन हुमिति प्रणवादिवह्निजायान्तस्योग्रप्रभामन्त्रस्य द्वितीयं बीजमित्यर्थः |
तथा |

स जयति रिपुवर्गान् वादिराजान् विवादे
रमयति रमणीनां चित्तचौरश्चिरायुः |
कवयति कविराजैरप्यदृष्टं सुकाव्यं
मधुमतिरपि हेया किं पुनः सिद्धिसंघाः || १२-६१७ ||

कुलयुवतिसुयोनौ मन्त्रवर्णान् विलिख्य
निखिलनिगमवर्णान् सुप्तदोषादिदुष्टान् |
विदितगुरुकुलान्तर्बाह्यवर्त्मा विधिज्ञो
मधुपुटितपटीयान् भावयेच्छान्तचित्तः || १२-६१८ ||

कुलपथमनुसन्ध्यातर्पणासक्तचित्त �
स्तव जननि जनो यस्तर्पयेत् तीर्थतोयैः |
स किल सुरतपुष्पैर्गन्धमाल्यानुरूपै
प्. १२०१) रचितयुवतिवेशस्तद्धिया ध्यायते सः || १२-६१९ ||

परिचरति समस्तैर्न्यासपूर्वैः प्रसिद्धैः 
स्तवपरिकरजालैर्योनिचक्रे प्रपूज्य |
सुविमलकुलजातां ह्रीघ्रिणावर्जितां यः
स्वयमपि रचिताङ्गः क्षोभकृद्योगिनीनाम् || १२-६२० ||

पशुरिपुकुलचक्रे संस्पृशन्मध्यशाखं
सुरतरुसुरनाथः पापभ्रष्टसुवेशः |
कुलपतिकुलनाथस्तद्द्वयं योजयित्वा
मनुपुटितविमृष्यं योजयेत् तद्बहिर्यः || १२-६२१ ||

जननि तव कलानां को विदां कामरूपः
कुमतिरहितचित्तः संलिखेत् तान्त्रिधारे |
विगतभयविवादध्वान्तजालः सुधांशु �
स्तव चरणतलान्तर्धृत्यजालैर्विधेयः || १२-६२२ ||

परिकलितवपुस्तद्धर्मभिर्देवपूज्यैः
परिचरति स विज्ञो मोक्षचर्याधिया सः |
मदनमदवधूनां बीजमुद्धृत्य शक्तिं
तदनु कठतबीजं लोकधात्रीं तदन्तः || १२-६२३ ||

यदि जपति मदन्तर्भावमासाद्य सद्यः
सुरनगरगतिस्तैः सिद्धवर्गैः स पूज्यः |
शिवभृगुमदपृथ्वीशक्तियुक्तं सुसिद्धो
हरिहरचतुरास्यस्वस्वभूतिप्रभूतम् || १२-६२४ ||

परमवरदसंज्ञः क्षोभकृत् कामिनीना �
मधिपतिरपि वाचां श्रीपतिः सार्वभौमः |
प्. १२०२) भृगुमदकथिताधः कामबीजं तदग्रे
भुवनभयविनाशः क्षोभिणीं योजयित्वा || १२-६२५ ||

जपति यदि सकृद्वा चिन्त्यते वीरसिंहः
कुलयुवतिकुलान्तः क्षोभकृत् कामभावात् |
मदनमदलताधः शक्तिबीजं नियोज्य
स्मरहरहरिरूपी कामरूपः कुवेरः || १२-६२६ ||

रिपुकुलहरिणाक्षीलोचनाम्भोजविद्यु �
द्विपुलजननिषेकात् खण्डितान्तोग्रतापः |
शिवभृगुमदमूलं लोभमूलं भजन्ति
यदि विविधगुरूणां वर्त्ममूलं विमृष्य || १२-६२७ ||

निधिपतिरपि नाथो गीष्पतिर्भद्रचेता
यदि भवति तदेतन्मुख्यमुर्वोपतित्वम् |
वरुणवलविवर्जं घ्राणमेकं विवर्जं
तदुपरि मृगचिह्नं द्वन्द्वमेतद्भवान्याः || १२-६२८ ||

निखिलमुनिवराणां मोक्षदानैकदक्षः
सदसतसमधर्मा क्षेमकृन्मन्त्रराजः |
शिवशमनययुक्तं बीजमेतद्भवान्या
अनलशिवसधर्माश्चादिराजं स्वतन्त्रम् || १२-६२९ ||

तव समनययुक्तं बीजमेतद्भवान्या
द्वितयमपि विमानं वक्तुमोशो महेशः |
किमिह कमलजन्मा जन्मधारासहस्रै �
रिति भजति नराणां मन्त्रराजं स्वभाग्यै || १२-६३० ||

भवति जननि युष्मत्पादपद्मोयभक्त �
प्. १२०३) स्त्यजसि परपुमांसं नेदृशं क्वापि काले |
न खलु वपुपुरर्घ्यं तस्य काचित् कदाचि �
न्निहितगुरुमुखाद्वा प्राप्य कस्मादकस्मात् || १२-६३१ ||

स्मररिपुपुरपारे मोक्षचर्यास्वपारे
परमपदविलीनः सर्वसौभाग्यभोगैः |
अनलपुरविभागे कालिकारन्ध्रबीजं
तदपि यदि विदध्याद्दिक्षितं दण्डवर्णम् || १२-६३२ ||

नयनयुतलकारं मस्तके नामयुक्तं
तदनु विकटदंष्ट्रासोत्कटं बीजयुक्तम् |
यदि जपति समस्तं गुह्यगुह्यातिगुह्यं
त्रिजगति किमिहास्ते क्लेशलभ्यं कथं चित् || १२-६३३ ||

क्रमपचितमपूर्वं सर्वमेवानुबद्ध्यं
मनुरपरविभाव्यस्तस्य मध्यस्थरूपम् |
भजति यदि चिदानन्दात्मधृक् केवलोऽसौ
विविधभुवनमुख्यः कौतुकी मानमुख्यः || १२-६३४ ||

इति ते कथितं सर्वं रहस्यं परमाद्भुतम् |
यथानुक्रमतो लोके किं न साध्यति योगिराट् || १२-६३५ ||

अथ भैरवसाधनं (मेरुतन्त्रे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि नानाभैरवसाधनम् |
	श्मशाने ते तु तिष्ठन्ति काले काले पुरे पुरे || १२-६३६ ||

	नियमं कं चिदेकं यो न त्यजेद्धर्मगर्भितम् |
	वाममार्गादिनिरतोऽप्यद्वेष्टेतरवर्त्मनाम् || १२-६३७ ||

	हीने गुरावपूर्णे वा साधने लोकभीतितः |
	स भवेद्भैरवो देवस्तस्य देशस्य शासकः || १२-६३८ ||

प्. १२०४) तत्रत्यभूतवेतालाः सदा संसेवयन्ति तम् |
	स्वमार्गप्रच्युतानां स शासनं कुरुते सदा || १२-६३९ ||

	क्षीणकर्मणि तस्मि/श्च गते ग्रामो विलीयते |
	अन्यस्मिन् भैरवे जाते ग्रामो वसति निश्चितम् || १२-६४० ||

	यदाम्नायो भैरवोऽसौ तच्छासनं तु तद्दिशि |
	तेन मार्गेण वशयेत् कार्यार्थं भैरवं तु तम् || १२-६४१ ||

	वाग्रमाकायमायाख्यास्तारो बीजं क्रमाद्भवेत् |
	पूर्वाद्यूर्ध्वान्तकानां तदाम्नायानां क्रमेण च || १२-६४२ ||

	आम्नायबीजं ग्रामस्य बीजं भ्रा/ भैरवस्य च |
	ग्रामनाम ततः प्रोच्य पितृगेहे निवासिने || १२-६४३ ||

	ततस्तेषां मनुमिमं जपेद्दशसहस्रकम् |
	निशि श्मशाने च बलिं तदाम्नायोक्तवर्त्मना || १२-६४४ ||

	जपादौ च जपान्ते च नित्यं दद्यादनन्यधीः |
	वटुकोक्तं हुनेद्गव्यं तर्पणादि ततश्चरेत् || १२-६४५ ||

	एवं सिद्धमनुर्मन्त्री भूतानां निग्रहक्षमः |
	तस्मिन् देशे भवेत् तस्य प्रत्यक्षीकरणं शृणु || १२-६४६ ||

	कृतनित्यक्रियः प्रातः सोपवासो जितेन्द्रियः |
	सायं सन्ध्यादिकं कृत्वा शान्तिपाठं विधाय च || १२-६४७ ||

	प्रगृहीत्वा च सामग्रीं सायं सोत्तरसाधकः |
	व्रजेच्छ्मशानसामग्रीं शृणु सुस्थिरमाषकान् || १२-६४८ ||

	अनङ्कुरान् जलतिलान् मुद्गा/स्तद्वन्मसूरिकान् |
	तथैव चणकान् भक्तं पायसान् पूपशष्कुलीः || १२-६४९ ||

	कन्यकाकर्त्तितं सूत्रं कुङ्कुमेन सुरञ्जितम् |
प्. १२०५) अष्टौ वितस्तिदीर्घाश्च मुष्टिस्थूलाश्च खादिराः || १२-६५० ||

	कोला एको हस्तमात्रं गन्धपुष्पादिकं तथा |
	बलिद्रव्यं च पूर्वोक्तं पूर्वाम्नाये समत्स्यकम् || १२-६५१ ||

	समांसं पश्चिमाम्नाये समद्यं चोत्तरे भवेत् |
	ग्राममध्ये श्मशाने च ऊर्ध्वाम्नाये सरक्तकम् || १२-६५२ ||

	यथायोग्यं च नैवेद्यं गच्छेच्च भयवर्जितः |
	पादप्रक्षालनं कृत्वा ततः स्मृत्वाऽस्य देवताम् || १२-६५३ ||

	बद्धाञ्जलिरिदं वाक्यं प्रवदेत् साधकोत्तमः |
	अत्र श्मशाने याः काश्चिद्देवताः निवसन्ति हि || १२-६५४ ||

	ताः प्रयच्छन्तु मे सिद्धिं प्रसन्नाः सन्तु पान्तु माम् |
	पूर्वे मां शङ्करः पातु तथाऽग्नेययां च शूलधृक् || १२-६५५ ||

	कपाली दक्षिणे पातु नैर्-ऋत्ये जटिलोऽवतु |
	पश्चिमे पार्वतीभर्त्ता वायव्यां प्रमथाधिपः || १२-६५६ ||

	उत्तरे मुण्डमालाढ्य ईशाने वृषभध्वजः |
	ऊर्ध्वं पातु तथा शम्भुरधस्ताद्धूलिधूसरः || १२-६५७ ||

	अग्रतो भैरवः पातु पृष्ठतः पातु खेचरः |
	दक्षिणे भूधरः पातु वामे तु पिशिताशनः || १२-६५८ ||

	केशान् पातु विशालाक्षो मूर्धानं च मरुत्प्रियः |
मस्तकं पातु भृग्वीशो नेत्रे पातु महामनाः || १२-६५९ ||

	कपोलौ पातु वीरेशो गण्डौ गण्डादिमर्दनः |
	उत्तरोष्ठे विरूपाक्षस्त्वधरे योगिनीप्रियः || १२-६६० ||

	दन्तेषु दक्षविध्वंसी चिवुके नृकपालधृक् |
	कण्ठे रक्षतु मां देवो नीलकण्ठो जगद्गुरुः || १२-६६१ ||

प्. १२०६) दक्षस्कन्धे गिरीन्द्रेशो वामस्कन्धे च सुन्दरः |
	भुजे च दक्षिणे सर्वमन्त्रनाथः सदाऽवतु || १२-६६२ ||

	वामे भुजे सार्वभौमो हृदये पातु पाण्डुरः |
	दक्षस्तनं पशुपतिर्वामं पातु महेश्वरः || १२-६६३ ||

	उत्तरे सर्वकल्याणकारकोऽवतु मां सदा |
	नाभौ कामप्रविध्वंसी जङ्घे पातु दयामयः || १२-६६४ ||

	जानुनी पात्वजामित्रो गुल्फौ गौरीपतिः सदा |
	पादपृष्ठं ज्ञाननिधिस्तथा पादाङ्गुलोर्हरः || १२-६६५ ||

	पादाधः पातु सततं व्योमकेशो जगत्प्रियः |
	इति रक्षां समाधाय मन्त्ररक्षां ततश्चरेत् || १२-६६६ ||

	ओं ह्रा/ ह्रु/ ह्रु/ ह्रु/ च पूर्वे ओं ह्री/ ह्रु/ ह्रो/ हुताशने |
	ओं ह्री/ श्री/ दक्षिणे न्यस्य ओं ग्लु/ स्लु/ चापि नैर्-ऋते || १२-६६७ ||

	ओं प्लु/ म्लु/ यलु/ प्रतीच्यां च तारः प्रो/ प्रु/ समीरणे |
	ओं भ्रा/ भैरवः सौम्यायां ओं ब्लु/ प्लु/ भ्रु/ च फट् शिवे || १२-६६८ ||

	ओं ग्लौ/ ब्लु/ मूर्धदेशेऽथो स्रा/ स्रु/ स्र/ स्रस्त्वधः स्मृतम् |
	एवं रक्षां समाधाय कील्याः कीलादिगष्टके || १२-६६९ ||

	मध्ये महाकीलमथो दिक्पालार्चनमारभेत् |
	ततो मन्त्रमिमं ब्रूयात् प्रार्थयेत् प्रेमसंयुतः || १२-६७० ||

	भ्रा/ भैरव द्विरुच्चार्य भयङ्करहरे वदेत् |
	मां रक्ष रक्ष हु/ फट् च स्वाहा द्वाविंशदर्णकः || १२-६७१ ||

	पलाशभाजने माषान् कृत्वा प्राचीं व्रजेत् ततः |
	कीलस्य निकटे चेन्द्रमावाह्य परिपूजयेत् || १२-६७२ ||

	ध्यानं प्रागुक्तवत् कृत्वा तत्पुरश्चतुरस्रके |
प्. १२०७) मन्त्रेणानेन चेन्द्राय मण्डले बलिमर्पयेत् || १२-६७३ ||

	ओं ह्रा/ ह्री/ ह्रु/ समुच्चार्य भो इन्द्र सुरनायक |
	प्रसन्नो भव मे शीघ्रं देहि सिद्धिं सनातनीम् || १२-६७४ ||

	इमं बलिं गृह्ण गृह्ण हू/ फट्नागाग्निवर्णकः |
	जलं दत्वा बलिं त्यक्त्वा नत्वेयाद्वह्निकीलकम् || १२-६७५ ||

	अग्निं तत्र समावाह्य प्राग्वद्ध्यात्वा प्रपूजयेत् |
	तदग्रे मण्डलं कृत्वा दद्यान्मन्त्रेण वै बलिम् || १२-६७६ ||

	ओं र/ रा/ रू/ रू/ च रि/ री/ तदग्रेऽग्नेपदं पदेत् |
	तेजोनायक मे शीघ्रं सिद्धिं देहि इमं वदेत् || १२-६७७ ||

	मुद्गबलिं गृह्ण गृह्ण हू/ फड्देवार्णको मनुः |
	ततो दक्षिणकीलस्य निकटे यममर्चयेत् || १२-६७८ ||

	म/ बीजेन समावाह्य मनुना निर्वपेद्बलिम् |
	ओं प्रा/ प्री/ प्रु/ ततः प्रा/ प्री/ प्रू/ भो यमपदं वदेत् || १२-६७९ ||

	प्रेताधिपतये शीघ्रं प्रसन्नो भव संवदेत् |
	इमं मे मसुरं पात्रे बलिं गृह्णयुगं वदेत् || १२-६८० ||

	हू/ फडन्तः समाख्यातो मन्त्रो गोरामवर्णकः |
	ततो नैर्-ऋत्यकीलस्य निकटे नैर्-ऋतं यजेत् || १२-६८१ ||

	क्ष/ बीजेन समावाह्य बलिमन्त्रोऽथ कथ्यते |
	ओं प्रे/ प्रे/ प्रे/ ततो हू/ हू/ त्रिः ख/ द्विह्री/ च भोयुगम् || १२-६८२ ||

	रक्षोनाथ पदाच्छिघ्रं प्रसन्नो भव संवदेत् |
	इमं मे चणकबलिं गृह्ण हू/ फड्मनुर्मतः || १२-६८३ ||

	षट्त्रिंशदर्णोऽथ ततो व्रजेत् पश्चिमकीलकम् |
	व/ बीजेन समावाह्य वरुणं तत्र पूजयेत् || १२-६८४ ||

प्. १२०८) बलिमन्त्रो ध्रुवो ब्रा/ ब्री/ भो भो वरुण संवदेत् |
	जलनाथपदस्यान्ते प्रसन्नो भव संवदेत् || १२-६८५ ||

	इमं ते चोदनबलिं गृह्ण गृह्ण च हू/ च फट् |
	त्रिंशदर्णो मनुः प्रोक्तो वरुणस्य बलेरयम् || १२-६८६ ||

	ततो व्रजेद्वायुकोणं कीलस्य निकटेऽर्चयेत् |
	यं बीजेन समावाह्य वायुं शृणु बलेर्मनुम् || १२-६८७ ||

	वा/ वी/ वू/ ततः क्रा/ क्री/ भो भो वायो पुनः पुनः |
	क्षीप्रं प्रसन्नो भवेति ममेदं पायसेति || १२-६८८ ||

	बलिं गृह्णयुगं हू/ फट् पञ्चत्रिंशाक्षरो मनुः |
	उदक्कीलं ततो गत्वा कु/ बीजेन धनेश्वरम् || १२-६८९ ||

	आवायेत् पूजयित्वा मनुना निर्वपेद्वलिम् |
	ओं क्रा/ क्रू/ ततः क्रा/ क्री/ भो भो यक्षपदं वदेत् || १२-६९० ||

	नाथ शीघ्रं प्रसन्नो मे भवेति च पदं वदेत् |
	ममापूपबलिं गृह्ण गृह्ण हू/ फड्रदार्णकः || १२-६९१ ||

	ईशानकीलनिकटे गत्वेशानं समाह्वयेत् |
	ह/ बीजेन ततः पूज्यबलिः स्यान्मनुनाऽमुना || १२-६९२ ||

	ओं श्रा/ श्री/ श्रू/ ततः श्रा/ श्री/ श्री/ श्री/ स्याच्छष्कुलीपदम् |
	बलिं गृह्णयुगं हू/ फड्नवविंशतिवर्णकः || १२-६९३ ||

	पुष्पाक्षतान् समादाय मध्यस्तम्भादधः स्थितः |
	अधस्तनस्तम्भाय नमो मन्त्रोऽयं तु नवाक्षरः || १२-६९४ ||

	अनेन मनुना स्तम्भनिर्भयः परिपूजयेत् |
	महाकवचमन्त्रेण कुर्याद्देहस्य रक्षणम् || १२-६९५ ||

	ओं ह्रा/ ह्री/ ह्रु/ ततो ह्रश्च क्ष्रा/ क्ष्री/ क्ष्रु/ क्ष्रः समुच्चरेत् |
प्. १२०९) स्त्रा/ स्त्री/ स्त्रु/ स्त्र/ स्तथा घ्रा/ घ्री/ घ्रो/ घ्रो/ म्रा/ म्री/ ततो वदेत् || १२-६९६ ||
	
म्रू/ म्रो/ म्रे/ म्र/ ततो म्रो/ म्रौ/ त्रिधोक्तेन त्रिधा त्रिधा |
	हू/ सप्तकं समुच्चार्य फडन्तं सर्वतो वदेत् || १२-६९७ ||

	रक्ष रक्ष पदं प्रोच्य रक्ष रक्षेति भैरव |
	नाथ नाथ फडन्तोऽयमेकपञ्चाशदक्षरः || १२-६९८ ||

	इत्यात्मरक्षां कृत्वाऽथ स्तम्भस्य च समीपतः |
	आसनं सम्यगास्तीर्य तत्र प्राङ्मुख आस्थितः || १२-६९९ ||

	साग्रे सप्ते तु भूभागे गोमयाद्युपलेपिते |
	पद्ममष्टदलं कृत्वा तद्बहिः षोडशच्छदम् || १२-७०० ||

	तद्बाह्येऽष्टदलं चापि भूपुरं च ततो लिखेत् |
	चतुरस्रत्रयोपेतं चतुर्द्वारसमन्वितम् || १२-७०१ ||

	तन्मध्ये देवमावाह्य सम्यङ्मूलेन पूजयेत् |
	कर्णिकायां षडङ्गानि ह्यसिताङ्गादिभैरवान् || १२-७०२ ||

	पत्राष्टके पूजयित्वा पूजयेत् षोडशच्छदे |
	कुलीशं सकुलीशं च जामित्रं रामठं रिभम् || १२-७०३ ||

	प्रचण्डं चण्डकेशं च चण्डात्मानं च चामरम् |
	चारित्रं च चमत्कारं चञ्चलं चारुभूषणम् || १२-७०४ ||

	चामीकरं चारुवहं चकितं चेति षोडश |
	नत्यन्तनामभिः पूज्याः षोडशानन्दपूरिताः || १२-७०५ ||

	ब्राह्म्याद्याश्चाष्टपत्रेषु बहिर्वीथ्यां दिगीश्वरान् |
	तद्बाह्यायां तदस्त्राणि तद्बाह्यायां त्विमान् यजेत् || १२-७०६ ||

	प्रचण्डचण्डोर्ध्वकेशभीषणाभिषणाभिधाः |
	व्योमकेशो व्योमवाहो व्योमव्यापक एव च || १२-७०७ ||

प्. १२१०) एतान् वीरान् समाहूय चायाहीति समुच्चरेत् |
	अभ्यर्चयेन्निर्भयः सन् बलिं न्यासान् समाचरेत् || १२-७०८ ||

	पश्चिमाभिमुखो भूत्वा मालां संपूज्य संयजेत् |
	उच्चैः स्वरं तदाऽयाति प्रत्यहं भैरवः स्वयम् || १२-७०९ ||

	वामहस्तेन दद्याच्च यथाम्नायोदितं बलिम् |
	सम्भोजयन् जपं कुर्यान्निर्भयः प्रीतमानसः || १२-७१० ||

	तृप्तो देवो यदा ब्रूयाद्वरं वरय वाञ्छितम् |
	दक्षिणे पायसेनैव तस्य तृप्तिः प्रजायते || १२-७११ ||

	वामादीनां मांसमद्यरक्ताद्यैश्चरुणाऽपि वा |
	प्रणम्य दण्डवद्भूमौ वाञ्छितं वरमुच्चरेत् || १२-७१२ ||

	आगत्य च गृहे पश्चात् त्र्यहं कुर्यान्महोत्सवम् |
	एवं कलियुगे सिद्धिः श्मशानस्य प्रकीर्त्तिता || १२-७१३ ||

	जपेदेनं समारूढो दैवी प्रत्यक्षता भवेत् |
	समस्तभैरवानां तु मन्त्रादेवं मयोदितम् || १२-७१४ ||

इति भैरवसाधनम् |

अथ योगिनीसाधनं (भूतडामरे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि योगिनीसाधनोत्तमम् |
	सर्वार्थसाधनं नाम देहिनां सर्वसिद्धिदम् || १२-७१५ ||

	अतिगुह्या महाविद्या देवानामपि दुर्लभा |
	यासामभ्यर्चनं कृत्वा यक्षेशोऽभूत् कुलाधिपः || १२-७१६ ||

	तासामाद्यां प्रवक्ष्यामि सुराणां सुन्दरीं प्रिये |
	अस्या अभ्यर्चनेनैव राजत्वं लभते नरः || १२-७१७ ||

	अथ प्रातः समुत्थाय कृत्वा स्नानादिकं शुभम् |
प्. १२११) प्रासादं च समासाद्य कुर्यादाचमनं ततः || १२-७१८ ||

	प्रणवान्ते सहस्रारे हु/ फड्दिग्बन्धनं चरेत् |
	प्राणायामं ततः कुर्यान्मूलमन्त्रेण मन्त्रवित् || १२-७१९ ||

	षडङ्गं मायया कुर्यात् पद्ममष्टदलं लिखेत् |
	तस्मिन् पद्मे महामन्त्रबीजन्यासं समाचरेत् || १२-७२० ||

	पीठे देवीं समभ्यर्च्य ध्यायेद्देवीं जगत्प्रियाम् |

ध्यानं यथा |

	पूर्णचन्द्रमुखीं गौरीं विचित्राम्बरधारिणीम् || १२-७२१ ||

	पीतोन्नतकुचां रामां सर्वाद्यामभयप्रदाम् |
	इति ध्यात्वा न मूलेन दद्यात् पाद्यादिकं शुभम् || १२-७२२ ||

	पुनर्धूपं निवेद्यैव नैवेद्यं मूलमन्त्रतः |
	गन्धचन्दनताम्बूलं सकर्पूरं सुशोभनम् || १२-७२३ ||

	प्रणवान्ते भुवनेशीमागच्छ सुरसुन्दरि |
	वह्निभार्या  जपेन्मन्त्रं त्रिसन्ध्यं च दिने दिने || १२-७२४ ||

	सहस्रैकप्रमाणेन ध्यात्वा देवीं सदा बुधः |
	मासान्ते व्याप्य दिवसं बलिपूजां सुशोभनाम् || १२-७२५ ||

	कृत्वा च प्रजपेन्मन्त्रं निशीथे याति सुन्दरी |
	सुदृढं साधकं मत्वा महिम्ना साधकालये || १२-७२६ ||

	सुप्रसन्ना साधकाग्रे सदा स्मेरमुखी ततः |
	दृष्ट्वा देवीं साधकेन्द्रो दद्यात् पाद्यादिकं शुभम् || १२-७२७ ||

	सुचन्दनं सुमनसो ज्ञात्वाऽभिलषितं वदेत् |
	मातरं भगिनीं वाऽपि भार्यां वा भक्तिभावतः || १२-७२८ ||

	यदि माता तदा वित्तं दिव्यं च सुमनोहरम् |
प्. १२१२) भूपतित्वं प्राथितं यत् तद्ददाति दिने दिने || १२-७२९ ||

	पुत्रवत् पालितं लोके सत्यं सत्यं सुनिश्चितम् |
	स्वसा ददाति दिव्यं च दिव्यवस्त्रं तथैव च || १२-७३० ||

	दिव्यकन्यां समानीय नागकन्यां दिने दिने |
	यद्यद्भवति भूतं च भविष्यति च यत् पुनः || १२-७३१ ||

	तत्सर्वं साधकेन्द्राय निवेदयति निश्चितम् |
	यद्यत् प्रार्थयते सर्वं ददाति सा दिने दिने || १२-७३२ ||

	भ्रातृवत् पालितं लोके कामनाभिर्मनोरथैः |
	भार्या स्याद्यदि सा देवी साधकस्य मनोहरा || १२-७३३ ||

	राजेन्द्रः सर्वराजानां संसारे साधकोत्तमः |
	स्वर्गे मर्त्त्ये च पाताले गतिः सर्वत्र निश्चितम् || १२-७३४ ||

	यद्यद्ददाति सा देवी वर्णितुं नैव शक्यते |
	तया सार्थं च सम्भोगं करोति साधकोत्तमः || १२-७३५ ||

	अन्यस्त्रीगमनं त्यक्त्वा अन्यथा नश्यति ध्रुवम् |

इति सुन्दरीसाधनम् |

अथ मनोहरासाधनं तत्रैव |

	ततोऽन्यसाधनं वक्ष्ये निर्मितं ब्रह्मणा पुरा || १२-७३६ ||

	नदीतीरं समासाद्य कुर्यात् स्नानादिकं ततः |
	पूर्ववत् सकलं कार्यं चन्दनैर्मण्डलं लिखेत् || १२-७३७ ||

	स्वमन्त्रं तत्र संलिख्यावाह्य ध्यायेन्मनोहराम् |

ध्यानं यथा |

कुरङ्गनेत्रां शरदिन्दुवक्त्रां विम्बाधरां चन्दनगन्धलिप्ताम् |
चेलांशुकां पीनकुचां मनोज्ञां श्यामां सदा कामदुघां विचित्राम् ||

	एवं ध्यात्वा जपेद्देवीमगुरूधुपदीकैः || १२-७३८ ||

प्. १२१३) गन्धं पुष्पं रसं चैव ताम्बूलादी/श्च मूलतः |
	तारं माया तथाऽगच्छ मनोहरे पावकवल्लभा || १२-७३९ ||

	स्नात्वाऽयुतं प्रतिदिनं जपेन्मन्त्रं प्रसन्नधीः |
	मासान्ते दिवसं प्राप्य कुर्याच्च जपमुत्तमम् || १२-७४० ||

	आनिशीथं जपेन्मन्त्रं ज्ञात्वा च साधकं दृढम् |
	गत्वा च साधकाभ्यासे सुप्रसन्ना मनोहरा || १२-७४१ ||

	वरं वरय शीघ्रं त्वं यद्यन्मनसि वर्त्तते |
	साधकेन्द्रोऽपि तां भक्त्या पाद्याद्यैरर्चयेन्मुदा || १२-७४२ ||

	प्राणायामं षडङ्गं च मायया च समाचरेत् |
	मत्स्यमांसबलिं दत्वा पूजयेच्च समाहितः || १२-७४३ ||

	चन्दनोदकपुष्पेण फलेन च मनोहराम् |
	ततोऽर्चिता प्रसन्ना सा पुष्णाति प्रार्थितं चरेत् || १२-७४४ ||

	सुवर्णस्य शतं भारं सा ददादि दिने दिने |
	सविशेषं व्ययं कुर्यात् स्थिते तत् तु न दास्यति || १२-७४५ ||

	अन्यस्त्रीगमनं तस्य न भवेदिदमीरितम् |
	अव्याहतगतिस्तस्य भवतीति न संशयः || १२-७४६ ||

	साधिताऽपि विधानेन यदि नायानि यक्षिणी |
	विषं क्रोधात्मकं प्रोच्यामुकयक्षिण्यतः परम् || १२-७४७ ||

	भूतेशान्मादनं वायुद्वयं क्रोधास्त्रसंयुतम् |
	क्रोधेनानेन चाक्रम्य जपेदष्टसहस्रकम् || १२-७४८ ||

	एवं कृते समायाति वाञ्छितार्थं प्रयच्छति |

मुद्रामाह |

	मुष्टिमन्योन्यमास्थाय कनिष्ठे वेष्टयेदुभे || १२-७४९ ||

प्. १२१४) प्रसार्याकुञ्च्य तर्जन्यौ कार्या चैषाऽङ्कुशाकृतिः |
	इयं क्रोधाङ्कुशी मुद्रा यक्षिण्याकर्षणक्षमा || १२-७५० ||

	इयं ते कथिता विद्या सुगोप्या या सुरेश्वरि |
	तव स्नेहेन भक्त्या च वशोऽहं परमेश्वरि || १२-७५१ ||


इति मनोहरासाधनम् |

अथ धनदामन्त्रस्तत्रैव |

	तत्तूर्य विन्दुना युक्तं लज्जाबीजं सविन्दुकम् |
	लक्ष्मीबीजं ततो देवि सम्बोध्य च रतिप्रिया || १२-७५२ ||

	स्वाहान्तो मनुराख्यतो मन्त्रराजोत्तमोत्तमः |

मन्त्रान्तरम् |

	तत्तूर्यं विन्दुसंयुक्तं लक्ष्मीः प्रणव एव च || १२-७५३ ||

	मायाबीजं समुद्धृत्य सम्बोध्य च रतिप्रियाम् |
	वह्निजायामिति प्रोक्तो मन्त्रराजोत्तमोत्तमः || १२-७५४ ||

	कुवेरोऽस्य मुनिः प्रोक्तः पङ्क्तिश्छन्दोऽथ देवता |
	धनदाप्रीतये तस्या विनियोगः प्रकीर्त्तितः || १२-७५५ ||

	षड्दीर्घमायया चैव कराङ्गन्यास इष्यते |

ततो ध्यानम् |

	कुङ्कुमोदरगर्भाभां किञ्चिद्यौवनशालिनीम् || १२-७५६ ||

	मृणालकोमलभुजां केयूराङ्गदभूषिताम् |
	तुलाकोटिपरिभ्रान्तपादपद्मद्वयान्विताम् || १२-७५७ ||

	माणिक्यहारमुकुटकुण्डलादिविभूषिताम् |
	नीलोत्पलदृशं किञ्चिदुद्यत्कुचविराजिताम् || १२-७५८ ||

	कराब्जभ्राम्यत्कमलां रक्तवस्त्राङ्गरागिणीम् |
	हेमप्राकारमध्यस्थां रत्नसिंहासनोपरि || १२-७५९ ||

प्. १२१५) ध्यायेत् कल्पतरोर्मूले देवीं तां धनदायिकाम् |
	ध्यात्वा च साधकश्रेष्ठः पूजयेद्भक्तितत्परः || १२-७६० ||

	नवयोन्यात्मकं चक्रं विलिखेत् कर्णिकोपरि |
	दिग्दलं पद्ममालिख्य चतुरस्रं ततो बहिः || १२-७६१ ||

	कोणेषु वज्रान् संलिख्य मध्ये बीजं समुल्लिखेत् |
	अङ्गानि केशरेऽभ्यर्च्य दले शक्तीः प्रपूजयेत् || १२-७६२ ||

	लक्ष्मीः पद्मा तथा पद्मालया श्रीश्च हरिप्रिया |
	हरा चैवाऽथ कमलालयाऽब्जलोलचञ्चला || १२-७६३ ||

	एताः शक्तीः प्रपूज्याथ मध्ये देवीं प्रपूजयेत् |
	प्रजपेद्दक्षसूत्रेण रत्नालिकृतकेन च || १२-७६४ ||

	लक्षे जपेत् मन्त्रसिद्धिः प्रयोगानाचरेद्बुधः |
	रात्रौ चेज्जपते चाष्टसहस्रं सप्त वासरान् || १२-७६५ ||

	एतेनैव सुसिद्धः स्यात् पुरश्चर्यादिको विधिः |
	किमत्र दुर्लभं देवि साधयेद्यदि मानवः || १२-७६६ ||

	भुक्त्वा वाऽप्यथ वाऽभुक्त्वा पायसान्नं प्रदाय च |
	दशकृत्त्वोऽथ वा शौचमकृत्वा वा कुले च ताम् || १२-७६७ ||

	यं स्मरेद्देवि विद्यां तां दारिद्र्यैर्नाभिभूयते |
	कामदेवं जपेत् पार्श्वे देव्याः प्रत्यहमादरात् || १२-७६८ ||

	तेन देया महाप्रीतिर्वाञ्छितार्थं ददाति च |
	पूजान्ते च समायाति रात्रौ देवी धनेश्वरी || १२-७६९ ||

	सर्वालङ्कारमुत्सृज्य दत्वा याति निजालयम् |
	धनं च विपुलं दत्वा साधकस्य मनोरथान् || १२-७७० ||

	पूरयित्वा महेशानि वशगा जायते शुभा |
प्. १२१६) स्वयमाहेति यक्षेशी यो मां स्मरति मानवः || १२-७७१ ||

	तस्य दारिद्र्यसन्यासं दासीवत् करवाण्यहम् |

द्वितीयमन्त्रस्य पुरश्चरणमाह |

	सहस्रसप्ततिर्यावत पुरश्चरणमुच्यते || १२-७७२ ||

	होमो घृतेन खण्डेन मधुना च दशांशतः |
	ताम्रपात्रे मण्डलं च कृत्वा चन्दनलेपिते || १२-७७३ ||

	पूजा कार्या महादेव्याः क्षणाद्दारिद्र्यशान्तये |
	अङ्गन्यासकरन्यासौ चाङ्गे चैवास्य देवता || १२-७७४ ||

	कुवेरस्य मतेनास्याः पूजाऽपि क्रियते तथा |

इति धनदासाधनम् |

अथाप्सरःसाधनं (भूतडामरे)

	प्रालेयं श्रीः शशी देव्या अनादिः श्रीस्तिलोत्तमा || १२-७७५ ||

	तारादिमन्त्रमुद्धृत्य प्रोक्ता काञ्चनमालिका |
	तारं श्रीर्वर्मणा युक्ता भाव्या कुण्डलहारिणी || १२-७७६ ||

	तारं वर्मसमायुक्तं रत्नमाल्येति पञ्चमी |
	तारं ब्रह्मेति रम्भाख्या विषं श्रीरुर्वशी परा || १२-७७७ ||

	अनादिबीजमाता च भूतिनीत्यप्सराः क्रमात् |
	क्रोधं नत्वा प्रवक्ष्येऽहमथासां सिद्धिसाधनम् || १२-७७८ ||

	शैलशृङ्गं समारुह्य जपेल्लक्षं समाहितः |
	पौर्णमास्यां समभ्यर्च्य घृतदीपं निवेदयेत् || १२-७७९ ||

	प्रजपेत् सकलां रात्रिमायाति बन्धनक्षये |
	चन्दनार्घेण संतुष्टा वरं वरय भाषिते || १२-७८० ||

	कामिता सा भवेद्भार्या प्रयच्छति रसायनम् |
प्. १२१७) सहस्रं वत्सरं याति वरं दद्याद्यथेप्सितम् || १२-७८१ ||

	जपेदयुतमात्रं तु क्षीराशो सप्तवासरान् |
	चन्दनेन विधायाथ मण्डलं सप्तमे दिने || १२-७८२ ||

	संपूज्य भक्तितः शुक्लाष्टम्यां पूर्वतमूर्धनि |
	प्रजपेत् सकलां रात्रिं समायाति निशात्यये || १२-७८३ ||

	आगत्य पुरतस्तिष्ठेत् सितवस्त्रोन्नतस्तनी |
	चुम्बत्याऽलिङ्गयत्याशु भार्या भवति कामिका || १२-७८४ ||

	राज्यं यच्छति संतुष्टा त्रिदिनं दर्शयत्यपि |
	पञ्चवर्षयहस्रं तु भुक्त्वा भोगमनुत्तमम् || १२-७८५ ||

	मृते राजकुले जन्म प्रयच्छति तिलोत्तमा |
	अन्यथा म्रियते शीघ्रं विपरीते कृते सति || १२-७८६ ||

	नीचगासङ्गमं कृत्वा मण्डलं चन्दनेन च |
	धूपं चैवागुरुं दत्वा बलिं च प्रतिपादयेत् || १२-७८७ ||

	जपेदष्टसहस्रं तु नित्यं सप्तदिनावधि |
	सप्तमे दिवसे पूजां कृत्वा धूपं प्रदापयेत् || १२-७८८ ||

	प्रजपेत् सकलां रात्रिं समायाति निशात्यये |
	चन्दनार्घेण संतुष्टा वरं वरय भाषिते || १२-७८९ ||

	साधकेनापि वक्तव्यं मातृवत् परिपालय |
	वस्त्रालङ्करणं भक्ष्यं सेवकेभ्यः प्रयच्छति || १२-७९१ ||

	मृते राजकुले जन्म दद्यात् काञ्चनमालिका |
	न तिथिर्न च नक्षत्रं नोपवासो विधीयते || १२-७९२ ||

	शैलमूर्ध्नि समास्थायायुतं मासं जपेन्मनुम् |
	धूपं दत्वा समभ्यर्च्य पुना रात्रौ जपेत् ततः || १२-७९३ ||

प्. १२१८) अर्धरात्रे समायाति प्राग्वदर्घ्यं प्रदापयेत् |
	कामिता सा भवेद्भार्या प्रत्यहं संप्रयच्छति || १२-७९४ ||

	लक्षमेकं हिरण्यं च सिद्धद्रव्यं रसायनम् |
	दर्शयेत् पृष्ठमारोप्य स्वर्गं कुण्डलहारिणी || १२-७९५ ||

	देवतायतनं गत्वा जपेदष्टसहस्रकम् |
	मासमेकं तु मासान्ते पौर्णमास्यां पुनर्जपेत् || १२-७९६ ||

	समभ्यर्च्यार्धरात्रौ च श्रूयते नूपरध्वनिम् |
	समायात्यन्तिकं दद्यात् पुष्पासनमनुत्तमम् || १२-७९७ ||

	किमिच्छसि वद त्वं मे भव भार्येति साधकः |
	भार्याकर्म करोत्येवं राज्यं यच्छति कामिकम् || १२-७९८ ||

	याति वर्षसहस्राणि प्रत्यहं परितोषिता |
	प्रतिपत्तिथिमारभ्य कृत्वा चन्दनमण्डलम् || १२-७९९ ||

	धूपं च गुग्गुलुं दत्वा जपेदष्टसहस्रकम् |
	त्रिसन्ध्यं पौर्णमास्यां च पूजां कृत्वा सुशोभनाम् || १२-८०० ||

	प्रजपेत् सकलां रात्रिं समायाति निशात्यये |
	कामिता सा भवेद्भार्या चान्यथा म्रियते ध्रुवम् || १२-८०१ ||

	ददाति कामिकं भोज्यं सिद्धद्रव्यं रसायनम् |
	दशवर्षसहस्राणि जीवतेऽन्ते मृते पुनः || १२-८०२ ||

	जन्म राजकुले कुर्याद्दद्यात् क्रोधप्रसादतः |
	रात्रौ देवगृहं गत्वा चन्दनेन च मण्डलम् || १२-८०३ ||

	कृत्वा धूपं ततो दत्वाऽयुतं मासयुतं मनुम् |
	मासान्ते महतीं पूजां कृत्वा रात्रौ जपं चरेत् || १२-८०४ ||

	निशात्यये समायाति प्रदद्यात् कुसुमासनम् |
प्. १२१९) कृते च स्वागतं पृच्छेत् किमिच्छसि च भाषते || १२-८०५ ||

	साधकः प्राह भार्या त्वं भव यच्छ रसायनम् |
	याति वर्षसहस्राणि अप्सराः स्वयमुर्वशी || १२-८०६ ||

	परस्त्रीं वर्जयेत् सर्वां चान्यथा म्रियते ध्रुवम् |
	एकाकी शयने स्थित्वा शुची रात्रौ च कुङ्कुमैः || १२-८०७ ||

	लिखित्वा भूषिणीं भूर्जे चन्दनेन तु धूपयेत् |
	जपेदष्टसहस्रं तु मासं यावत् प्रयत्नतः || १२-८०८ ||

	मासान्ते तु समभ्यर्च्य जपेदष्टसहस्रकम् |
	रात्र्यर्धान्तिकमायाति भार्या भवति कामिता || १२-८०९ ||

	सिद्धद्रव्यं हिरण्यं च तुष्टा यच्छति भूषिणी |
	क्रोधराजः पुनः प्राह यदि नायाति साधकः || १२-८१० ||

	अनेन क्रोधयोगेन जपेदप्सरसां चयम् |
	विषं प्राथमिकं बीजमुद्धरेच्च कटुद्वयम् || १२-८११ ||

	अमुकीं क्रोधबीजं च वातमादरसंयुतम् |
	जपेत् सकृत् समुद्धृत्य मन्त्रमष्टसहस्रकम् || १२-८१२ ||

	म्रियते शीर्यते मूर्ध्नि प्रस्फुटत्यप्सरेति च |
	वन्दयेदप्सरोवृन्दं मन्त्रेणानेन साधकः || १२-८१३ ||

	विषबन्धद्वयं प्रोच्यहनयुग्ममुदीरयेत् |
	अमुकीं क्रोधमन्त्रोऽयमप्सरोवश्यकारकः || १२-८१४ ||

	अथ वक्ष्येऽप्सरोवश्यकारकं मनुमुत्तमम् |
	विषं चलद्वयं प्रोच्य अमुकीं वश्यमानय || १२-८१५ ||

	सकूर्चास्त्रजपादेवाप्सरोवश्यमियाद्ध्रुवम् |

प्. १२२०) अथ ज्वालामुखीसाधनं (फेत्कारिणीतन्त्रे)

	नमो भगवतीत्युक्त्वा ज्वालामालिन्यतः परम् || १२-८१६ ||

	गृध्रगणपरिवृते द्विठान्तो मनुरीरितः |
	ओं नमो हृदयं प्रोक्तं भगवति शिरः स्मृतम् || १२-८१७ ||

	ज्वालामालिनि च शिखा गृध्रगणपरिवृते |
	वर्मस्वाहास्त्रमित्येतज्जातियुक्तं न्यसेत् तनौ || १२-८१८ ||

	अभुक्त्वा नियतं चैतज्जयमन्त्रं जपेज्जयी |

अथ मन्त्रान्तरं तत्रैव |

	रुद्राङ्गनाग्निजायाभ्यां रुद्रज्वालामुखीत्यपि || १२-८१९ ||

	मन्त्रान्तरं समाख्यातं ज्वालामुख्या अनन्तरम् |
	दीपतैलाक्तपादोऽर्धरात्रे गुरुदिनादितः || १२-८२० ||

	जपेदष्टसहस्रं तु त्रयोविंशतिवासरान् |
	प्रत्यहं पलषट्कं च ददातीति न संशयः || १२-८२१ ||

पूर्वमन्त्रमाहात्म्यमाह |

	नारायणेन कथितमगस्त्यैः कथितं पुनः |
	सुसिद्धिमिच्छता गोप्यो नामापि न समीरयेत् || १२-८२२ ||

	पुत्रस्य नृपतेश्चापि धार्मिकस्य विशेषतः |
	नवदुर्गाविधानेन दर्शयेत् कार्यगौरवात् || १२-८२३ ||

	नृपोऽपि सम्यगाचारो मन्त्रज्ञो विविधं धनम् |
	निवेद्य विधिवत् पश्चान्मन्त्रग्रहणमाचरेत् || १२-८२४ ||

	स्मृतिमात्रेण वैवर्णान् रिपून् सर्वान् विनाशयेत् |
	प्रदद्याद्दक्षिणां तस्य सहस्रं शतमेव वा || १२-८२५ ||

	गवां सुवर्णं निष्काणां भूमिं वा शस्यशालिनीम् |
	सर्वशान्तिमवाप्नोति सर्वरक्षाकृतिर्भवेत् || १२-८२६ ||

निष्कमलङ्कारः |

इति ज्वालामुखीसाधनम् |

प्. १२२१) अथ कर्णपिशाचीमन्त्रस्तत्रैव |

	कहयुग्मं कालिके च गृह्ण युग्मं तथैव च |
	पिण्डं पिशाचि स्वाहेति द्वीपार्णः कथितो मनुः || १२-८२७ ||

ध्यानम् |

ध्यायेत् पिशाचीं चलशूलहस्तां श्यामां सुदीर्घां युवतीं त्रिनेत्राम् |
क्रुद्धां विवर्णां तनुवृत्तमध्यां गुञ्जाफलैः कल्पितहारयष्टिम् ||

साधनप्रकारमाह |

	एकविंशद्दिनं यावदुदयास्तमयं जपेत् |
	नित्यं सायं स्वमाहारं पिण्डं हर्म्योपरि क्षिपेत् || १२-८२८ ||

	त्रिसप्ताहाच्च तुष्टा सा शययां गत्वा पिशाचिनी |
	पञ्चविंशतिदेशानां कथां च कथयत्यपि || १२-८२९ ||

	त्रिंशद्दिनैश्च देवेशि जम्बूद्वीपकथां नयेत् |
	द्वात्रिंशता तथा गौरि त्रैलोक्यं श्रावयेद्ध्रुवम् || १२-८३० ||

	त्रिस्वादुबलिदानेन सर्वं वदति तत्क्षणात् |
	सभायां यदि संघाते द्यूते च रिपुसंसदि || १२-८३१ ||

सर्वं कथयति क्षिप्रं नूनं तुष्टा पिशाचिनी |
केनापि नैव वेद्या सा साधकस्तां प्रपश्यति || १२-८३२ ||

इति कर्णपिशाचीसाधनम् |

अथ विभूषिण्यादिसाधनानि (फेत्कारिणीतन्त्रे)

	आद्या विभूषिणी देवी परा कुण्डलधारिणी || १२-८३३ ||

	हारिणी सिंहिनी चैव हंसिनी तु ततो नटी |
	देवी कामेश्वरी चैव प्रोक्ता देवी रतिप्रिया || १२-८३४ ||

विभूषिणीमन्त्रमाह |

	क्रोधास्त्रद्वयमायान्ते भूतिनी च त्रिकूर्चतः |
	तारलज्जाद्वयादस्त्रद्वयान्ते च विभीषिका || १२-८३५ ||

प्. १२२२) क्रोधद्वयान्तो मन्त्रोऽयं  विभूषिण्या उदीरितः || १२-८३५एf ||

ध्यानम् |

कर्त्त्री चैव करे परे नरशिरस्तुङ्गाकृतिर्भीषणा
दन्तान्तर्गतमांसशोणितवसासंयुक्तभूतव्रता |
कालव्यालकरालसत्त्वविकटव्यालम्बिदंष्ट्राङ्कुरा
यस्याः केशकुलाकुलाखिलमहीशैलाऽस्तु सा रक्षतु || १२-८३६ ||

साधनप्रकारमाह |

	एकवृक्षतरं गत्वा यामिन्यां प्रवसेत् त्र्यहम् |
	जपेदष्टसहस्रं तु ध्यायन्नव्यग्रमानसः || १२-८३७ ||

	जपान्ते पूजनं नाम्नाऽगुरुधूपं निवेदयेत् |
	प्रजपेदर्धरात्रे तु समायाति विभूषिणी || १२-८३८ ||

	चन्दनोदकमिश्रेण दत्तार्घा तुष्यति ध्रुवम् |
	माता वा भगिनी भार्या हृष्टा भवति कामिता || १२-८३९ ||

	करमेलनकं कृत्वा माता भूत्वा जगत्त्रये |
	शताष्टपरिवारस्य सदाऽभ्यञ्जनभूषणम् || १२-८४० ||

	भगिनी चेन्महायोगिन् सहस्रयोजनादपि |
	ददाति स्त्रियमानीय दिव्यं रसरसायनम् || १२-८४१ ||

	भार्या चेत् स्पृष्टमारोप्य स्वर्गं नयति तत्क्षणात् |
	दिने रत्नसहस्रं तु रसं चैव रसायनम् || १२-८४२ ||

दद्यादिति शेषः |

	सर्वाशाः पूरत्येव सदा देवी विभूषणी |

अथ कुण्डलधारिणीमन्त्रस्तत्रैव |

	ध्रुवमायास्त्रयुगला प्रोक्ता कुण्डलधारिणी || १२-८४३ ||

	जपेदष्टसहस्रं तु मासमात्रं दिने दिने |
	कर्णे कुण्डलधारिणी शशिकुण्डलधारिणी || १२-८४४ ||

प्. १२२३) आयाति रुधिरेणार्घा देयास्तुष्टा वदत्यपि |
	किं कर्त्तव्यं मया वत्स मातेति भव साधकः || १२-८४५ ||

	पञ्चाशता दिनेनापि त्रैलोक्यमपि दास्यति |

अथ सिन्दूरहारिणीमन्त्रस्तत्रैव |

	क्रोधद्वयास्त्रयुगतः सिन्दूरहारिणीपदम् || १२-८४६ ||

	कूर्चत्रयान्तः संप्रोक्तः सिन्दूरहारिणीमनुः || १२-८४६एf ||

ध्यानम् |

स्वर्णालङ्कृतिहारिणी चलदलव्यालोलशाखाम्बरा
सोत्कण्ठीकृतगात्रकर्मसुभगा शुभ्रांशुचन्द्रप्रभा |
अन्तः संततकान्तिदन्तमलिना त्रैलोक्यशोभास्पदा
पायादूर्धनवांशुशूललतिका सिन्दूरहारिण्यसौ || १२-८४७ ||

	शून्यदेवालयं गत्वा जपेदष्टसहस्रकम् |
	शीघ्रमायात्यागता सा भार्या भवति कामिता || १२-८४८ ||

	पञ्चविंशति दिनानि वस्त्रालङ्कारभूषणम् |
	ददाति साधकेन्द्राय देवी सिन्दूरहारिणी || १२-८४९ ||

अथ सिंहिनीमन्त्रस्तत्रैव |

	लज्जाद्वयास्त्रयुगलं सिंहिनीति पदं ततः |
	क्रोधबीजत्रयाद्यन्तः कीर्त्तितः सिंहिनीमनुः || १२-८५० ||

ध्यानम् |

शैलाग्रद्रुमस्वर्गदन्तवदने दुर्गान्तदैत्यस्थिता
केशा अस्थिसमस्तविष्णुचरणप्रभ्रष्टसंत्रासिनी |
या दन्तान्तरलम्बिधारणरणे प्रक्षुब्धसिद्धाङ्गना
सेयं पातु समस्तकण्टककुलव्याकम्पिमालाकुला || १२-८५१ ||

प्. १२२४) गत्वैकलिङ्गं यामिन्यां प्रजपेदयुतं मनुम् |
	ततो हृष्टाऽतिवरदा सिंहिन्यायाति पूजिता || १२-८५२ ||

	किं करोमि वदत्येवं भार्या भवति कामिता |
	दीनाय वस्त्रयुगलं दद्याद्रसरसायनम् || १२-८५३ ||

अथ हंसिनीमन्त्रस्तत्रैव |

	तारत्रिकूर्चास्त्रयुगाद्धंसिनी भूतिनी ततः |
	कूर्चत्रयान्तः कथितो हंसिनीमनुरुत्तमः || १२-८५४ ||

ध्यानम् |

शुभ्रा शुभ्रसरोजतुल्यनयना दुग्धासवेनार्चिता
प्रारब्धध्वनिमुग्धमानववधूसंसेविता सादरम् |
किञ्चित्तुङ्गविलोलपाङ्गवलितव्यामुग्धमीलन्मुखी
मुक्तायुक्तविलोलहारललिता श्रीहंसिनी पातु नः || १२-८५५ ||

	वज्रपाणिगृहं गत्वा प्रतिमां शोभनां लिखेत् |
	हयमारेण संपूज्य जपेदयुतसंख्यकम् || १२-८५६ ||

	यावदर्धनिशां देवी हंसिन्यायाति निश्चितम् |
	चन्दनार्घप्रदानेन हृष्टा वदति साधकम् || १२-८५७ ||

	किं मया ते प्रकर्त्तव्यं किङ्करी भव साधकः |
	वस्त्रालङ्कारभोज्याद्यं व्ययार्थं संप्रयच्छति || १२-८५८ ||

	तदशेषव्ययाभावान्न ददाति प्रकुप्यति |

अथ चेटीसाधनं तत्रैव |

	ततः कूर्चयुगं चास्त्रयुगं चेटी ततः परम् || १२-८५९ ||

	ङेऽन्तं क्रोधयुगं चोक्त्वा चेटीयुग्मं त्रपां ततः || १२-८५९एf ||

ध्यानम् |

गच्छन्ती मितभाषिणी शशिमुखी भ्रष्टोत्तरीयाधरा
प्. १२२५) बिभ्रन्ती कलसं सरोजयुगलं स्वर्णान्तसीमन्तिनी |
श्रीखण्डादिविलेपनामलवपुःसौरभ्यसंभाविता
किञ्चिद्धर्मसमार्जितार्पितकरा पायादियं चेटिका || १२-८६० ||

	कुत्रापि भीषणस्थाने नामोच्चारणमात्रतः |
	ध्रुवं चेटी समागत्य चेतीकर्म करोत्यपि || १२-८६१ ||

	अथवाऽस्य गृहद्वारे त्र्यहं रात्रौ जपं चरेत् |
	आगत्य नियतं देवी चेटीकर्म करोति च || १२-८६२ ||

अथ कामेश्वरीमन्त्रस्तत्रैव |

	तारकूर्चास्त्रयुक्कामेश्वरि भूतिन्यतः परम् |
	ङेन्तं क्रोधत्रयं कामेश्वरीमन्त्र उदाहृतः || १२-८६३ ||

ध्यानम् |

कामस्कन्धसमागता मधुलतावासन्तिपुष्पान्विता
गायन्ती मधुराधरस्मितमुखी वीणावती चञ्चला |
रक्ताम्भोजविलोचना मधुमदैर्मत्ता समन्तादियं
पायात् पुष्पधनुर्धरा मधूमती कामेश्वरी भूतिनी || १२-८६४ ||

	मातृस्थानं समागात्य कृत्वा मांसस्य भक्षणम् |
	मांसादिना बलिं दत्वा सहस्रं सप्त वासरान् || १२-८६५ ||

	जपान्नियतमायाति रुधिरार्घं निवेदयेत् |
	कामेश्वरी भवेत् तुष्टा भार्या भवति कामिता || १२-८६६ ||

	सर्वाशाः पूरयत्येव राज्यं यच्छति निश्चितम् |

अथ रतिप्रियामन्त्रस्तत्रैव |

	तारं लज्जा च कूर्चास्त्रद्वययुक्ता रतिप्रिया || १२-८६७ ||

	क्रोधत्रपास्त्रयुक्कामेश्वरीमन्त्रोक्तवत् क्रिया || १२-८६७एf ||

प्. १२२६) ध्यानम् |

हेमप्राकारमध्ये सुरविटपितटे हेमपीठाधिरूढा
यक्षीमालाविसर्पत्परिमलकुसुमोद्भासिधम्मिल्लभारा |
पीनोत्तुङ्गस्तनाढ्या कुवलयनयना रक्तवर्णा कराभ्यां
भ्राम्यद्रक्तोत्पलाभा सकलसुरयुता दिव्यभूषाङ्गरागा || १२-८६८ ||

	रात्रौ देवगृहं गत्वा तत्र शययां प्रकल्पयेत् |
	सितवस्त्रं चन्दनं च जातीपुष्पं प्रदापयेत् || १२-८६९ ||

	धूपं तु गुग्गुलं दत्वाऽष्टसहस्रं जपेन्मनुम् |
	जपान्ते नित्यमायाति चुम्बनालिङ्गनादाभिः || १२-८७० ||

	कामिता जायते भार्या सत्यं देवी कुमारिका |
	दद्यादष्टदिनेनैव दिव्यं वस्त्रयुगं ततः || १२-८७१ ||

	कामिकं भोजनं दिव्यं परिवारस्य दास्यति |
	अन्यद्वैश्वानरगृहाद्द्रव्यमानीय यच्छति || १२-८७२ ||

	सहस्रमेतानि जपेज्जपान्ते सिद्ध्यति ध्रुवम् |
	मुहुर्मुहुर्जपेन्मन्त्रमित्याह क्रोधभूपतिः || १२-८७३ ||

इति विभूषिण्यादिसाधनानि |

अथ धरित्रीसाधनम् | तदुक्तं (वैष्णवीकल्पे)

	अथातः संप्रवक्ष्यामि धरित्रीसाधनं परम् |
	रहस्यातिरहस्यं च सर्वतन्त्रेषु गोपितम् || १२-८७४ ||

	सर्वैश्वर्यकरं नॄणां दुर्लभं परमाद्भुतम् |
	यज्ज्ञात्वा साधकेश्रेष्ठो धनदेन समो भवेत् || १२-८७५ ||

	शरत्काले च केदारमध्ये कमलसंकुले |
	विनिर्माय कुटीं रम्यां स्थापयेत् कलशं शुभम् || १२-८७६ ||

	भौमाष्टम्यामाहृतया मृदा नक्तं विनिर्मितम् |
प्. १२२७) गन्धर्वकर्दमैर्लिप्तं वेष्टितं शुक्लवाससा || १२-८७७ ||

	वक्ष्यमाणेन मन्त्रेण तत्रावाह्य वसुन्धराम् |
	नानोपचारसम्भारैस्त्रिसन्ध्यं पूजयेत् सुधीः || १२-८७८ ||

	भूबीजं तारमायान्ते ङेन्ता चैव वसुन्धरा |
	हृदयं वह्निजायान्तो द्वादशार्णो मनुः स्मृतः || १२-८७९ ||

	महावराहोऽस्य मुनिर्गायत्री छन्द ईरितम् |
	वसुन्धरा देवता च भूबीजं बीजमुच्यते || १२-८८० ||

	मायाबीजं धरित्र्याश्च विनियोगः प्रसादने |
	मन्त्रवर्णैः षडङ्गानि कृत्वा ध्यायेद्वसुन्धराम् || १२-८८१ ||

ध्यानम् |

	फूल्लाम्भोरुहमध्यस्थामिन्दीवरदलप्रभाम् |
	पीतकौशेयवसनां नानालङ्कारभूषिताम् || १२-८८२ ||

	नीलोत्पलद्वयं शालिमञ्जरीं चेक्षुकं करैः |
	बिभ्राणां सर्वलोकस्य धात्रीं वसुमतीं भजे || १२-८८३ ||

	एवं ध्यात्वा जपेन्मन्त्रं वेदलक्षं समाहितः |
	जपान्ते वसुधादेवी भाषते कलशोदरान् || १२-८८४ ||

	वरं ब्रूहि प्रदास्यामि यत् ते मनसि वर्त्तते |
	 इति ब्रुवाणां तां देवीं प्रसूनाञ्जलिभिस्त्रीभिः || १२-८८५ ||

	संपूज्य प्रणमेद्भूमौ दण्डवत् साधकोत्तमः |

श्लोकार्धपतितमन्त्रः |

	नमस्तुभ्यं भगवति जगद्धात्रि वसुन्धरे || १२-८८६ ||

	विष्णुपत्नि वराहस्य दंष्ट्राकोटिकृतालये |
	विश्वम्भरे नमस्तुभ्यं सर्वभूताश्रये धरे || १२-८८७ ||

	रत्नानां च निधीनां च त्वदभ्यन्तरवर्त्तिनाम् |
प्. १२२८) लब्धुकामोऽस्मि कल्याणि प्रसादात् तव मेदिनि || १२-८८८ ||

	इति संप्रार्थयेद्देवीं सा ददाति वरं ततः |
	द्रक्ष्यसि प्राप्स्यसीत्येवं ततः पश्यति साधकः || १२-८८९ ||

	पदे पदे च रत्नानि विधानं योजनत्रये |
	ततस्तानि समादाय यथेष्टं विहरेद्भुवि || १२-८९० ||

	आदौ पुरस्क्रियां कुर्याद्वर्णलक्षं जपेन्मनुम् |
	तद्दशांशं च जुहुयात् संस्कृते हव्यवाहने || १२-८९१ ||

	ससर्पिषा पायसेन तद्दशांशं च तर्पयेत् |
	मार्जयेत् तद्दशांशेन तद्दशांशेन वैष्णवान् || १२-८९२ ||

	विप्रान् संभोजयेन्मन्त्री ततः साधनमाचरेत् |
	पुरश्चर्यामकृत्वा तु न मन्त्रः कोऽपि सिद्ध्यति || १२-८९३ ||

इति धरित्रीसाधनम् |

एवं किन्नर्यादिसाधनानि विस्तरभयादुपेक्षितानि |

	मेरुतन्त्रं महाकालसंहितां शक्तिसङ्गम् |
	वाडवानलतन्त्रं च तन्त्रं कालानलाभिधम् || १२-८९४ ||

	कालीतन्त्रं परातन्त्रं तन्त्रराजं तथैव च |
	मुण्डमालाख्यतन्त्रं च योगिनीहृदयं तथा || १२-८९५ ||

	कुमारीतन्त्रमाम्नायरहस्यं श्रीमतोत्तमम् |
	कुलिकाम्नायतन्त्रं च कुलचूडामणिं तथा || १२-८९६ ||

	तन्त्रचूडामणिं तद्वद्भावचूडामणिं तथा |
	समयाचारतन्त्रं च विश्वसारं तथैव च || १२-८९७ ||

	भैरव्या भुवनेश्वर्याश्चामुण्डायास्तथैव च |
	योगिन्याश्चापि वाराह्याः पञ्च तन्त्राणि च क्रमात् || १२-८९८ ||

	नीलतन्त्रं गौतमीयतन्त्रं फेत्कारिणीमपि |
प्. १२२९) वामकेश्वरतन्त्रं च वीरतन्त्रं तथैव च || १२-८९९ ||

	संमोहनाख्यतन्त्रं च तन्त्रं गन्धर्वसंज्ञकम् |
	माहेश्वरीयतन्त्रं च तन्त्रं प्रथमसंज्ञकम् || १२-९०० ||

	तद्वत् कात्यायनीतन्त्रं बालातन्त्रं तथैव च |
	उड्डीशं मालिनीतन्त्रं गुह्यातन्त्रं तथैव च || १२-९०१ ||

	कौलेशं कुब्जिकातन्त्रं कुलरत्नावलीमपि |
	विशुद्धेश्वरतन्त्रं च गणेश्वरविमर्षिणीम् || १२-९०२ ||

	सिद्धसारस्वतं शम्भुविद्यातन्त्रं तथैव च |
	तद्वद्भैरवतन्त्रं च ज्ञानार्णवकुलार्णवौ || १२-९०३ ||

	तथैव वैष्णवीकल्पं कालीकल्पं कुलामृतम् |
	श्रीमत्प्रत्यङ्गिराकल्पं ताराकल्पं तथैव च || १२-९०४ ||

	निरुत्तराख्यतन्त्रं च तन्त्रमुत्तरसंज्ञकम् |
	तन्त्रं तद्वत् स्वतन्त्राख्यं मन्त्रदेवप्रकाशिकाम् || १२-९०५ ||

	श्रीक्रमं व्रह्मरुद्रादियामलानि कुलागमम् |
	शैषागमं सोमशम्भुमतं देव्यागमं तथा || १२-९०६ ||

	डामरं भूतपूर्वं च यक्षपर्वं च डामरम् |
	वैनायकीसंहितां च वैशम्पायनसंहिताम् || १२-९०७ ||

	अगस्त्यसंहितां तद्वद्बृहच्छ्रीक्रमसंहिताम् |
	सुरेन्द्रसंहितां चैव नन्दिकेश्वरसंहिताम् || १२-९०८ ||

	वशिष्ठसंहितां तद्वद्वायवीयां च संहिताम् |
	गोरक्षसंहितां तद्वत्सिद्धनाथाद्यसंहिताम् || १२-९०९ ||

	संहितां चैव वाराहीं महाथर्वणसंहिताम् |
	संहितां तत्त्वसाराद्यां दक्षिणामूर्तिसंहिताम् || १२-९१० ||

प्. १२३०) विष्वक्सेनीसंहितां च तथैव ब्रह्मसिंहताम् |
	निबन्धेषु क्रियासारं त्रिपुरासारसंग्रहम् || १२-९११ ||

	प्रपञ्चसारं सिद्धान्तसारं मन्त्रमहोदधिम् |
	शारदातिलकं चापि पुरश्चरणचन्द्रिकाम् || १२-९१२ ||

	मन्त्ररत्नावलीं तद्वदाचारकुसुमावलीम् |
	सग्रहेषु प्रसिद्धेषु ताराभक्तिसुधार्णवम् || १२-९१३ ||

	आगमाद्यां कल्पलतां मन्त्ररत्नाकरं तथा |
	क्रियासंग्रहनामानं ग्रन्थं सिद्धान्तसंग्रहम् || १२-९१४ ||

	कालीतत्त्वं तथा श्यामारहस्यं मन्त्रचण्डिकाम् |
	तारारहस्यवृत्तिं च दुर्गाभक्तितरङ्गिणीम् || १२-९१५ ||

	तन्त्रसारं तन्त्ररत्नं तन्त्रचिन्तामणिं तथा |
	तत्त्वसारं योगसारं श्रीरामार्चनचन्द्रिकाम् || १२-९१६ ||

	ग्रन्थं विधानमालाख्यं विधिमुक्तावलीमपि |
	नानाविधाः पद्धतीश्च तथोपनिषदोऽपि च || १२-९१७ ||

	ज्योतिःशास्त्रं शालिहोत्रं पुराणानि स्मृतीरपि |
	सम्यगालोक्य लोकानामुपकारविधित्सया || १२-९१८ ||

	महाराजधिराजेन सुरराजानुकारिणा |
	श्रीमत्प्रतापसिंहेन विद्याब्धेः पारदृश्वना || १२-९१९ ||

	संवत्सरे निशानाथवह्निनागधरा � १८३१ङ्किते |

	तपस्यर्जुनपक्षे हि तिथौ भास्करवासरे |
	पुरश्चर्याणवो नाम ग्रन्थ एष विनिर्मितः || १२-९२० ||

महीमहीपालगणोत्तमाङ्गस्रग्धूलिभिर्धूसरपादपद्मः |
वीरो महादानमहाहवेषु प्रतापसिंहो नृपतिश्चकास्ति || १२-९२१ ||

प्. १२३१) उन्मीलयन् स्वजनमानसमानसानि
संकोचयन् प्रतिनृपाननकैरवाणि |
संमोदयन् सकलकोविदलोककोकान्
यस्य प्रतापसवितोदयते धरायाम् || १२-९२२ ||

यस्य क्षोणिपतेः प्रतापतपने विभ्राजमाने परे
राजन्ते न महीक्षितः क्षितितले खद्योतपोतद्युतः |
यत्कीर्त्तीन्दुमरीचिभिस्त्रिभुवने शुभ्रीकृते सर्वतः
श्यामत्वं द्विषतामकीर्त्तितिमिरस्तोमेषु विश्राम्यति || १२-९२३ ||

यावल्लोकोपकारी रचयति दिनकृद्वासरानस्ततन्द्र �
श्चन्द्रो यावत् त्रियामाः कुमुदविशदया ज्योत्स्नयाऽलङ्करोति
यावन्नामानि विष्णोः प्रजपति जनता सन्ति भूतानि यावद् �
भूभर्त्तुस्तस्य कीर्तिः स्फुरतु वसुमती मण्डले तावदेषा || १२-९२४ ||

यद्विष्णुं प्रवदन्ति वैष्णवगणाः शैवाः शिवं मन्वते
गाणेशा निगदन्ति दन्तिवदनं शौरा दिनेशं विदुः |
चिच्छक्तिं कलयन्ति शाक्तनिवहाः साङ्ख्या परं पूरुषं
ब्रह्माब्रह्मविदो वदन्त्यवतु वस्तद्दैव्यसिंहं वपुः || १२-९२५ ||

बिभ्रत्यद्भुतभूतिभूतपवचोवैचित्र्यचित्रामृत �
स्रोतशालिनि सन्निबन्धनसरित्सम्भेदमभ्यर्हितम् |
नव्येऽस्मिन् नरदेवनिर्मितपुरश्चर्यार्णवे द्वादशः
सद्युक्तिं स्फुटमौक्तिकोत्कररुचोत्तुङ्गस्तरङ्गो गतः || १२-९२६ ||

इति श्रीगिरिराजचक्रचूडामणिनरनारायणेत्यादिविविधविरुदावलीविराजमानमानोन्नत श्रीमन्महाराजाधिराजश्रीप्रतापसिंहसाहदेवविरचिते पुरश्चर्यार्णवे ब्राह्म्यादिमन्त्रपुरश्चरणपूर्वकयन्त्रस्तवकवचादिपुरश्चरणभेदनिरूपणं नाम द्वादशस्तरङ्गः समाप्तः || १२ ||

शुभमस्तु |###########   END OF FILE  #######